نۇرلان ەرىمبەتوۆ: يسلامنىڭ قاي باعىتىن ۇستاناتىنىمىزدى باتىل ايتۋىمىز قاجەت
-قازاقستاندا قالىپتاسىپ وتىرعان ءدىني احۋال جايىندا نە ايتاسىز؟ ءدىني اگەنتتىك توراعاسى «قالىپتى» دەپ باعا بەرگەنىمەن، حالىقتىڭ سەنىمىن كۇمان بيلەپ وتىر...
-مەنى بۇگىنگى بيلىككە، ۇكىمەتكە ريزا قىلىپ وتىرعان ءبىر ماسەلە بار. ول - كەشتەۋ بولسا دا، ەلىمىزدەگى ءدىني احۋال جايلى اڭگىمەنى ەندى قوزعاي باستاعانى. بۇعان دەيىن، كونستيتۋتسيامىزدا كورسەتىلگەن «زايىرلى مەملەكەتتىگىمىزدى» تار كەڭىستىكتە ءتۇسىنىپ، ونى باسقاشا قابىلداپ كەلگەن ەدىك. زايىرلى مەملەكەت بولۋ دەگەنىمىز - قوعامدا بولىپ جاتقان ىشكى جاعدايلاردان باستى الىپ قاشۋ ەمەس، كەرىسىنشە سونىڭ ورتاسىندا ءجۇرىپ، باقىلاپ-قاداعالاۋ، رەتتەپ وتىرۋ بولماق. باستىسى - يسلام بولسىن، باسقا بولسىن، ءدىندى ساياساتقا اينالدىرماۋ كەرەك ەدى. بىراق ءبىز باسقا جولمەن ءجۇرىپ كەتتىك. باسقا مەملەكەتتەردە بيلىك پەن قوعام ءدىننىڭ بارلىق اعىمدارىنا ارالاسىپ، نە بولىپ جاتقانىن ءبىلىپ وتىرادى. بىزدە وسى جاعى كەمشىن قالدى. قاجەت بولسا، قارجى دا ءبولۋ كەرەك ەدى. مەشىتتى ۇستاۋعا، كىتاپتار شىعارۋعا قاراجات قاجەت قوي. ءبىز قارجى بولمەگەسىن، ءدىني ۇيىمدارعا شەتەلدەن ۆاگون-ۆاگونمەن قارجى كەلە باستادى. سول قاراجاتقا شىققان كىتاپتار تەگىن اينالىمعا ءتۇستى. راديكالدار ءوز ءدىنىن ناسيحاتتاپ جاتقاندا، ءبىز ءۇنسىز قالا بەردىك. ايتەۋىر، ەندى بولسا دا، وسى تاقىرىپقا كوڭىل بولىنە باستاعانىنا شۇكىر دەيمىز. تەلەديدار، باسىلىمدار - جالپى باق-تا دا، قوعامدىق كەزدەسۋلەردە دە ءدىني احۋال ءجيى ءسوز بولىپ ءجۇر.
-قازاقستاندا قالىپتاسىپ وتىرعان ءدىني احۋال جايىندا نە ايتاسىز؟ ءدىني اگەنتتىك توراعاسى «قالىپتى» دەپ باعا بەرگەنىمەن، حالىقتىڭ سەنىمىن كۇمان بيلەپ وتىر...
-مەنى بۇگىنگى بيلىككە، ۇكىمەتكە ريزا قىلىپ وتىرعان ءبىر ماسەلە بار. ول - كەشتەۋ بولسا دا، ەلىمىزدەگى ءدىني احۋال جايلى اڭگىمەنى ەندى قوزعاي باستاعانى. بۇعان دەيىن، كونستيتۋتسيامىزدا كورسەتىلگەن «زايىرلى مەملەكەتتىگىمىزدى» تار كەڭىستىكتە ءتۇسىنىپ، ونى باسقاشا قابىلداپ كەلگەن ەدىك. زايىرلى مەملەكەت بولۋ دەگەنىمىز - قوعامدا بولىپ جاتقان ىشكى جاعدايلاردان باستى الىپ قاشۋ ەمەس، كەرىسىنشە سونىڭ ورتاسىندا ءجۇرىپ، باقىلاپ-قاداعالاۋ، رەتتەپ وتىرۋ بولماق. باستىسى - يسلام بولسىن، باسقا بولسىن، ءدىندى ساياساتقا اينالدىرماۋ كەرەك ەدى. بىراق ءبىز باسقا جولمەن ءجۇرىپ كەتتىك. باسقا مەملەكەتتەردە بيلىك پەن قوعام ءدىننىڭ بارلىق اعىمدارىنا ارالاسىپ، نە بولىپ جاتقانىن ءبىلىپ وتىرادى. بىزدە وسى جاعى كەمشىن قالدى. قاجەت بولسا، قارجى دا ءبولۋ كەرەك ەدى. مەشىتتى ۇستاۋعا، كىتاپتار شىعارۋعا قاراجات قاجەت قوي. ءبىز قارجى بولمەگەسىن، ءدىني ۇيىمدارعا شەتەلدەن ۆاگون-ۆاگونمەن قارجى كەلە باستادى. سول قاراجاتقا شىققان كىتاپتار تەگىن اينالىمعا ءتۇستى. راديكالدار ءوز ءدىنىن ناسيحاتتاپ جاتقاندا، ءبىز ءۇنسىز قالا بەردىك. ايتەۋىر، ەندى بولسا دا، وسى تاقىرىپقا كوڭىل بولىنە باستاعانىنا شۇكىر دەيمىز. تەلەديدار، باسىلىمدار - جالپى باق-تا دا، قوعامدىق كەزدەسۋلەردە دە ءدىني احۋال ءجيى ءسوز بولىپ ءجۇر.
-ەندى بۇل احۋالدىڭ ۋشىعۋىنا نە سەبەپ؟
-ونىڭ سەبەبىن وسىدان 3-4 جىل بۇرىن دا ايتقان ەدىم، قايتالايىن، تاۋەلسىزدىك الىپ، ەتەك-جەڭدى جيناي باستاعان تۇستا ۇكىمەت تە، ءمۇفتيات تا ءدىننىڭ دامۋىن ءوز بەتىمەن جىبەردى. وعان باقىلاۋ بولعان جوق. مەن قىزىلوردا قالاسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى بولىپ قىزمەت اتقارعان 7 جىلدا ەلباسى وڭىرگە 7 مارتە كەلدى. ال سول 7 جىلدا بۇرىنعى ءمۇفتي راتبەك قاجى دا، قازىرگى ءابساتتار قاجى دا ءبىر رەت كەلمەدى. باسقا وبلىستى ايتپاي-اق قويايىق، حالقىنىڭ 99 پايىزى - قازاق، تۇگەلدەي دەرلىك مۇسىلمان وبلىستاعى جاعداي وسىنداي. نەمەنە، سوندا ءمۇفتيدىڭ جۇمىسى پرەزيدەنتتىكىنەن دە كوپ پە ەكەن؟ مىنە، ماسەلە قايدا جاتىر. مەن رەسەيدى ماقتامايمىن، بىراق پاتريارحىن ءبولىپ ايتۋ كەرەك. رەسەيدە قانداي اپاتتى جاعداي بولسا دا، باسى-قاسىندا جۇرەدى. حالىقتى رۋحتاندىرادى، بىرلىككە شاقىرادى، جاراتۋشىدان سولارمەن بىرگە كومەك سۇرايدى. ىستىق-سۋىقتا دا، قىسى-جازى حالىقتىڭ ءوز ورتاسىندا جۇرەدى ول. ال بىزدەگى جاعداي جاڭاعىداي. سونىڭ اقىرى، وسى ۋاقىتقا شەيىن ءبىز يسلامنىڭ قانداي اعىمىن ۇستاناتىنىمىزدى دا بىلمەيمىز. راس، مەن يسلامتانۋشى نە ءدىنتانۋشى دا ەمەسپىن، بىراق ءدىنتانۋشى، دىنگە جاقىن اعايىن، دوس، يمامداردان وسىنى سۇراعانىمدا ساسقالاقتاپ قالاتىن. مىنە، ەندى-ەندى عانا يسلامنىڭ قاي جولىمەن ءجۇرۋىمىز قاجەت ەكەنىن باتىل ايتا باستادى. بىراق بۇعان دەيىن بىرەۋ يسلامابادتى، ەندى بىرەۋى ساۋد ارابياسىنىڭ ۇستانىمىنا ەرىپ، سونى تارتىپ، جاقىندارىنىڭ اراسىنا ءسىڭىرىپ تە ءبىتتى. راس، ءدىندى وقۋ كەرەك، ءدىني ءبىلىم الۋ كەرەك، بىراق، سونىڭ باسىندا نەگىز دە بولۋى قاجەت قوي. قازىر 72 ءتۇرلى اعىم بار دەسەك، سونىڭ 72-ءسىن مەڭگەرىپ، قايسىسى بىزدىكى ەكەنىن سارالاپ بىتكەنشە، ازاماتتار اداسىپ تا ۇلگەرەدى. ءمۇفتيات وسىدان 15-20 جىل بۇرىن ناقتى قاي اعىممەن، قاي جولمەن جۇرەتىنىمىزدى باتىل ايقىنداپ بەرۋى قاجەت ەدى. «جىگىتتەر، مىنا جول - بىزدىكى!». بولدى، بۇدان ارتىق ەشتەڭە قاجەت ەمەس. سوڭعى 15-20 جىلدا ەلىمىزدە 2 مىڭداي مەشىت تۇرعىزىلىپتى. ساۋاپتى ءىس، ارينە. كوبىن كاسىپكەرلەر، قالتالى ازاماتتار كوتەرگەن. ەسەسىنە وسى 15-20 جىلدا ەلىمىزدە 1 عانا كىتاپحانا بوي كوتەرىپتى. مەشىت ىشىندە 1 عانا ادام ۋاعىز ايتادى. ال ورتاشا كىتاپحانادا 10 مىڭداي كىتاپ بولادى. ول دەگەنىڭىز - 10 مىڭ وي، 10 مىڭ ءبىلىم قورى، 10 مىڭ تاجىريبە. سول ءۇشىن دە 1 مەشىت سالىنسا، سونىڭ جانىنا 1 كىتاپحانا سالىنۋى قاجەت ەدى. .
-تاۋەلسىزدىك العان تۇستا ەلىمىز جىبەرگەن قاتەلىكتەردى ءدوپ باسىپ ايتتىڭىز. سوندا بۇعان رۋحاني بيلىك قانا كىنالى بولعانى ما؟
-بۇگىنگى ءدىني احۋالعا قاتىستى سويلەيىك، كوزىمىز كورىپ ءجۇر، جاستار دىنگە كەتىپ جاتىر. دىننەن تايانىش تاپپاعاندار ومىردەن دە كەتىپ جاتقانىنا كۋا بولىپ ءجۇرمىز. بولماسا، قوعامدىق جۇمىستاردان باس تارتىپ، ءبولىنىپ، بولشەكتەنىپ بارادى. بۇل قوعامنىڭ جاۋاپكەرشىلىگىنىڭ جوقتىعى. مەن بۇل جەردە بيلىكتى كىنالاۋدان اۋلاقپىن. بۇل - قوعامنىڭ كىناسى. ويتكەنى سول بالالاردىڭ، ول مەيلى مەنىڭ، تۋىسىمنىڭ، كورشىمنىڭ، دوسىمنىڭ نە باسقا دا تانىستارىمنىڭ بالاسى بولسىن، قالاي مىنەزى وزگەرىپ، قالاي الىستاپ بارا جاتقانىن، ونىڭ قانداي كىتاپ وقىپ جۇرگەنىن، قانداي ورتامەن ارالاسىپ جۇرگەنىن ءوزىمىز كورىپ جۇردىك قوي. ونىڭ وتباسىمەن ارالاسپاي، باسقا دىنگە ءوتىپ بارا جاتقانىن دا كورىپ تۇردىق. راس، حالىقتىڭ كوزىنەن جاسىرىن ەكونوميكالىق، ساياسي وقيعالار ورىن الىپ جاتسا، ونى بيلىكتەن كورەر ەك، ال مۇنىڭ ءبارى ءوزىمىزدىڭ، ياعني، قوعامنىڭ كوز الدىندا ءوتىپ جاتقان وقيعالار عوي. ءبىز نەگە سول بالالار وزگەرىپ بارا جاتقانىن كورگەندە، ولارمەن سويلەسپەدىك، ولاردى تىڭدامادىق؟ ءوزىمىز كىنالى... تاعى ءبىر ماسەلە - ءدىندى يدەالعا اينالدىرۋعا بولمايدى. بالانى يمام نە مولداعا شاكىرت قىپ بەرىپ، باسىبايلى دىنگە بايلاپ بەرگەن دۇرىس ەمەس. اكە-شەشە تاربيەسىن جوققا شىعارعان ءبىر ادام نە زاڭ جوق. بالانى دىنگە جىبەرىپ، اتا-انا جاۋاپكەرشىلىگىن الىپ تاستاۋىمىزعا بولمايدى. ماسەلەن، مەن بالامدى نە نەمەرەمدى ەشبىر مولدانىڭ تاربيەسىنە باسىبايلى بەرمەيمىن، ونىڭ تاربيەسىنە جاۋاپتى ادام - مەنىڭ ءوزىم.
-«حالىقتى بىرىكتىرۋدە يسلام سىناقتان ءوتىپ جاتىر» دەگەندى ايتاسىز. جاستاردىڭ جاپپاي دىنگە بەت بۇرۋىن سونىڭ كورىنىسى دەي الامىز با؟
-جۇما ناماز نە تاراۋىق نامازدارىنا مەشىتكە ادامدار كوپ جينالادى. اۋىلداردا مىڭداعان ادام بولسا، قالادا 10 مىڭداعان ادام جۇما سايىن مەشىتكە اعىلادى. ال سولار نە ءۇشىن بارادى، سونى زەرتتەگەن جان بار ما؟ جاقسى، ءبىر توبى رۋحاني بايمىن دەپ بارادى، ەكىنشىلەرى كۇنادان تازارامىن دەپ بارادى. كەرەمەت! بىراق بۇلار سول 10 مىڭدىقتىڭ قانشا پايىزىن قۇرايدى؟ ويتكەنى سولاردىڭ ىشىندە باراتىن جەرى، سەنەتىن ادامى، بولماعاندىقتان مەشىتكە بارىپ جۇرگەندەر دە بار. وسىنىڭ ارا-جىگىن انىقتاۋ كەرەك. يمامدار، تەولوگتار سول ادامداردىڭ اراسىنا بارىپ، اڭگىمەلەسىپ، ءمان-جايدى انىقتاپ، سودان كەيىن عانا شەشىمىن ايتۋى كەرەك. سودان كەيىن عانا ءبىز بيلىككە نە حالىققا تالاپ قويا الامىز. حالىقتىڭ دىنگە جاپپاي بەت بۇرۋى باتىستان كەلە جاتقان جاھاندانۋدىڭ قورعانىس مەحانيزمى سەكىلدى سيپات الىپ وتىر. بىراق يسلام دا جاھاندانۋدىڭ ءبىر ءتۇرى عوي. قازىر الەمدە يسلام اياستىندا ۇلكەن قاقتىعىستار بولۋدا. ءدىن - رۋحاني قۇرال ەمەس، ساياسي قارۋعا اينالىپ كەتكەن جايى بار. سەبەبى، مۇناي قورى، اۋىز سۋ ازايۋدا، ەكولوگيا كۇرت تومەندەپ كەتتى، ءدىن - سولاردىڭ سىلتاۋىنا، قۇرالىنا اينالعان. سول ءۇشىن دە بىزگە شەتەلدىكتەردىڭ قانداي دىنمەن، قانداي يسلاممەن كەلە جاتقانىن ايىرا ءبىلۋىمىز كەرەك. ول ءۇشىن ءبىز يسلامنىڭ قانداي جولىمەن جۇرەتىنىمىزدى رۋحاني بيلىك انىقتاپ، حالىققا ناسيحاتتاپ بەرۋى شارت. حالىققا جاقىنى نە؟ بىزدە دالا دەموكراتياسى بولعان، ەركىن وسكەن حالىقپىز. مەيىربان، قوناقجاي، باۋىرمال قازاق. يسلامداعى جولىمىزدى انىقتاعاندا دا وسى ماسەلەلەر ەسكەرىلگەنى دۇرىس. ءبىز قاي اعىممەن جۇرەتىنىمىزدى انىقتاي الماي جۇرگەندە، شەتەلدىك راديكالدى اعىمدار ءوز ءتارتىبىن ورناتا باستادى. بۇرىن جاسقانا سويلەۋشى ەدى، قازىر باتىل ارەكەتكە كوشكەن. باسقوسۋلاردا ءوز دەگەندەرىن اشىق ايتىپ ءجۇر.
-بىزدىكىلەر دە ءۇنسىز قالىپ جاتقان جوق قوي. سول جۇما نامازداردا مەشىتتەردە، باسقا ورىنداردا دا ۋاعىز ايتىلىپ جاتادى...
-راس، حالىق اراسىندا ۋاعىز ايتىپ جۇرگەن ازاماتتار بار. ولار - يمامدار، مولدالار، ءدىندارلار. الايدا ونىڭ ايتىپ جۇرگەن اڭگىمەسىن جاتتاپ السا، كەز-كەلگەن ادام ۋاعىز ايتا الادى. ءتىپتى ءدىني ەكسترەميستەردىڭ دە، وزگە اعىم وكىلدەرىنىڭ دە ايتار ۋاعىزى - سول. بۇل جەردە ماسەلە باسقادا، سول ۋاعىز ايتۋىشىنىڭ ءتۇر-تۇلعاسىندا، كەلبەتىندە بولىپ وتىر. قازاق ءوزى سوزدەن بۇرىن سويلەۋشىنىڭ تۇرىنە قارايتىن حالىق قوي. «ءتۇسى يگىدەن تۇڭىلمەيدى». سوندىقتان يمامدار تەك سوزىمەن ەمەس، ءجۇرىس-تۇرىسىمەن دە حالىققا جاقىن بولۋى ءتيىس. قازىر كورىپ ءجۇرمىز، قارىنى قاباقتاي، جاپ-جاس مولدالار بار. كىسىمەن سولەسكەندە شىكىرەيىپ، مەنسىنبەي، كوكىرەك كەرە تىلدەسەدى. يمام وسىنداي بولۋ كەرەك كىم دەپ ايتتى؟ قاي كىتاپتا سولاي جازىلعان؟ اراب ەلدەرىنىڭ يمامدارىنا قاراساڭ، قىزىعاسىڭ، سۇيسىنە قارايسىڭ. تۇلعالى، ءتۇر-سيپاتى كەلىسكەن، بىزدىكىلەر بولسا، جىلماڭ-جىلماڭ، كوزدەرى ويناپ تۇرادى. قازىر ۋاعىز ايتىپ، تۇندە باسقا تىرلىكپەن جۇرەر بولسا، «ۇزىنقۇلاق» دەگەن بار، ونىڭ ءبارى حالىقتىڭ قۇلاعىنا جەتپەي قويمايدى. سوندىقتان مۇنداي يمامدار مىڭ جەردەن جاقسى سويلەگەنىمەن، حالىقتى سوڭىنان ەرتە المايدى.
سونداي-اق، يسلام مودەرنيزاتسياسىنان باس تارتپاۋ كەرەك دەپ ويلايمىن. ارينە، بۇل قۇران سوزدەرىن بۇرمالاۋ كەرەك دەگەن ءسوز ەمەس، بىراق يسلام بۇگىنگى ومىرگە لايىقتالۋى ءتيىس. ءبىر مىسال كەلتىرەيىن، ريم پاپاسى ءىى يوانن پاۆەل بيلىكتە وتىرعان شاعىندا پيم شىركەۋىنە 7-8 برەيك-دانس بيشىلەرىن شاقىردى. قارا فۋتبولكا، قارا شالبار كيگەن بالالار شىركەۋ ىشىندە مۋزىكانى داڭعىرلاتىپ قويىپ، اينالىپ-توڭكەرىلىپ ءوز ونەرلەرىن كورسەتتى. بولعاسىن پاپانىڭ قولىنان ءسۇيىپ، ونىڭ اڭگىمەسىن تىڭداپ تارادى. ەڭ قىزىعى، وسىدان 1 اپتا ۋاقىت وتكەندە باتىس باسىلىمدارى «ريم پاپاسى بيشىلەردى قابىلداعاننان كەيىن الەم بويىنشا ميلليونداعان جاستار كاتوليك دىنىنە كىردى» دەپ جازدى. مىنە، جاڭاعى وقيعادان كەيىن ميلليونداعان جاس ءوز تاڭداۋىن جاسادى. ارينە، مۇنىمەن مەشىتكە بالالاردى اپارىپ بيلەتۋ كەرەك دەپ وتىرعانىم جوق. بىراق باسقا دا جولداردان ىزدەۋ كەرەك. نەگە بىزدە مولدالار، ءدىن جولىنداعى جاندار مادەني وشاقتارعا بارمايدى؟ نەگە سۋرەت كورمەلەرىن ارالامايدى. ولار ءوز دىنىمەن شەكتەلىپ قالماۋى ءتيىس.
-ءدىن ۇلتقا بولىنبەيدى. دەسەك تە، ۇيعىرلاردىڭ ءوز مەشىتى بار قالادا، شەشەندەردىكى - تاعى ءوز الدىنا... مۇنى قالاي تۇسىندىرەمىز؟
-بۇل - ەمدەلىپ، ايىعىپ كەلە جاتقان احۋال. راس، قوعامنىڭ ءوز زاڭى بولسا كەرەك، بۇرىنىراق مۇنداي تەندەنتسيا قاتتى بايقالعان. تاتارلار ءوز مەشىتىن، ۇيعىرلار ءوز مەشىتىن، شەشەندەر ءوز مەشىتىن سالىپ، تەك سول مەشىتتەرىنە عانا باراتىن. قازىر ارالاس، ەل ىشىندەگى ىشكى كوشى-قون حالىقتى ارالاستىرىپ، بۇل دەرتتى ءوزى-اق ايىقتىرىپ كەلە جاتىر. بۇل ماسەلە مەنىڭ تەولوگتارمەن اڭگىمەلەرىمە دە تالاي ارقاۋ بولعان بولاتىن، ولاردىڭ ايتۋىنشا ءدىننىڭ ۇلتقا ءبولىنىسى - كۇن تارتىبىنەن تۇسكەن ماسەلە.
-بىرەر جىلدان بەرى ءدىني جالپى ساۋاتتى كوتەرۋ جايى ءجيى ءسوز بولىپ ءجۇر. ءدىنتانۋ ءپانىن ەنگىزدىك، ەندى ءمۇفتياتتىڭ جانىنان عىلىمي-زەرتتەۋ ورتالىعى اشىلاتىنى بەلگىلى بولدى. سىزدىڭشە، ءدىني ساۋاتتى قانداي جولمەن كوتەرگەن دۇرىس؟
-ءدىني ساۋاتتى كوتەرۋ ءۇشىن جاڭالىق ىزدەۋدىڭ قاجەتى جوق. كەڭەستىك داۋىردەن مۇراعا قالعان تاجىريبە بار. ول ۋاقىتتا ءبىلىم قوعامدارى جۇمىس جاسايتىن، ونىڭ مۇشەلەرى اۋدانداردى، شالعاي اۋىلداردى ارالاپ، ناسيحاتتىق جۇمىستار جۇرگىزەتىن. مىنە، وسىنى جاڭعىرتسا جەتىپ جاتىر. اۋىلدان كەلگەن جاستار مەشىتكە قاشان كەلەدى دەپ كۇتىپ وتىرماۋ كەرەك، كەرىسىنشە ولاردىڭ وزدەرىنە بارۋ قاجەت. الدارىنان شىعۋ كەرەك. باستارىن ءبىر ارناعا توعىستىرايىق. ەلىمىزدە 170-تەي جاستار ۇيىمدارى بولسا، بيلىك ەندى عانا سولاردىڭ باسىن بىرىكتىرۋ كەرەكتىگىن ءتۇسىنىپ جاتىر. سونداي-اق، نەگە اۋىلدان كەلگەن جاستاردى ۆوكزالدان كۇتىپ الىپ، ءجون، باعىت سىلتەيتىن ۇيىمدار قۇرماسقا؟ ۆوكزالدان ءتۇسىپ قايدا بارارىن بىلمەي تۇرعان جاستى «قوش كەلدىڭ!» دەپ كۇتىپ الىپ، قايدا، قالاي بارارىن ءتۇسىندىرىپ بەرسە، مەشىتكە بارار بولسا، دۇرىس جولداعىلارىنا ءجون سىلتەپ جىبەرسە، كوشەدە تاراتىلاتىن تەگىن كىتاپتاردان ساقتانۋ كەرەكتىگىن ەسكەرتسە، مۇنىڭ ءوزى ولاردى اداسۋدان ساقتاۋدا ۇلكەن كومەك ەمەس پە؟ سوسىن تاعى ءىر ماسەلە - ءدىن قىزمەتكەرلەرى مەشىت توڭىرەگىمەن شەكتەلىپ قالماي، مەكتەپكە، بالاباقشاعا، وقۋ ورىندارىنا، ەمحانا، اۋرۋحانالارعا بارىپ، ۋاعىزىن ايتىپ تۇرعانى ابزال. ال بىزدىكىلەر «جاستار مەشىتكە كەلسىن» دەيدىدە قول جايىپ وتىرادى. ال ول جاس مەشىتكە جەتەم دەگەنشە مەيرامحانا، كلۋب، راديكال ءدىني اعىمداردىڭ جانىنان وتەدى. ءبىرى بولماسا، ءبىرى ارباپ، جولدان ۇستاپ قالادى عوي. سوندىقتان مەشىت قىزمەتكەرلەرى وعان قاراما-قارسى ءجۇرىپ، كۇتىپ الۋى قاجەت دەپ سانايمىن.
اڭگىمەلەسكەن نۇربولات امانجول
http://baq.kz/kaz/news/cat/4/5744/