«توعجان قوجاليەۆا ەسىمدى بەلسەندى پارتيا قۇرعالى جاتىر» دەگەن اڭگىمە ءبىراز جۇرتتىڭ نازارىن اۋدارعانى راس. جۇيەدە وزگەرىس بولعانىن، ادىلدىكتىڭ ورناۋىن اسىعا كۇتەتىن ءار اعايىن ءۇشىن جاڭا ساياسي كۇشتەردىڭ پايدا بولعانى كەرەك-اق. الايدا سول ساياسي كۇشتەردىڭ سالماعى قانداي، تىزگىن ۇستاۋشىلارى كىم، باعىتى قالاي بولادى دەگەن سۇراقتار تاعى بار.

وتاندىق ءباسپاسوز بەتتەرىندەگى اقپاراتتارعا سۇيەنسەك، قوجاليەۆا باستاعان توپ 13 قاراشادا الماتىدا ءباسپاسوز ءماسليحاتىن وتكىزىپتى. وندا ايتىلۋىنشا، «حاق» (حالىققا ادال قىزمەت ) پارتياسى دەپ اتالۋى ءتيىس پارتيانى ءادىلت مينيسترلىگى تىركەمەي قويعان ەكەن. سەبەپ، مىڭ ادامنان تۇراتىن باستاماشىل توپتىڭ قولى جينالماعان.

ەندىگى ماسەلە، توعجان قوجاليەۆا كىم، ول قانداي پارتيا قۇرعالى جاتىر؟

بارشا اقپارات قۇرالدارى قوجاليەۆانى حالىققا تانىستىرۋ ءۇشىن «دەپۋتات بەكبولات تىلەۋحاننىڭ كەلىنى» دەگەن انىقتامانى قولداندى. دەمەك، پارتيا قۇرۋدى قولعا الىپ وتىرعان قوجاليەۆا حانىم حالىققا اسا تانىمال ادام ەمەس دەگەن ءسوز. بىراق ونىڭ پارتيا قۇراتىنى جايلى اقپاراتتىڭ تەز تارالۋىنا اسا تانىمال «قايىن اعاسىنىڭ» اتى اسەر ەتكەن بولۋ كەرەك.

وزدەرى «تىلەۋحانمەن تۇك قاتىسىمىز جوق» دەپ شىر-پىر بولعانىمەن، دەپۋتات قايىن اعانىڭ اتى پارتياعا وسى جابىسقانى-جابىسقان. ءبىر ەسەپتەن بۇل پارتيا اتىنىڭ تەز تانىلۋىنا كەرەك-اق. الايدا تاياقتىڭ ەكىنشى ۇشى كەرى اسەرىن تيگىزۋى دە مۇمكىن ەكەنى جانە وتىرىك ەمەس.

بۇگىنگى تاڭدا بەكبولات قانايۇلى بۇرىنعىداي ەمەس، قايشىلىقتى تۇلعا. «بەكبولاتتىڭ كەلىنى پارتيا قۇرادى» دەگەندە كوپشىلىكتىڭ بىردەن «بۇل ءدىني پارتيا بولۋى مۇمكىن» دەپ توپشىلاعانى دا سول. ونىڭ ۇستىنە بيلىك پارتياسىنا مۇشە بولىپ، ەكس ءھام قازىرگى پرەزيدەنتتىڭ سايلاۋي كومپانياسىندا بەلسەندى قىزمەت ەتكەن دەپۋتاتتىڭ وتباسىندا وپپوزيتسيالىق پارتيانىڭ قۇرىلۋى ەكىتالاي، ارينە. مۇنى قوجاليەۆانىڭ ءوزى دە راستاپ وتىر. «بيلىكتە دە ءوز قازاعىمىز وتىر» دەگەن توعجان حانىم «باستى ماقساتىمىز بيلىك پەن حالىقتىڭ ورتاسىنا كوپىر بولۋ» دەيدى.

ەكىنشى جاعىنان، پارتيانىڭ اتاۋى دا «ءدىني پارتيا ەمەس پە ەكەن» دەگەن كۇدىككە جەتەلەيتىن سەكىلدى. «حاق» ءسوزى قانشا جەردەن شىندىق، اقيقات دەگەن ماعىنالاردى بەرگەنىمەن، كوبىنە دىنگە بايلانىستى قولدانىلادى. حاق ءدىنىمىز جايلى كوپ ايتاتىن بەكبولات تىلەۋحان مەن مۇحامەدجان تازابەكوۆتىڭ تۋىسى قۇرعان «حاق» پارتياسىنا حالىقتىڭ سىني كوزبەن قاراعانى دا سوندىقتان بولار.

بىراق توعجان قوجاليەۆانىڭ ءوزى بۇل تۋىستارىمنىڭ پارتيامەن ەش قاتىسى جوق دەپ وتىر. تىلەۋحان مەن تازابەك قانا ەمەس، ەل اۋىزىنداعى وزگە تانىمال تۇلعالاردىڭ دا «ءبىزدىڭ تۇيەدە جۇگى جوق» دەگەندى ءجيى ايتادى. «ادىرنا» پورتالىنا بەرگەن سۇحباتىندا:

- ماعان كوپ ايتادى، مەنىڭ ارتىمدا قايىناعام بەكبولات تىلەۋحانوۆ تۇر،- دەپ. ويتكەنى كەلىندەرىمىن عوي. قايرات ساتىپالدى تۋرالى ءبىرىنشى رەت ەستىپ وتىرمىن. داريعا تۇر دەپ تە ەستيمىن. حالىق ساياساتكەر ايەلگە ۇيرەنە بەرسىن دەپ توعجانعا پارتيا اشىپ بەرىپتى-مىس. مەن تيمۋر قۇلىباەۆتا سەگىز جىل جۇمىس ىستەدىم. سوندىقتان، قۇلىباەۆتىڭ دا پارتياسى دەپ ايتادى. دارحان كالەتاەۆپەن تۇسكەن سۋرەتتەرىمە قاراپ، توقاەۆتىڭ نەمەسە اپ-نىڭ پروەكتىسى دەپ تە ايتادى. ءبىز تۋرالى اڭىزدار كوپ. ءبىز ەشكىمنىڭ دە جوباسى ەمەسپىز، - دەپتى.

قوجاليەۆا وسى سوزدەرىمەن-اق ءوزىنىڭ قوعامدىق بايلانىستارى تۋرالى ءبىراز مالىمەت بەرىپ وتىر. بىراق اتى اتالعان ادامداردىڭ «حاق» پارتياسىنا قاتىسى جوق ەكەنىنە سەندىرگىسى كەلەدى. ەل ايتۋى مۇمكىن سوزدەرىڭ ءبىرازىن وزگەدەن بۇرىن ءوزى ايتىپ تاستاعان ەكەن. تەك توعجان حانىمنىڭ بۇل سوزدەرى «قورىققان بۇرىن جۇدىرىقتايدى» بولماسىن دەپ ۇمىتتەنەمىز.

قوجاليەۆانىڭ ايتۋىنشا، پارتيا ساياسي تۇرعىدان عانا ەمەس، قارجىلىق جاقتان دا ەشكىمگە ارقا سۇيەپ وتىرعان جوق. ءوزىنىڭ جانە كۇيەۋىنىڭ 1990 جىلدان بەرى اينالىسىپ كەلە جاتقان كاسىپتەرى بار. سوعان سۇيەنىپ، قارجىنى ءوز قالتاسىنان شىعارىپ وتىرعانىن ايتادى.

- ارتىمىزدا ەشكىم جوق. قاسىمىزدا تەك جاستار، ودان سوڭ جاڭاشا ويلايتىن كىسىلەر. ءبىزدىڭ ەلەكتوراتىمىز – وي-ءورىسى دامىعان، ويى اشىق، كوبىنە بيزنەستەگى ادامدار، - دەيدى قوجاليەۆا.

ەندىگى ءبىر ماسەلە، توعجان قوجاليەۆا ەلدەگى ورىس ءتىلدى ورتانىڭ وكىلى سەكىلدى. سويلەگەن سوزدەرى مەن جازبالارىنىڭ باسىم كوبى رەسەيلىك تىلدە. وسىدان ءۇش جىل بۇرىن «قازاقشىلىعىما بەت بۇردىم» دەپ ۇران تاستاپ، انا تىلىندە سويلەي باستاعان. بىراق مەملەكەتتىك تىلدە ءالى دە ءتىلى كۇرمەلەدى ەكەن. ەكى كۇن بۇرىن وتكەن ءباسپاسوز ماسليحاتىندا سويلەگەن سوزىنەن وسىنى اڭعاردىق. ءوزىنىڭ ايتۋىنشا، مەكتەپتى، ۋنيۆەرسيتەتتى انا تىلىندە وقىعانىمەن، ماسكەۋدە 11 جىل جۇمىس ىستەگەندىكتەن قازاق ءتىلىن ۇمىتىپ قالعان. بايقاساق، بۇل قازاق قوعامىنا وتە تانىس ءسوز. وسىدان ءبىراز ۋاقىت بۇرىن قازىرگى ەكونوميكا ءمينيسترى تيمۋر سۇلەيمەنوۆ تە ماسكەۋدە 5 جىل تۇرىپ، انا ءتىلىن ۇمىتقانىن ايتقان بولاتىن...

مەملەكەتتىك ءتىل جايلى ايتىپ وتىرعان سەبەبىمىز، مەملەكەت قۇراۋشى ۇلت - قازاقتاردىڭ سانى كۇننەن كۇنگە ارتىپ كەلەدى. بيلىكتەگى مۇددەلى توپ قانشا جاسىرسا دا ەل حالقىنىڭ 70-80 پايىزى قازاقتار. دەمەك، قازاقستاننىڭ بولاشاعى قازاق تىلىندە. سوندىقتان، رەسەيدىڭ مەملەكەتتىك تىلىمەن قازاقستان حالقىن ەشكىم دە سوڭىنان ەرتە المايدى. ساياسي پارتيا قۇرعىسى كەلەتىن، جۇيەنى وزگەرتكىسى كەلەتىن كەز-كەلگەن ساياساتكەرگە ايتارىمىز وسى. قازاق قوعامىمەن، قازاق حالقىمەن بىرگە بولعاندا عانا ساياسي ساحنادا ورىن بار!

ءسوز سوڭىندا ايتارىمىز، بۇگىنگىدەي ءىس-جۇزىندەگى ءبىر پارتيالىق جۇيەدەن شىعىپ، تەڭ دارەجەدەگى كوپ پارتيانىڭ قالىپتاسۋىنا قارسىلىعىمىز جوق. تەك سول ساياسي پارتيالاردىڭ ماقسات-مۇددەسى حالىق ءۇشىن قىزمەت ەتۋ بولسا ەكەن دەيمىز. سول ءۇشىن ساياسي ساحناعا كوتەرىلگەن ءار ساياساتكەر مەن پارتيانىڭ قادامى حالىق نازارىندا بولۋى كەرەك...

قۋانىش قاپپاس

Abai.kz