Қазақстанның әлемдік білім кеңістігінде бәсекеге қабілетті болуы, ең алдымен, мектепке дейінгі және орта білім беру жүйесінің сапасына тікелей байланысты. Соңғы жылдары мемлекет басшылығының тікелей тапсырмасымен бұл салаларда ауқымды реформалар жүргізілуде. Олардың басты мақсаты – білім берудің қолжетімділігін, сапасын, және оның заманауи талаптарға сай болуын қамтамасыз ету.

Бүгінгі реформалардың негізгі бағыттары мынадай стратегиялық құжаттарда бекітілген:

• Қазақстан Республикасында мектепке дейінгі, орта, техникалық және кәсіптік білім беруді дамытудың 2023–2029 жылдарға арналған тұжырымдамасы.
• Мемлекет басшысының жыл сайынғы Жолдауларындағы білім беру саласын дамытуға қатысты нақты міндеттер.
• "Педагог мәртебесі туралы" Заңды іске асыру тетіктері.

Жаңару процесі үш негізгі қағидатқа сүйенеді:

1. Бала мүддесінің басымдығы: Білім беру процесінің әр кезеңінде баланың психологиялық және физиологиялық қажеттіліктерін ескеру.
2. Сапа және Қолжетімділік: Ауыл мен қала мектептері арасындағы білім сапасының алшақтығын жою және әрбір баланың сапалы білім алуын қамтамасыз ету.
3. Ашықтық және Есептілік: Қаржыландыру, басқару және білім сапасын бағалау процестерінің ашық болуы.

Орта білім берудегі өзгерістер оқушылардың академиялық білімін арттырумен қатар, олардың заманауи әлемге бейімделуін қамтамасыз етуді көздейді.

• Дағдыларға Бағыттау: Оқыту мазмұны пәндік білімді беруден, оқушылардың функционалдық сауаттылығын, сын тұрғысынан ойлау, проблемаларды шешу және ынтымақтастық (4К моделі) дағдыларын дамытуға ауысты.
• Оқу Жүктемесін Оңтайландыру: Оқу бағдарламалары оқушылардың артық жүктемесін азайту, оқыту процесін қызықты әрі тиімді ету мақсатында үнемі қайта қаралып, оңтайландырылуда.
• Пәндерді ерте таңдау: Жоғарғы сыныптарда (10-11 сыныптар) оқушыларға болашақ мамандығына сәйкес бейіндік пәндерді таңдау мүмкіндігін беру арқылы оқытуды жекелендіру енгізілуде.

Критериалды Бағалау Жүйесі (КБЖ):

• Объективтілік және Ашықтық: Критериалды бағалау жүйесі оқушылардың білім жетістіктерін нақты, әділ және объективті өлшеуді қамтамасыз етеді.
• Кері байланыс (Feedback): Бұл жүйе оқушыға және ата-анаға оқудағы олқылықтарды нақты көрсетіп, оны түзетуге бағытталған жедел кері байланыс беруге мүмкіндік береді.

«Жайлы Мектеп» Ұлттық Жобасы:

• Инфрақұрылымдық Серпіліс: Бұл жоба 2025 жылға дейін ел бойынша оқушы орындарының тапшылығын жоюға бағытталған. Мыңдаған жаңа, заманауи мектептер салынып, қолданыстағылары күрделі жөндеуден өтуде.
• Қауіпсіз және Қолайлы Орта: Жаңа мектептер заманауи талаптарға сай жабдықталып, оқушылар мен мұғалімдер үшін қауіпсіз, жайлы және инновациялық оқу ортасын құруды қамтамасыз етеді

Цифрландыру және Білім берудегі Технологиялар:

• Цифрлық Экожүйе: Білім беру процесіне цифрлық технологияларды енгізу жалғасуда (Kundelik.kz, электронды оқулықтар). Бұл басқаруды жеңілдетіп, оқытуды жекелендіруге мүмкіндік береді.
• Цифрлық Құзыреттілік: Педагогтардың цифрлық сауаттылығын арттыру және оларды сабақ беруде заманауи құралдарды (виртуалды зертханалар, онлайн-платформалар) қолдануға үйрету – басым бағыт.

Инклюзивті Білім беруді Дамыту:

• Тең Қолжетімділік: Ерекше білім беру қажеттіліктері бар балалардың (ЕББҚБ) білімге тең қолжетімділігін қамтамасыз ету мақсатында реформалар жүргізілуде.
• Психологиялық-педагогикалық сүйемелдеу: Мектептерде инклюзивті ортаны қалыптастыру үшін арнайы педагогтар, логопедтер, дефектологтар және психологтар штаттарын кеңейту және оларға қолайлы жағдай жасау көзделген.

«Педагог Мәртебесі» Заңының әсері:

• Жалақыны Өсіру: Заң аясында педагогтардың жалақысы кезең-кезеңімен, жыл сайын көтеріліп, кәсіптің экономикалық тартымдылығы артты.
• Құқықтық Қорғау: Мұғалімдерді оларға тән емес функциялардан (сенбілік, есеп беру, жиналыстар) босату арқылы олардың кәсіби еңбегін қорғау және тек тікелей педагогикалық қызметке шоғырлануына мүмкіндік беру – заңның негізгі жетістігі.
• Кәсіби Даму: Біліктілік санаттарын берудегі жаңа талаптар және педагогтардың үздіксіз білімін жетілдіруге мемлекеттік қолдау көрсету жүйесі енгізілді.

Қорытынды: Мектепке дейінгі және орта білім беруді дамыту реформалары – Қазақстанның әлемдік даму трендтеріне ілесуінің негізгі шарты. Бұл ауқымды өзгерістер тек мемлекеттің қаржылық қолдауымен ғана емес, сонымен қатар, педагогтардың кәсіби жауапкершілігі, ата-аналардың белсенді қатысуы және қоғамның білім сапасына деген ортақ ұмтылысы арқылы табысты болады. Реформалардың тұрақты және дәйекті жүргізілуі арқылы ғана біз "Әділетті Қазақстан" құруға қажетті білімді, саналы әрі бәсекеге қабілетті жас ұрпақты тәрбиелей аламыз.

Гүлжан Делегеева,

Алматы қаласы, Жетісу ауданы Мағжан Жұмабаев атындағы №137 жалпы білім беретін мектеп директордың тәрбие ісі жөніндегі орынбасары 

Abai.kz