Мырзахан Айсарин. 2010 жылғы «демократия индексінде» Қазақстан 132-ші орынды иеленді
Жыл сайын әйгілі «Economist» журналының The Economist Intelligence Unit бөлімшесі «Әлем елдеріндегі демократия индексі» деген зерттеулерін жүргізіп отырады. 2010 жылдың нәтижесі бойынша осы компанияның рейтингісінде Қазақстан 132-ші орынды иеленді. Жалпы, дейді зерттеушілер, 2010 жылы әлемдегі демократия азайып, авторитарлық мемлекеттер саны арта түсіпті...
«Әлем елдеріндегі демократия индексі» әрбір мемлекеттің ішіндегі өткізілген сарапшылардың және көпшіліктің арасында жүргізілген сауалнамалардың негізінде жасалады. The Economist Intelligence Unit тобы солардың қорытындылай келе «демократиялықтың» бес өлшеміне баға береді. Олар:
- Сайлау үдерісі және пікір алуандығы.
- Биліктің іс қимылдары.
- Саяси белсенділік.
- Саяси мәдениет.
- Азаматтық құқықтар.
Осы жылғы есепті дайындаған кезде сарапшылар 167 елдегі демократиялық үдерістерді зерттеп шығыпты. Бұл елдердің барлығы да билік режимдерінің төрт түріне жіктеліпті:
Жыл сайын әйгілі «Economist» журналының The Economist Intelligence Unit бөлімшесі «Әлем елдеріндегі демократия индексі» деген зерттеулерін жүргізіп отырады. 2010 жылдың нәтижесі бойынша осы компанияның рейтингісінде Қазақстан 132-ші орынды иеленді. Жалпы, дейді зерттеушілер, 2010 жылы әлемдегі демократия азайып, авторитарлық мемлекеттер саны арта түсіпті...
«Әлем елдеріндегі демократия индексі» әрбір мемлекеттің ішіндегі өткізілген сарапшылардың және көпшіліктің арасында жүргізілген сауалнамалардың негізінде жасалады. The Economist Intelligence Unit тобы солардың қорытындылай келе «демократиялықтың» бес өлшеміне баға береді. Олар:
- Сайлау үдерісі және пікір алуандығы.
- Биліктің іс қимылдары.
- Саяси белсенділік.
- Саяси мәдениет.
- Азаматтық құқықтар.
Осы жылғы есепті дайындаған кезде сарапшылар 167 елдегі демократиялық үдерістерді зерттеп шығыпты. Бұл елдердің барлығы да билік режимдерінің төрт түріне жіктеліпті:
- Толық демократия.
- Жеткіліксіз демократия.
- Гибридтік режим.
- Авторитарлық режим.
Осы жіктеу бойынша әлемдегі ең демократиялы ел ретінде Норвегия корольдігі таңдалыпты. Демократия тұрғысынан алғашқы ондыққа Исландия, Дания, Швеция, Жаңа Зеландия, Австралия, Финляндия, Швейцария, Канада және Нидерланды елдері кіріпті. АҚШ пен Ұлыбритания «толық демократиялы» елдердің аяғында жүр. Есесіне Франция, Италия, Греция және Словения «толық демократиялы ел» қатарынан «жеткіліксіз демократиялы елдер» санатына өтіп кетіпті. Әлемде «толық демократиялы елдер» ретінде тек 26 ел ғана аталып отыр. Бұл елдерде дүние халқының 12 пайызы өмір сүреді екен. Есептің авторлары әлем елдерінің жартысына жуығын «демократиялы» деуге келетінін айта отырып, олардың 53-нің «жеткіліксіз демократия» болып табылатынын мәлімдеп отыр.
Қалған 88 мемлекеттің 33-і «гибридті режимдер» деп анықталса, 55-і «авторитарлық режимдер». Әлемнің 2,5 миллиард тұрғыны дәл осы «авторитарлы режимдері бар» мемлекеттерді ғұмыр кешеді.
|
Билік түрлері |
Мемлекеттер саны |
Мемлекеттердің пайызы |
Тұрғындар пайызы |
|
Толық демократиялар |
26 |
15,6 |
12,3 |
|
Жеткіліксіз демократиялар |
53 |
31,7 |
37,2 |
|
Гибридтік режимдер |
33 |
19,8 |
14 |
|
Авторитарлық режимдер |
55 |
32,9 |
36,5 |
Осы жылдың қорытындысы бойынша Қазақстан 167 елдің ішінде 132-ші орынды иеленіп, «авторитарлы мемлекеттер» санатына еніп отыр. Алдымызда - Гамбия, Беларусь, Ангола, артымызда - Габон, Руанда, Әзірбайжан мен Қытай!
Нобайы біздің орташа бағамыз - 3,30. Бағыттар бойынша:
- Сайлау үдерісі және пікір алуандығы - 1,33.
- Биліктің іс қимылдары - 2,14.
- Саяси белсенділік 3,33.
- Саяси мәдениет - 4,38.
- Азаматтық құқықтар - 5,29.
Бұрынғы КСРО елдері мынадай орындарға ие болыпты: «жеткіліксіз демократиялар» - Эстония (33), Литва (41), Латвия (48), Молдова (64), Украина (67); «гибридті режимдер» - Грузия (103), Ресей (107) Армения (109); қалғандары «авторитарлы режимдер» - Беларусь (130), Қазақстан (132), Әзірбайжан (135), Тәжікстан (149), Өзбекстан (164) және Түрікменстан (165).
2010 жылғы әлем елдеріндегі демократия индексі
|
Рейтинг |
Мемлекет |
Индекс |
Түрі |
|
1 |
Норвегия |
9.80 |
Толық демократия |
|
2 |
Исландия |
9.65 |
Толық демократия |
|
3 |
Дания |
9.52 |
Толық демократия |
|
4 |
Швеция |
9.50 |
Толық демократия |
|
5 |
Жаңа Зеландия |
9.26 |
Толық демократия |
|
6 |
Австралия |
9.22 |
Толық демократия |
|
7 |
Финляндия |
9.19 |
Толық демократия |
|
8 |
Швейцария |
9.09 |
Толық демократия |
|
9 |
Канада |
9.08 |
Толық демократия |
|
10 |
Нидерланды |
8.99 |
Толық демократия |
|
11 |
Люксембург |
8.88 |
Толық демократия |
|
12 |
Ирландия |
8.79 |
Толық демократия |
|
13 |
Австрия |
8.49 |
Толық демократия |
|
14 |
Германия |
8.38 |
Толық демократия |
|
15 |
Мальта |
8.28 |
Толық демократия |
|
16 |
Чехия |
8.19 |
Толық демократия |
|
17 |
АҚШ |
8.18 |
Толық демократия |
|
18 |
Испания |
8.16 |
Толық демократия |
|
19 |
Ұлыбритания |
8.16 |
Толық демократия |
|
20 |
Оңтүстік Корея |
8.11 |
Толық демократия |
|
21 |
Уругвай |
8.10 |
Толық демократия |
|
22 |
Жапония |
8.08 |
Толық демократия |
|
23 |
Бельгия |
8.05 |
Толық демократия |
|
24 |
Маврикий |
8.04 |
Толық демократия |
|
24 |
Коста-Рика |
8.04 |
Толық демократия |
|
26 |
Португалия |
8.02 |
Толық демократия |
|
27 |
Кабо-Верде |
7.94 |
Жеткіліксіз демократия |
|
28 |
Грекия |
7.92 |
Жеткіліксіз демократия |
|
29 |
Италия |
7.83 |
Жеткіліксіз демократия |
|
30 |
Оңтүстік Африка |
7.79 |
Жеткіліксіз демократия |
|
31 |
Франция |
7.77 |
Жеткіліксіз демократия |
|
32 |
Словения |
7.69 |
Жеткіліксіз демократия |
|
33 |
Эстония |
7.68 |
Жеткіліксіз демократия |
|
34 |
Чили |
7.67 |
Жеткіліксіз демократия |
|
35 |
Ботсвана |
7.63 |
Жеткіліксіз демократия |
|
36 |
Тайвань |
7.52 |
Жеткіліксіз демократия |
|
37 |
Израиль |
7.48 |
Жеткіліксіз демократия |
|
38 |
Словакия |
7.35 |
Жеткіліксіз демократия |
|
39 |
Кипр |
7.29 |
Жеткіліксіз демократия |
|
40 |
Индия |
7.28 |
Жеткіліксіз демократия |
|
41 |
Литва |
7.24 |
Жеткіліксіз демократия |
|
42 |
Тимор-Лешти |
7.22 |
Жеткіліксіз демократия |
|
43 |
Венгрия |
7.21 |
Жеткіліксіз демократия |
|
43 |
Ямайка |
7.21 |
Жеткіліксіз демократия |
|
45 |
Тринидад және Тобаго |
7.16 |
Жеткіліксіз демократия |
|
46 |
Панама |
7.15 |
Жеткіліксіз демократия |
|
47 |
Бразилия |
7.12 |
Жеткіліксіз демократия |
|
48 |
Польша |
7.05 |
Жеткіліксіз демократия |
|
48 |
Латвия |
7.05 |
Жеткіліксіз демократия |
|
50 |
Мексика |
6.93 |
Жеткіліксіз демократия |
|
51 |
Аргентина |
6.84 |
Жеткіліксіз демократия |
|
51 |
Болгария |
6.84 |
Жеткіліксіз демократия |
|
53 |
Хорватия |
6.81 |
Жеткіліксіз демократия |
|
54 |
Суринам |
6.65 |
Жеткіліксіз демократия |
|
55 |
Шри-Ланка |
6.64 |
Жеткіліксіз демократия |
|
56 |
Румыния |
6.60 |
Жеткіліксіз демократия |
|
57 |
Колумбия |
6.55 |
Жеткіліксіз демократия |
|
57 |
Таиланд |
6.55 |
Жеткіліксіз демократия |
|
59 |
Папуа-Жаңа Гвинея |
6.54 |
Жеткіліксіз демократия |
|
60 |
Индонезия |
6.53 |
Жеткіліксіз демократия |
|
61 |
Сальвадор |
6.47 |
Жеткіліксіз демократия |
|
62 |
Парагвай |
6.40 |
Жеткіліксіз демократия |
|
62 |
Перу |
6.40 |
Жеткіліксіз демократия |
|
64 |
Моңғолия |
6.36 |
Жеткіліксіз демократия |
|
65 |
Сербия |
6.33 |
Жеткіліксіз демократия |
|
65 |
Молдова |
6.33 |
Жеткіліксіз демократия |
|
67 |
Украина |
6.30 |
Жеткіліксіз демократия |
|
68 |
Черногория |
6.27 |
Жеткіліксіз демократия |
|
69 |
Намибия |
6.23 |
Жеткіліксіз демократия |
|
70 |
Доминикан Республикасы |
6.20 |
Жеткіліксіз демократия |
|
71 |
Малайзия |
6.19 |
Жеткіліксіз демократия |
|
72 |
Бенин |
6.17 |
Жеткіліксіз демократия |
|
73 |
Македония |
6.16 |
Жеткіліксіз демократия |
|
74 |
Филиппин |
6.12 |
Жеткіліксіз демократия |
|
75 |
Гайана |
6.05 |
Жеткіліксіз демократия |
|
75 |
Гватемала |
6.05 |
Жеткіліксіз демократия |
|
77 |
Лесото |
6.02 |
Жеткіліксіз демократия |
|
77 |
Гана |
6.02 |
Жеткіліксіз демократия |
|
79 |
Мали |
6.01 |
Жеткіліксіз демократия |
|
80 |
Гонконг (Қытай) |
5.92 |
Гибридтік режим |
|
80 |
Боливия |
5.92 |
Гибридтік режим |
|
82 |
Сингапур |
5.89 |
Гибридтік режим |
|
83 |
Бангладеш |
5.87 |
Гибридтік режим |
|
84 |
Албания |
5.86 |
Гибридтік режим |
|
85 |
Малави |
5.84 |
Гибридтік режим |
|
86 |
Ливан |
5.82 |
Гибридтік режим |
|
87 |
Эквадор |
5.77 |
Гибридтік режим |
|
88 |
Гондурас |
5.76 |
Гибридтік режим |
|
89 |
Түркия |
5.73 |
Гибридтік режим |
|
89 |
Никарагуа |
5.73 |
Гибридтік режим |
|
91 |
Замбия |
5.68 |
Гибридтік режим |
|
92 |
Танзания |
5.64 |
Гибридтік режим |
|
93 |
Палестина |
5.44 |
Гибридтік режим |
|
94 |
Босния және Герцеговина |
5.32 |
Гибридтік режим |
|
95 |
Сенегал |
5.27 |
Гибридтік режим |
|
96 |
Венесуэла |
5.18 |
Гибридтік режим |
|
97 |
Либерия |
5.07 |
Гибридтік режим |
|
98 |
Уганда |
5.05 |
Гибридтік режим |
|
99 |
Мозамбик |
4.90 |
Гибридтік режим |
|
100 |
Камбоджа |
4.87 |
Гибридтік режим |
|
101 |
Кения |
4.71 |
Гибридтік режим |
|
102 |
Бутан |
4.68 |
Гибридтік режим |
|
103 |
Грузии |
4.59 |
Гибридтік режим |
|
104 |
Пәкістан |
4.55 |
Гибридтік режим |
|
105 |
Сьерра-Леоне |
4.51 |
Гибридтік режим |
|
106 |
Қырғызстан |
4.31 |
Гибридтік режим |
|
107 |
Ресей |
4.26 |
Гибридтік режим |
|
108 |
Непал |
4.24 |
Гибридтік режим |
|
109 |
Армения |
4.09 |
Гибридтік режим |
|
110 |
Бурунди |
4.01 |
Гибридтік режим |
|
111 |
Гаити |
4.00 |
Гибридтік режим |
|
111 |
Ирак |
4.00 |
Гибридтік режим |
|
113 |
Мадагаскар |
3.94 |
Авторитарлық режим |
|
114 |
Кувейт |
3.88 |
Авторитарлық режим |
|
115 |
Мавритания |
3.86 |
Авторитарлық режим |
|
116 |
Марокко |
3.79 |
Авторитарлық режим |
|
117 |
Иордания |
3.74 |
Авторитарлық режим |
|
118 |
Эфиопия |
3.68 |
Авторитарлық режим |
|
119 |
Фиджи |
3.62 |
Авторитарлық режим |
|
120 |
Буркина-Фасо |
3.59 |
Авторитарлық режим |
|
121 |
Куба |
3.52 |
Авторитарлық режим |
|
122 |
Бахрейн |
3.49 |
Авторитарлық режим |
|
123 |
Нигерия |
3.47 |
Авторитарлық режим |
|
124 |
Того |
3.45 |
Авторитарлық режим |
|
125 |
Алжир |
3.44 |
Авторитарлық режим |
|
126 |
Камерун |
3.41 |
Авторитарлық режим |
|
127 |
Комор аралдары |
3.41 |
Авторитарлық режим |
|
128 |
Нигер |
3.38 |
Авторитарлық режим |
|
129 |
Гамбия |
3.38 |
Авторитарлық режим |
|
130 |
Беларусь |
3.34 |
Авторитарлық режим |
|
131 |
Ангола |
3.32 |
Авторитарлық режим |
|
132 |
Қазақстан |
3.30 |
Авторитарлық режим |
|
133 |
Габон |
3.29 |
Авторитарлық режим |
|
134 |
Руанда |
3.25 |
Авторитарлық режим |
|
135 |
Әзірбайжан |
3.15 |
Авторитарлық режим |
|
136 |
Қытай |
3.14 |
Авторитарлық режим |
|
137 |
Катар |
3.09 |
Авторитарлық режим |
|
138 |
Египет |
3.07 |
Авторитарлық режим |
|
139 |
Кот-ди-Ивуар |
3.02 |
Авторитарлық режим |
|
140 |
Вьетнам |
2.94 |
Авторитарлық режим |
|
141 |
Свазиленд |
2.90 |
Авторитарлық режим |
|
142 |
Конго |
2.89 |
Авторитарлық режим |
|
143 |
Оман |
2.86 |
Авторитарлық режим |
|
144 |
Гвинея |
2.79 |
Авторитарлық режим |
|
145 |
Тунис |
2.79 |
Авторитарлық режим |
|
146 |
Зимбабве |
2.64 |
Авторитарлық режим |
|
147 |
Йемен |
2.64 |
Авторитарлық режим |
|
148 |
Біріккен араб әмірліктері |
2.52 |
Авторитарлық режим |
|
149 |
Тәжікстан |
2.51 |
Авторитарлық режим |
|
150 |
Ауғанстан |
2.48 |
Авторитарлық режим |
|
151 |
Судан |
2.42 |
Авторитарлық режим |
|
152 |
Эритрея |
2.31 |
Авторитарлық режим |
|
153 |
Сирия |
2.31 |
Авторитарлық режим |
|
154 |
Джибути |
2.20 |
Авторитарлық режим |
|
155 |
Конго |
2.15 |
Авторитарлық режим |
|
156 |
Лаос |
2.10 |
Авторитарлық режим |
|
157 |
Гвинея-Бисау |
1.99 |
Авторитарлық режим |
|
158 |
Ливия |
1.94 |
Авторитарлық режим |
|
159 |
Иран |
1.94 |
Авторитарлық режим |
|
160 |
Экваториалдық Гвинея |
1.84 |
Авторитарлық режим |
|
160 |
Сауд Арабиясы |
1.84 |
Авторитарлық режим |
|
162 |
Орталық Африка Республикасы |
1.82 |
Авторитарлық режим |
|
163 |
Мьянма |
1.77 |
Авторитарлық режим |
|
164 |
Өзбекстан |
1.74 |
Авторитарлық режим |
|
165 |
Түрікменстан |
1.72 |
Авторитарлық режим |
|
166 |
Чад |
1.52 |
Авторитарлық режим |
|
167 |
Солтүстік Корея |
1.08 |
Авторитарлық режим |
«Абай-ақпарат»
