Ұларбек Дәлейұлы - 2012 жығы «Жалын» журналы тағайындаған Төлеген Айбергенов атындағы сылықтың иегері.

Ұларбек Дәлейұлы - 2012 жығы «Жалын» журналы тағайындаған Төлеген Айбергенов атындағы сылықтың иегері.

Сүрлеу

Бұл сүрлеу тым ескі...

Жүрмеші, жан - Гүлім,

Күтпе одан сәуірдің самалын, жаңбырын.

Бұл сүрлеу тым ескі, есінде ешкім жоқ,

Адасар онсызда көмескі тағдырың.

Қуансам мұңайтып,

Мұңайсам жұбатып,

Өзгерген мен емес, өзгерткен уақыт.

Мен бар деп осында күтпеген боларсың,

Күтпеген боларсың...

Кешіккен жолаушым.

Мың раушан гүл алып, мың бір түп жыр егіп,

Көктем де келеді өзімдей түнеріп.

Маңдайға сызбаған,

Жазбаған бесіктен,

Мен үшін өмірсің!

Тағдырсың кешіккен.

Мұздатып не өртеп кетпеді жанымды

Өткерген өмірім - өткінші жауын-ды.

Кешірген кешірмем - боранды, дауылды,

Сағыныш жебесі - һәм өткір һәм улы.

Бәрі де ескірген...

Ескілік аңыздар,

Жолыма көктеген қырмызы ең тамызда...

Тағатын ғасырдың там-тұмдап мүжіген,

Сен жайлы жыр жазып шықтым ғой түнімен.

Кездірген үміт пен күдіктің арасын,

Шер басып, шемендер улаған санасын.

Қанша ақын сандалып,

шалдыққан,

жүдеген,

Жай еске алу мен сағыныш арасын.

Қатты бір ұйқыда жатқан да шығарсың,

Тәтті бір ойларға батқан да шығарсың.

Қатты бір сағыныш езгілеп жаныңды,

Ащы бір жасыңды татқан да шығарсың...

Ұзақ бір ойлардың түбі боп мекенің,

Қайтарып сонау-у-у бір уайымның өтеуін.

Біреуді сағынып, бәлкім, бір жыладың,

Ұмытылып шалғайда менің бар екенім.

Бұл сүрлеу тым ескі...

Жүрмеші өтінем,

(Бұл жақта жел тұрды құбыла өтінен!)

Боз дала кеудесін бейуақта боздатқан,

Мен де бір ішегі үзілген жетіген...

Бұл сүрлеу тым ескі...

Жүрмеші өтінем!...

 

Көктем романсы

Мұңға байлап қойды мені дала бұл,

Мұнартауға батып күн.

«Жылқы ішінде ұстатпайтын ала жүр...»

Киесіндей бақыттың.

 

Киесі ұрған шығар бізді бақыттың,

Батпан батпан, жол батпан.

Ескерткіші секілденіп уақыттың,

Сен келерсің сол жақтан...

 

Сен келерсің серті де ауыр, Бекзатым,

Бесіні ауған сорлыға.

Алыс маған, маған әрі ең жақын,

Таңдап алып қырау тұнған жолды да.

 

Сексен көлден туған шолпан жұлдыздай.

Сән берерсің өмірге.

Сүйрейді іңір саған жүзін бұрғызбай,

Түн жылайды терең қазған көрінде.

 

Мен құштармын құм илеген белдерге,

Шер илеген тауларға.

Түн илеген көлдерге,

Сел илеген жолдарға.

Мені іздеген орманға!

О, сағыныш,

Айтарым көп сендерге.

 

Мұңға байлап қойды мені дала бұл,

Мұнартауға батып күн.

«Жылқы ішінде ұстатпайтын ала жүр...»

Киесіндей бақыттың...

 

Неге сорға қайта есігін ашты күн,

Күрең жанар күзден бе?

Боран көмген іздеріндей бақсының,

Мына жолдар қалады ертең бізден де...

Мына көктем қалады ертең бізден де...

 

Күту

Сарғайған жолдар бойымен,

Шалғайға сапар шекті қыс.

Алысып өз-өз ойымен,

Сарыарқаға да жетті құс.

 

Арқаға құстар келгенмен,

Аңсарым бірге келер ме?

Ақыны түсте көргенмен,

Ардағы түсте көрер ме?

 

Дертім бұл менің ескірмес,

Өмір бұл

Өмір - заңы үстем.

Ымыртта дауысы естілмес,

Келмейді жылы ағыспен...

 

Кеудеме түнде түнеген,

Бұлттардың ауыр салмағы.

Менен де бетер жүдеген,

Дүниенің мынау арманы.

 

Келмейсің, білем, желмен де,

Мезгілдер жасын көп ішіп.

Рубаб тартқан керуенге,

Ғазалдарымды бөлісіп.

 

«Ұмытам!..» деген сөз ескі,

Ұмытпас тіпті, молалар.

Жолдарым алыс, көмескі,

Күтеді бірге далалар.

 

Сені ертпей көктем келгенмен,

Бәрібір күтем түнеріп.

...Сандалған сонау керуеннен,

Сарғайған хаттар жіберіп...

 

Өмір

Сен жүрген көшелер.

Аялдама айлағы,

Жанымды белгісіз сағыныш байлады,

Көзімде белгісіз сағыныш ойнады.

Осынау ымыртта қабағы түнерген,

Есіме түседі қайдағы...

Сен жүрген көшелер.

Аялдама айлағы...

 

Жүрегі елжіреп,

Жанары сұрланып,

Сенің әр ізіңді қыбырсыз тұр бағып.

Тұр бағып сол ақын,

Ескірген көшеде.

Бақшада Көктем жүр, өмір жүр дір қағып.

 

Бағызы мезгілден жаныңды жерітіп,

Келмейсің,

Құстардың әніне елітіп,

Келмейсің...

Қара түн жасына қақалып,

Қардан да кірлеген жанымды ерітіп.

 

Суық леп мазасыз,

Өкпемді түйреуде,

...Өкпелеп кетіп ем, қайталап сүймеуге...

Зымыстан жастығым дәл солай өтерде,

Қанаты ғұмырдың осылай күйген бе?

Жапырақ бүршігін жалғыз тал құмырысқа,

Илеуге сүйреуде.

(Не жетсін, дәл солай өмірді сүйгенге!)

Не жетсін?

Сүйгенге!

Сүйгенге!!!

 

ТҮС

Түнгі ұйқымда тербеткен кім,

Сағыныш па, жаңбыр ма?

Тым кешіккен бұл көктемнің,

Серті бар ма тағдырға?

 

Алабұртып жүрдім ұзақ,

Аяз қонған ауламда.

Таң атпайды қыстан ұзақ,

Селт етпейді баулар да.

 

Сен қайдасың сағынышым,

Қасіретім һәм ыстық.

Күйіп біткен жаным үшін,

Ояусың ба, жол үсті...

 

Саған құлпын ашқан жүрек,

Тек, сен өмір ғанасың.

Шер мүжіген қақпамды кеп,

Түбінде бір қағасың...

 

Тереземе

(Сыры кеткен),

Суретіңді мың сызар.

Түнгі жауын жуып өткен,

Жолдар саған ынтызар.

 

Мен де жаңбыр...

Аял болса,

Сүйер едім мың түнеп.

Мүмкін, сен бір оянғанша,

Өте шығам сіркіреп....

 

*  *  *

 

Тағы іздеп ояндым сені,

Мекенің жерде емес шығар...

Өмірде болмаған жолы,

Қайғымды сірә, кім ұғар?

 

Мендегі дерттен де басым,

Тұйыққа аңсарын ашқан.

Түн қатып төгеді жасын,

Бұлттарға тәуелді аспан.

 

Сенсіз бұл ғұмырды сүрем,

Рухыма жазмыш боп жеткен.

Көктемсіз келмейсің, білем,

Ал сенсіз келмейді көктем...

 

Буалдыр мұнарға тұнып,

Елесі ұшып жүр күздің.

Жасындай қою һәм суық,

Сорыма жаралған қыздың...

 

Аңсаудан жаны жүдеген,

Жынданған бақсыдай кейпім.

Қырық шырақтың жарығыменен,

Күзетем өткен күн бейтін.

 

Жүз бір жыл желпініп жеткен,

Құстардың қабағы мұңды.

Табыттан түргеп кеткен,

Ол менің азабым сынды.

 

Сенсіз бұл ғұмырды сүрем,

Рухыма жазмыш боп жеткен.

Көктемсіз келмейсің, білем,

Ал сенсіз келмейді көктем...

 

*   *  *

Мен сол күні сен жайлы ұзақ ойландым...

Ақшам келді.

Арқа жаққа түн келді,

Есіл бойы,

Емен көктеп үлгерді.

Кететіндей мені алысқа сүйрелеп,

Мамық бұлттар тұрды аспанда үймелеп.

Секілді бір ақ пен қара таласы,

Жүрегімде сол жылдардың жарасы.

Тек өмірі сағынудан тұратын,

Неге мұңды, - деп күледі мына ақын.

Мендік қайғы - сендік мұңға барабар,

Көз жасыңды көрмейді әттең, тағы олар.

Сені ойладым:

Кеттім шығып елсізге,

(Бұл далаға құс келеді менсіз де.

Бұл адамдар түс көреді менсіз де).

Ақ жауынын кешіп жүріп сол кештің,

Сен кешпеген ауыр сәтті мен кештім.

Сен қасымда жоқсың бірақ Дегдарым,

Сенен шалғай жалғанады жолдарым.

Жүрегіңе қонған шаңын уайымның,

Жуады әлі қайта жауған сол жауын.

Сол жалғыздық жаны жомарт маусымнан,

Екеумізді күте-күте таусылған.

Жетер едім, түн үрейін жамылып,

Жетер едім,

Желден бұрын сағынып,

Жібермейді, жібермейді, әнеки,

Қанымдағы таудан жеткен тағылық!

Ол да бөгет бола алмас-ау,

Жан нұрым,

Кінәлі тек, менің бейғам тағдырым.

Аспанымда тұр қалжырап мұнар күн,

Мұнар күннің қасіретін де құп алдым.

...Шығар күннің шуағынан дәметіп,

Сен сияқты мен де күткен шығармын...

...Сенімен бір құшар едім таң нұрын,

Кінәлі тек, менің бейғам тағдырым.

 

...Екі айналмас елес сынды фәниде,

Сені күтіп құлазу да ғанибет...

Abai.kz