ارتىنداعى ۇرپاققا «ابىز» دەگەن اتى قالاعان ادامدار قازاقتا كوپ ەمەس. ول زامانداردا ابىزداردىڭ قانداي قىزمەت اتقارعانىن بۇگىنگى بۋىن ۇرپاق بىلە بەرمەيمىز.ءبىر سەزىنەتىنىمىز،  ەلىنىڭ رۋحاني تاربيەسىن، رۋحاني الەم اياسىنداعى ەل جۇگىن  ارقالاعان ادام دەپ تۇسىنەمىز. تاۋەلسىزدىك جاريالاعاندا ءابىش اعا ەلۋدى ەڭسەرگەن، شىعارماشىلىعى كەمەلىنە كەلگەن، ءتۋابىتتى تابيعي پاراساتى مەنمۇندالاپ تۇراتىن، دارحان دالا ءجۇزدى، سالماقتى، ويشىل، دانىشپان ادام ەدى. ول سول ءبىر ەگەمەندىكتىڭ العاشقى جىلدارى پرەزيدەنتتىڭ جانىندا ەل ءومىرىنىڭ رۋحاني قالىپتاسۋىنا زور ەڭبەك ءسىڭىردى. سوندىقتان بۇگىنگى بۋىن ۇرپاق ونى ابىزعا تەڭەي باستادى.

ءابىش ەڭ الدىمەن جازۋشى. جازۋشى بولعاندا وزىنە ءتان الەمى بار، ءيىرىمى تەرەڭ،  قات-قابات فيلوسوفيالىق ويلاردىڭ توعىسقان، دالانىڭ دارحان جىرشىسى بولدى.  ونىڭ جازۋشىلىق شەبەرلىگى الەمدە مەن دەگەن جازۋشىلاردىڭ ەشقايسىسىنان كەم ەمەس. ءتىپتى ءبىز ونىڭ ارتىقشىلىعىن بايقاپ ءجۇرمىز. ءابىش الەمدىك دەڭگەيدەگى پروزاشى. ءبىز ونىڭ شىعارمالارىن الەم وقىرماندارىنا جەتكىزە العامىز جوق.

«ءابىش كەكىلباەۆ تۋرالى ءسوز ايتۋ كىمگە بولسا دا، وڭايعا تۇسە قويماس. ءابىش جايىندا ءسوز قوزعاۋ، ونىڭ شىعارماشىلىعىن زەرتتەۋ، وعان ءۇڭىلۋ كوپ ەڭبەك پەن ىزدەنىستى تالاپ ەتەتىن دۇنيە» -دەپ قۋانىش سۇلتانوۆ «كەكىلباەۆ كەڭىستىگى» اتتى ماقالاسىندا ايتىپ وتكەندەي، قانشاما كىتاپ پاراقتاپ، زاڭعار جازۋشىنىڭ جۇيرىك ويىنا، ىشكى الەمىنە دەن قويىپ، بويلاي الۋعا تىرىسساق تا، ءابىش الەمىنە ەنۋ ۇلكەن ەرلىكتى قاجەت ەتەتىنى اقيقات.

ال، ەندەشە، كەمەڭگەر ويشىلدىڭ الەمىنە تەرەڭىنەن زەر سالىپ كورەلىك...

جازۋ – ءومىر تىنىسى. جازۋ – ەڭ ءبىرىنشى ءومىر سۇرۋدەن، ۇناتۋدان، سوسىن بارىپ تانىلۋدان تۇرسا كەرەك. ونەر مەن ادەبيەتكە ەڭ باستى قاعيدا – تالانت، ءبىلىم، شەبەرلىككە قۇشتارلىق، سوسىن زور ەڭبەك قاجەت. ءابىش كەكىلباەۆتىڭ كەز كەلگەن شىعارماسىندا ۇشان تەڭىز تالانتىنان بولەك سان قىرلى شىعارمالارىنىڭ ارتىندا تاۋداي بيىك ەڭبەگى جاتقانى بارشامىزعا ءمالىم. عۇلاما عالىمنىڭ جازۋ ونەرىندەگى شەبەرلىگىن ءسوز ەتسەك تە، ەڭ الدىمەن، قازاق ساناسىندا ونىڭ سىندارلى سىنشى، سۇڭعىلا ساياساتكەر، دارحان مىنەزدى دارىن، بىلىكتى ءبىلىمپاز ەكەندىگىمەن قوسا، كوركەم شىعارما جازۋشىلىعى الدىڭعى ورىندا. ۇلاعاتتى ۇستاز رەتىندە ءوزىنىڭ كوركەم ءسوز زەرگەرلىگىمەن ءبىزدىڭ رۋحاني ءومىرىمىزدى بايىتسا، ايشىقتى اقىن رەتىندە كوزىمىزدى اشتى، سىرلى سۋرەتكەر بولىپ كوكىرەگىمىزگە ۇلتتىق سەنىم، سانا ۇيالاتتى.

جازۋشىنىڭ شىعارماشىلىعىنداعى ورەسى بيىك ەڭبەكتەرىنىڭ ءبىرى «اڭىزدىڭ اقىرى» اتتى تاريحي رومانى. بۇل – تەك تاريحي شەجىرە عانا ەمەس، قوعامدىق، ۇلتتىق مۇددەسىمەن استاسىپ، ءاربىر وقىرماننىڭ دۇنيەتانىمىن كەڭەيتىپ، رۋحاني تاربيەلەيتىن شىعارما. ءابىش كەكىلباەۆتىڭ تۇگەل دەرلىك شىعارماشىلىعىنان ءرومانتيزمنىڭ كوركەمدىك جۇيەسىن تولىقتىراتىن سيپات–ميفتىك-فولكلورلىق سارىننىڭ، اڭىز-اڭگىمەلەردىڭ ءجيى كورىنىس بەرۋى كەزدەسەدى. جازۋشى وسى تۋىندىسى ارقىلى تاريحي اڭىز شەڭبەرىنەن شىعىپ، قالامگەرلىك قيالىن قوسا وتىرىپ، دەربەس پسيحولوگيالىق شىعارما تۋدىرعان. بۇل روماننىڭ ليريكالىق، رومانتيكالىق سيپاتى مول. جازۋشى اڭىزدىق جەلىنى جاڭاشا ءتۇسىندىرىپ، جاڭعىرتىپ، سول ارقىلى ادام جانىنىڭ تەرەڭ يىرىمدەرىن اشقان كومپوزيتسياسى كۇردەلى، پسيحولوگيالىق سالماعى بار دەربەس تۋىندى جاساپ شىعارعان. سونىمەن قاتار، روماندا ليريكالىق بوياۋدىڭ مولدىعى، تىلدىك ورنەكتىڭ ەموتسيونالدى بوياۋعا قانىقتىلىعى، شارتتى تۇسپالدار سەكىلدى رومانتيزم ەستەتيكاسىنا ءتان تاسىلدەردى شەبەر پايدالانادى. روماندا مۇنارانىڭ سيقىرى – شەبەردىڭ حانشاعا دەگەن ماحابباتىن بەينەلەۋىن، ءتىپتى سول ماحابباتتىڭ وزىنە اينالۋىن شەبەر سۋرەتتەگەن. «اڭىزدىڭ اقىرى» رومانىندا اڭىز بەن رومانتيكالىق قيال، فيلوسوفيالىق تولعام مەن اناليتيكالىق سۋرەتتەۋ ءتاسىلى، رەاليستىك بايانداۋ مەن شارتتىلىق كەلىستى ۇيلەسىم تابا بىلگەن.  جازۋشى ءوز كەيىپكەرلەرىنىڭ مىنەز-قۇلقىن ولاردىڭ سىرتقى ءىس-ارەكەتتەرى، قيمىلدارى ارقىلى ەمەس، ىشكى مونولوگ ارقىلى كورسەتىپ، ءاربىر وقىرماننىڭ جۇرەگىنە كەڭ جول اشا ءبىلدى. ايتۋلى رومان ارقىلى قازاق ادەبيەتىنە جازۋشىنىڭ تىڭ دۇنيە الىپ كەلگەنىن اڭعارامىز. بۇل تاعىلىمدى ەڭبەكتىڭ ءوزى الەم جۇرتشىلىعىنا قازاق ەلىن تاريحي تۇرعىدان عانا ەمەس، ادام جانىنىڭ شىندىعىن تەبىرەنىسپەن تولعاي وتىرا، ءومىر تۋرالى فيلوسوفيالىق عيبراتتى وي بەرەرلىك شىعارما رەتىندە تانىستىرۋعا بولادى.

ءابىش تەكتى قازاق. ونىڭ سولەگەن ءسوزى، ءجۇرىس-تۇرىسى، اينالاسىنداعىلارمەن قارىم-قاتىناسى – بارلىعى دالا قارياسىۆن كوز الدىڭا ەلەستەتەدى. ول قازاق جانىنىڭ بىلگىرى ەدى. كەلەر ۇرپاقتىڭ ءابىشتى يگەرۋىنە جول كورسەتەتىن زەرتتەۋلەر، ءابىشتانۋدى قولعا الۋ كەرەك.

اسحات قۇسايىنۇلى بايۇزاقوۆ،

«زاعيپ جانە ناشار كورەتىن ازاماتتارعا ارنالاعان رەسپۋبليكالىق كىتاپحانا»  رمم – ءنىڭ ديرەكتورى.

Abai.kz