Qazaqstannyng әlemdik bilim kenistiginde bәsekege qabiletti boluy, eng aldymen, mektepke deyingi jәne orta bilim beru jýiesining sapasyna tikeley baylanysty. Songhy jyldary memleket basshylyghynyng tikeley tapsyrmasymen búl salalarda auqymdy reformalar jýrgizilude. Olardyng basty maqsaty – bilim beruding qoljetimdiligin, sapasyn, jәne onyng zamanauy talaptargha say boluyn qamtamasyz etu.

Býgingi reformalardyng negizgi baghyttary mynaday strategiyalyq qújattarda bekitilgen:

• Qazaqstan Respublikasynda mektepke deyingi, orta, tehnikalyq jәne kәsiptik bilim berudi damytudyng 2023–2029 jyldargha arnalghan tújyrymdamasy.
• Memleket basshysynyng jyl sayynghy Joldaularyndaghy bilim beru salasyn damytugha qatysty naqty mindetter.
• "Pedagog mәrtebesi turaly" Zandy iske asyru tetikteri.

Janaru prosesi ýsh negizgi qaghidatqa sýienedi:

1. Bala mýddesining basymdyghy: Bilim beru prosesining әr kezeninde balanyng psihologiyalyq jәne fiziologiyalyq qajettilikterin eskeru.
2. Sapa jәne Qoljetimdilik: Auyl men qala mektepteri arasyndaghy bilim sapasynyng alshaqtyghyn jong jәne әrbir balanyng sapaly bilim aluyn qamtamasyz etu.
3. Ashyqtyq jәne Eseptilik: Qarjylandyru, basqaru jәne bilim sapasyn baghalau prosesterining ashyq boluy.

Orta bilim berudegi ózgerister oqushylardyng akademiyalyq bilimin arttyrumen qatar, olardyng zamanauy әlemge beyimdeluin qamtamasyz etudi kózdeydi.

• Daghdylargha Baghyttau: Oqytu mazmúny pәndik bilimdi beruden, oqushylardyng funksionaldyq sauattylyghyn, syn túrghysynan oilau, problemalardy sheshu jәne yntymaqtastyq (4K modeli) daghdylaryn damytugha auysty.
• Oqu Jýktemesin Ontaylandyru: Oqu baghdarlamalary oqushylardyng artyq jýktemesin azaytu, oqytu prosesin qyzyqty әri tiyimdi etu maqsatynda ýnemi qayta qaralyp, ontaylandyryluda.
• Pәnderdi erte tandau: Jogharghy synyptarda (10-11 synyptar) oqushylargha bolashaq mamandyghyna sәikes beyindik pәnderdi tandau mýmkindigin beru arqyly oqytudy jekelendiru engizilude.

Kriyterialdy Baghalau Jýiesi (KBJ):

• Obektivtilik jәne Ashyqtyq: Kriyterialdy baghalau jýiesi oqushylardyng bilim jetistikterin naqty, әdil jәne obektivti ólsheudi qamtamasyz etedi.
• Keri baylanys (Feedback): Búl jýie oqushygha jәne ata-anagha oqudaghy olqylyqtardy naqty kórsetip, ony týzetuge baghyttalghan jedel keri baylanys beruge mýmkindik beredi.

«Jayly Mektep» Últtyq Jobasy:

• Infraqúrylymdyq Serpilis: Búl joba 2025 jylgha deyin el boyynsha oqushy oryndarynyng tapshylyghyn jonggha baghyttalghan. Myndaghan jana, zamanauy mektepter salynyp, qoldanystaghylary kýrdeli jóndeuden ótude.
• Qauipsiz jәne Qolayly Orta: Jana mektepter zamanauy talaptargha say jabdyqtalyp, oqushylar men múghalimder ýshin qauipsiz, jayly jәne innovasiyalyq oqu ortasyn qúrudy qamtamasyz etedi

Sifrlandyru jәne Bilim berudegi Tehnologiyalar:

• Sifrlyq Ekojýie: Bilim beru prosesine sifrlyq tehnologiyalardy engizu jalghasuda (Kundelik.kz, elektrondy oqulyqtar). Búl basqarudy jenildetip, oqytudy jekelendiruge mýmkindik beredi.
• Sifrlyq Qúzyrettilik: Pedagogtardyng sifrlyq sauattylyghyn arttyru jәne olardy sabaq berude zamanauy qúraldardy (virtualdy zerthanalar, onlayn-platformalar) qoldanugha ýiretu – basym baghyt.

Inkluzivti Bilim berudi Damytu:

• Teng Qoljetimdilik: Erekshe bilim beru qajettilikteri bar balalardyng (EBBQB) bilimge teng qoljetimdiligin qamtamasyz etu maqsatynda reformalar jýrgizilude.
• Psihologiyalyq-pedagogikalyq sýiemeldeu: Mektepterde inkluzivti ortany qalyptastyru ýshin arnayy pedagogtar, logopedter, defektologtar jәne psihologtar shtattaryn keneytu jәne olargha qolayly jaghday jasau kózdelgen.

«Pedagog Mәrtebesi» Zanynyng әseri:

• Jalaqyny Ósiru: Zang ayasynda pedagogtardyng jalaqysy kezen-kezenimen, jyl sayyn kóterilip, kәsipting ekonomikalyq tartymdylyghy artty.
• Qúqyqtyq Qorghau: Múghalimderdi olargha tәn emes funksiyalardan (senbilik, esep beru, jinalystar) bosatu arqyly olardyng kәsiby enbegin qorghau jәne tek tikeley pedagogikalyq qyzmetke shoghyrlanuyna mýmkindik beru – zannyng negizgi jetistigi.
• Kәsiby Damu: Biliktilik sanattaryn berudegi jana talaptar jәne pedagogtardyng ýzdiksiz bilimin jetildiruge memlekettik qoldau kórsetu jýiesi engizildi.

Qorytyndy: Mektepke deyingi jәne orta bilim berudi damytu reformalary – Qazaqstannyng әlemdik damu trendterine ilesuining negizgi sharty. Búl auqymdy ózgerister tek memleketting qarjylyq qoldauymen ghana emes, sonymen qatar, pedagogtardyng kәsiby jauapkershiligi, ata-analardyng belsendi qatysuy jәne qoghamnyng bilim sapasyna degen ortaq úmtylysy arqyly tabysty bolady. Reformalardyng túraqty jәne dәiekti jýrgizilui arqyly ghana biz "Ádiletti Qazaqstan" qúrugha qajetti bilimdi, sanaly әri bәsekege qabiletti jas úrpaqty tәrbiyeley alamyz.

Gýljan Delegeeva,

Almaty qalasy, Jetisu audany Maghjan Júmabaev atyndaghy №137 jalpy bilim beretin mektep diyrektordyng tәrbie isi jónindegi orynbasary 

Abai.kz