Жұма, 22 Қараша 2024
Әдебиет 7949 0 пікір 29 Шілде, 2014 сағат 14:35

ЖЫНДЫ ЖЕЛ ТЕГЕУІРІНІ

Кейбір әңгімені оқыған шақта атақты жаһангер Наполеонның: “Дәстүр біздің көптеген ақымақтығымызды мінеп-шенейді, бірақ та, ең басты ақымақтық оның құлақ кесті құлына айналу” деген сөзі ойға оралады. Ол сөз ұлт зиялыларына қарата айтылғандай: құлдық дәуірдегі ұлтты адамгершілікке үндеу бір бөлек, ал, Егемендік дәуіріндегі милетті тәубаға шақыру бір бөлек. Сонымен, ұлттық әдебиетте көзге шалынбайтын этика-эстетикалық сына қағылды, бұрынғы қаламгер тәлімгерлігі мен бүгінгі жазушы тәлімгерлігі екі  басқа дүние. Замана жазушысынан кешегі дәуірдің тәлімін қайталауды талап ете алмайсың. Ол азат елдің сөз егесі ретінде ойын бүкпей қазағына емін-еркін жеткізеді. Әрі Батыстық репетте канонданған кез келген әдеби бағыт пен ағымның ығына басы бүтін жығылмай, авторлық образ аясында өз пікірін сыртқа жаяды.

Ой салатын әңгіме бар, ойды үркітетін әңгіме бар. Алғашқысын құлшына оқисың, соңғысына бекерге уақытыңды кетіргеніңе пұшайман боласың. Арыдан сөз қозғап, бүгінгі қазақ қоғамының тыныс-тіршілігін таныта алатын талай әңгімелерді оқып жүрміз. Сондағы аңғарғанымыз, қазақ қаламгерлерінің қолданған авторлық сөз саптауларында (тілшілерше айтсақ: стильдік айшықтарында)  әлдебір аяқталған ойға иелілік – өзіне жіті назар аударуды керексінетіндігі. Оның бойында кейбір тәлімдік білімді, өткеннің жаңғырығын, ұлттық жадының көрініс беруін, тарихи фактілерді, ұлттық идеяларды, идеологиялық шешімдерді салыстыру мен салғастыру орын алады.

Осы кезде мифтенген сөз белгілі бір формаға айналып, оның мағыналық тереңдігі екінші қатарға сырғиды да, үйреншікті мән оқиғалардың қоймасына айналады. Сөз білген жанға жазушыларымыздағы қолданыстар дегеніміз – мағына мен форманың мәңгілік жасырынбақ ойыны. Мифтік форма бойындағы  ұлт тарихы автор таңдап алған концептіден тұрады. Қазіргі заманалық қазақ әңгімесінде өзін танытқан жазушылардағы мифтік концепті бір мезетте әрі өткен күндерден қилы ауанда сыр шертетін тарихи наррация, әрі өткеннен сабақ алғызатын авторлық емеуіріндік болып келеді. Мифологиялық “АЛАШ” концептісі әр жазушы түгіл, бір қаламгердің әр шығармасын айтпағанда, бір әңгімесінің бойында авторлық түрлінше таңбалауға ие болып келеді. Өйткені, авторлық миф аңғал оқырманды сан соқтыратын жазушылық емеуіріні арқылы екі ұштылықтың хабарламасы. Ол сөз шақыру ретінде оқырман ойына салмақ салып, өзін ұғынуды талап етеді. Оған өз оқырманының дайын және дайын еместігін қаламгерлер еш қаперіне алмайды. Себебі “Алаш” концептісі Түркі мен Дешті Қыпшақ ұғымына, орыстық және әлемдік тарихи концептілерге кереғар келеді. Осы төрт концептіні қолдаушыларға өз қарсылығын білдіріп, ҚАЗАҚТЫ бәрінен жоғары қоятын авторлық миф Бартша ой толғасақ: ұрланған және қайта оралған сөз. Зерттеуші тарапынан осы қайта оралған сөздің айтар уәжін жұртқа түсіндіру ғана қалады.

Біз авторлық мифи қолданысты тарихи деп танып, әрі ақиқат, әрі бейақиқат деп ұғынар болсақ, ұлт кәдесіне жарайтын ой айтуға қол жеткіземіз. Әр қазақ қаламгері өзінің қазақ болып туғанын мақтан тұтады. Ұлттық мәтіндер бойындағы “миф” өзгелер бізге осы күнге дейін шайнап беріп келген, кейбір ғылымдағы қандастарымыз қанын ішіне тартып, өті жарылып кеткенше қолдайтын жалған тарихи тұжырымдарды жоққа шығаратын авторлық ағынан жарылатын жаңаша сөз саптаудан тұрады. Олар өзінің тарихи танымын ұлттық болмыс-бітімізге бейімдеп, құр цифрлық бейкелбеттілікке образданған түсінікті сыйдырады да, өткеннің жаңғырығын оқырман санасы үшін ұғынықты ете түседі.

Сонымен, миф сөзді ұрлайды. Әшейінде ешкімнің сезімі мен санасына қозғау салмайтын сөзді ұрлап, оны мифке айналдыру –екінің бірінің қолынан келе бермейтін қаламгерлік бақыт. Күнделікті қарапайым сөзді образдандыра ұлт оқырманына ұсынуда Дидахмет Әшімханұлының “Жынды жел” әңгімесі – өзін жете қарастыруға сұранып тұрған туынды.

Автор жалпы қолданыстағы күнде екінің бірі ауырып-сырқап қалғанда қолданатын “дерт” сөзін қаламгерлік қажетіне жаратып қолды қылып отыр. Классикалық қазақ әңгімелерінде “Сөз” мифке ерікті түрде мойынсұнса, қазіргі қазақ әдебиетінде кері үрдіс орын алуда. Дәстүрлі мифтік түсініктердің орнын авторлық мифтік қолданыстар басуда. Сонымен, құрылымшылдықпен: Хатты – таңба, Әдебиетті – мағынаның рөлін атқарушы деп санар болсақ, онда прозашыларымыз толассыз өмірге әкеліп жатқан: жасанды миф қазақ әңгімесінің бүгінгі тыныс тіршілігінің күре тамырына айналып отырған жайы бар. Өзін әдеби процесте ұлтына таныта білген қаламгерлеріміз проза мен поэзияда мифтік мақсатқа сөз ұрлануын жалғастыруда.

Қазақ әдеби шығармаларын бұрынғыдай реалистік және бейреалистік деп саралаудан: мифтік және беймифтік деуге көше бастау: әдебиеттанушыларымызды кейбірде реализм мен неореализмді (әдеби синтезді) шатастырып алушылыққа ұрындыруды.

Сөз әлеміндегі ерлік неден тұрады? Мәдени кеңістіктегі хат беделін әдеби батылдықпен жоққа шығаратын шығармашылық іс-әрекеттен тұрады. Оған қадам басуға қаламгерлердің көбінің батылы бармайтыны рас, сондағы уәждары оқырмандарым ұқпай қалады деп әдеби қауымды алдаусырату. Өйткені, әдеби ерлік жасау барша қаламгердің маңдайына жазыла бермейді. Ол жазушының әдеби қоржыны толығып, ұлттың мәдени өнері кеңістігіндегі оңы мен солын таныған шақта қол жетізетін бақыт құсы. Оны қатты қысаң өлтіріп аласың, бос ұстасаң ұшырып аласың.

Қолында әділдік құсы бар қаламгер ғана қоғамның тоңмойын кертартпа пікіріне қамшы үйріп, шындықтың көк балақ қаршығысын төбесінен шүйілтіп, өзінің азаматтық қарсылығын білдіріп, басына қара бұлт үйілдіреді. Тіпті осы жолда оны замандастары түсінбеуі де ықтимал, оның еш оқасы жоқ. Тек оның жан айқайын бодандық қарғыс таңбасынан ада келер ұрпақ ұғады. Өйткені, алмас қылыштай сөз ақиқатын ешқашан тот баспақ емес.

Әлі күнге бір өкініштісі, өзінің Орталық Азиядағы әдеби көшбасшылығына тоқмейілситін қазақ әдебиеттануы Орыстың іліміне малданып, Батыстық сөз асылының қызығын көре алмауы ақыл-ойға тұсау салып келеді. Өз ділімізге ықшамдалған, дінімізге бейімделген Еуропалық ілім гуманитарлық ғылымда қолданыс тапса, орысша талданып, қазақша әрленіп жүрген қаламгерлеріміздің талай танылмай жүрген соны қырлары жарқырап таныла түсер еді.

Мен Дидахмет ағамның бір әңгімесіне оқырман ретінде құлай ғашық болдым. Еуроцентризм үстемдік құрған қоғамдық сананы одан арылуға шақыратын туындылар легінің тасқыны әдебиетімізде дүркін-дүркін әдеби қауымды дүр сілкіндіріп отырады. Міне, осындай туындылардың ішінде өзіндік дербес әдеби болмысымен бөлектеніп тұратын туынды – “Жынды жел”.

Кезінде «Тарих дегеніміз – бұл қылмыстар, ессіздік пен қайырсыздықтың жиынтығы», деген француз философы Вольтерге ағылшын тарихшысы Эдуард Гиббон  жоқ ауыз өзімдікі екен деп, ұланғайыр кеңістікті өйтіп шөмшитуге болмайды: «Тарих дегеніміз – қылмыстар, ессіздік пен қайырсыздықтың жиынтық тізбегінен де ұлығ дүние” деп уәж айтады. Романға артылар жүкті көтеріп тұрған “Жынды жел” әңгімесінің бойында рух бар. Ал, ресми тарихта тек құр цифлар тізбегінен тұратын тарихи оқиғалар тізбегі бар. Әрі әр тарихшы бір оқиғаны дерек көздеріне орай түрлінше ұғындырып, ғылыми парасат майданында тек менікі ғана жөн деп өзара жаға жыртысып жатады. “Жынды желдегі” тарих бәрімізге түсінікті, өйткені, оның бойында ғылыми басылымдарда еш көрініс таппайтын: АЛАШТЫҢ ғұмырындағы: қылмыстар, ессіздік пен қайырсыздықтың образдануы бар. Ал, образданған ақиқат мәңгілік, оған ешбір ғылыми бедел мәдени-рухани тексеріс жасап, іске алғысыз қыла алмайды.

Қазір әлемдік гуманитарлық ғылымда тілшілердің тасы өрге домалап тұр. Олар әдебиеттанудың өзін тіл білімі саласының бір құрамдас бөлшегіне айналдырып тастады. Тіпті, кейбіріміз құдайдай табынатын Лотман мен Барттар да тілдің ығына кетіп қалды. Керісінше, философтар өздері қаламаса да, әдебиеттануды тіл білімінің құлдығынан басы бүтін азат етті. Бұны байқағандар жаһандық ғылымда санаулы. Неге әдебиет тілдің ығында кетті, неге философтар оны азат етті деген сауалдың жауабы біреу ғана. Ол – әдебиеттің тәлімгерлік функциясы. Әдебиет тек осы жағынан ғана қаралып келсе, өткен ғасырдың 80-ші жылдарынан бастап, “автор образы” ұғымы ғылымда орынықты. Бұл ұғым әр ұлттың бетке ұстаған сөз зергерлерінің тек тәлімгер ғана емес, әрі философ, әрі идеолог екендігін танытып үлгерді. Осы үшем бірлікте алынғанда ғана қазіргі аға буын өкілдерінің шығармашылық әлеуетінің тылсымына бойлай аламыз. Және тілшілік ғылыми тірліктің санамызды байлап-матап тастаған ғылыми құрсауынан құтыламыз. Тілдік ықпалмен жазылған әдеби сында мәтіннен бөлініп алған сала құлаш мысалдар келтіріліп, оған  бірде қисынды, бірде қисынсыз түсініктер беріліп, түсінік беруші скриптор өз ойын жария етеді. Ал, автор ойы тасада қалады. Осындай автор ойы тасада қалмайтын, әрі оның образының ұлт ұстаздығымен қатар, философтық абыздығы, идологтық дегдарлығы танылатын субъективті бейнесін тіл білімінің әдебиетке танған канондарының шаңынан аршитын ойды “Жынды жел” әңгімесіне қатысты өрбітпекпіз. Әрі бұл мақала осы әңгімені оқыған әдеби қауымға арнап жазылып отыр. 

Батыстың ойы бәрін жаулап алды. Сондықтан еуротектілік идеологиясы бұрын отар болған елдердің зиялы қауымын өзіне табындырып отыруға бейім, егер одан Орталық Азия  қаламгерлері бас тартса, оған ешкім қайыра қойдай қайырып қайта оралта қамай алмайды. Бірінші қарсылықты Латын Америкасы әдебиеті танытып, өзінің ұмытылған христиандықсыз түп негізіне оралуды жолға қойды. Осы процесс біздің ұлт әдебиетінде де орын ала бастады. Біз осындай ұлт мәдени кеңістігіндегі жасампаздық үрдісте өзіндік қолтаңбасын қалдырған Дидахмет Әшімханұлының авторлық образын ашып көрсетуді бір әңгімесінің өзегі бойынша алдымызға мақсат етіп қойып отырымыз.

Қазақтықтан, өзбектіктен бұрын “Алаштықты”, “Тұрандықты”, “Панбабылдықты” басты орынға қоюды синтезденген қазақ пен өзбек неореализмдері өмірге әкеліп жатыр. Сол себепті руханият әлемінде мықтап орныққан еуротекті тұжырымдарға қарсы әдеби бунт әр қаламгерде түрлі қырынан, түрлі аңыста көрініс беріп отырады. Бұл көрініс латын америкасы әдебиетінде жоғалған, әрі шеттетілген халық образында төбе көрсетсе, Орталық Азиялық қазақ, өзбек пен татар әңгімелерінде шеттетілген идеялардың түркі дүниесінің бір бөлшегі саналатын өз ұлтына басымдық бере отырып қайтып оралуы түрінде айшықталады.

Әдебиет – қаламгердің қалам қарымын танытатын шығармашылық жобалары мен шешімдерінің жиынтығы. Осы бағытта автор шығармашылық жобасын жүзеге асыру үшін белгілі бір концепцияның пайдасына қатысты мәдени таңдау жасап, белгілі бір әдеби амал-тәсілдер арқылы өз ойын ұлтына автор образының бойына тоғыстыра отырып ұсынады. Мұсылман жазушысының өзі шығамашылығында жазуды доғаруынан гөрі, ұлты үшін ойлауды доғаруы – хаһ исламнан бас тартқанмен бірдей. Өйткені, алаш жазушысы – қоғамды рухани емдеуші мәдениет тәуібі.

Осындай мәдени тәуіптік Ресей отарында болған қазақты қызыл билік құтқарады, бір кездері артта қалған алаш баласы жоғары рухани дамуға қол жеткізеді деген Сәкен өзінің тамаша поэтикалық көркемдікпен жазылған “Көкшетау” поэмасына постмодерндік финалдық әлсіз түйіндеуші жапсырманы саналылықпен енгізді. Осындағы автор образы қазақтың бодандыққа түсуіне ресми және діни билікке иелік еткен төре мен қожалар кінәлі деген қаламгерлік идеядан тұрады.  Шығарманың кейде әрін кіргізетін, кейде құтын қашыратын жаңашылдық ежелден бар. Оны кейін философтар постмодерн атандырып, түрлі терминмен алды артын орап, жұртқа түсініксіз етіп тастады.

Бодандықтан қазақ екі рет құтылдым деп ойлады: бірі – 1917 жылы, екіншісі – 1991 жылы. Бірақ оның әсерінің бойымызға тереңдеп сіңгенін аңғартатын мифпен өрімделген авторлық түйіндеме “Жынды жел” әңгімесінің өзегі болып табылады. Оны автор әрі философтық, әрі идеологтықпен еліне танытады.

Біз қаламгер шығармасының мәтіндік кеңістігіне ой жүгірткен шақта оның бойындағы жазушы сыналап енгізген бір-бірімен бітеқайнасқан үш кеңістікті: ежелгі, орта және заманалық  ұлттық өмір бедерін беймарал аңғарамыз. Бұған жазушының туып өскен табиғаты әсем, ішіне талай сыр бүккен Алтайын аралаған көкірегі ояу жан неліктен авторлық таңдау ұлттық мәдени-рухани орталық Қасиетті Түркістанға емес, Алтайға түскенімен дау айтпай келіседі.

Өйткені, құмдауыт жердегі аңшы мен құрбандықты суреттеу мен қытымыр табиғаты бар жердегі аңшы мен құрбандықты суреттеу екі бөлек. Осы әсем табиғат аясында адамзат өркениетіндегі мәңгілік шайқас: аңшы мен құрбандық арасында өрістейді. Қасқыр кейіп “Аңшылар” – отаршы елдер де, құрбандық – оның қалаған уақытында экономикалық-әлеуметтік, рухани және мәдени жақтан аунатып жейтін қой кейіпті түркі әлемі. Алаш қасқырдан қойға айналған мүскін деген суық ой санаңда жылтың етеді.

Осы санада жылтыңдаған ой туынды бойындағы Алаштың үш ішкі әлемінің ұштығын қолымызға ұстатады. Олар: көш, өлім және алтын оқиғалары тарихи хронологияны сақтап, ұлт ескілігі мен бүгінгі өмірінің айнасына айналады. Әр ұғымға автор терең философиялық түйіндеулерді сыйдырған оны әр әдебиет сыншысы өзінше ұғындыра алады. Үш мәңгілік мотивтің тоғысы “Ұлттық ақырзаманның елесін” айшықтайды. Бар болу мен тоз болуды автор оқырманның өзіндік ой түйіндеуінің еншісіне қалдырады.  Дидахмет ағамыздың құдіретті қаламы қай кезде болмасын арыдан ой толғап, беріден сөз қозғайтын өзіндік наррациясымен көзге еректене түседі. Осыны жақсы аңғарған  Бағашар Тұрсынбайұлы: “«Құдайсыздар» деген әңгімеңізде төрт буынның өкілі бар. Алдыңғы үш буынның кім екені айқын жазылған. Ал соңғы буын – типтік образ ретінде бүгінгі жастар...” жазушымен болған сұхбатында орынды сұрақ қойып, оған Дидахмет Әшімханұлы тарапынан тұщымды жауап алған болатын (келтірілген үзінді қаламгердің 2013 жылы “АҚ ЖЕЛКЕН” журналына берген сұхбатынан алынды).

Постмодернист ғалымдар сүйіп қолданатын мәтін эротикасы деген терминді құлағынан сүйреп, ағамыздың барша шығармасына қатысты қолданғалы отырғанымыз жоқ. “Етегі ашылған елдің болашағы жоқтығын” автор образының ұлтқа айтпақ болған ақылмағандығы ретінде ғана сөз етіп отырмыз. Қаламгердің ашық шашықтықтан аулақ жасырын эросы осыны танытады. Ұлттың кейбір әлеуметтік тобының жиынтықталған ардан аттаған бейнесі – жазушы үшін жат. Осы дәстүрден аттауды жазушы, сыншы, Халықаралық “Алаш” сыйлығының иегерi Құлбек Ергөбек қаламгердің келесі бір әңгімесі жайында былай дейді: “Жазушы Дидахмет Әшiмханұлының “Тасқала” деп аталатын әңгiмесi бар. “Тасқала” прототипi (түптұлғасы) – Усть-Каменогорск аталып келген Өскемен болуы әбден мүмкiн. Не жасырары бар, орыстанған қала. Дидахметтiң Тасқаласы да орыстанған қала. Тасқаланы бiр қалаға телiп қойып, жазушы шығармасына негiз болған бiр шаһардың бәсiн асырып, туындының тынысын тарылтудың да қажетi шамалы. Шынтуайтына келгенде, “Тасқала” – тұтас қазақ қоғамы.

“Тасқала” – кеңестiк кезеңнiң жаназасын шығаратын уытты шығарма. Қазақ қоғамының келешегiне күмән келтiретiн запыранды шығарма. Кешегi кеңестiк кезең ғана ма? Олай десек “Бүгiнгi күннiң әңгiмесi” атауына дүдәмалданғанымыз секiлдi жазушының қаламгерлiк өрiсiн тарылтқан, шынайы жазушылығына күмән келтiрген боламыз да шығамыз. Шығарманың полифониялық сипатына сенсек, туындыдан қазақ қоғамының бүгiнi де ертеңi де шет қалғалы тұрған жоқ. Иә, қазақ қоғамы!”-дейді.  Жазушы қазақ қоғамындағы келеңсіздікті – қала мәдени коды арқылы берсе, енді бірде – ардан аттауды өзі жирене отырып, эросқа жүгіп, трагедиялық ситуация тудыра алған. Біз жазушы әңгімесі бойынша үзінді келтіріп жатуды құп көрмедік.

Туындыдағы ерек тоқтайтын тағы бір дүние эрос төңірегіне топтастырылған рухани билеуші мен рухани тұтқындардың жиынтық образының жүйесі.  Бір атап өтетіні жазушы өз персонаждарын жалаңаштамайды, жаны күйіп тұрып, қазақ елінде орын алып жатқан сексуалды төңкерісті философтық тұрғыдан айыптайды, әрі мәтіндік түйіндеуі арқылы өз кесігін былайша білдіреді: “Көктен түсті ме, жерден шықты ма, әлде желмен бірге жеті ме, тайпа ішінен белгісіз бір індет шығады. Бұл алдымен жан-жануар, малдан білінеді. Қотанда қойлар бастарын бір жағына қисайтып, айналып-айналып құлап түседі. Үйірде айғырлар қуып жүріп өз жатырына шабады. Түйелер жаңа туған ботасын тіземен таптап тастайды. Үйдегі иттер иесін қабады. Бұның соңы адамдарға жетеді. Еркектер бесіктегі қызына ұмтылады, қатындар қаршадай ұлды үстеріне жығады. Балалар әке-шешесімен емес, қолдарындағы айнамен сөйлеседі. Олардың не деп отырғанын ешкім түсінбейді. Тілдері басқа болады.

Осының бәрін көріп-білген тайпа ақсақалы:

– Бұлар енді тірі өлік. Тайпаның күні батты, – дейді күңіреніп. Бұл оның соңғы сөзі болады”.

Персонаждарын жыныстық жақтан адами және хайуани тұрпатта жүйелей отырып, беймезгілдік авторлық семантикалық сөз саптауы негізінде бүгінгі заманның бүлініп, апай-тойы шыққандығын меңзей отырып, рухани жалаңаштануды алға шығара отырып, сексуалды мінездеулерге құрылған эротикалық көріністі алдымызға тартады. Осылайша, Дидахметтің мифтенген мәтін эротикасы әрі бейреалды, әрі реалды өмір шындығынан хабар береді. Авторлық семантикалық сөз саптау бойындағы “Жарық” – ұлттың ары, ал, “Көлеңке” – ұлттық азғындық. Авторлық миф осы екеуінің мәңгілік күресіне құрылған. Қаламгердің жеке бастық қаупі де, ұлттың фетиші – “Жарық”  емес, “Көлеңкеге” айналып кете ме деген ауыр ой-толғаудан тұрады. Бұндай өмір шындығы жаныңды рухани жаралайды, санаңды мәдени жалаңаштайды. Ұлттың белгілі бір бөлігінің Батыстың тұманында рухани адасып жол таба алмай жүруі де қаламгер назарынан еш тыс қалмай отыр.

Әлем тарихы біреудің билеп төсеп, екіншісінің оның құлақ кесті құлы болуына құралған. Билікте екі ұлтқа бірдей орын жоқ. Ұлттық кеңістіктің бұрын да тарылғаны, енді де тарылып тұрғандығы өтірік емес. Тарылған кеңістікте тек жат көзқарас ғана үстемдік құрады, ол ешкіммен санаспай Батыстың құлдығына түскен түркі халықтарының бәріне таңылып отыр. Автор әуелі әлемдік “БІЗ” тұтастығын қаққа жарып жібереді де, одан кейін ұлтты да екіге бөлшектеп жібереді.

Автордың ұлтқа айтпақ ойы рухани құндылықтан ажырап, материалық құндылықтардың жетегінде кету – Батыстың мәдени әлемін жұтатып отырғандай, бізді де жарға жығатыны. Ұлт анасы –өлді, ұлт әкесі – шарасыз, өмірге жынды желге ілесіп, долларға бөккен алтының буының тегеуіріні енді. Тағдыр жазымышы ұлт анасының жерленбей қалуы арқылы ұлттық күнәні тағдыр жазымышымен өмірге әкелді.  

Бұдан арылу жолы – әкелер мен бабалар күнәсін олардың ұрпағының арқалап, тығырықтан шығу жолы – ұлттық құндылықтарға өзгелердің пайдасына бас тартуды доғару. Әңгімеде көсем мен тобыр арасындағы конфликтіге құрылған күрес бар. Осы күрестің шешімін автор “ұлттық жан айқай” арқылы әдеби аренаға шығарып, біз санамалаған мәдени кодтар арқылы кесікті жауабын береді.

Қазақ әңгімелері тарихи таңбалар жүйесі тұрғысынан қарастырылған жоқ, тек жанрлық тұрғыдан сөз етіліп келді де, ұлттың этностық болмысының кескін-келбетін таныту үшін авторлардың ойға алған заттық әлемі, әлеуметтік әлемі, мәдени әлемі назардан тыс қалып келді. Біз осы мәселені Дидахмет Әшiмханұлының “Жынды жел” әңгімесі арқылы автор образымен бірлікте ала отырып көңілде жүрген ойымызды жұртқа жайдық.

Әбіл-Серік Әбілқасымұлы Әліәкбар

Abai.kz

0 пікір

Үздік материалдар

Сыни-эссе

«Таласбек сыйлығы»: Талқандалған талғам...

Абай Мауқараұлы 1461
Білгенге маржан

«Шығыс Түркістан мемлекеті бейбіт түрде жоғалды»

Әлімжан Әшімұлы 3228
Біртуар

Шоқанның әзіл-сықақтары

Бағдат Ақылбеков 5295