شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ اكىمى دانيال كەنجەتايۇلى احمەتوۆ وتكەندە كۇرشىمدىك جۇرتپەن كەزدەسىپتى. وسكەمەندە. ءسويتىپ، ءوزى باسقاراتىن وڭىردە ورنالاسقان شەكارالىق ايماقتاردى دامىتۋ ءۇشىن وبلىس اكىمدىگى ارنايى باعدارلاما ازىرلەيتىنىن ايتىپتى. بۇل تۋرالى ساياساتكەر ەرلان سايروۆ الەۋمەتتىك جەلىدە حابارلادى.

جازبادان ۇققانىمىز وبلىس اكىمى دانيال احمەتوۆ جاڭاعى شەكارالىق ايماقتاردى دامىتۋ باعدارلاماسى شقو قۇرامىنداعى كاتون-قاراعايدى، مارقاكولدى، تارباعاتاي مەن ماقانشىنى قامتىعانىمەن، جەكە اۋدان بولىپ قايتا قالپىنا كەلتىرىلمەيدى دەپتى-ءمىس. وسىنى ايتىپ دابىل قاققان ەرلان سايىروۆتىڭ جازباسىن تالقىعا ۇسىنعاندى ءجون كوردىك.

ەرلان سايروۆ:

-شقو اكىمى دانيال احمەتوۆ جاقىندا وسكەمەندە كۇرشىم اۋدانىنىڭ اقساقالدارىمەن كەزدەسىپ، وبلىس كولەمىندە شەكارالىق ايماقتاردى دامىتۋدىڭ ارنايى باعدارلاماسىن جاساۋ تۋرالى ايتتى.

الايدا، شەكارالىق ايماقتا ورنالاسقان كاتون-قاراعاي، مارقاكول، تارباعاتاي، ماقانشى اۋداندارى قايتا قالپىنا كەلتىرىلمەيدى ەكەن.

مەن بۇعان نەگە ءمان بەرىپ وتىرمىن؟ ەگەر بۇل اۋداندار جەكە شەكارالىق-اكىمشىلىك بىرلىك بولىپ قۇرىلسا، وندا سايكەسىنشە ول جاققا ماقساتتى تۇردە اقشا اۋدارىلادى. ال بۇل دەگەنىڭىز – مەملەكەت وسى ايماقتاردىڭ ادامي پوتەنتسيالىن قايتا قالپىنا كەلتىرۋ ءۇشىن ناقتى جاعداي جاسايدى دەگەن ءسوز.

الايدا وبلىس اكىمى بۇل اۋدانداردى قايتا قالپىنا كەلتىرۋدەن باس تارتىپ، شەشىم قابىلداپتى. مەنىڭشە، بۇل ونىڭ جەكە شەشىمى بولعان سياقتى. جەرگىلىكتى شەنەۋنىكتەر مەن، مۇمكىن، رەسپۋبليكالىق ماسششتابتاعى ءبىرلى-جارىم شەنەۋنىكتەن باسقا ەشكىممەن اقىلداسپاعان بولۋى كەرەك.

مىنە، ونداعان مىڭ اپكە-باۋىرلارىمىزعا قاتىستى شەشىمدەر بىزدە وسىلاي، كابينەتتىڭ ىشىندە، ەل-جۇرتپەن اقىلداسپاي-اق، قابىلدانادى.

قازىرگى جۇيەنى ازاماتتارعا قاتىستى تاعدىرشەشتى شەشىمدەردى قابىلداۋدا شەنەۋنىكتەردىڭ وسى فورمالدىلىعى قۇرتادى.

مەنىڭ ايتپاعىم، شەكارالىق ايماقتاردى دامىتۋ تۋرالى باعدارلاما فورمالدى تۇردە قابىلدانادى. ال شىنداپ كەلگەندە ماسەلە شەشىمىن تاپپاي جاتادى.  ءاربىر ادامعا، ولاردىڭ تالاپ-تىلەگىنە كەلگەندە كوڭىل بولىنبەيدى. دەفيتسيت.

ءدال وسى شەكارالىق ايماقتاردان قازىر جۇرت جاپپاي كوشىپ جاتقانى جاسىرىن ەمەس. جۇرتتىڭ بۇلاي ۇدەرە كوشۋى ءبىزدىڭ تاريحىمىزداعى ەڭ اۋىر كەزەڭدەردىڭ وزىندە بولماعان شىعار. وسكەمەن مەن سەمەيدىڭ «داچالارى» وسى شەكارالىق ايماقتى تاستاپ كەلگەندەرمەن تولعان. ولاردىڭ كاسىبي جۇمىستارى دا جوق. بالالارى بالاباقشاعا، ءتىپتى مەكتەپكە دە ورنالاسپاعان بولۋى مۇمكىن. الگى شەكارالىق ايماقتان كەتكەن كەيبىر وتباسىلار سول بويى الماتى مەن نۇر-سۇلتاندى جاعالاپ ءجۇر.

مىنە، وسىلايشا شەكارالىق ايماقتار جۇرتسىز، قاڭىراپ بوس قالىپ جاتىر. ءبىزدىڭ جوعارعى لاۋازىمدى شەندىلەرىمىز بارىپ دەمالعاندى جاقسى كورەتىن كاتون-قاراعاي مەن مارقاكولدە ەندى از دەگەندە جۇمىس كۇشى دە قالمايدى. ولاردىڭ ورنىنا ارينە، قىتايلار نەمەسە باسقالار جۇمىسشى بولىپ كەلەدى.

ءبىر عانا مىسال، مارقاكول اۋدانىندا 1992 جىلى 25 مىڭنان استام ادام تۇرسا، قازىر بار-جوعى 6 مىڭداي عانا ادام قالعان. بۇل فاكت!

ونداعان مىڭ ادامنىڭ تاعدىرىن شەشەرلىك مۇنداي شەشىمدەر (شەشكارالىق ايماقتاردى دامىتۋعا قاتىستى) مەيلى، مىڭ جەردەن تاجىربيەلى، ءجۇز جەردەن اۆتوريتەت بولسا دا، ءبىر عانا ادامنىڭ ماقۇلداۋىمەن قابىلدانباۋى كەرەك.

بۇل ءبىزدىڭ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىگىمىزگە قاتىستى، ەلدىك ماسەلە! مەن شقو اكىمدىگىن حالىقتىڭ پىكىرىمەن ساناسۋعا، ولارمەن اقىلداسۋعا شاقىرامىن. حالىقتىڭ مۇددەسىنە جۇمىس جاساۋ كەرەك. بۇل ماسەلە بارلىعىمىزعا قاتىستى. بۇل ءبىزدىڭ ەلدىگىمىزگە قاتىستى ماسەلە. قۇداي ءۇشىن، ادامگەرشىلىكتەن اتتامايىق. مۇنداي ماڭىزدى شەشىمنىڭ قابىلدانۋىنا ءبارىمىز ارالاسۋىمىز كەرەك. ءوز وي-پىكىرلەرىمىزدى، ۇسىنىستارىمىز بەن تالاپ-تىلەكتەرىمىزدى ايتۋىمىز كەرەك.

مەن ۇكىمەت پەن شقو اكىمدىگىنە، شەكارالىق ايماقتار تۋرالى شەشىم قابىلداۋدا بارلىعى اشىق ءارى جان-جاقتى بولۋى كەرەك دەپ تالاپ قويامىن!

1. اۋەلى قوعامدىق تىڭداۋ بولۋى كەرەك. وعان سول اۋدانداردىڭ تۇرعىندارى مەن قوعام وكىلدەرى قاتىسۋى كەرەك.

2. رەسپۋبليكالىق ماسششتابتاعى ساراپشىلاردىڭ قاتىسۋىمەن دوڭگەلەك ۇستەل ۇيىمداستىرىلۋى كەرەك. ولار سول اۋدانداردىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق احۋالىن ساراپتاۋى كەرەك.

3. وبلىس اۋماعىنداعى زيالى قاۋىمنىڭ پىكىرىن ەستۋ كەرەك.

كەز كەلگەن تاعدىرشەشتى ماسەلە قوعاممەن، حالىقپەن بارىنشا اشىق ديالوگ ارقىلى تالقىناۋى كەرەك. تەك سودان كەيىن عانا شەشىم قابىلداۋعا بولادى. حالىقتىڭ تالابىن ەسكەرۋ – مىنە، دامۋدىڭ جاڭا پاراديگماسى وسى.

جاڭا زامان ماسەلەنى شەشۋدىڭ جاڭا جولدارىن تالاپ ەتەدى. مەملەكەت مۇددەسى دە وسىنى كوزدەيدى.  مەن دانيال كەنجەتايۇلىنا قۇرمەتپەن قارايمىن، بىراق شىندىق ودان جوعارى!

Abai.kz