2014 жылы бір топ қоғам белсенділері ҚР Парламенті Мәжіліс төрағасының орынбасары Дариға Назарбаева ханым мен ҚР Премьер Министрі Кәрім Мәсімов мырзаға жазған хатымызда: Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың : «Бүгінгі күнді түсініп-түйсіну үшін де, болашақтың дидарын елестету үшін де кешегі кезеңге көз жіберуіміз керек» деген сөзінде  әр қазақстандықтың көкейіне тоқып, әрдайым жадында сақтайтындай терең мағына бар. 

Әріге бармай-ақ өткенге көз жіберсек , ХХ-ғасырда  жер бетінде қазақ ұлтындай қасірет шеккен халық болған жоқ!   Тарихтың 1918, 1921-22, 1931-32 жылдарында қолдан жасалған алапат аштықтан қазақ ұлтының  жетпіс пайызы қырылып қалды.  Он қазақтың жетеуі өлсе, үшеуінің жаны кірерлі-шығарлы, өлмелі күйге түсті. Тарихи деректер солай дейді.  Мынадай бейбіт заманда мұны ойлаудың өзі қорқынышты. Ғасырлар бойы көрген қорлық пен тартқан азаптың есесіне Жаратушы қазаққа тәуелсіздік бақытын сыйлады. Ұлтымыздың бостандығы жолында күрескендері үшін қуғын-сүргінге ұшырап, жазықсыз атылып кеткен қайраткерлеріміз бен ашаршылықтан миллиондап қырылған бауырларымыздың, Ұлы Отан соғысында топырақ жат жерден бұйырған мыңдаған жау жүрек батырларымыз бен 1986 жылы Желтоқсан көтерілісінде қыршын кеткен жастарымыздың рухтары аспанымызда тәуелсіздіктің көк байрағы болып желбіреді. Өкінішке орай, азаттықтың ақ таңын армандап кеткен боздақтарымызды әлі күнге дейін өз дәрежесінде жоқтай алмай келеміз.

Ұлтымыздың басынан өткен азалы кезеңдерді жадымызда жаңғырту – ата-бабаларымыздың  аруақтарының алдындағы парызымыз!Шынайы тарих – бұрмалауға көнбейді. Жас ұрпақтың санасына  өткеннің ащы ақиқатын сіңдіре отырып тәрбиелеу – оларды ұлтымыздың басынан өткен  қасыреттерден сақтандырыру  үшін керек. Осы жолда  өркениетті елдерден үлгі алғанымыз абзал.                                               

Ұлттың рухы тарих-тамырдан нәр алады. Қасірет атаулының атасы бір. Тоталитарлық режимнің қолдан жасаған нәубетінен ешқандай қазақ әулеті аман құтылған жоқ. Қазақстанда өмір сүріп жатқан Алаш балаларының бәрі  ашаршылық құрбандарының ұрпақтары. Сондықтан, 31 мамырда атап өтілетін «Саяси қуғын-сүргін құрбандарын еске алу» күнін, жазықсыз жапа шегіп жоқтаусыз кеткен – ашаршылық , қуғын-сүргін құрбандарының рухына тағзым ететін «Қасірет күні» деп белгілеуді ұсынамыз. Осы күні  мемлекетімізде көңіл көтеретін ойын-сауықтар тоқтатылып, туымыз төмен түсіріліп, барлық жерде қаралы  музыка ойналып, бүкіл халық аза тұтып,  құрбандарға арнап Ас беріліп, рухтарына бағышталып Құран оқылып,  тағы да басқа игілікті іс-шаралар өткізілуі тиіс.              

«Өлігін құрметтесе, бабасын қастерлесе, халықтың қасиеті бұрынғы қалпына түседі», - деп Ұлы Конфуций айтқандай, ұлтымыздың рухын көтеруге талпыныс жасаған осы қадамымыз Сіздердің тараптарыңыздан қолдау табатынына сенеміз, - деген мәтінде хат жолдаған едік. Бұл хатымызға ҚР Мәдениет вице-министрлері А.Бөрібаев пен Ж. Омаровтан алапат ашаршылық туралы бір ауыз сөз жоқ: «Қазақстан Республикасындағы кәсіптік және өзге де мерекелер туралы» ҚР Президентінің 1998 жылғы 20 қаңтарындағы№327 Жарлығымен 31мамыр – Саяси қуғын-сүргіндер құрбандарын еске алу күні деп бекітілгенін мәлімдейміз» деген ресми  жауап алдық.                                                                                       

Содан «ҚХА жылы» деп айшықталған өткен 2015 жылының 23-ші ақпанында Қазақстан халқы Ассамблеясынан сайланған Мәжілістің тоғыз депутатына «Қасірет күнін»  белгілеу жайлы бастамамызды қолдауларын өтініп: «...Солақай саясатқа жақпаған ұлттар топ-тобымен Қазақстанға жер аударылды. Өзі қорлық пен қиянаттың сан түрін көріп қиналып, қасірет шеккен қазақ халқы тағдырдың айдауымен жат жерден қуылып келген ұлттардың ешқайсысын алаламады, бір үзім нанымен бөлісіп, бауырына тартты...» дей келе, режиссер Еркін Рақышев түсірген «Ашаршылық» деректі фильмінің дискісін қоса тапсырдық.   Жазған хатымызға, тек қана Роман Ухинович Ким: «...ұсынысыңызды қолдаймын. Бұл еске алудың ізгі дәстүрін салуға мүмкіндік береді. Әрине осы күні әртүрлі ойын-сауық іс- шараларын өткізу күпірлік болар еді. Уақыт – әділдіктің төрешісі. Осы азалы күндер халықтың жадында мәңгі сақталады» деп азаматтық ұстаным танытты.

2015 жылы мамырдың 28-31 аралығында«Тарихтан тағлым – өткенге тағзым» атты халықаралық жобаның аясында, Батыс Қазақстанда   өткен конференцияда осы жолдар авторының баяндамасындағы  «Қасірет күнін» өткізу жайлы жасаған ұсынысын ұйымдастырушылар жиылыстың қарарына кіргізуді қажет деп таппады.                                                          

2015 жылдың 9-шы сәурінде Қазақстан  мұсылмандары Діни басқармасының төрағасы Е. Маямеров мырзаға келесідей хат жолдадық. «...Құдайсыз қоғам құруды көздеген қызыл империяның қандықол басшыларының қолдан ұйымдасырған нәубетінен қазақтың жері  бос қалды. Аштық жылдары Қазақстанда өмір сүрген орыс қызы Т.Г. Невадовская қынадай қырылған қазақтарды көріп:                                                                    

 «Аяқ алып жүре амайсың өліктен,                                                                          Бұл қорлыққа шыдай алар қай кісі!                                                                       Бәрі жұмбақ: неткен ауыр? Неліктен?                                                                Бұл қазақтың даласының қайғысы», - деп азалы жыр жазған.

Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) бір хадисінде «Қайтыс болған адам өз қабірінде суға батып бара жатқан адамдай,  ол өзіне бала-шағасынан, бауырынан, досы арқылы артынан  келетін бір дұғаны күтеді. Егер артынан дұға келсе, ол оған дүние мен дүниедегі барлық нәрседен қымбат», - десе, екінші бір хадисінде: «Дұғалары  қабыл болтын  адамның бірі – зұлымдыққа ұшыраған адамның дұғасы»,-деген екен.                                                              

Ержан қажы Малғажыұлы, Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев: «Саясат күнде өзгереді, ал дін мәңгілік» дейді.  Бүгінде тәуелсіз Қазақстанды мекендеген халықтардың көпшілігі тоталитарлық жүйенің зұлым саясатына ұшырап, бір Алланың жәрдемімен одан аман қалғандардың ұрпақтары. Жаназасы шығарылып, жүздері жасырылмай  ит-құсқа жем болған алапат ашаршылықтың құрбандары болған бауырларымыз үшін Алла Тағаладан тілек тілеп, ел болып дұға бағыштайтын бір күн белгілейік деген бастаманы қолдайды деп сенеміз. Жас ұрпақтың бойына имандылық ұрығын сеуіп, отансүйгіштікке баулитын осындай игілікті шараны жүзеге асыру ниетте ҚМДБ-ның Ғұламалар Кеңесінен пәтуа сұраймыз. Осы ойымыз жүзеге асып жатса білместіктен асыл дінімізден шығып,  басқа ағымдарға  өтіп жатқан бауырларымызға тосқауыл болары хақ. Сіздерге Алланың нұры жаусын.

Ізгі ниетпен:

Рамазан ҚҰРМАНБАЕВ – «Ашаршылық құрбандары» қоғамдық бірлестігінің төрағасы;                                                                                  

Кәмел ЖҮНІСОВ – жазушы,  «Ашаршылық құрбандары» қоғамдық бірлестігінің Құрметті төрағасы;                                 

«Ашаршылық құрбандары» қоғамдық бірлестігінің мүшелері:                           Талас ОМАРБЕКОВ-тарих ғылымдарының докторы;                                   Болатбек НӘСЕНОВ – тарих ғылымдарының докторы;                                      Еркін РАҚЫШЕВ- кинорежиссер;                                                            Сара СМАҒҰЛ – ақын;                                                                                   Құсмілия НҰРҚАСЫМ- ақын,өнертанушы; т.б.                                           Осы хатымызға ҚМДБ Төрағасы, Бас мүфти Ержан қажы Малғажыұлының 2016 жылдың  3-ші қаңтарында берген жауабында: «Құрметті Рамазан Құрманбаев және зиялы азаматтар,...ашаршылық күніне мемлекет деңгейінде мәртебе беру немесе арайы күнді белгілеу, Заң бойынша, мемлекеттік құзыретті органдардың шешімімен, ҚР Президентінің Жарлығымен жүзеге асырылады. ҚМДБ-діни бірлестік, «Қасірет күнін» белгілеу сынды мемлекеттік деңгейдегі мәселені шешу- ҚМДБ құзыретінде емес екенін хабарлаймын...», дейді.     

ҚМДБ-ның Fatua.kz сайтынан алынған ережеде: Пәтуа сөзінің араб тіліндегі мағынасы (الفتوى والفتيا) «фақиһтің берген пәтуасы», «берілген сұрақты баяндап пәтуа берді» деген мағыналарды білдіреді. Ал, аталмыш сайттағы, Пәтуа берудің жалпылай ережесінде: «Насты (құрандағы үкім беретін аяттар)  жете түсіну. (إدراك النص) Бастысы нас шариғат ілімдері шеңберінде ұғынылуы тиіс» делініпті.       

Ғұламалардың «Ашаршылық құрбандары» ҚБ-нің көтеріп отырған мәселесіне пәтуа беруге болмайтынын шариғат жолымен  түсіндірмегені қалай?! Бас мүфтидің нақты бастамаға «мұндай пәтуа шығару діни ұстанымға қайшы келеді» деп үзілді-кесілді жауап берудің  орнына      Президенттің Жарлығын қайталап «жаңалық» ашқаны  түсініксіз болды. Осындайда, « Діннің бәрі Құдайды айтады, бірақ Құдайға құл болғысы келмейді» деп жарты әлемді билеген Шыңғысхан айтты деген сөз ойға оралады.                                                                                 

Нацистік Германияның бас идиологы Й.Геббельс: «Тарихынан айрылған  халық  бір ұрпақ ауысқанда тобырға айналады, ал олардың келесі ұрпағын мал сияқты айдауға болады» депті. Ата көршіміз алып Қытай елі әр жылдың 4-ші сәуірінің  4-ші жұлдызында «Қабір сыпыру» күнін өткізеді. Бұл күнде мемлекет аумағында демалыс жарияланып, өмірден озғандардың басына барып, өлгендерге құрмет көрсетіледі.                                    

Ұрпағының қамын жеп, болашақты болжап кеткен Ескендір Мұңшы бабамыздың уақыттың тезінен өтіп біздің заманымымызға жеткен өсиетінде: «Құран оқылған жерде мен адамның кез келген пендесімен теңмін. Қан төгілген жерде – Тектімін! Ой төгілген жерде – теңізбін!» депті.      

Кейінгі уақытта күн белгілеп, оны мерекеге айналдыру – іші пысқан адамның ермегіне айналып барады. Дегенмен, құндылықтардың орны ауысқан мына заманда, пенденің бәрі  Алланың ғана құлы екенін білдіріп, тәубеге шақыратын бір күн қажет. Жылына бір рет билеуші тағынан, атқа мінерлер аттан түсіп, халықпен бірге алапат ашаршылық құрбандарының әруағына бас иіп құран оқыса, осы игілікті іс келер ұрпақтың санасына сәуле түсіретін, тәрбиелік мәні зор шараға айналары даусыз.

Рамазан ҚҰРМАНБАЕВ – «Ашаршылық құрбандары» қоғамдық бірлестігінің төрағасы, «Ашаршылық», «Тұрар Рысқұлов», «Темір нарком Темірбек» деректі фильмдерінің сценарий авторы.  

Abai.kz