Фәни

Мекені қырық түрлі құлшылықтың,

Иесі түбірі жоқ тіршіліктің.

Қабылына өлтірткен Абылдарын,

Фәнидің дидарынан түршігіппін.

 

Ол келген күн бәрін де күйретеді,

Туа біткен бишідей билетеді.

Тәрк етеді бөрілік болмысыңды,

Икемделсең иттікке үйретеді.

 

Талқандайды тәжің мен тағыңды да,

Түгел өртеп жіберер бағыңды да.

Құландай құйрық-жалсыз күн кеш мейлі,

Таппайсың жеритұғын қағыңды да.

 

Таты кетпей тамұқтың таңдайыңнан,

Бес батпандық бейнетің балдайыңнан.

Айдан аппақ көңілің кірбің тартар,

Тәңір танып сүймесе маңдайыңнан.

 

Фәни-ажал, солған гүл, семген тамыр,

Жердің бетін өлшеусіз көмген қабір.

Бір құтқарса құдірет құтқарады,

Ол да әуелде бір өзің сенген Тәңір.

 

Бозшағала

Дариға-ай қу мен қуды қағыстырған,

Аң мен аң, құс пен құсты жарыстырған.

Таңғы жұлдыз туғанда сүт сәулелі,

Сенің даусың естілді алыс қырдан.

 

Ақшағала тектесім бозшағала,

Қосылармыз Тәңірім жазса ғана.

Сені ешкімге теңемен, теңің де жоқ,

Өтірік айтып атанбан тазша бала.

 

Кешегі шайырлардың көзіндеймін,

Дуалы аузындағы сөзіндеймін.

Фәни

Мекені қырық түрлі құлшылықтың,

Иесі түбірі жоқ тіршіліктің.

Қабылына өлтірткен Абылдарын,

Фәнидің дидарынан түршігіппін.

 

Ол келген күн бәрін де күйретеді,

Туа біткен бишідей билетеді.

Тәрк етеді бөрілік болмысыңды,

Икемделсең иттікке үйретеді.

 

Талқандайды тәжің мен тағыңды да,

Түгел өртеп жіберер бағыңды да.

Құландай құйрық-жалсыз күн кеш мейлі,

Таппайсың жеритұғын қағыңды да.

 

Таты кетпей тамұқтың таңдайыңнан,

Бес батпандық бейнетің балдайыңнан.

Айдан аппақ көңілің кірбің тартар,

Тәңір танып сүймесе маңдайыңнан.

 

Фәни-ажал, солған гүл, семген тамыр,

Жердің бетін өлшеусіз көмген қабір.

Бір құтқарса құдірет құтқарады,

Ол да әуелде бір өзің сенген Тәңір.

 

Бозшағала

Дариға-ай қу мен қуды қағыстырған,

Аң мен аң, құс пен құсты жарыстырған.

Таңғы жұлдыз туғанда сүт сәулелі,

Сенің даусың естілді алыс қырдан.

 

Ақшағала тектесім бозшағала,

Қосылармыз Тәңірім жазса ғана.

Сені ешкімге теңемен, теңің де жоқ,

Өтірік айтып атанбан тазша бала.

 

Кешегі шайырлардың көзіндеймін,

Дуалы аузындағы сөзіндеймін.

Кешкі намаз әуенін ант қылайын,

Анадан алғаш туған сезімдеймін.

 

Қара көздер жүргенде елеместен,

Болғандай болды шөлге терек өскен.

Жанарыңның ішінде жұлдыз қайнап,

Сұлу сурет боп ұшқан сен емес пе ең...

 

Шәк қылар кім періште пәктігіңе,

Зәмзәм суы сияқты тәтті үніңе.

Тәңірдің таң нұрындай ақтығың бар,

Дес бермес гүлзарлардың ақ гүліне.

 

Бақытыма бақ қосар бозшағала,

Өлеңімді өзіңе наз санама.

Сапарласым боларсың сағы сынбас,

Ал қалғаны тағдырым жазса ғана...

 

Ұлы арман

 

Ғаламның түйсігін қозғаған,

Дүниеде еш ақын жазбаған-

Ұлы жыр бастағым келеді,

Баурына басатын боз далам.

 

Фәниге алғашқы әм соңғы рет келгесін,

Елемей өлеңнен өңгесін,

Төрт шумақ ұлы жыр жазсам-ау,

Жұбатып жалғанның пендесін.

 

Ұлы жыр тек тартса жұртымнан,

Артылса мыңжылдық ұрқымнан.

Барлығын білген күн, тыйылар-

Айбатын шеккендер сыртымнан.

 

Өлеңге қайғымды қосқанда,

Аңсарым ауады аспанға.

Құс жолын бетке алып кеткенмен,

Айналсам мыңжылдық дастанға.

 

Фәниге ақын боп келгесін,

Елемей өлеңнен өңгесін

Ұлы жыр жазармын, Тәңірім-

Ұмытып кетпесе пендесін.

 

Қанатын қыранша қомдаған,

Қыранша зау көкке самғаған.

Тарихта санаулы-ақ ақын бар,

Ұрқына ұлы жыр жалғаған.

 

* * *

 

Некесіз-ақ басыма бақ қондырған,

Жүрегімді үнсіз ойға шомдырған.

Ізгі нұрдан жаралғандай дидарың,

Періштенің өзін естен тандырған.

 

Дәм татқызар жұмақтағы жемістен,

Артық емес сенен сірә періштең.

Ұмыттырдың қырық жылғы қайғымды,

Қырық өрім шашты қызбен сеніскен.

 

Қырық қызды сүйген екем ұнамды,

Қырық қызға айттым жырмен дұғамды.

Айналайын соның бәрін білсең сен,

Ешқашанда кешпес едің күнәмді.

 

Кінәлімін,

Қайтем жүрек көнбесе,

Тәтті дәмнен татқысы кеп шөлдесе.

Көзіңе енді шөп салмауға сөз берем,

Қырық күндік той жасайық ендеше.

 

Жаным сені ақын мәңгі сүйсінші,

Қырық шырағыңа жүрек күйсінші.

Қажеті жоқ пенделердің біздерге,

Некемізді періштелер қисыншы.

 

 

Қызыл өлең

 

Маған қарай айдайды жел күз бұлтын,

Жапырақтар тартты содан қызғылтым.

Алтын түймелі бір ару аңсатып,

Қызыл іңір боп басталды біздің түн.

 

Қыр астында қызыл кірпік күзім тұр,

Бұл дүние жылытпады жүзін бір.

Бұрымдының бұрымына қоса өрер,

Қырларға енді қаптамайды қызыл гүл.

 

Зілдей болып мұң басқанда еңсені,

Жиілейді көңіліңнің кемсеңі.

Арзу айтсаң аққуларға аққанат,

Сол болады дүниенің өлшемі.

 

Сүйгеніңді сүйдірмейді-ау бұл жалған,

Саусағында сақинасы бүр жарған.

Қызыл іңірден басқаны көрмеген,

Мен болармын мұңға жүкті мұндар жан.

 

Бұл дүниеде қызыл түсті Біз ғана,

Бізді ұғатын аймаңдай қыз Сіз ғана.

Қызыл гүлдер сыйлай алмай қамықтым,

Жар қызығын көрсететін қызға да.

 

Көзден ғайып қызыл дүние түбінде,

Еш мазмұн жоқ тасың түгіл гүліңде.

Енді арғысы Аллаға аян тек қана,

Ескі мұңым есік қақты бүгін де...

 

 

* * *

 

Бір иіскеп шашыңнан,

Ғазал өріп кетермін.

Жазығымды жасырған,

Қарызыңды өтермін.

 

Гүлден өрген тәжіңді,

Есіме алсам егілем.

Айта жүріп назыңды,

Қоштасыпсың менімен.

 

Аңсап шексіз зеңгірді,

Өзімді-өзім алдаппын.

Сен сүйетін зер гүлді,

Мен құрметтей алмаппын.

 

Жігін шағып жанымның,

Жылап ақты жылғалар.

Тәспісіндей Тәңірдің,

Тізбектелді тырналар.

 

Мен де жатам қамығып,

Еске түсіп жайраң кез.

Күрең күзге зарығып,

Күрсінбеші айнамкөз.

 

Енді бөлек гүлдейсің,

Емес бірақ бақта бұл.

Арманымды білмейсің,

Аққуым-ай ақкөңіл!!!

 

* * *

 

Шаһарда біздің сұлу бар еді,

Адам біткенді шайыр қылатын.

Жанарындағы жылу да әдемі,

Мейірім сыйлар қайырлыға тым.

 

Сұңқар бойынан кие білінді,

Пір тұтты-ау сірә Ұмай Ананы.

Дәл мендей ол да сүйеді мұңды,

Дәл мендей ол да жылай алады.

 

Ләйлідей еді,

Болдым да Мәжнүн,

Ғазалдар жаздым күйге еніп текті.

Жүріп ол сұлу көз алдымда аз күн,

Сәл кейінірек үй болып кетті.

 

Өмірден жүрдім жеріп неше мен,

Күрең тартқасын білдей арманым.

Сол бір сұлуды көріп көшеден,

Тәкаппарлықтан үндей алмадым.

 

Есіме түсті енді таба алмайтыным,

Қалып еді ол кезігіп қайдан.

Сынған кесенің жамалмайтынын,

Мен одан бұрын сезініп қойғам.

 

Аспан жылап тұр,

Сұраған мұңым,

Екеу болыпты еңісте шынар.

Періште емес шығар ол бүгін,

Бәлкім қателестім періште шығар.

 

* * *

Көктемгі құстар салады бір ән,

Құстар-ай мені жылаттың неге?!.

Қағады Айдың жамалы бұлаң,

Айдай аруды ұнаттым неге...

 

Өлең арнасы тарылды, гүлім,

Сұлу сезімнің кәусарындағы.

Қақ ортасынан жарылды бүгін,

Гауһар жүзігің саусағыңдағы.

 

Өзіңді ғана өлең еткенде,

Айбозым туған сезім едім ғой.

Егер мен ертең өле кеткенде,

Соңымда қалар көзім едің ғой.

 

Көктемгі құстар салады бір ән,

Құстар-ай мені жұбаттым деме.

Қаққанда Айдың жамалы бұлаң,

Қалқам-ай мені жылаттың неге...

 

Көз салман енді шуақты айдынға,

Биіктің бәрі секілді аласа.

Жарым жүрегімді жұбатпаймын да,

Жыласыншы бір жетім балаша.

 

Айтқанмен саған зарпымды ашына,

Бәрібір мәңгі ойда қаласың...

Орамал байлап алтын басыңа,

Алтыным менің қайда барасың?!.

 

Дұға

 

Келместің кемесіне мініп барам,

Қарайды дүние бәрін біліп маған.

Бізді жоқтан бар еткен құдіретті,

Алланың Хақ екенін ұмытпағам.

 

Бардан қайта жоқ қылды әмірімен,

Қош айтыстым жалғанның жарығымен.

Ақыреттің аянын күтіп жатам,

Күллі адамзат тұрғанша қабірінен.

 

Бүгінгі түн-екен ғой түнім соңғы,

Жүрегіме төгілген күнім сөнді.

Қайыңдардың бұрымы тарқатылмай,

Алтынды жаз бәйшешек гүлім солды.

 

Таулар шөгіп кеткендей асқаралы,

Қыраттардың қатулы қас-қабағы.

Бұлақ құрғап қалғандай, баулар қаңсып,

Жұлдыздардың көзінен жас тамады.

 

Уа, Алла, құдіретіңе құлдық ұрдым,

Шегіне де жеттім-ау бұл ғұмырдың.

Өзекке өрт боп түскен өлең бердің,

Енді уақыт қылмасыншы жырды құрдым.

 

Бұл фәниде тұрмайды ешкім мәңгі,

Кетіп қалған бақиға көштің алды.

Өмір дейтін Ұлы Көш...

Ұлы Көште-

Я Раббым жасаған кеш күнәмді!..

 

Ескі сурет

 

Қобызымның бұраймын құлағын көп,

Сөкпе Тағдыр өткенді сұрадың деп;

Еске түсіп бейуақта балалығым,

Жылағым кеп тұрғаны-ай, жылағым кеп.

 

Пенде болып мойнына күнәні ілген,

Қайта сәби бола алмай жыладым мен.

Қайран күндер қыздарға хат жазатын,

Артынша сөз еститін мұғалімнен.

 

Кім түсінсін сондағы мұңды біздің,

Сезімімді ең алғаш жыр ғып үздім.

Сүйгім келіп...амалсыз қайтушы едім,

Жанарынан сыр аулап құрбы қыздың.

 

Қайда кеткен барлығы қызығар күн,

Күрең тартып барады жүзім әр күн.

Кестеленген ақ көйлек киген қыздың,

Бейнесін де көзімнен үзіп алдым.

 

Болатын үрзада әлем үлесімде,

Мен де сәби едім ғой...Білесің бе?!

Аяулы азап сыйлаған алғаш рет,

Бала ғашық әлі күн жүр есімде.

 

Құлжадай сорабынан жаңылысқан,

Көз ашпадым әйтеуір жабығыстан.

Сағынышым-бойдағы басты дертім,

Өлер болсам өлермін сағыныштан.

 

Ауылға хат

 

Бүгінде болдық қалалық,

Өзгерді солай пешене.

Ауылда қалды балалық,

Тентектік кетті көшеде.

 

Қосылдым әйтеу қатарға,

Арманым әсте өлмейді.

Күн салқын бірақ шаһарда,

Жылыту қолдан келмейді.

 

Әзірге шүкір аманмын,

Көндіктім өмір сынына.

Күн түгіл мына қоғамның,

Үйрендік салқындығына.

 

Бағынбай тіпті еркіме,

Байлады бір ой басымды.

Сағынышымның дертіне,

Өлеңнің дерті қосылды.

 

Аңсатып сонау пәк күндер,

Қиялым солай баратын.

Сырласым болды ақ гүлдер,

Мұңдасым болды қара түн.

 

Білмеймін оның себебін,

Тәңірім шуақ шашқан да.

Сол менің мөлдір өлеңім,

Атымды жазар аспанға.

 

Қалаймын солай болғанын,

Болатын шығар жақында.

Айтамын енді қалғанын,

Келесі жазған хатымда.

 

Менің Ләйлім

 

Шырын сорып өскендей тәтті гүлден,

Қарғадай қыз, баурадың ақтығыңмен.

Сәулетті сұлулықтың дүниесі,

Сыр тартып жатты сонау пәк күнімнен.

 

Сені сүйіп шоқ шайнап, жалын кешкем,

Көзді арбаған бейнеңді лағыл дескем.

Жаршысы ма ең аяулы алтын таңның,

Шынар ма едің жұмақтың бағында өскен.

 

Арман жоқ жаныңда енді жазым өтсе,

Жүрегімді тым нәзік назың өпсе.

Өмірде махаббаттың зарын тартқан-

Адамдар өзіңе кеп тәжім етсе.

 

Шіркін сезім көрсетпе азабыңды,

Жүзіңнен айырмаспын назарымды.

Шалқытып сазға қосқан күйші сынды,

Саған ғана тыңдатам ғазалымды.

 

Тозаң өмір жүзіңді жасырмасын,

Мен тіріде сен мәңгі қасымдасың.

Сен деген сертке берік жүрегіме,

Қайғының қара мөрі басылмасын.

 

Тәңір мәңгі тыныштық таптырғанша,

Тәнімді жаннан бөліп лақтырғанаша;

Ләйлім сені көзімдей сүйе берем,

Махаббат дүниеге сот құрғанша.

 

* * *

 

Перзентімін сөз дейтін сұрапылдың,

Өзегіме от түсіп бұратылдым.

Өлең боп өліп кетсем өкінбеймін,

Тағдырын кешіп барып шын ақынның.

 

Шайырдың тағдырын бер құдіретім,

Жырыма құшақ жая жүгіретін.

Сұлу сезімдеріме сырымды ашып,

Сөзбен салсам көктемнің сүгіретін.

 

Сезім бар жүрегімнен тамшылаған,

Аяулы ақ жаңбырдан ән сұраған.

Арда өлең әлі менің айтарым бар,

Өмірлік кие болып қоншы маған.

 

Муза тұрса маңайын мамырлатып,

Сол шақтардан табады жаным бақыт.

Қара өлең жырлайыншы қасиетімді,

Болмаса қасіретімді қоңырлатып...

 

Өлеңнен бұйырса екен әз несібім,

Көреміз ғой өмірдің өзге сынын.

Жүрегімдей жасырған жырды сүйсем,

Өзіме болмас талақ өз бесігім.

 

Жан емеспін ойы кем, есі бөтен,

Өлеңіме әлемді ғашық етем.

Көзімнен от аралас жас мөлдіреп,

Шын ақынның тағдырын кешіп өтем.

 

* * *

 

Періштеден естігендей бір ізгі үн,

Оңашада жүрегімнен жыр үздім.

Айналған соң әуеніме әдемі,

Сені аңсайды сезім дейтін сыбызғым.

 

Көздерімнен күліп атты құт таңы,

Сыңар болдық жазылмайтын жұптары.

Мені ерекше бір сезімге бөлейді,

Ерініңде қалып қойған сүт дәмі.

 

Саған үміт ұя салды сүйсініп,

Ақтығыңды әуел бастан түйсініп.

Дидарынан ән төгілген перизат,

Келбетіңе қалыпты әсем күй сіңіп.

 

Көңіл едім өзіңді ойлап күрсінген,

Өлең едім тамырласқан тылсыммен.

Самал өпкен бетіңнен бір сүйейін,

Шаштарыңнан иіскейін күн сіңген.

 

Сенші қалқам мендегі бұл сезімге,

Басыма кеп қонған бағым кезінде.

Көкірегіңе тамып түсіп өлең боп,

Өмір бойы мөлдірейін көзіңде.

 

* * *

Өнер дейтұғын ғажап-ақ,

Атыңды жайған әлемге.

...Жанымды жиі мазалап,

Самсап тұр жұлдыз төбемде.

 

Жұлдызға толы айналам,

Көз қарықтырған жарығы.

Мен солар жайлы ойланам,

Ойшылдар құсап кәнігі.

 

Түспейді жерге мәңгілік,

Аспан ғой оның мекені.

Талайды жүрген таң қылып,

Жарығы бізге жетеді.

 

Құсқа жеткізбес самғаса,

Қол жетпес қандай шынар ең.

Егер жұлдыздар болмаса,

Өлетін екен бұл әлем.

 

Жер таба алмайды қонарға,

Аспанда жүріп сейілмен.

Төменде болған олар да,

Жұлдыз боп кеткен кейіннен.

 

Тағдырдың көріп талқысын,

Халықпыз бәрін кеш ұғар.

Шалқыса солар шалқысын,

Себебі жұлдыз...несі бар?!

 

Сондықтан жерді сүймейді,

Сүйекке біткен паңдығы.

Сәріде сосын сирейді,

Төменге құлап ал бірі...

 

Өкпе арта көрме маған сен,

Және де ешбір таңданба.

Армандап кеттім содан соң,

«...Шіркін-ай, жұлдыз болғанда!»

 

Естелік

 

Құлын күндер өзіне тартады әлі,

Жүрегімнен мөлдіреп ән тамады.

Есіңде ме ерке қыз елік мүсін,

Ең алғашқы махаббат партадағы.

 

Білесің бе сенде еді бар аңсарым,

Сені ұнатып өткенін балаң шағым.

Аяулы өлең жаздырған түн бойына,

Сыйға берген алтындай қаламсабың.

 

Сағынамын сондағы шақты-ай керім,

Дертті жүрек оның да таппайды емін.

Естелік боп көзімде қалып қойды,

Етегі желбіреген ақ көйлегің.

 

Шіркін, қайта сәби боп жаралғанда,

Әй, бірақ жете алмаспыз ол арманға.

Ақ өлең боп төгіліп тұрам ылғи,

Ақ бантигің ойыма оралғанда.

 

Аппақ ардай сезімнің ұлы атымен,

Сені ғана жан құрбым ұнатып ем.

Сен соңғы рет адамша шаттандырып,

Алғаш рет ақынша жылатып ең.

 

Хатпен қоса сыйлап ем дестелі гүл,

Артта қалды әдемі кестелі күн.

Мен сақтаймын сол күнді жүрегіме,

Сен де сақта мәңгілік есте, күнім!..

«Abai.kz»