قۇلدىق سانانىڭ قازاققا ەڭ تۇسىنىكتى باستاپقى بەلگىسى - «ءلاپباي». (بۇل ءسوز قازاق ۇعىمىندا «بۇلجىتپاي ورىنداۋعا ءازىرمىن!» دەگەن ارەكەتتى بەينەلەيدى). شىڭعىس ايتماتوۆتىڭ اتىشۋلى رومانىنداعى ماڭگۇرت تەك ءبىر عانا «لاپبايمەن» تىرشىلىك ەتەتىن («ءومىر سۇرەتىن» دەۋگە قيماي تۇرمىن), قوجايىنى ايتسا بولدى تۋعان اناسىن دا ولتىرۋگە دايار ەدى. ماڭگۇرتتىڭ «قۇلدىق ساناسىندا» ەشۋاقىتتا دا ەل مەن جۇرت، وتان دەگەن ۇعىمدار بولمايدى.  سونىمەنت  بىرگە، جاناشىرلىق، اياۋشىلىق، كۇيزەلۋ مەن تەبىرەنۋ دەگەن سەزىمدەر دە ونىڭ بويىنان مۇلدەم جوعالعان. مىنەكي، ناعىز قۇلدىق سانا دەپ وسىنى ايتار ەدىك. ال ەندى، كوپتەگەن جەردە لاۋازىمدى ياكي تانىمال تۇلعالاردىڭ ءدال وسىنداي سانا ءتۇرىن ءوز حالقىنا تۇتاس تەلىپ وتىرعاندارى نەندەي سەبەپتەن ەكەن؟ ولارعا ءوز حالقىن بۇلاي قارالاۋ نە ءۇشىن قاجەت؟ ەڭ وڭايى: «ەل-جۇرتقا تانىمال ازاماتتار بولعاندىقتان - وزدەردەرىنىڭ قانداي پاتريوتتار ەكەنىن كورسەتۋ ءۇشىن قاجەت» دەسە بولار ەدى. بىراق ولاي دەي المايمىز. سەبەبى، ونىڭ اۋزىنداعى «قازاعىمى» ونىڭ شىن نيەتىنەن شىعىپ وتىر! ونى سەزبەۋ مۇمكىن ەمەس. سوندا قالاي بولعانى، ماسەلە قالاي قاراي بۇرىلىپ بارا جاتىر؟..

قۇلدىق سانانىڭ قازاققا ەڭ تۇسىنىكتى باستاپقى بەلگىسى - «ءلاپباي». (بۇل ءسوز قازاق ۇعىمىندا «بۇلجىتپاي ورىنداۋعا ءازىرمىن!» دەگەن ارەكەتتى بەينەلەيدى). شىڭعىس ايتماتوۆتىڭ اتىشۋلى رومانىنداعى ماڭگۇرت تەك ءبىر عانا «لاپبايمەن» تىرشىلىك ەتەتىن («ءومىر سۇرەتىن» دەۋگە قيماي تۇرمىن), قوجايىنى ايتسا بولدى تۋعان اناسىن دا ولتىرۋگە دايار ەدى. ماڭگۇرتتىڭ «قۇلدىق ساناسىندا» ەشۋاقىتتا دا ەل مەن جۇرت، وتان دەگەن ۇعىمدار بولمايدى.  سونىمەنت  بىرگە، جاناشىرلىق، اياۋشىلىق، كۇيزەلۋ مەن تەبىرەنۋ دەگەن سەزىمدەر دە ونىڭ بويىنان مۇلدەم جوعالعان. مىنەكي، ناعىز قۇلدىق سانا دەپ وسىنى ايتار ەدىك. ال ەندى، كوپتەگەن جەردە لاۋازىمدى ياكي تانىمال تۇلعالاردىڭ ءدال وسىنداي سانا ءتۇرىن ءوز حالقىنا تۇتاس تەلىپ وتىرعاندارى نەندەي سەبەپتەن ەكەن؟ ولارعا ءوز حالقىن بۇلاي قارالاۋ نە ءۇشىن قاجەت؟ ەڭ وڭايى: «ەل-جۇرتقا تانىمال ازاماتتار بولعاندىقتان - وزدەردەرىنىڭ قانداي پاتريوتتار ەكەنىن كورسەتۋ ءۇشىن قاجەت» دەسە بولار ەدى. بىراق ولاي دەي المايمىز. سەبەبى، ونىڭ اۋزىنداعى «قازاعىمى» ونىڭ شىن نيەتىنەن شىعىپ وتىر! ونى سەزبەۋ مۇمكىن ەمەس. سوندا قالاي بولعانى، ماسەلە قالاي قاراي بۇرىلىپ بارا جاتىر؟..

بىراق بۇل سۇراقتىڭ جاۋابىن الىستان ىزدەپ قاجەتى جوق سياقتى.  ماقالامىزدىڭ باسىندا  اۆتوريتارلىق قوعامدا قوعامدىق سانا فراگمەنتارلى* كۇيدە بولاتىنىنا ءبىرشاما توقتالدىق ەمەس پە؟ مىنەكي، سونىڭ كورىنىسى «قازاقتىڭ قۇلدىق ساناسى» تۋرالى ايتۋشى وسى كەيىپكەرلەرىمىزدىڭ ويلاۋ تاسىلدەرىنەن تابىلىپ وتىر. ول «قازاق قۇلدىق سانادان ارىلعان جوق» دەي وتىرىپ، وزدەرى ءسىڭىسىپ كەتكەن جۇيە قالىبىندا، ياعني، فراگمەنتارلى تۇرعىدا ويلايتىندارىن پاش ەتكەنىن بايقامايدى. ارينە، جەكە پىكىر رەتىندە، ونىڭ ايتقان ويى وتكىر - اركىمنىڭ دە نامىسىن قىتىقتايدى. ال ەگەر «زەرتتەۋ وبەكتىسى» (قازاق حالقى) تۇرعىسىنان الساق - تۋرا دەماگوگيانىڭ ءوزى بولىپ شىعادى.

ەندى وسىنى تاراتىپ ايتىپ كورەيىك: اۆتوريتارلى بيلىك ءۇشىن حالىقتىڭ بۇيىعى بولعانى - ەڭ ماڭىزدى شارت. ول ءۇشىن قولدان كەلگەننىڭ ءبارى جاسالىنادى. سەبەبى، سوندا عانا بيلىك حالىقتان ءبىرشاما تاۋەلسىز بولۋعا قول جەتكىزەدى. ءوز ماقساتىنا الاڭسىز قول جەتكىزگەن بيلىك قانا، نەمەسە، سول بيلىكتىڭ «وتىمەن كىرىپ، كۇلىمەن شىعاتىن» تۇلعا عانا ءوز حالقىنا قاراتا ونىڭ بۇيىعىلىعىن «قۇلدىق سانادان ارىلا الماي وتىرعان حالىق» دەپ باعالاۋعا،  حالىققا وسىنداي «ۇكىم» شىعارۋعا قابىلەتتى. بۇنداي جاعداي حالىق تى تەك باسقارۋ ءۇشىن جاراتىلعان وبەكتى دەپ قارايتىن جاعدايدا عانا پايدا بولادى. ال تاعدىرىنا وعان «جول كورسەتۋ» بۇيىرعان ەليتا ءوزىنىڭ ارەكەتتەرىنىڭ دۇرىس ەكەندىكتەرىنە شەك كەلتىرۋى بىلاي تۇرسىن، ءوز شەشىمدەرىنىڭ دۇرىستىعىنا كۇماندانۋ قابىلەتىنەن دە اجىراي بەرەدى، ءسويتىپ،   الگىندەي تۇجىرىم  جاساۋعا ءماجبۇر بولادى. ال حالىقتى قوعامنىڭ باستى سۋبەكتىسى سانايتىن دەموكراتيالىق مەملەكەتتەردە جاعداي تىپتەن وزگەشە.

سوندا دەيمىز-اۋ، ەگەر ءبىزدىڭ ەلدە بارلىق شەشىمدەر حالىقپەن اقىلداسىپ قابىلدانىپ جاتسا، ال حالىق قازبا بايلىقتاردىڭ شەتەلدىكتەرگە   سۋ تەگىنگە ساتىلۋىنا رۇقسات ەتىپ  جاتسا; حالىق جەردەن ءوز ەركىمەن باس تارتىپ، ونى بيلىكتەن بايلىق جاساپ وتىرعاندارعا وتكىزىپ بەرىپ جاتسا;  تىلى مەن دىلىنەن جەرىپ، ودان تەزىرەك قۇتىلۋعا اسىعىپ جاتسا; ۇلدارىن كازينوعا، قىزدارىن «جەزينوعا» جەتەكتەپ اپارىپ جاتسا - سوندا عانا ونى «قۇلدىق سانادان ارىلماعان» دەپ كىنالاۋعا بولار ەدى. جانە دە «ونداي حالىقتىڭ بولاشاعى جوق» دەسەك ارتىق ايتپاعان بولار ەدىك! جويىلىپ كەتسە، بولاشاق تاريحشىلار «ءوز وبالى وزىنەن بولدى» دەپ شەشەر ەدى...

بىراق ولاي بولىپ جاتقان جوق قوي! «قۇلدىق سانا» دەمەي-اق قويايىق، تاريحتا ابدەن تەپكى كورىپ، ساناسى سانسىراپ بۇيىعى كۇيگە تۇسكەن حالىقتى ونىڭ بيلىگى «ەڭسەسىن كوتەرەمىن!»، «ەزدىك سانادان قۇتقارامىن!» دەپ شىن نيەتىمەن بەل شەشىپ كىرىسسە - كانەكي! ونىڭ ورنىنا ءوز حالقىنىڭ بۇيىعىلىعى مەن توزىمدىلىگىن پايدالانعان كوپ شەنەۋنىكتەر «ءوز قالاۋىمەن» باسقارۋ جۇيەسىن ورناتىپ، بايىپ قالۋعا جانتالاسۋدا. بۇل ارەكەت ولاردىڭ تۇمشالانعان تىرشىلىگىنىڭ ورتاسىندا قالىپتاعى جاعدايعا اينالىپ بارادى. ال، شىن مانىسىندە، ول جۇيەگە «جاعدايدى» ساقتاۋ ءۇشىن جۋاس حالىقتى ودان ارمەن ەزە تۇسۋدەن باسقا امال جوق... (ەسكەرتۋ: حالىقتىڭ ەڭسەسىن باسۋشى «ەزدىك سانانى» «قۇلدىق سانامەن» ەشقاشان شاتاستىرۋعا بولمايدى. شىندىعىندا «ەزدىك سانانىڭ» ەمى بار بولسا، «قۇلدىق سانانىڭ» ەمى جوق! ەڭسە كوتەرىلسە - ەزدىك سانا بىرتىندەپ عاريفوللا ەسىم اعامىز ايتىپ جۇرگەن «ەلدىك ساناعا» شىرقاپ كوتەرىلە الادى. بىراق، وكىنىشكە وراي، ول كىسى «ەلدىك سانانى» «جۇزەگە اسقان ارمان» دەيدى، ال  بىز ونى «جۇزەگە اسۋى ءتيىس ارمان» دەر ەدىك).

سوندا - «قۇلدىق سانا» كىمدە: قارسىلاسۋعا دارمەنسىز حالىقتا ما، الدە، بايلىق پەن بيلىككە كوزدەرى تۇماندانىپ، بۇكىل بولمىسىمەن سونىڭ قۇلىنا (قازاق ونى «قۇلقىننىڭ قۇلى» دەپ ءدال ماعىناسىن بەرىپ قويعان) اينالعانداردا ما؟ ءسوز باسىندا ايتىلعان «ءلاپباي» كىمنىڭ اۋزىندا قازىر؟

...مىنە، وسى ءبىر قاراپايىم اقيقاتتى ۇققانىڭ وزىندە - كەز كەلگەن ادام قوعام تۋرالى تۇسىنىگىندە تالاي جەرگە بارىپ قالار ەدى...

ماقالانى جازۋ كەزىندە «قۇلدىق سانانىڭ وكىلى» تولەگەن دەگەن جىگىت كەلە قالدى. اركىمنىڭ قىتىعىنا تيەتىن تاقىرىپ بولعان سوڭ، وعان جاتا جابىسىپ، پىكىرىن بىلۋگە اسىقتىق. ول بىلاي دەدى: - «بيلىكتە جۇرگەندەر وزدەرىن مۇنارلانعان شىڭعا شىعىپ العانداي سەزىنەدى، حالىقتىڭ الدىندا وزدەرىن استام ۇستاۋعا تىرىسادى. كەشەگى كوشە سىپىرۋشىنى بيلىككە قوسىپ جىبەرسەڭ، ەرتەسىنە ول الگىندەي بولىپ شىعا كەلەدى. ونىڭ تۇسىنىگىندە بيلىك ءبىر بولەك تە، حالىق امورفتى تۇلعا رەتىندە - ەكىنشى بولەك. ولار وسى حالىق بولماعاندا وعان ەشقانداي لاۋازىم اتاۋلى بۇيىرماسىن   ۇقپايدى. ۇققىسى كەلسە دە ۇقپايدى، سەبەبى، ول جاقتاعى قويىلاتىن تالاپ سولاي.

ال ەندى وسىلاردىڭ قايسىسى «قۇلدىق سانامەن» اۋىرادى - حالىق پا، الدە، حالىقتى جولعا سالۋشى «ەليتا» ما؟ مەنىڭشە، بيلىكتەگىلەر قوجايىنىنىڭ ايتقانىمەن ءجۇرىپ-تۇرۋعا ۇيرەنگەن. ويتكەنى ولاردى حالىق ەمەس، قوجايىن تاعايىنداعان. ونىڭ ۇستىنە، بيلىككە كەلگەندەردى ءبىر ماقسات - بيلىك ارقىلى بايىپ قالۋ ارەكەتى بىرىكتىرەدى.

قۇلدىق سانا دەگەندى ءوز سوزىممەن ءتۇسىندىرىپ كورەيىن. ەڭ جوعارعى بيلەۋشى بۇكىل حالىققا «جاتىڭدار!» دەپ بۇيرىق ەتىپتى دەلىك. حالىق جاتا كەتتى. ال بيلەۋشى ءبىر جۇمىستارىمەن الاڭداپ، بۇيرىعىن كەرى قايىرۋدى ۇمىتىپ كەتسە كەرەك. ءبىر ۋاقىتتان كەيىن جاتا-جاتا جالىققان حالىقتىڭ اراسىنان بىرەۋ شىعىپ: «اۋ حالايىق، ءوستىپ جاتا بەرەمىز بە؟ بيلەۋشىمىز بىردەمەگە ۇشىراپ قالماسا، «تۇرىڭدار!» دەپ ايتار كەزى بولدى عوي» - دەيدى. سول سوزدەن كەيىن ءار جەردەن بىرەۋلەر: «قوي، ەڭ بولماعاندا تۇرىپ تەمەكىمىزدى تارتىپ الايىق» - دەپ كوتەرىلە باستايدى. از ۋاقىتتان كەيىن حالىق تۇگەلىمەن تۇرىپ الادى. قاراسا بىرەۋلەر ءالى جاتىر دەيدى. سويتسە، ولار «جوعارىدان تۇر دەگەن ءسوز بولعان جوق» دەپ جاتقان باستىقتار مەن باستىقسىماقتار ەكەن...

ولاي بولسا «قۇلدىق سانا» كىمدە بولعانى؟ حالىقتا ما، الدە، وزدەرى باسىمەن بايلانعان بيلىكتىڭ سويىلىن سوعىپ جۇرگەندەردىڭ وزدەرىندە مە؟ مىنە، قىزىق سۇراق وسى! سوندىقتان جوعارى تريبۋنادان «قۇلدىق ساناداعى حالىق ەدىك» دەپ سارناعانداردى دەماگوگتار دەمەگەندە كىم دەرسىڭ؟!»

ودان كەيىن اۆتوبۋستا كوندۋكتور بولىپ جۇرگەن جىگىتكە قولقا سالدىق: - «ايتشى، وسى سەن قۇلدىق ساناداعى ادام ەمەسسىڭ بە؟» - دەپ. ول الدىمەن بىزگە اڭىرايىپ قارادى، سالدەن كەيىن كوزىن الارتا قارادى دا: «قۇل-پۇلىڭدى بىلمەيمىن! مەن ءوز بەتىممەن كۇن كورىپ جۇرگەن اداممىن!» دەپ  قىسقاسىنان قايىردى...

...بۇدان كورەتىندەرىڭىز - ەشقانداي تەوريانى مەڭگەرمەگەن قاراپايىم حالىقتىڭ دانالىعى وسى ەكەندىگى. ودان «قۇلدىق سانانىڭ» ءيىسى دە سەزىلمەيدى...

رەتى كەلىپ وتىرعاندا ايتا كەتەيىك، ەل اراسىندا ايتىلىپ جۇرگەن تاعى دا ءبىر مىناداي   اڭگىمە بار: - بىردە ءدىن جولىنا قاتتى تۇسكەن، «بولدىم-تولدىم» دەگەن جىگىت ەلىنە بارعان ەكەن. بارسا، ەلدەگى اقساقالدار ارۋاقتارىنا قۇران باعىشتاپ دەگەندەي..، ايتەۋىر ءوز بىلگەندەرىمەن ءدىنىن ۇستاپ جۇرسە كەرەك. سودان جىگىتىمىز «اداسىپ جۇرگەن» قۇدايدىڭ قۇلدارىن تاربيەلەمەككە ءھام ءوزى «ەڭ دۇرىس» دەيتىن دىنگە سالىپ جىبەرمەككە نيەت ەتىپ، جۇرتتى قۇدايى تاماققا شاقىرادى. تاماق جەلىنىپ جۇرت سىرتقا شىققاندا - بۇل ءوز ۋاعىزىن باستاپ كەپ بەرەدى. قىزا كەلە: «مۇسىلمان دىنىندە سۋرەتكە تابىنۋ - اللاعا سەرىك قوسۋ»، - دەيدى ەكپىندەپ. جۇگىرىپ بارىپ ءۇيدىڭ تورىندە ءىلۋلى تۇرعان اكەسىنىڭ سۋرەتىن الىپ شىعادى دا: «دىنگە بۇرىلساق وسىلاي بولايىق، اعايىن! جاراتۋشىمىز اللاعا سەرىك قوسۋدى دوعارايىق، اعايىن!» دەپ سۋرەتتى جەرگە ءبىر-اق ۇرادى. اينەگى بىت-شىت بولعان اكە سۋرەتى جەلمەن دومالاپتى... مۇنى ءۇنسىز باقىلاپ تۇرعان ءبىر اۋىل اقساقالى شىدامى تاۋسىلىپ: «ءاي، نايساپ! اتا-بابا ارۋاعىن قورلا دەگەن قاي دىندە بار ەدى!» - دەپ اشۋعا بۋلىعىپ اقىرىپ جىبەرىپ، بۇرىلىپ كەتە بارىپتى...

مىنەكي، تىپتەن قاسيەتتى ءدىن «ادام - اللانىڭ قۇلى» دەگەنىمەن - جالپى ءدىندار قاۋىمنىڭ ءوزى مىناداي «قۇلدىقتى» قالامايتىن بولىپ شىقتى...

جالپى،   وسى ماعىنالاس سۇراقتار ادامزات ءۇشىن ماڭگىلىك سۇراق بولىپ كەلەدى. ءبىزدىڭ ۇلى بابامىز ءال-فارابي دە كەزىندە، مىڭ جىلدان اسا ۋاقىت بۇرىن، بۇل ماسەلە تۋرالى تەرەڭ تولعانىسقا بارعان ەكەن.

ول: «ءدىننىڭ ارقاسىندا (بۇل جەردە ءدىندى ءبىلىم مەن پيعىل ماعىناسىندا الۋ كەرەك. - ءا.ب.)   كوكىرەگى وياۋ ادامداردىڭ بارشاسى دا كوزدەگەن ماقساتتارىنا جەتۋگە مۇمكىندىك الادى» - دەي وتىرىپ، ەل بيلەۋدىڭ قانشالىقتى جاۋاپكەرشىلىكتى ءىس ەكەنىن تالداپ بەرەدى. ءبىز ۇلى بابانىڭ ويلارىن نازاردان تىس قالدىرۋدى ءجون كورمەدىك. سەبەبى، حالىقتى ۇلىقتايتىن، ونىڭ ەڭسەسىن كوتەرىپ ەل ەتۋشى بىردەن-ءبىر كۇش وسى - ەل باسقارۋ بولىپ تابىلادى:

- «ەگەر ەل بيلەۋشى شىنايى قايىرىمدىلىقتىڭ جارشىسى بولا بىلسە، وندا ونىڭ حالىقتى باسقارۋداعى باسشىلىق قىزمەتى دە سان-الۋان جاقسىلىق ىستەرگە تولى بولادى. ءدال وسىنداي يگىلىكتى ماقساتتى ويداعىداي جۇزەگە اسىرا بىلگەندە عانا ەلباسىنىڭ ءوزى دە، ونىڭ قول استىنداعى ءاربىر ادام دا شەكسىز باقىتقا كەنەلەدى. مۇنداي جاعداي ناعىز باقىتتىڭ ءوزى...

- ال ەل بيلەۋشى ناداندىقتىڭ جولىنا تۇسسە بولعانى، ول مىندەتتى تۇردە ءوزىنىڭ ويىنداعى ارام پيعىلدارىن جۇزەگە اسىرۋدىڭ جولدارىن قاراستىرا باستايدى. ءسويتىپ، ونىڭ قىزمەتىندە بيلىك پەن مانساپ، تاكاپپارلىق پەن نامىسقويلىق، بايلىق پەن ماسايراۋشىلىق باستى ورىنعا شىعادى. ءدال وسىنداي جولعا تۇسكەن ەل بيلەۋشى شىن مانىسىندە باقىتتى بولماسا دا، ءوزىن تىم باقىتتى سەزىنەدى. مۇنداي ەل بيلەۋشى تىكەلەي وزىنە باعىنىشتى ادامداردىڭ («باسىبايلى»، «قۇل» دەگەنگە كەلىپ تۇر - ءا.ب.) كومەگى ارقاسىندا ءوز ۇستەمدىگىن باياندى ەتىپ قانا قويماي، ونى ودان ءارى نىعايتا تۇسۋگە جانتالاسادى. الايدا ەل بيلەۋشى حالقىنىڭ قولىن بەرەكەگە جەتكىزدىم دەپ ەسەپتەگەنىمەن دە، شىن مانىسىندە بۇل يگى ماقسات جۇزەگە اسپاعان كۇيىندە قالىپ قويادى. مۇنداي پيعىلداعى ەل بيلەۋشىلەر، ادەتتە، باسقالارمەن سالىستىرعاندا. وزدەرىن ەرەكشەمىز دەپ سانايدى.

- جاڭىلىستار مەن قاتەلىكتەرگە ۇشىراعان ەل بيلەۋشى ءوزىنىڭ حالىقتى باسقارۋداعى قابىلەتتەرى مەن دانالىق قاسيەتتەرىنىڭ جوعارى ەكەندىگىنە شەك تە كەلتىرمەيدى. ءدال وسىلاي بولماسا دا، ونىڭ ءوزى دە، ودان قالدى ونىڭ قول استىنداعىلار دا ءدال وسىلاي ويلاۋعا ءماجبۇر بولادى. مۇنداي جاعدايدا ەل بيلەۋشىنىڭ ءوزى دە، ونىڭ ەلى دە شىنايى باقىتقا قولدارىن جەتكىزبەسە دە، ونى سەزىنگەندەي كۇي كەشەدى. حالىقتى باسقارۋدىڭ ءدال وسى سيپاتتاعى جولدارىنىڭ جالعاندىققا نەگىزدەلگەنىنە قاراماستان، باعىنىشتى حالىق ونى كوپ جاعدايلاردا سەزىنبەي دە قالادى. سوندىقتان دا بولار، ولار ەل بيلەۋشىنىڭ بويىندا راقىمشىلىق پەن دانالىق مول ەكەندىگىنە كامىل سەنەدى. مۇنداي كوزبوياۋشىلىقتى بيلەۋشى دە، ونىڭ قاراماعىنداعىلار دا جان دۇنيەسىمەن ناعىز باقىتقا سانايدى. ءسويتىپ، ولار ەل بيلەۋشىنى قولداۋ ارقىلى ونىڭ كوكەيىندەگى ناداندىق پەن بىلىمسىزدىكتەن تۋىنداعان ماقساتتارىنىڭ كەيبىرەۋلەرىنىڭ ورىندالۋىنا جاعداي دا تۋعىزادى». (الەمدىك فيلوسوفيالىق مۇرا. ءال-فارابي مەن يبن سينا فيلوسوفياسى. الماتى، «جازۋشى» باسپاسى، 2005. 47-48 بب.).

وكىنىشكە وراي، ءابۋناسىر ءال-فارابي بابامىزدىڭ ايتقان ەسكەرتۋلەرىن ونىڭ بۇگىنگى ۇرپاقتارى ەسكەرمەي، ول كورسەتكەن قاتەلىكتەردى اينا-قاتەسىز قايتالاپ وتىرعانىنا تاڭ قالاسىڭ! ارينە، ۇلى باباعا ەمەس، بۇگىنگى ۇرپاقتارىنا! (ال ۇلى ادامداردىڭ ويى دا ۇلى، ماڭگىلىك اقيقاتتار عوي). بۇگىنگى ەل باسقارۋ ىسىنە ارالاسقان قانداستارىمىزدىڭ كوبى ءوز قولدارىنا وزگەدەن ەمەس، ءوز باباسىنان مۇرا بولىپ قالعان ۇلى ويدى، حرەستوماتيالىق اقيقاتتى ۇستاي وتىرىپ - بار تىرشىلىگىن وعان قاراما-قايشى قۇرىپ جاتقانىنا قالايشا وكىنبەسسىڭ! ءسىرا، بۇل جەردە ماسەلە ول كىسى ايتقان بيلىكتىڭ بىلىكتىلىگى مەن پيعىلىنا كەلىپ تىرەلىپ جاتسا كەرەك...

دەگەنمەن، پيعىلى بوتەن دەيىن دەسەك - بيلىكتە جۇرگەندەردىڭ ءبارى دەرلىك ءال-فارابي بابانىڭ تىكەلەي ۇرپاقتارى ەكەنىن قايدا، قالاي جاسىرامىز...

شىعىس ءاپساناسىندا ايتىلاتىن «پەرىشتەنى جولدان تايدىرعان» نە نارسە بولدى ەكەن؟...

ءابدىراشيت باكىرۇلى

فيلوسوف-پۋبليتسيست،

«اباي-اقپارات»

( سوڭى)

*توتاليتارلىق قوعامدا ءومىر سۇرەتىن شاشىراڭقى سانا    فراگمەنتارلىق سانا دەپ اتالادى.