رەداكتسيادان. قازىر نۇر-سۇلتان قالاسىندا قر سۋ رەسۋرستارى كوميتەتىنىڭ بۇرىنعى توراعاسى، دۇنيەجۇزىلىك «قازاق كۇرەسى» فەدەراتسياسىنىڭ بۇرىنعى پرەزيدەنتى يسلام ابىشەۆتىڭ جانە فەدەراتسيانىڭ بۇرىنعى ۆيتسە-پرەزيدەنتى سەرىك تۇكيەۆتىڭ ۇستىنەن قوزعالعان قىلمىستىق ءىس بويىنشا ءجارىسسوز پروتسەسستەرى ءوتىپ جاتقانىن جۋرناليست ساۋلە ابىلداحانقىزى الەۋمەتتىك جەلىدە جازعان بولاتىن.

بۇگىن رەداكتسيامىزدىڭ ەلەكتروندى پوشتاسىنا ادۆوكاتتار سايان جۇنىسباەۆ پەن الماس ابدراحمانوۆتىڭ سوتتا كەلتىرگەن ايعاقسوزدەرى كەلىپ ءتۇستى. ابىشەۆ پەن تۇكيەۆ ءىسى قازىر قوعام تالقىسىندا. وسى رەتتە ءبىز ادۆوكاتتار ايتقان ايعاقتاردى وقىرمان نازارىنا ۇسىنعاندى ءجون كوردىك.

Abai.kz اقپاراتتىق پورتالى ەركىن اقپارات الاڭى. مۇندا وي جارىستىرىپ، پىكىر الماستىرۋعا اركىم قۇقىلى. سپيكەرلەردىڭ پىكىرى رەداكتسيا ۇستانىمىن بىلدىرمەيدى. الداعى ۋاقىتتا ماقالادا ەسىم-سويلارى اتالعان جەكەلەگەن ازاماتتار رەداكتسيامىزعا جاۋاپ بەرۋگە نيەتتى بولسا، ولاردىڭ دا پىكىرىن بەرۋگە ءازىرمىز.

---

سايان جۇنىسباەۆ، ادۆوكات، بقو ادۆوكاتتار القاسىنىڭ مۇشەسى:

- قۇرمەتتى سوت جانە ىسكە قاتىسۋشىلار!

بۇگىن ءۇش ايدان استام ۋاقىتقا سوزىلعان باستى سوت تالقىلاۋىن اياقتالاعالى جاتىرمىز.

ءوزىمنىڭ جارىسسوزىمدە ايىپتاۋ تارابىنىڭ يسلام الماحانۇلى ابىشەۆتى قر قىلمىستىق كودەكسىنىڭ 24-بابى 3-بولىگى، 366-بابىنىڭ 4-بولىگىمەن، ياعني «اسا اۋىر قىلمىس جاسادى» دەپ ايىپتاۋدىڭ نەگىزى بولىپ تابىلاتىن باستى دالەلدەرگە توقتالىپ، ولارعا باعا بەرگىم كەلىپ تۇر.

ەڭ الدىمەن تاعىلعان ايىپتىڭ قىسقاشا مازمۇنىنا توقتالساق:

«يسلام ابىشەۆ قىزمەتتىك وكىلەتتىگىنە كىرەتىن ارەكەتى ءۇشىن اسا ءىرى مولشەردە پارا الۋ ءۇشىن جالپى سومماسى 5 980 598 463 تەڭگە بولاتىن «سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى قىزىلجار اۋدانىندا سوكولوۆ توپتىق سۋ قۇبىرىن قايتا جاڭارتۋ جانە قوسىلعان اۋىلدىق ەلدىمەكەندەردىڭ تاراتۋ جەلىلەرىن سالۋ، II-كەزەك» قۇرىلىسى بويىنشا قر سۋ رەسۋرستارى كوميتەتى (سرك) مەن «قازبايلىق استانا» جشس اراسىندا كەلىسىمشارت ءتۇزۋ ءۇشىن سوڭعى مەكەمەنىڭ باسشىلارىنان قۇرىلىستىڭ جالپى سومماسى 4-5% ياعني، 250 000 000 تەڭگە اقشانى «وتكات» رەتىندە ا.ك.شايمەردەنوۆ ارقىلى تالاپ ەتىپ، ونىڭ 60 000 000 تەڭگەسىن، ياعني 10 000 000 تەڭگەسىن س.ا.تۇكيەۆكە بەرۋگە، ال پارانىڭ قالعان بولىگى 50 000 000 تەڭگە اقشانى كەيىن ءوزى الۋعا وقتالعان» دەپ ايىپتالۋدا.

بۇل ايىپتى راستايتىن بۇلتارتپاس، داۋسىز دالەلدەرى رەتىندە ايىپتاۋ تارابى سوتقا وسى قارالىپ وتىرعان قىلمىستىق ءىستىڭ قۇجاتتارىن، اتاپ ايتقاندا: جاسىرىن تەرگەۋ امالدارىن جۇرگىزۋ كەزىندە الىنعان اۋديو-ۆيدەو تاسپالار (ستەنوگراممالار), ولار بويىنشا جۇرگىزىلگەن سوت پسيحولوگيالىق-فيلولوگيالىق ساراپتامالار قورىتىندىلارى، نەگىزگى كۋالار شايمەردەنوۆتىڭ، جامپوزوۆتىڭ، شىنداۋلەتوۆتىڭ جاۋاپتارىن ۇسىنىپ وتىر.

بۇل دالەلدەمەلەرگە توقتالاتىن بولساق، ناقتى ايىپتاۋ تارابى تۇجىرىمداپ وتىرعان ايىپ ءوز دالەلىن تاپپاي، تەرىسكە شىعارىلادى جانە بۇل دالەلدەمەلەر، كەرىسىنشە، سوتقا دەيىنگى تەرگەپ-تەكسەرۋ قانشالىقتى ايىپتاۋ باعىتىندا جۇرگىزىلىپ، كوپتەگەن ورەسكەل زاڭبۇزۋشىلىقتارعا جول بەرىلگەنىن راستايتىن دەرەكتەر بولىپ تابىلاتىنى ايقىن اقيقات.

بۇل ورايدا، ەڭ الدىمەن قر سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كۇرەس ۇلتتىق بيۋروسىنىڭ (سجقك ۇب)  جەدەل قىزمەتكەرلەرى مەن شايمەردەنوۆتىڭ جاسىرىن تەرگەۋ امالدارىن جۇرگىزۋ بارىسىنداعى كوپە-كورنەۋ زاڭسىز ارەكەتتەرىنە توقتالعىم كەلىپ تۇر.

قىلمىستىق ءىستىڭ قۇجاتتارىنا سايكەس يسلام ابىشەۆ پەن سەرىك تۇكيەۆكە جانە تاعى باسقا تۇلعالارعا قاتىستى جاسىرىن تەرگەۋ امالدارى 23.12.2018 ج. باستاپ 14.03.2019 ج. دەيىن تۇراقتى تۇردە ۇزدىكسىز جۇرگىزىلىپ كەلگەن. قر «جەدەل-ىزدەستىرۋ قىزمەتۋ تۋرالى» زاڭىنىڭ 15-بابىندا، جەدەل ىزدەستىرۋ قىزمەتىن جۇرگىزۋ كەزىندە ازاماتتاردى قۇقىق بۇزۋشىلىققا يتەرمەلەۋگە جانە ارانداتۋعا تىكەلەي شەكتەۋلەر قويىلعان. وسىعان قاراماستان قر سجقك ۇب-نىڭ جەدەل قىزمەتكەرلەرى مەن شايمەردەنوۆتىڭ جاساعان ارەكەتتەرى قىلمىستى يمميتاتسيالاۋ ەمەس، ارنايى يسلام ابىشەۆتى جانە سەرىك تۇكيەۆتى قۇقىق بۇزۋشىلىققا يتەرمەلەۋگە جانە پاراقورلىققا ارانداتۋشىلىققا انىق باعىتتالعان.

ءىستىڭ ءمان-جايلارىنا سايكەس، سجقك ۇب-نىڭ قىزمەتكەرلەرى، سونىڭ ىشىندە يسماگۋلوۆ جاردەم، شايمەردەنوۆتى پارا بەرۋشى رولىندە مە، الدە كۋا رەتىندە مە، الدە جابىرلەنۋشى رەتىندە مە، ءالى كۇنگە دەيىن بەلگىسىز، ايتەۋىر ونى پايدالانا وتىرىپ، يسلام ابىشەۆ پارانى الۋعا نيەتتەنبەسە دە، ونىڭ قىلمىس جاساعانى تۋرالى دالەلدەمەلەرىن جاساندى تۇردە قالىپتاستىرۋ ماقساتىندا جاسىرىن تەرگەۋ امالدارىن جۇرگىزگەن. يسماگۋلوۆ پەن شايمەردەنوۆ، يسلام ابىشەۆتى پاراقورلىققا ارانداتۋ ماقساتىندا «قازبايلىق استانا» جشس-نە قاتىسى بار ادامدى تانيتىن ا.ماكيشەۆكە ءوز بەتىنشە ء(وز ينيتسياتيۆاسىمەن) جولىعىپ، وعان: «يسلام ابىشەۆ «قازبايلىق استانا» جشس-نەن 250 000 000 تەڭگە اقشالاي پارا تالاپ ەتىپ جاتىر» دەپ جەتكىزەدى. ال ا.ماكيشەۆ ءوز كەزەگىندە وسى مەكەمەگە رەسمي قاتىسى جوق (بەيرەسمي قۇرىلتايشى) ا.تيۋلەگەنوۆكە جولىعىپ، حابارلايدى. سوڭعىسى بۇعان كەلىسپەي باس تارتادى.

سونىمەن قاتار، پارا بەرۋ سەبەبىن تۋدىراتىنداي «قازبايلىق استانا» جشس مەن سۋ رەسۋرستارى كوميتەتى اراسىندا وسى شارتتىڭ ورىندالۋىمەن بايلانىستى ەشقانداي پروبلەمالار بولماعانىن جانە ول قالىپتى ورىندالىپ وتىرعانىن اتاپ كورسەتتى (30.10.2019 ج. سوت تەرگەۋىندەگى – پارا بەرۋدەن باس تارتقانى جانە مۇلدەم ويى بولماعانى تۋرالى ا.تيۋلەگەنوۆتىڭ جاۋابى).

ەڭ ماڭىزدىسى، ءدال سول كەزەڭدە ي.ابىشەۆ ا.شايمەردەنوۆتىڭ بۇل ارەكەتتەرىنەن بەيحابار بولعان. ويتكەنى قىلمىستىق ىستە قىلمىستىق قۋدالاۋ ورگانى تاراپىنان ي.ابىشەۆتىڭ قىلمىستىق نيەتىن راستايتىن بىردە-ءبىر دالەلدەمە جوق. سوعان قاراماستان، ازامات شايمەردەنوۆ 21.12.2018 ج. قر سجقك ۇب-نا جازباشا ارىزدانىپ، ءوزىنىڭ ارىزىندا «03.07.2014 ج. سرك مەن «سمپ-610» جشس ارالارىنداعى جاساسقان شارتى ءۇشىن يسلام ابىشەۆكە ونىڭ جاقىن ادامى قالىبەكوۆ يبادۋللا ارقىلى 1 ملن. اقش دوللارىن بەرگەنىن جانە اتالعان شارت بۇزىلعاننان كەيىن يسلام ابىشەۆ سوناۋ «2014 جىلى شايمەردەنوۆتەن العان پاراسىن شايمەردەنوۆكە كەرى قايتارۋ ءۇشىن» «قازبايلىق استانا» جشس-نەن 250 ملن. تەڭگە پارا تالاپ ەتىپ، ونىڭ 190 ملن.تەڭگەسىن شايمەردەنوۆتىڭ وزىنە الۋىن، ال قالعان 60 ملن. تەڭگەسىن اكەپ بەرۋىن تالاپ ەتتى» دەپ كورسەتەدى.

ال ارىزدا (1-بۋما، 3-بەت) جانە 22.12.2018 ج. جاۋابىندا (15-بۋما، 1-8 بەتتەر) كورسەتىلگەن ا.شايمەردەنوۆتىڭ 1 ملن. اقش دوللارىن يسلام ابىشەۆكە ونىڭ جاقىن ادامى كالىبەكوۆ يبادۋللا ارقىلى اپارىپ بەردىم دەگەن ۋاجدەرى ەش دالەلىن تاپپاعان، تەك قانا قۇر ءسوز بولىپ شىقتى.

ويتكەنى سوتقا دەيىنگى تەرگەپ-تەكسەرۋ كەزىندە انىقتالىپ، جاۋاپتالعان كالىبەكوۆ يبادۋللا ءوز جاۋابىندا (16-بۋما، 14-19 بەتتەر) جانە شايمەردەنوۆپەن وتكىزگەن بەتتەستىرۋدە (16-بۋما، 29-بەتتەن باستالادى) سوڭعىنىڭ جاۋابىن تولىعىمەن تەرىسكە شىعاردى.

وسىلايشا شايمەردەنوۆتىڭ بۇل جاۋابى ەش دالەلسىز قۇر سوزگە اينالادى. سول سەبەپتى دە تەرگەۋ ورگانى 31.07.2019 ج. قاۋلىلارىمەن ي.ابىشەۆ پەن ي.قالىبەكوۆكە قاتىستى قر قپك-ءنىڭ 35-بابىنىڭ 1-ءبولىمىنىڭ 2-تارماعىمەن، ياعني «قىلمىس قۇرامىنىڭ بولماۋىنا وراي» قىلمىستىق قۋدالاۋدى توقتاتادى (28-بۋما، 176-200 بەتتەرى).

ەندى قر سجقك ۇب-نىڭ جەدەل قىزمەتكەرلەرى «قازبايلىق استانا» جشس-تاراپىنان يسلام ابىشەۆكە پارا بەرۋدەن باس تارتۋىنا وراي، ونى پارا بەرۋشى رولىندە پايدالانا المايتىنىن ءبىلىپ، ا.شايمەردەنوۆتىڭ كومەگىمەن ءارى قاراي قىلمىستى يمميتاتسيالاۋدى سىلتاۋراتىپ، پارا الۋ نيەتى بولماسا دا، ابىشەۆتى پاراقورلىققا ارانداتۋعا كىرىسەدى. ءسويتىپ، 24.12.2018 ج. باستاپ 14.03.2019 ج. جاسىرىن تەرگەۋ امالدارىن جۇرگىزەدى، سونىڭ ىشىندە ا.شايمەردەنوۆ ءوزىنىڭ دەنەسىنە  دىبىس جانە بەينە قۇرالدارىن تاعىپ الىپ، 8 رەت س.تۇكيەۆتىڭ، ەكى رەت ي.ابىشەۆتىڭ اڭگىمەلەرىن جازىپ الادى. «قازبايلىق استانا» جشس ا.شايمەردەنوۆتىڭ  پارا بەرۋگە ۇگىتتەۋىنەن باس تارتقاسىن، ۇلتتىق بيۋرونىڭ جەدەل قىزمەتكەرلەرى شايمەردەنوۆتىڭ ءوز باستاماسىمەن دەمەۋشىلىككە بەرگىسى كەلگەن اقشالارىن پارا رەتىندە پايدالانىپ، س.تۇكيەۆكە 10 ملن.تەڭگە بەرىپ، قۇجاتتاندىرىپ الادى.

الايدا، جاسىرىن تەرگەۋ امالدارى وسى قىلمىستىق ءىس بويىنشا تەرگەپ-تەكسەرۋ مەرزىمى قر قپك-ءنىڭ 45-بابىنىڭ 7-بولىگىنىڭ 1-تارماعىمەن، ياعني «كىنالى تۇلعانىڭ انىقتالماۋىنا وراي» 3 رەت كوپە-كورنەۋ زاڭسىز ۇزىلگەن ارالىقتاردا جۇرگىزىلىپ وتىرعان. اتاپ ايتقاندا:

1) 24.12.2018 ج. ۇزىلگەن (1-بۋما، 19-بەت), 10.01.2019ج. مەرزىم قالپىنا كەلتىرىلگەن (1-بۋما، 21-بەت).

2) 10.01.2019 ج. ەشقانداي تەرگەۋ امالدارى جۇرگىزىلمەي مەرزىم ۇزىلگەن (1-بۋما، 23-بەت), 20.02.2019 ج. مەرزىم قالپىنا كەلتىرىلگەن (1-بۋما، 25-بەت).

3) 20.02.2019ج. ەشقانداي تەرگەۋ امالى جۇرگىزىلمەي مەرزىم ۇزىلگەن (1- بۋما، 27-بەت), 11.03.2019 ج. مەرزىم قالپىنا كەلتىرىلگەن (1-بۋما، 34-بەت).

ال قر قپك-ءنىڭ 45-بابىنىڭ 7-بولىگىنىڭ 1-تارماعىنىڭ تىكەلەي ماعىناسىنا سايكەس، ءدال وسى نەگىزبەن قىلمىستىق قۇقىق بۇزۋشىلىقتى جاساعان تۇلعا انىقتالماعان جاعدايدا عانا مەرزىم ۇزىلەدى. ياعني جاسىرىن تەرگەۋ امالدارىنىڭ ناتيجەلەرى سوتقا دەيىنگى تەرگەپ-تەكسەرۋ مەرزىمىنىڭ زاڭسىز ءۇزىلۋ كەزىندە الىنعان.

بۇدان بولەك قر باس پروكۋراتۋراسىنىڭ قس جانە اە كوميتەتىنىڭ مالىمەتتەرىنە سايكەس، ءۇش رەت تەرگەۋ مەرزىمىن ءۇزۋ تۋرالى شەشىمنىڭ تەك ءبىرىنشىسى عانا رەسمي تىركەلگەن، قالعان ەكى شەشىمى تىركەلمەگەن، ياعني مەرزىمدى ءۇزۋ جانە قالپىنا كەلتىرۋ تۋرالى شەشىمدەردىڭ كارتوچكالارى قويىلماعان.

ەندىگى كەزەكتە جاسىرىن تەرگەۋ امالدارىنىڭ جۇرگىزىلۋ ناتيجەسىندە الىنعان جازبالاردىڭ مازمۇندارىنا كوز جۇگىرتسەك، اسا ءىرى مولشەردە پارا الۋعا وقتالدى دەپ ايىپتالىپ وتىرعان يسلام ابىشەۆكە قاتىستى اقشا تۋرالى مالىمەتتەر مەن اڭگىمەلەر تەك قانا ەكى جاعدايدا جازىلىپ الىنعان:

1) 20.01.2019 ج. ريكسوس قوناق ۇيىندە.

2 07.03.2019 ج. نۇر-سۇلتان-شىمكەنت باعىتىنداعى ۇشاقتا.

ءبىرىنشى جاعدايدا، ي.ابىشەۆ ءوزىنىڭ «قازبايلىق استانا» جشس-نان اقشا العان سىڭايلى جالعان اڭگىمەلەر تارقاپ كەتكەنىن شايمەردەنوۆكە ايتىپ، رەنىشىن بىلدىرۋدە جانە ءۇشىنشى تۇلعالارمەن بەرىلەتىن اقشالاي قاراجاتتار «قازاق كۇرەسى» فەدەراتسياسىنا دەمەۋشىلىك كورسەتۋگە ارنالعانى ا.شايمەردەنوۆ، ي.ابىشەۆ جانە س.تۇكيەۆ ارالارىنداعى ۇشجاقتى اڭگىمەلەردىڭ مازمۇنىنان انىق كورىنىپ تۇر (9-بۋما، 121-138 بەتتەردە، سپفس قورىتىندىسىندا كورسەتىلگەن).

ەكىنشى جاعدايدا، ي.ابىشەۆ پەن ا.شايمەردەنوۆ ارالارىنداعى اڭگىمەلەردە ءبىرىنشىسى ەكىنشىسىنەن اقشا تالاپ ەتىپ جاتقانىن كورسەتەتىن ناقتى بەلگىلەر جوق (9-بۋما، 165 بەتتە، سپفس قورىتىندىسىندا). ءدال وسى جەردە ماڭىزدى جاعدايلاردى اتاپ كەتسەك:

1. شايمەردەنوۆتىڭ ارىزى بويىنشا 60 ملن.تەڭگە پارا تالاپ ەتتى دەگەن ابىشەۆ قوڭىراۋ شالىپ شايمەردەنوۆتى كەزدەسۋگە شاقىرماعان، كەزدەسۋ تاعايىنداماعان، اقشا مۇلدەم سۇراماعان، ەشقاشان حابارلاسپاعان. بۇل جاعداي يسماگۋلوۆ پەن شايمەردەنوۆتىڭ سوتتا بەرگەن جاۋابىمەن دە راستالادى;

2. سول كۇنگى، 7 ناۋرىز 2019 جىلعى ۇشاقتاعى كەزدەسۋ يسماگۋلوۆتىڭ جوسپارىمەن شايمەردەنوۆتىڭ باستاماسىمەن عانا ورىن العان، ويتكەنى قورقىتىپ اقشا تالاپ ەتتى دەگەن ابىشەۆ ەشقاشان حابارلاسپاعان سوڭ، ونىڭ ۇشىققا وتىرىپ شىمكەنت قالاسىنا ۇشىپ بارا جاتقانىن ءبىلىپ، ۇلتتىق بيۋرونىڭ جەدەل قىزمەتكەرى يسماگۋلوۆ جاردەم شۇعىل تۇردە اۋەبيلەتىن الىپ، شايمەردەنوۆتى دەرەۋ نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ اۋەجايىنا شاقىرىپ الىپ، سول جەردە ساعات 14.45-14.50 ۋاقىت ارالىعىندا وعان «موسكيت» ماركالى ديكتوفونىن بەرىپ (13-بۋما، 29-بەتتە ارنايى قۇرالدى تاپسىرۋ تۋرالى حاتتاما), ۇشاققا وتىرعىزادى. ۇشاقتا وتىرىپ، وزىنە حابارلاسپاعان، شاقىرماعان، شايمەردەنوۆپەن كەزدەسۋ ويىندا دا بولماعان ابىشەۆكە بايلانىسقا شىعادى، ءوزى سۇرانىپ قاسىنا كەلىپ وتىرىپ العان;

3. ابىشەۆتىڭ قاسىنداعى ادامعا ءوتىنىش ايتىپ، ءوز ورنىن اۋىستىرىپ، ابىشەۆتىڭ جانىنا كەلىپ وتىرىپ العان شايمەردەنوۆ اقشا تۋرالى اڭگىمەنى وزىنەن-ءوزى باستاعان. ستەنوگرامماداعى اڭگىمە مازمۇنىندا ابىشەۆ شايمەردەنوۆتىڭ اقشا تۋرالى اڭگىمەلەرىنە قولداپ جاۋاپ قاتپاعان جانە اقشا تالاپ ەتۋ نەمەسە سۇراۋ تۋرالى اڭگىمە قوزعاماعان. ال 50 ملن.تەڭگە اقشا تۋرالى اڭگىمەلەر مۇلدەم باسقا، ياعني تاقىرىپقا قاتىسى جوق «قازبايلىق استانا» جشس-ءنىڭ قوس مەردىگەرلىگىمەن بايلانىستى تاقىرىپتا قوزعالعان;

4. ستەنوگرامما مازمۇنىنا سايكەس، ابىشەۆ تۇكيەۆتىڭ فەدەراتسياعا دەمەۋشىلىك رەتىندە شايمەردەنوۆتەن 10 ملن. تەڭگە العانىنان دا بەيحابار بولىپ شىققان. ءدال وسى جاعداي ستەنوگرامما مازمۇنىمەن عانا دالەلدەنىپ قويماي، 31.10.2019 ج. سوتتا بەرگەن شايمەردەنوۆتىڭ جانە يسماگۋلوۆ جاردەمنىڭ وزدەرىنىڭ جاۋاپتارىمەن راستالادى. اتاپ ايتساق، 20.01.2019 ج. باستاپ 07.03.2019 ج. ۇشاققا وتىرعانعا دەيىن بۇرىن-سوڭدى 50 ملن.تەڭگە اقشا تالاپ ەتتى دەگەن ابىشەۆ ءوزىنىڭ تاراپىنان ەشقانداي دا قورقىتىپ پارا تالاپ ەتۋشىلىك ارەكەتىن جاساماعان، شايمەردەنوۆكە حابارلاسپاعان، ونى كەزدەسۋگە شاقىرماعان. سول سەبەپتى سوتتا جاۋاپتالعان جەدەل قىزمەتكەر يسماگۋلوۆ جاردەم 7 ناۋرىز 2019 جىلى ۇشاقتا شايمەردەنوۆ پەن ابىشەۆ ارالارىنداعى كەزدەسۋدى قولدان ۇيىمداستىرعانىن راستاپ بەردى (حوتەل ۋبەديتسيا...!).

وسىلايشا قر سجقك ۇب-نىڭ جەدەل قىزمەتكەرلەرى بىرنەشە ايعا سوزىلعان جاسىرىن تەرگەۋ امالدارىنىڭ تۇپكىلىكتى ناتيجەسى بولمايتىنىن ءبىلىپ، 07.03.2019 ج. ابىشەۆتىڭ شىمكەنت قالاسىنا ۇشىپ بارا جاتقانىن ءبىلىپ، شايمەردەنوۆپەن كەزدەسۋدى قولدان ۇيىمداستىرىپ، ونى اۋەجايعا شاقىرتىپ الىپ، وعان دىبىس جازبا قۇرالىن تاپسىرىپ، ۇشاقتا ابىشەۆتىڭ قاسىنا وتىرىپ الىپ، اقشا تۋرالى اڭگىمە قوزعاۋعا ادەيى يتەرمەلەگەن ارەكەتتەرى جەدەل قىزمەتكەر يسماگۋلوۆ جاردەم مەن شايمەردەنوۆتىڭ پاراقورلىققا ارانداتۋشىلىق-ايداپ سالۋشىلىق جاساعانىنىڭ ايقىن كورىنىسى. جەدەل توپ قىزمەتكەرلەرى مەن شايمەردەنوۆتىڭ وزدەرىنىڭ ارەكەتتەرىمەن ابىشەۆتى پاراقورلىققا ارانداتقانى جوعارىدا كورسەتىلگەن دالەلدەردەن بولەك، شايمەردەنوۆتىڭ شىمكەنت قالاسىنىڭ اۋەجايىندا جەدەل قىزمەتكەرلەرىمەن كەزدەسىپ، ديكتوفونعا جازىلعان اڭگىمەلەرىن تالقىلاپ جاتقان سوزدەرىنەن انىق بايقالادى (تانتسۋيتتە، توگدا وتدام فلەشكۋ). الايدا ءدال وسى اڭگىمەلەردى سوت پسيحولوگيالىق-فيلولوگيالىق ساراپتاماسىنىڭ زەرتتەۋ وبەكتىسىنە جەدەل قىزمەتكەرلەر ادەيى كىرگىزبەي قويادى!

ايىپتاۋ تارابىنىڭ كەلەسى ۋاجىنە باعا بەرەتىن بولساق: «ابىشەۆ حاتتىڭ تۇسكەنىن پايدالانىپ، رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتىڭ قىسقارتىلۋىنىڭ كوميتەتكە ەشقانداي قاتىسى جوقتىعىن بىلە تۇرا، ءوزى الدىندا اسا ءىرى مولشەردە تالاپ ەتكەن پارانى تولىعىمەن الۋ ماقساتىندا، «قازبايلىق استانا» جشس-ءنىڭ زاڭدى مۇددەلەرىنە زالال كەلتىرۋى مۇمكىن ارەكەتتەردى جاسايمىن دەپ، ولارعا 28.01.2019ج. №18-3-1-169-كۆر حاتىمەن رەسپۋبليكالىق بيۋجەتتىڭ قىسقارتىلۋى مۇمكىن ەكەندىگىنە بايلانىستى 14.11.2018 ج. تۇزىلگەن №42 كەلىسىمشارتقا قوسىمشا تۇزىلەتىن كەلىسىمشارت الداعى كەزدە ۋاقىتشا توقتاتىلا تۇرۋى دا مۇمكىن ەكەنىن حابارلاپ، پارا بەرۋشىنى قورقىتىپ، «قازبايلىق استانا» جشس-ءنىڭ باسشىلارىن وزىنە اسا ءىرى مولشەردە پارا بەرۋگە ءماجبۇر بولاتىنداي جاعدايعا قاساقانا قويعان» دەيدى.

ايىپتاۋ تارابى بۇل تۇجىرىمىن شايمەردەنوۆتىڭ جاۋابىمەن نەگىزدەگەن (15-بۋما، 22-بەتتە), ياعني شايمەردەنوۆتىڭ جاۋابىنا ساي، ول 2019 جىلدىڭ اقپان ايىنىڭ باسىندا ماكيشەۆپەن كەزدەسكەن كەزدە، ابىشەۆ وزىنە جانە تۇكيەۆكە ۋادە ەتكەن اقشانى تالاپ ەتۋىن جالعاستىرىپ جاتقانىن، ايتپەسە سرك «سوكولوۆ» سۋ قۇبىرىن جوندەۋ جۇمىستارىنا بولىنگەن بيۋدجەت قاراجاتىن قىسقارتىپ (سەكۆەستيروۆانيە) تاستايتىنىن، سونىڭ سالدارىنان «قازبايلىق استانا» جشس-مەن شارتتىڭ ورىندالۋىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن بانكتىك كەپىل رەتىندە بەرىلگەن 500 ملن.تەڭگەسىن قايتارىپ الۋعا قيىندىق تۋعىزاتىنىن ايتقان سىڭايلى. كەيىنىرەك «ابىشەۆ تەك قانا قورقىتىپ قويماي، «قازبايلىق استانا» جشس-نە بيۋدجەتتى قىسقارتۋى (سەكۆەستيروۆانيە) تۋرالى حات جولداعان» دەيدى.

الايدا 31.10.2019 ج. سوت تەرگەۋىندە جاۋاپتالعان شايمەردەنوۆ «بۇل مالىمەتتەردى ماكيشەۆتەن ەستىگەنىن، «قازبايلىق استانا» جشس-ءنىڭ ءوزى 2019 ج. جۇمىسىن جوسپارلاۋ ماقساتىندا قارجىلاندىرۋ جوسپارىن سۇراپ، سرك-عا جازعان حاتى تۋرالى مۇلدەم بىلمەگەنىن» ايتىپ قاشتى.

دەگەنمەن، ايىپتاۋدىڭ بۇل تۇجىرىمدارى ءوز دالەلىن تاپپاعانى بىلاي تۇرسىن، ءىستىڭ كەزەكپەن ورىن العان ءمان-جايلارى مەن ءوزى قابىلداعان پروتسەسسۋالدىق شەشىمدەرىنە قاراما-قايشى كەلەدى:

- ەگەر شىن مانىندە ابىشەۆ وزىنە جانە تۇكيەۆكە ۋادە ەتكەن اقشانى تالاپ ەتۋىن جالعاستىرىپ، وسى اقشانى يەمدەنۋ ءۇشىن «قازبايلىق استانا» جشس-نە بولىنەتىن اقشالاي قاراجاتتاردى قىسقارتىپ تاستايمىن دەپ قورقىتىپ-ۇركىتۋ ويى بولسا، وندا نەگە 2019 ج. اقپان ايىنىڭ باسىندا-اق ءالى «تالاپ ەتكەن پارانى» الماي جاتىپ، «قازبايلىق استانا» جشس-مەن قوسىمشا كەلىسىمشارتقا وتىرىپ، ونى 2019 جىلعا قارجىلاندىرۋعا جول بەرەدى؟ ياعني، «قازبايلىق استانا» جشس مەن سرك اراسىندا قوسىمشا كەلىسىم ەش كەدەرگىسىز جاسالعان.

- «رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتىك قارجىلاندىرىلۋ ۋاقىتشا توقتاتىلۋى مۇمكىن ەكەندىگى» تۋرالى حاتتى سرك «قازبايلىق استانا» جشس-نە ءوز تاراپتارىنان جازباعان، كەرىسىنشە، «قازبايلىق استانانىڭ»  21.01.2019 ج. جازعان سۇرانىس حاتىنا جاۋاپ رەتىندە جازعان. ال «بايمەن» جشس بۇنداي سۇرانىس حات جولداماعاسىن، وعان ءدال وسىنداي سيپاتتا جاۋاپ حات جازباعان.

- شىن مانىندە ابىشەۆ پارا بەرۋدى تالاپ ەتكەن بولسا، وندا نەگە 20.01.2019 ج. باستاپ 07.03.2019 ج. ا.شايمەردەنوۆكە حابارلاسىپ، ونىمەن كەزدەسۋدى تاعايىنداپ، پارانى سۇرامايدى. ياعني بۇل جاعداي ابىشەۆتىڭ ويىندا پارا الۋ بولماعانىن كورسەتەدى، سوندىقتان دا شايمەردەنوۆكە حابارلاسۋ مۇلدەم جوسپارىندا بولماعان.

- سرك «سوكولوۆ» سۋ قۇبىرىن جوندەۋ جۇمىستارىنا بولىنگەن بيۋدجەت قاراجاتىن قىسقارتۋ (سەكۆەستيروۆانيە) سالدارىنان «قازبايلىق استانا» جشس-مەن شارتتىڭ ورىندالۋىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن بانكتىك كەپىل رەتىندە بەرىلگەن 500 ملن.تەڭگەسىن قايتارىپ الۋعا قيىندىق تۋعىزادى دەگەن تەرگەۋ ورگانىنىڭ تۇجىرىمى وتىرىك بولىپ شىقتى. ويتكەنى 2019 جىلدىڭ قاڭتار، اقپان ايلارىندا «قازبايلىق-استانا» جشس قوسىمشا شارت جاساۋ ءۇشىن 500 ملن. تەڭگەگە ەشقاندايدا بانكتىك كەپىل بەرمەگەندىگى انىقتالدى. بۇل ورايداعى بانكتىك كەپىلدى 04.03.2019 ج. تەك قانا 34 ملن. تەڭگەگە بەرگەن. سول سەبەپتى دە، قوسىمشا شارت جاسالماعان كۇننىڭ وزىندە، «قازبايلىق-استانا» جشس-نە 500 ملن تگ اقشالاي شىعىن كەلەدى» دەگەن تەرگەۋ ورگانىنىڭ ءۋاجى شىندىققا جاناسپايدى.

ايىپتاۋ تارابىنىڭ تاعى ءبىر ۋاجىنە باعا بەرەتىن بولساق: ايىپتاۋ اكتىسىندە كورسەتىلگەندەي، ءوز كەزەگىندە، «پارا تالاپ ەتۋشى ابىشەۆتىڭ قىلمىستىق ارەكەتىنەن حابارسىز ونىڭ تۋعان ءىنىسى ق.ابىشەۆ، ق.شىنداۋلەتوۆكە حابارلاسىپ، ونىمەن 13.03.2019ج. جولىعىپ، ا.ك.شايمەردەنوۆتەن اقشا الۋدى تاپسىرعان» دەپ ايىپتايدى. ايىپتاۋدىڭ بۇل تۇجىرىمى تەك قانا دالەلسىز بولجام بولىپ، تەرگەۋ ورگانىنىڭ ىستەگى پروتسەسسۋالدىق شەشىمىنىڭ تۇجىرىمىنا تىكەلەي قايشى بولىپ شىقتى. ويتكەنى ابىشەۆ ءوزىنىڭ تۋعان ءىنىسى ق.ابىشەۆكە، ول ءوز كەزەگىندە ق.شىنداۋلەتوۆكە حابارلاسىپ، پارا نىسانىن الۋدى تاپسىرسا، وندا نەگە ايىپتاۋ تارابى بۇل تۋرالى جاسىرىن تەرگەۋ امالدارى بارىسىندا جازىلعان اڭگىمەلەردى سوتقا ۇسىنبادى؟

ودان بولەك، سوتقا دەيىنگى تەرگەپ-تەكسەرۋ ورگانىنىڭ 31.07.2019 ج. قىلمىستىق ءىس بويىنشا جەكەلەگەن تۇلعالارعا قاتىستى سوتقا دەيىنگى تەرگەپ-تەكسەرۋدى توقتاتۋ تۋرالى (28-بۋما، 176-200 بەتتەر) قاۋلىلارى ي.ابىشەۆتىڭ 14.03.2019 ج. ق.شىنداۋلەتوۆ ا.شايمەردەنوۆتەن العان اقشاعا قاتىستىلىعىن جوققا شىعارادى.

جوعارىدا كورسەتىلگەن ءمان-جايلاردى تۇجىرىمداي كەلە، قر سجقك ۇبنىڭ جەدەل قىزمەتكەرى يسماگۋلوۆ جاردەم مەن شايمەردەنوۆ ۇيىمداسقان تۇردە، ارنايى ماقساتتا، قىلمىستىق ارەكەتتى يميتاتسيالاۋ ۇعىمىن بۇركەنىپ، پارا الۋعا نيەتى بولماعان ابىشەۆتى پاراقورلىققا ارانداتۋ-ايداپ سالۋ ارەكەتىن جاساعان.

بۇل ماقساتتا قىلمىستىق ارەكەتتەردى يميتاتسيالاۋشى تۇلعا رەتىندە 21.12.2018ج. سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كۇرەس قىزمەتىنە ابىشەۆ پەن  تۇكيەۆتىڭ ۇستىنەن ارىزدانعان مۇددەلى شايمەردەنوۆتى قاتىستىرعان. قر سجقك ۇب-نىڭ جەدەل قىزمەتكەرلەرىنىڭ بۇل شەشىمى كەزدەيسوق ەمەس. ويتكەنى ءىس بويىنشا پارا بەرۋشى بولىپ تابىلاتىن «قازبايلىق استانا» جشس-ءنىڭ وكىلدەرى مالگاجداروۆ تا، تيۋلەگەنوۆ تە ابىشەۆكە سرك-مەن جاساسقان شارتى ءۇشىن «وتكات» رەتىندە پارا بەرمەك تۇگىلى، ول تۋرالى مۇلدەم ويلارىندا بولماعان، ويتكەنى قوسىمشا شارت ەش كەدەرگىسىز جاسالىنعان جانە ول بويىنشا جۇمىستار قالىپتى جاعدايدا ورىندالىپ وتىرعان.

ال ۇلتتىق بيۋرو تەرگەۋشىلەرى مەن شايمەردەنوۆ «قازبايلىق استانانىڭ» ديرەكتورى دەپ كورسەتكەن ماكيشەۆتىڭ «پارا بەرۋشى» بولىپ تابىلاتىن «قازبايلىق استانا» جشس-نا مۇلدەم قاتىسى جوق بولىپ شىقتى. سوت تەرگەۋىندە جاۋاپتالعان ماكيشەۆ پارا بەرۋگە دە، «قازبايلىق استانا» جشس-نە مۇلدەم قاتىسى جوق ەكەنىن انىق كورسەتكەن.

ءدال وسى جاعدايعا قاراماستان، قر سجقك ۇب-نىڭ لاۋازىمدى تۇلعالارى قىلمىستىق ىستەگى بارلىق پروتسەسسۋالدىق قۇجاتتاردا (جاسىرىن تەرگەۋ امالدارىن جۇرگىزۋ، سەزىكتىلەرگە قاتىستى بۇلتارتپاۋ شاراسىن قولدانۋ، ولاردىڭ مەرزىمدەرىن ۇزارتۋ تۋرالى قاۋلىلاردا) رەسمي انىقتالعان مالىمەت رەتىندە ءىس بويىنشا پارا بەرۋشى رەتىندە «قازبايلىق استانا» جشس جانە ونىڭ ديرەكتورى رەتىندە ماكيشەۆتى جانە سوڭعى سرك-مەن جاساسقان شارتى ءۇشىن «وتكات» رەتىندە 250 ملن.تەڭگە پارا بەرۋگە كەلىسىمىن بەردى» دەپ كوپە-كورنەۋ جالعان مالىمەتتەر ەنگىزىپ-كورسەتىپ، سانكتسيا العان، سوت ورگاندارىن شاتاستىرىپ، ابىشەۆ پەن تۇكيەۆكە قاتىستى قاتە تۇجىرىم جاساۋعا اكەلىپ سوقتىرعان.

قر سجقك ۇب-نىڭ قىزمەتكەرلەرىنىڭ پروتسەسسۋالدىق ارەكەتتەرى قىلمىستىق پروتسەسستىك زاڭ تۇرعىسىنان ەشقانداي سىن كوتەرمەيدى.

ويتكەنى سوت تەرگەۋىندە 28-بۋمادان تۇراتىن قىلمىستىق ءىستىڭ قۇجاتتارىن زەرتتەۋ كەزىندە قىلمىستىق قۋدالاۋ ورگانىنىڭ شايمەردەنوۆتىڭ قاتىسۋىمەن «جاسىرىن ەندىرۋ جانە (نەمەسە) قىلمىستىق ارەكەتتى يميتاتسيالاۋدى جۇرگىزۋ» تۋرالى قاۋلىسى قىلمىستىق ءىس قۇجاتتارى تىزىمىندە (وپيس) جوق بولىپ شىقتى، ياعني سوتقا ۇسىنىلىپ وتىرعان قىلمىستىق ءىستىڭ قۇجاتتارىمەن شايمەردەنوۆتىڭ قاتىسۋىمەن جۇرگىزىلگەن جاسىرىن ەندىرۋ جانە (نەمەسە) قىلمىستىق ارەكەتتەردى يميتاتسيالاۋ تۋرالى ارەكەتتەر زاڭ تۇرعىسىنان نەگىزدەلمەگەن بولىپ تابىلادى.

بۇل ورايدا، قر قپك-ءنىڭ 112-بابىنىڭ 3-بولىگىندە، «ەگەر كۇدىكتىنىڭ، جابiرلەنۋشiنiڭ جانە كۋانiڭ ايعاقتارى، ساراپشىنىڭ، ماماننىڭ قورىتىندىسى، زاتتاي دالەلدەمەلەر، تەرگەۋ جانە سوت ارەكەتتەرiنiڭ حاتتامالارى جانە وزگە دە قۇجاتتار قىلمىستىق iس ماتەريالدارىنىڭ تىزىمدەمەسىنە ەنگىزىلمەسە، ولاردى ايىپتاۋ نەگiزiنە جاتقىزۋعا بولمايدى» دەپ كورسەتكەن.

بۇدان بولەك قىلمىستىق ءىستىڭ 14-بۋماسىنىڭ 47-49 بەتتەرىندە قر سجقك ۇب-نىڭ تەرگەۋشىسى د.باحىتوۆتىڭ شايمەردەنوۆتىڭ قاتىسۋىمەن «قىلمىستىق ارەكەتتى يميتاتسيالاۋدى جۇرگىزۋ» تۋرالى تاپسىرماسىندا مەرزىمدەرى كورسەتىلمەگەن. وسىلايشا قىلمىستىق ىستە شايمەردەنوۆتىڭ قاتىسۋىمەن قىلمىستىق ارەكەتتى يميتاتسيالاۋدى جۇرگىزۋ ارەكەتتەرىن قىلمىستىق پروتسەسستىك زاڭنامانىڭ تالاپتارى تۇرعىسىنان زاڭدى جانە نەگىزدى دەپ تانيتىن ەشقانداي قۇقىقتىق پروتسەسستىك قۇجاتتار جوق.

جوعارىدا كورسەتىلگەن ءمان-جايلاردى تۇجىرىمداي كەلە، قر سجقك ۇب-نىڭ جەدەل قىزمەتكەرلەرى مەن شايمەردەنوۆتىڭ ارەكەتتەرىن قىلمىستىق ارەكەتتەردى يميتاتسيالاۋ ەمەس، پارا الۋعا نيەتى بولماعان ابىشەۆكە قاتىستى جاساندى دالەلدەمەلەردى قولدان جاساۋ ماقساتىندا پاراقورلىققا اراڭداتۋ-ايداپ سالۋ بولىپ تابىلادى.

قر جوعارعى سوتىنىڭ «كەيبىر سىبايلاس جەمقورلىق قىلمىستاردى قاراۋ پراكتيكاسى تۋرالى» 2015 جىلعى 27 قاراشاداعى №8 نورماتيۆتىك قاۋلىسىنىڭ 24-تارماعىنا سايكەس، «قىلمىستىق قۋدالاۋ ورگاندارىنىڭ قك- ءنىڭ 366-بابىنىڭ 1-بولىگىندە كورسەتىلگەن ادامدى قىلمىستىق قۋدالاۋ ورگاندارىنىڭ ارالاسۋىنسىز پارا الۋ نيەتى تۋىندامايتىنىن جانە قىلمىستىڭ جاسالماعانىن ايعاقتايتىن ءمان-جايلار بولعان كەزدە پارا نىساناسىن الۋعا كوندىرۋدىڭ ناتيجەسىندە كەلىسىم الىنعان كەزدە وعان پارا بەرۋدەن تۇراتىن ارانداتۋشىلىق-ايداپ سالۋشىلىق ارەكەتتەرى وزىنە قاتىستى وسى ارەكەت جۇزەگە اسىرىلعان ادام جاساعان ارەكەتتىڭ قىلمىستىلىعىن جويادى».

وسى نورماتيۆتىك قاۋلىنىڭ 25-تارماعىنا ساي، قك-ءنىڭ 417-بابىنىڭ 2-بولىگى بويىنشا پاراقورلىققا ارانداتۋ ءۇشىن جاۋاپتىلىق قك-ءنىڭ 366-بابىنىڭ 1-بولىگىندە كورسەتىلگەن ادامعا پارا نىساناسىن بەرۋگە ارەكەتتەنگەن ادامنىڭ ول ادامنىڭ پارانى الۋعا كەلىسىمىنىڭ جوق ەكەنىن بىلە تۇرا، ءوزىنىڭ ارەكەتىنىڭ قىلمىس جاساۋدىڭ نەمەسە بوپسالاۋدىڭ دالەلدەمەلەرىن جاساندى تۇردە قالىپتاستىرۋ ماقساتىندا جۇزەگە اسىرعان جاعدايدا عانا تۋىندايدى».

وسىعان وراي قر سجقك ۇب-نىڭ قىزمەتكەرلەرىنىڭ جانە ارىزدانۋشى ا.شايمەردەنوۆتىڭ ارەكەتتەرىندە پاراقورلىققا اراڭداتۋشىلىق-ايداپ سالۋشىلىقتى تانىپ، جۇرگىزىلگەن قىلمىستىق ارەكەتتى يميتاتسيالاۋدى زاڭسىز دەپ تانۋ تۋرالى سوتتا جاريالانعان وتىنىشتەردى قاناعاتتاندىرۋعا تولىق نەگىز بار دەپ سانايمىن.

ەندىگى كەزەكتە ايىپتاۋ تارابىنىڭ باستى دالەلدەمەلەرىنىڭ ءبىرى رەتىندە سوت پسيحولوگيالىق-فيلولوگيالىق ساراپتامالار قورىتىندىلارىنا باعا بەرەتىن بولساق: ءىس بويىنشا «پارا بەرۋشىنىڭ» دە، «پارا الۋشىنىڭ» دا ستاتۋسى تۇسىنىكسىز جانە كۇماندى، ونىڭ ۇستىنە پارا ناقتى ادرەساتقا جەتپەگەن. بۇنداي جاعدايدا، نەگىزگى دالەل رەتىندە ىسكە قاتىسۋشىلاردىڭ ءوزارا سويلەسكەن سوزدەرى جانە وعان ساراپشىلاردىڭ بەرەتىن باعا، ياعني پسيحولوگيالىق-فيلولوگيالىق ساراپتاما قورىتىندىلارى مىندەتتى تۇردە باستى دالەلگە اينالىپ شىعادى.

قىلمىستىق ءىستىڭ 8 بۋماسىندا شقو بويىنشا سوت ساراپتاماسى ينستيتۋتىنىڭ ساراپشىسى گ.ك.كۋدايبەرگەنوۆانىڭ №1348 ساندى 28.06.2019 ج.، №1349 ساندى 21.06.2019 ج.، №1350 ساندى 25.06.2019 ج.، №1351 ساندى 24.06.2019 ج.، سوت پسيحولوگيالىق-فيلولوگيالىق ساراپتامالارىنىڭ قورىتىندىلارى (سپفس) تىركەلگەن.

ساراپتاما قورىتىندىلارىنىڭ ساپاسى سىن كوتەرمەيدى، وندا سايكەسسىزدىكتەر مەن قاراما-قايشىلىقتار وتە كوپ ورىن العان.

ماسەلەن، №1351 ساراپتامانىڭ سينتەزدەۋ بولىگىندەگى شىنداۋلەتوۆتىڭ سوزدەرى از بولۋى سەبەپتى، ونىڭ پارا الۋعا يتەرمەلەۋ بولىگىندە انىقتاۋ مۇمكىن ەمەستىگى جانە قۇقىقتىق باعا بەرۋگە جاتاتىنى سەبەپتى، سپفس مىندەتىنە جاتپايتىنى تۋرالى جازىلادى دا، الايدا قورىتىندى بولىگىندە سپفس مىندەتىنە جاتپايتىنى تۋرالى بولىگى قالىپ قويعان. №1349 ساندى ساراپتامانىڭ قورىتىندى بولگىندە، ساراپشى №5-6 سۇراقتارىن بىرىكتىرە جاۋاپ بەرە كەلىپ، تىرناقشانىڭ ىشىنە اقشا سوماسىنىڭ كەلىسىمنىڭ 10% بولۋى مۇمكىن ەكەندىگى تۋرالى بولجام جاساعان.

بىرىنشىدەن، ساراپشىنىڭ قورىتىندىسى بولجامعا نەگىزدەلمەۋى كەرەك، ەكىنشىدەن، اقشا سوماسىنىڭ شىققان تەگىن انىقتاۋ نەمەسە كەلىسىمنىڭ قانشا پايىزىنا جاتاتىنى تۋرالى تەرگەۋشى تاراپىنان سۇراق قويىلماعان، سوعان قاراماستان ساراپشى كۋدايبەرگەنوۆا قويىلعان سۇراق شەڭبەرىنەن اسىپ كەتكەن. وسى سۇراقتىڭ زەرتتەۋ بولىگىندە، ابىشەۆكە تيەسىلى ەمەس ءسوزدى ساراپشى جازىپ قويعان، ونداي ءسوز ستەنوگراممادا جوق. وسى ساراپتامانىڭ №10 سۇراعىن زەرتتەۋ بولىگىندە ءبىر-بىرىنە قاراما-قايشى ەكى تۇجىرىم جاسالعان، 1. تاراپتاردىڭ اڭگىمەسى ءبىر-بىرىنە تۇسىنىكسىز 2. ءبىر-بىرىنە تۇسىنىكتى دەپ، قورىتىندىعا جەتكىلىكتى نەگىزدەلمەسە دە، ەكىنشى كەتىپ قالعان. №1348 ساندى ساراپتامانىڭ قورىتىندىسىندا 5-58 سۇراقتارىن بىرىكتىرە جاۋاپ بەرگەن ساراپشى زەرتتەۋ بولىگىندە نەگىزدەپ، ناقتى سوزدەردەن مىسال كەلتىرمەگەن.

ءارى قاراي وسى قورىتىندىسىنىڭ 25 بەتىندە، ساراپشى كۋدايبەرگەنوۆا №12, 19, 25, 31, 37, 44, 51 ساندى سۇراقتاردى بىرىكتىرىپ، ءبىر جاۋاپ بەرگەن، ياعني 7 سۇراق ءبىر سۇراققا بىرىكتىرىلگەن. سۇراقتىڭ ورىسشا ءماتىنى تەرگەۋشى تاراپىنان بىلاي (ساراپتاما باسىندا ورىس تىلىندە تاعايىندالعان) قويىلعان (مىسالى №12 سۇراق) «يمەەتسيا لي ۆ رازگوۆورە مەجدۋ تۋكيەۆىم ي شايمەردەنوۆىم وت 03.01.2019 گ.، (سسىلكا نا ديسكي) سو ستورونى تۋكيەۆا، سمىسلوۆوي كومپونەنت ترەبوۆانيا دەنەجنىح سرەدستۆ ي نا كاكيە نۋجدى؟». ساراپشى بىرىكتىرىلگەن سۇراقتارعا جاۋاپ بەرە كەلىپ، اتاپ ايتقاندا، تۇكيەۆ تاراپىنان شايمەردەنوۆتەن اقشا تالاپ ەتۋ فاكتىسى جوق، اقشا بەرۋگە يتەرمەلەۋ ارەكەتى بار دەي كەلە، ساراپشى سۇراقتىڭ ەڭ ماڭىزدى تۇسىن، ول اقشانىڭ قانداي قاجەتتىلىككە (نا كاكيە نۋجدى) سۇراعانىنا جاۋاپ بەرمەي كەتكەن! ال بۇل سۇراقتىڭ وتە ماڭىزدى جەرى! سەبەبى، بارلىق ستەنوگراممالاردا جانە باسقا دا ءىس ماتەريالدارىندا تۇكيەۆتىڭ شايمەردەنوۆتەن 10 000 000 تەڭگە اقشانى «قازاق كۇرەسى» فەدەراتسياسىنىڭ سپورتشىلارىن گوللاندياعا ىسساپارعا – سپورتتىق جارىسقا اپارۋ ءۇشىن دەمەۋشىلىك رەتىندە الماقشى بولعانى انىق كورسەتىلگەن! بۇل جەردە ساراپشى كۋدايبەرگەنوۆانىڭ تولىق ەمەس جاۋابى ءىستىڭ كۆاليفيكاتسياسىنا تىكەلەي اسەر ەتەتىنىن ايتۋ كەرەك!

وسىعان ۇقساس، №1349 ساندى ساراپتامانىڭ ءبىرىنشى بەتىندە ساراپشى كۋدايبەرگەنوۆا تەرگەۋشىنىڭ №1 سۇراعى بىلاي قويىلعانىن كورسەتەدى (سوزبە-ءسوز) «سودەرجيت لي تەكست ۆ رازگوۆورە مەجدۋ ابيشەۆىم ي شايمەردەنوۆىم وت 07.03.2019 گ.، (ديسك №1 پاپكا «69س وت 11.03.19 گ» فايل: 2019 مارت 07 15- 00.wav) وبششيە تەمى ي پوزۆولياەت لي لەكسيكو-سينتاكسيچەسكي اناليز تەكستوۆ بەسەدى گوۆوريت و توم، چتو ۋچاستنيكي ۆەدۋت رازگوۆورى نا پونياتنۋيۋ درۋگ درۋگۋ تەمۋ (وبششۋيۋ دليا نيح تەمۋ) ي كتو ياۆلياەتسيا ينيتسياتوروم ۆسترەچي، رازگوۆورا ي ناچالا كاكيح-ليبو تەم دليا رازگوۆورا؟».

الايدا، ساراپتامانىڭ زەرتتەۋ بولىگىندە (№8 بەتى) بىزگە بەلگىسىز سەبەپتەرمەن، سۇراقتىڭ سوڭعى ابزاتسى تولىعىمەن ءتۇسىپ قالعان! ياعني، ساراپشى كۋدايبەرگەنوۆا ءوز بەتىنشە تەرگەۋ تاراپىنان قويىلعان سۇراقتى وزگەرتىپ تاستاعان!

ناتيجەسىندە، قورعاۋ تاراپى ءۇشىن وتە ماڭىزدى «كەزدەسۋلەردىڭ، اڭگىمەنىڭ جالپى وقيعا باستالۋىنىڭ سەبەپكەرى كىم؟» دەگەن سۇراقتى ساراپشى كۋدايبەرگەنوۆا جاۋاپسىز قالدىرعان!

ال ءىس ماتەريالدارى مەن ستەنوگراممالار ءماتىنى سايكەس، جوعارىدا كورسەتىلگەن ماسەلەلەر بويىنشا سەبەپكەر شايمەردەنوۆ ەكەنى انىق كورىنىپ تۇر! سپفس جۇرگىزۋ بارىسىندا ساراپشى كۋدايبەرگەنوۆا ادىستەمەلىك جانە قۇقىقتىق سيپاتتاعى قاتەلىكتەر مەن زاڭ بۇزۋشىلىققا جول بەرگەنى ءۇشىن سوت ساراپتاما ورتالىعىنىڭ 04.10.2019 ج. №20-05-15, 3133 ساندى رەتسەنزيالاۋ ناتيجەسى تۋرالى حاتىنا سايكەس تارتىپتىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلعان.

سونداي-اق، قورعاۋشى تارابى قر قپك-ءنىڭ 70-بابىنىڭ 3-بولىگىنىڭ 5- تارماعىنىڭ تارتىبىمەن شارتتىق نەگىزدە ساراپتاما وتكىزىپ، 19.09.2019 ج. ساراپشى (ليتسەنزيا №14008132 05.06.2014ج.) ا.گ.ەسباەۆتىڭ قورىتىندىسى الىنىپ، ءوتىنىش نەگىزىندە سوتپەن ىسكە جالعاندى.

بۇل ساراپتامانىڭ قورىتىندىسى ساراپشى كۋدايبەرگەنوۆا جول بەرگەن كەمشىلىكتەردىڭ ورنىن تولتىرىپ، قورعاۋشى تارابى ءۇشىن ماڭىزدى سۇراقتارعا، ياعني 20.01.2019 ج. كەزدەسۋدەگى ابىشەۆتىڭ اڭگىمەلەرىندەگى اقشا قاراجاتتارى فەدەراتسيانى قولداۋعا باعىتتالعانىن جانە 07.03.2019 ج. ۇشاقتاعى كەزدەسۋ شايمەردەنوۆتىڭ باستاماسىمەن جانە بۇل اڭگىمەدە ابىشەۆ اقشا تالاپ ەتىپ جاتقانى بايقالمايتىنى تۋرالى تولىق قاندى جاۋاپ بەرگەن.

ايىپتاۋ تارابىنىڭ سوتتالۋشىلاردى كىنالى دەپ تانۋ ءۇشىن ۇسىنىپ وتىرعان جەتكىلىكسىز جانە ءبىر-بىرىنە قاراما-قايشى كەلەتىن دالەلدەمەلەرىن زەرتتەپ باعا بەرۋ كەزىندە قر قپك-ءنىڭ جانە قر جوعارعى سوتىنىڭ «قىلمىستىق ىستەر بويىنشا دالەلدەمەلەردى باعالاۋدىڭ كەيبىر ماسەلەلەرى تۋرالى» 20.04.2006 ج.№4 نورماتيۆتىك قاۋلىسىنىڭ تالاپتارىن باسشىلىققا الادى دەپ ويلايمىن.

ويتكەنى قر قپك-ءنىڭ 125, 393-باپتارى مەن اتالعان نورماتيۆتىك قاۋلىنىڭ 12, 13-تارماقتارىنىڭ تالاپتارىنا سايكەس، ءاربiر دالەلدەمە – ونىڭ قاتىستىلىعى، جول بەرىلەتىندىگى، انىقتىعى، ال بارلىق جينالعان دالەلدەمەلەر ءوز جيىنتىعىندا قىلمىستىق iستi شەشۋ ءۇشiن جەتكiلiكتiلiگi تۇرعىسىنان باعالانۋعا تيiس. ەگەر دالەلدەنۋگە جاتاتىن ءمان-جايلاردىڭ بارلىعى جانە ارقايسىسى تۋرالى اقيقاتتى ەشقانداي كۇدىكسىز جانە داۋسىز بەلگiلەيتiن، iسكە قاتىستى جول بەرىلەتىن جانە انىق دالەلدەمەلەر جينالسا، دالەلدەمەلەردiڭ جيىنتىعى قىلمىستىق iستi شەشۋ ءۇشiن جەتكiلiكتi دەپ تانىلادى.

ايىپتاۋ ۇكiمiن بولجامدارعا نەگiزدەۋگە بولمايدى جانە ول سوت تالقىلاۋى بارىسىندا سوتتالۋشىنىڭ قىلمىستىق قۇقىق بۇزۋشىلىق جاساۋعا كiنالىلىگى سوتتىڭ زەرتتەگەن دالەلدەمەلەرiنiڭ جيىنتىعىمەن راستالعان جاعدايدا عانا شىعارىلادى.

ال سوتتىڭ ۇكىمى سوتتالۋشى مەن جابىرلەنۋشىنىڭ تالدانباعان، اقيقاتى سالىستىرىلماعان جانە باسقا دالەلدەمەلەرمەن: كۋالاردىڭ ايعاقتارىمەن، پروتسەستىك ارەكەتتەردىڭ حاتتامالارىمەن، ساراپشىلاردىڭ قورىتىندىلارىمەن، زاتتاي دالەلدەمەلەرمەن جانە وزگە دە قۇجاتتارمەن راستالماعان ايعاقتارىنىڭ نەگىزىندە عانا شىعارىلسا، ونى زاڭدى دەپ تانۋعا بولمايدى.

سوت ءارتۇرلى كۋالاردىڭ ءىس جۇزىندەگى ءبىر ءمان-جايلار جونىندە قاراما-قايشى ايعاقتارىن باعالاي وتىرىپ، باسقا دالەلدەمەلەردىڭ، ايعاقتاردىڭ وزىندەگى قاراما-قايشىلىقتاردى تالداۋدىڭ كومەگىمەن، ءبىرى قابىلدانىپ، كەلەسىلەرى شىندىققا سايكەس كەلمەۋى سالدارىنان تەرىسكە شىعارىلعان دالەلدەمەلەردىڭ ۋاجدەرىن سوت اكتىسىندە كورسەتىپ، ولاردى شەشۋى ءتيىس.

دەگەنمەن، سوت تەرگەۋىندە انىقتالعانداي، ايىپتاۋ تارابى ۇسىنىپ وتىرعان باستى دالەلدەمەلەرى ءبىر-بىرىنە قاراما-قايشى كەلەدى جانە ءبىر-ءبىرىن تەرىسكە شىعارادى. سونىڭ ىشىندە باستى كۋا ا.شايمەردەنوۆتىڭ سوتقا دەيىنگى تەرگەپ-تەكسەرۋ جانە سوت تەرگەۋىندە بەرگەن جاۋاپتارىنىڭ ءوزى ءبىر-بىرىنە جانە قىلمىستىق ىستەگى جاسىرىن تەرگەۋ امالدارىنىڭ ناتيجەلەرىنە جانە سوت پسيحولوگيالىق-فيلولوگيالىق ساراپتامالار قورىتىندىلارى تىكەلەي قاراما-قايشى كەلىپ، تەرىسكە شىعارىپ تۇر.

اتاپ ايتساق، سوت تەرگەۋىندە بەرگەن ا.شايمەردەنوۆتىڭ جاۋاپتارىنا سايكەس، ي.ابىشەۆ ودان جاسىرىن تەرگەۋ امالدارىن جۇرگىزۋ بارىسىندا ەكى رەت كەزدەسكەن كەزدە اقشا تالاپ ەتتى دەپ كەسىپ ايتقان.

ولار:

1. 20.01.2019 ج. ريكسوس قوناق ۇيىندە.

2. 07.03.2019 ج. نۇر-سۇلتان-شىمكەنت باعىتىنداعى ۇشاقتا.

ءبىرىنشى كەزدەسكەن كەزدە، ا.شايمەردەنوۆتىڭ ايتۋى بويىنشا «ي.ابىشەۆ «قازبايلىق استانا» جشس ارالارىندا كەلىسىمشارت ءتۇزۋ ءۇشىن سوڭعى مەكەمەنىڭ باسشىلارىنان قۇرىلىستىڭ جالپى سومماسى 4-5% ياعني، 250 000 000 تەڭگە اقشانى «وتكات» رەتىندە ا.ك. شايمەردەنوۆ ارقىلى تالاپ ەتىپ، ونىڭ 60 000 000 تەڭگە اقشاسىنان 10 000 000 تەڭگەسىن س.ا.تۇكيەۆكە بەرۋىن، ال قالعان بولىگى 50 000 000 تەڭگە اقشانى كەيىن ءوزى الاتىنىن ايتقان».

كۋا ا.شايمەردەنوۆتىڭ ءدال وسى جاۋاپتارى جاسىرىن تەرگەۋ امالدارىن جۇرگىزۋ بارىسىندا جازىلىپ الىنعان اڭگىمەلەردىڭ /ستەنوگراممالار/ مازمۇنىنا تىكەلەي قاراما-قايشى كەلەدى.

ويتكەنى، ستەنوگرامما جازبالارىنا سايكەس، بۇل كەزدەسۋدە ي.ابىشەۆ ءوزىنىڭ «قازبايلىق استانا» جشس-نان اقشا العان سىڭايلى اڭگىمەلەر تارقاپ كەتكەنىن شايمەردەنوۆكە ايتىپ، رەنىشىن بىلدىرۋدە جانە ءۇشىنشى تۇلعالارمەن بەرىلەتىن اقشالاي قاراجاتتار «قازاق كۇرەسى» فەدەراتسياسىنىڭ گوللانديادا وتەتىن چەمپيوناتقا بارىپ قايتۋعا بايلانىستى دەمەۋشىلىك كورسەتۋگە ارنالعانى ا.شايمەردەنوۆ، ي.ابىشەۆ جانە س.تۇكيەۆ ارالارىنداعى ۇشجاقتى اڭگىمەلەردىڭ مازمۇنىنان انىق كورىنىپ تۇر (9 بۋما، 121-138 بەتتەردە، سپفس قورىتىندىسىندا كورسەتىلگەن).

ەكىنشى كەزدەسكەن كەزدە، ا.شايمەردەنوۆتىڭ ايتۋى بويىنشا، «ي.ابىشەۆ 7 ناۋرىز 2019 ج. ۇشاقتا قاسىنا ءوزى شاقىرىپ الىپ، اقشا تۋرالى اڭگىمەنى ءوزى باستاپ، «قازبايلىق استانا» جشس-نەن شايمەردەنوۆ ارقىلى اقشا تالاپ ەتۋدى جالعاستىرعان».

كۋا شايمەردەنوۆتىڭ بۇل جاۋاپتارى جاسىرىن تەرگەۋ امالدارىن جۇرگىزۋ كەزىندە اۋديوجازبا قۇرالىنا ءوزى جازىپ العان اڭگىمەلەردىڭ /ستەنوگراممانىڭ/ مازمۇندارىنا تىكەلەي قاراما-قايشى كەلەدى. ويتكەنى، اۋديوجازباداعى اڭگىمەلەردىڭ مازمۇنىنا ساي، ۇشاقتا شايمەردەنوۆ ءوز باستاماسىمەن سۇرانىپ ي.ابىشەۆتىڭ قاسىنا كەلىپ وتىرىپ الادى دا، جالپى اقشا تۋرالى اڭگىمەلەردى وزىنەن-ءوزى باستايدى. ال «قازبايلىق استانا» جشس تۋرالى اڭگىمە اقشا سۇراۋمەن ەمەس، تەك قانا قوس مەردىگەرلىكپەن بايلانىستى تاقىرىپتا عانا قىسقا-نۇسقا قوزعالادى (9-بۋما، 165 بەتتە، سپفس قورىتىندىسىندا).

بۇدان باسقا كۋا ا.شايمەردەنوۆ سوتقا دەيىنگى تەرگەپ-تەكسەرۋ كەزىندە 4 رەت بەرگەن جاۋابىندا «ي.ابىشەۆ «قازبايلىق استانا» جشس-نەن شايمەردەنوۆ ارقىلى اقشا تالاپ ەتۋىن كۋا ا.جامپوزوۆ ارقىلى جۇزەگە اسىرىپ وتىردى» دەگەنىندەي بىردە-ءبىر سوزدەرى جوق. ال سوت تەرگەۋىندە كەنەتتەن بۇرىنعى بەرگەن جاۋابىن تۇبەگەيلى وزگەرتە وتىرىپ، «ي.ابىشەۆ شايمەردەنوۆتەن اقشانى ا.جامپوزوۆ ارقىلى تالاپ ەتتى» دەپ كورسەتەدى.

بۇلاي جاۋاپ بەرۋىنىڭ سەبەبى، ايىپتاۋ تارابىنىڭ كۋاسى ا.جامپوزوۆ سوت تەرگەۋى بارىسىندا قر سجقك ۇب-نىڭ جەدەل قىزمەتكەرى ج.يسماگۋلوۆتىڭ جانە كۋا شايمەردەنوۆتىڭ تارابىنان بىرنەشە رەت قوڭىراۋ شالىپ، قىسىمشىلىقتار مەن قورقىتۋلار كورسەتىلۋلەرىنە قاراماستان، ولاردىڭ ىقپالىنان شىعىپ، سوتقا كەلىپ، تەرگەۋدەگى جاۋابىن قولداماي تەرىسكە شىعارىپ، سوتتا شىنايى جاۋاپ بەرىپ، تەرگەۋ ورگانىنىڭ لاۋازىمدى تۇلعالارىنىڭ قۇقىققا قايشى ارەكەتتەرىن اشكەرەلەپ بەرۋىندە.

سونداي-اق كۋا ا.شايمەردەنوۆتىڭ جاۋابى بويىنشا «ي.ابىشەۆ «قازبايلىق استانا» جشس-نەن شارتتىڭ سوماسىنىڭ 4-5 پايىزىن تالاپ ەتتى» دەسە، سوت پسيحولوگيالىق-فيلولوگيالىق ساراپتامانىڭ قورىتىندىسىندا پارا سوماسى 10 پايىز دەپ كورسەتىلگەن. ءارى قاراي ايىپتاۋ اكتىسىندە، 12.03.2019 ج. نۇر-سۇلتان قالاسىنا (سول كەزدەگى استانا قالاسىنا) ك.ا.ابىشەۆتىڭ تانىسى تۇركىستان وبلىسىنىڭ تۇرعىنى ك.ك.شىنداۋلەتوۆ كەلگەن. ءوز كەزەگىندە، «پارا تالاپ ەتۋشى» ي.ا.ابىشەۆتىڭ «قىلمىستىق ارەكەتىنەن» حابارسىز ونىڭ تۋعان ءىنىسى ك.ا.ابىشەۆ، ي.ا.ابىشەۆتىڭ «قىلمىستىق ارەكەتىنەن حابارسىز ك.ك. شىنداۋلەتوۆكە حابارلاسىپ، ونىمەن 13.03.2019 ج. جولىعىپ، ا.ك.شايمەردەنوۆتەن اقشا الۋدى تاپسىرعان. 14.03.2019 ج. نۇر-سۇلتان قالاسى (سول كەزدە استانا قالاسى), تۇران كوشەسى №33 مەكەن-جايداعى «تراديتسيونال» مەيرامحاناسىندا ي.ا.ابىشەۆتىڭ «قىلمىستىق ارەكەتىنەن» حابارسىز ك.ك.شىنداۋلەتوۆكە قاتىستى جاسىرىن تەرگەۋ ارەكەتتەرىن جۇرگىزۋ بارىسىندا، ءارى قاراي ي.ا.ابىشەۆكە بەرىلۋى ءتيىس پارا بەرۋشى رەتىندە قىلمىستىق ارەكەتتى يميتاتسيالاعان ا.ك.شايمەردەنوۆتەن 49 000 000 تەڭگەسى مۋلياج، 1 000 000 تەڭگە شىنايى اقشا، جالپى سومماسى 50 000 000 تەڭگە اقشانى قولما-قول الۋ بارىسىندا ۇستالعان»، دەپ كورسەتىپ قويعان.

ايىپتاۋ تارابىنىڭ ءدال وسى تۇجىرىمدارى راستالماعانى بىلاي تۇرسىن، وزدەرى سوتقا ۇسىنىپ وتىرعان دالەلمەلەر مەن قۇجاتتارعا قاراما-قايشى كەلەدى. ق.شىنداۋلەتوۆ 14.03.2019 ج. 50 ملن.تەڭگەنى ي.ابىشەۆ ءۇشىن الىپ جاتقانى دالەلدەنبەگەن. ال ي.ابىشەۆ بولسا شىنداۋلەتوۆكە نەمەسە قانىبەك ابىشەۆكە ا.شايمەردەنوۆتەن 50 ملن.تەڭگە اقشانى الىپ كەلۋىن تاپسىرعانى جونىندە، ياعني ارالارىنداعى بايلانىس ەشقانداي اۋديو-بەينە جازبا دالەلدەرىمەن راستالمايدى، ال جاسىرىن تەرگەۋ امالدارى سوڭعى كۇنگە دەيىن ۇزدىكسىز جۇرگىزىلىپ كەلگەن. سول سەبەپتى دە 31.07.2019 ج. شىنداۋلەتوۆ پەن ق.ابىشەۆكە قاتىستى ءىس-ارەكەتتەرىندە قىلمىس قۇرامىنىڭ بولماۋىنا وراي، قر قپك-ءنىڭ 35-بابىنىڭ 1-ءبولىمىنىڭ 2-تارماعىمەن اقتالاتىن نەگىزدە توقتاتىلعان بولاتىن.

دەگەنمەن، قر سجقك ۇب-نىڭ قىزمەتكەرلەرى مەن ا.شايمەردەنوۆتىڭ دالەلدەردى قولدان جاساۋ ماقساتىندا پاراقورلىققا ارانداتۋشىلىق-ايداپ سالۋشىلىق ارەكەتتەرىنىڭ ايقىن كورىنىسى – ق.شىنداۋلەتوۆ ءالى استانا قالاسىنا كەلمەي جاتىپ، ونىمەن اقشا تۋرالى سويلەسپەي جاتىپ، شايمەردەنوۆ ۇب-نىڭ قىزمەتكەرلەرىنەن الدىن الا 11.03.2019 ج. 50 ملن. تەڭگەنى شىنداۋلەتوۆكە بەرۋ ءۇشىن قارا سومكەگە سالىپ الىپ، 3 كۇن بويى وزىمەن ۇستاپ كۇتىپ جۇرگەن. بۇل كورىنىس ا.شايمەردەنوۆتىڭ ارانداتۋشىلىق ارەكەتىن جاساعانىنىڭ كورىنىسى عانا بولماي، سوڭعى سجقك ۇب-نىڭ قىزمەتكەرلەرىمەن تىعىز بايلانىستا بولعانىن راستايدى.

ويتكەنى، شايمەردەنوۆ قۇقىق بۇزۋشىلىققا بەيىم بولىپ قانا قويماي، بۇرىن سجقك ۇب-دا اسا ماڭىزدى ىستەر بويىنشا ينسپەكتور بولىپ جۇمىس جاساعان جانە وسى ۆەدومستۆانىڭ جەدەل قىزمەتكەرلەرىمەن بايلانىسىن جالعاستىرىپ كەلگەن.

ايىپتاۋ تارابىنىڭ وسىنشاما ءبىر-بىرىنە قاراما-قايشى كەلەتىن جانە ءبىرىن-ءبىرى تەرىسكە شىعاراتىن جەتكىلىكسىز دالەلدەمەلەرى سوتتىڭ نازارىنان تىس قالماي، ءتيىستى باعاسىن الادى دەپ ويلايمىن.

سوندىقتان دا، ءوز ءجارىسسوزىمدى اياقتاي كەلە، جوعارىدا كورسەتىلگەن دەرەكتەر مەن ايعاقتاردىڭ نەگىزىندە قر سجقك ۇب-نىڭ قىزمەتكەرلەرى مەن ا.شايمەردەنوۆتىڭ ارەكەتتەرىندە ارانداتۋشىلىق-ايداپ سالۋشىلىق بەلگىلەرىن تاني وتىرىپ، سوتتالۋشىلار ي.ابىشەۆ پەن س.تۇكيەۆتى اقتاۋدى سۇرايمىن.

الماس ابراحمانوۆ، ادۆوكات، نۇر-Cۇلتان قالاسى ادۆوكاتتار القاسىنىڭ مۇشەسى:

- قۇرمەتتى سوت جانە ىسكە قاتىسۋشىلار!

مەن ءوز جارىسسوزىمدە ايىپتاۋ تارابىنىڭ ابىشەۆ پەن تۇكيەۆكە تاعىلىپ وتىرعان ايىپتاۋدىڭ ءمان-جايىن راستايتىن دايەكتەرىنە، ناقتى ايتسام دالەلدەمە رەتىندە كۋالارىنىڭ جاۋاپتارىنا توقتالىپ، باعا بەرگىم كەلەدى.

ءوز كەزەگىندە ايىپتاۋ تارابى ءوزىنىڭ قولداپ وتىرعان ايىبىن سوتتا جاۋاپتالعان كۋالاردىڭ جاۋاپتارىمەن بەكىتكىسى كەلگەن. الايدا ايىپتاۋ تارابىنىڭ كوپتەگەن كۋالارى ايىپتاۋ اكتىسىندە كورسەتىلگەن ءمان-جايلاردى راستاماق تۇگىلى، ولاردى تەرىسكە شىعارىپ، قورعاۋ تارابىنىڭ پايداسىنا جاۋاپتارىن بەردى.

اتاپ ايتساق، مۇنداي كۋالاردىڭ قاتارىندا جامپوزوۆ، ماكيشەۆ، تيۋلەگەنوۆ، مالگاجداروۆ، شىنداۋلەتوۆ جانە تاعى باسقالار بار.

اتالعان كۋالار سوتقا دەيىنگى تەرگەپ تەكسەرۋ كەزىندە تەرگەۋ حاتتاماعا ەنگىزىپ قويعان جاۋاپتارىنىڭ مازمۇنى مەن ماتىندەرىن قولداماي تەرىسكە شىعارىپ، سوتتا شىنايى جاۋاپ بەردى.

ناقتى توقتالاتىن بولساق، سوت تەرگەۋىندە جاۋاپتالعان:

كۋا ا.جامپوزوۆ تەرگەۋ كەزىندە بەرگەن 4 بىردەي جاۋابىنان تولىق باس تارتىپ، وزىنە تەرگەۋ توبىنىڭ كورسەتكەن قىسىمى تۋرالى اشىق مالىمدەدى. ەڭ شىنايى جاۋاپ بيىلعى جىلدىڭ اقپان ايىندا تەرگەۋشى يدريسوۆكە بەرگەن جاۋاپ الۋ حاتتاماسىن تەرگەۋتوبىنىڭ جەتەكشىسى ا.اگيباەۆ مامىر ايىندا جىرتىپ تاستاپ، يدريسوۆتىڭ اتىنان الىنعان جاۋاپتى قايتا جاساقتاپ، سوعان قول قويۋعا ماجبۇرلەگەن. (كۋا ءسوزىنىڭ جاۋابى، سول حاتتامادا جاۋاپ العان تۇلعا رەتىندە يدريسوۆتىڭ كورسەتىلىپ، حاتتاما سوڭىندا اگيباەۆتىڭ قول قويۋىمەن قۇجات تۇرىندە دە راستالادى!). ودان كەيىنگى  جاۋاپتاردىڭ ءبارىن دە تەرگەۋشىلەر وزدەرى جاساقتاعان، ول تەك قولىن قويۋمەن عانا شەكتەلگەن. تەرگەۋ توبى ءىس سوتقا جەتكەننەن كەيىندە قىسىم كورسەتۋىن قويماعان.  ولار كۋانى وزدەرىنە شاقىرتىپ، تەلەفون ارقىلى قورقىتقان، «ۆاتساپ» ارقىلى 4 جاۋاپ حاتتاماسىن جولداپ، سوتتا سول حاتتامالاردا جازىلعان سوزدەردى عانا قايتالاپ ايتىپ، ال ادۆوكاتتار سۇراعىنا «ەسىمدە جوق» دەپ ايتۋىن تاپسىرعان. كۋانىڭ ول سوزدەرى ءوزى سوتقا ۇسىنعان جانە ءىس ماتەريالدارىنا جالعانعان تەرگەۋ توبى مۇشەلەرىنىڭ جازعان سمس حابارلامالارىمەن تولىق دالەلدەندى. كۋانىڭ جازباشا ءوتىنىشى بويىنشا سوت وعان قورعاۋ تاعايىنداپ، قورعاۋدى ۇقك قىزمەتكەرلەرىنە تاپسىردى. ءوزىنىڭ ومىرىنە جانە دەنساۋلىعىنا قاۋىپ ءتوندىرىپ وتىرعان تۇلعالار رەتىندە كۋا سوتتا سجقك ۇلتتىق بيۋروسى قىزمەتكەرلەرى مەن وسى ءىس بويىنشا ارىزدانۋشى ا.شايمەردەنوۆتى اتاپ كورسەتتى جانە وعان ناقتى دالەلدەرىن ۇسىندى.

ال سوتتا بەرگەن كۋا ماكيشەۆتىڭ جاۋابىنا نازار اۋدارساق، تەرگەۋدە بەرگەن جاۋاپتارىنان باس تارتىپ، ءوزىنىڭ تەك قانا ا.شايمەردەنوۆ پەن «قازبايلىق» جشس باسشىلارىن تانىستىرۋ ماقساتىندا عانا ارەكەت ەتكەنىن، ەشقاشان ەشكىمنەن اقشا الىپ، ونى شايمەردەنوۆ نەمەسە باسقا بىرەۋگە بەرۋ ويى بولماعانىن، سونىمەن قاتار ءوزىنىڭ ەشقاشان «قازبايلىق» جشس ديرەكتورى بولماعانىن جانە ەشكىمگە ديرەكتورىمىن دەپ ايتپاعانىن كورسەتتى. ي.ابيشەۆ پەن س.تۇكيەۆكە قاتىستى اقپاراتتى تەك قانا ا.شايمەردەنوۆتەن ەستىگەنىن، ول اقپاراتتاردىڭ باسقا ەشقانداي دەرەككوزى بولماعانىن اتاپ ءوتتى. ودان باسقا، تەرگەۋ ورگاندارىنىڭ وعان قاتىستى «قازبايلىق» جشس ديرەكتورى رەتىندە ءجىش (جەدەل ىزدەستىرۋ شارالارى) جۇرگىزگەنىن بىلمەگەنىن، ول جالعان اقپارات ەكەنىن، ارىزدانۋشى ا.شايمەردەنوۆ ونىڭ ديرەكتور ەمەس ەكەنىن جاقسى بىلەتىنىن كورسەتتى.

بۇدان باسقا ايىپتاۋدىڭ باستى كۋالارىنىڭ ءبىرى تيۋلەگەنوۆتىڭ سوتتا بەرگەن جاۋابى ايىپتاۋدىڭ ءمان-جايىن ءتىپتى تولىعىمەن تەرىسكە شىعارىپ تاستادى. ياعني ابيشەۆ ودان ەشقاشان پارا تالاپ ەتپەگەنىن، تىرىدەي ونى سوتتا ءبىرىنشى رەت كورىپ تۇرعانىن، ماكيشەۆتىڭ ۇسىنىسىنا پارا بەرۋدەن مۇلدەم باس تارتقانىن جانە پارا بەرۋ ەشقاشان ويىندا بولماعانىن، سرك-مەن قوسىمشا كەلىسىم ەشقانداي كەدەرگىسىز جاساقتالعانىن، وزىنە قاتىستى قىلمىستىق قۋدالاۋدى توقتاتۋ تۋرالى پروتسەسسۋالدىق شەشىمنىڭ قابىلدانعانى تۋرالى سوتتا ءبىرىنشى رەت ەستىپ تۇرعانىن كورسەتتى.

ءدال سول سياقتى ايىپتاۋدىڭ باستى كۋاسىنىڭ ءبىرى مالگاجداروۆتا وسى سيپاتتا جاۋاپ بەردى، ولدا سوتتا ابيشەۆ پارا تالاپ ەتپەگەنىن، سرك-مەن قوسىمشا كەلىسىم ەش كەدەرگىسىز جاساقتالعانىن، سەكۆەستيروۆانيە تۋرالى حاتتى سرك-نە 2019 جىلعا قارجىلىق جۇمىس جوسپارىن جاساقتاۋ ماقساتىندا عانا جولداعانىن، ءتىپتى ماكيشەۆتى دە، شايمەردەنوۆتى دە تانىمايتىنىن اتاپ كورسەتتى.

سوتتا ايىپتاۋ تارابىنىڭ ءبىر عانا كۋاسى ءوز جاۋابىن وزگەرتسە، ول كەزدەيسوقتىق نەمەسە كۋانىڭ جەكە مۇددەلى سەبەپتەرمەن وزگەرتۋى مۇمكىن دەپ باعا بەرۋگە بولاتىن ەدى. الايدا سوت تەرگەۋىندە وزدەرىڭىز كۋا بولعانداي ايىپتاۋ تارابىنىڭ ءبىر عانا كۋاسى ەمەس، قاتارىنان بىرنەشە باستى كۋالارى  تەرگەۋدە بەرگەن جاۋاپتارىن قولداماي، سوتتا شىنايى جاۋاپتار بەرۋى، ول كەزدەيسوقتىق ەمەس، ول تەرگەۋ ورگانىنىڭ وسى كۋالاردىڭ جاۋاپتارىن ايىپتى كۇشەيتۋ ماقساتىندا حاتتاماعا ادەيى بۇرمالاي وتىرىپ ەنگىزگەن دەگەن جالعىز تۇجىرىم جاساۋعا يتەرمەلەيدى.

جوعارىدا اتالعان كۋالاردىڭ سوتتا بەرگەن جاۋاپتارىن سوت باسشىلىققا الىپ، ءتيىستى باعاسىن بەرەدى دەگەن سەنىمدەمىن. ويتكەنى بۇل دالەلدەر ايىپتى راستاۋعا جەتكىلىكسىز. كەرىسىنشە سوتتالۋشىلاردىڭ كىناسىزدىگىن راستاۋعا جەتكىلىكتى دالەلدەمەلەر دەپ باعالاۋعا جاتادى.

بۇل تۇرعىدا قر قپك-ءنىڭ 125, 393-باپتارىنىڭ تالاپتارىنا سايكەس، ءاربiر دالەلدەمە – ونىڭ قاتىستىلىعى، جول بەرىلەتىندىگى، انىقتىعى، ال بارلىق جينالعان دالەلدەمەلەر ءوز جيىنتىعىندا قىلمىستىق iستi شەشۋ ءۇشiن جەتكiلiكتiلiگi تۇرعىسىنان باعالانۋعا تيiس. ەگەر دالەلدەنۋگە جاتاتىن ءمان-جايلاردىڭ بارلىعى جانە ارقايسىسى تۋرالى اقيقاتتى ەشقانداي كۇدىكسىز جانە داۋسىز بەلگiلەيتiن، iسكە قاتىستى جول بەرىلەتىن جانە انىق دالەلدەمەلەر جينالسا، دالەلدەمەلەردiڭ جيىنتىعى قىلمىستىق iستi شەشۋ ءۇشiن جەتكiلiكتi دەپ تانىلادى.

ايىپتاۋ ۇكiمiن بولجامدارعا نەگiزدەۋگە بولمايدى جانە ول سوت تالقىلاۋى بارىسىندا سوتتالۋشىنىڭ قىلمىستىق قۇقىق بۇزۋشىلىق جاساۋعا كiنالىلىگى سوتتىڭ زەرتتەگەن دالەلدەمەلەرiنiڭ جيىنتىعىمەن راستالعان جاعدايدا عانا شىعارىلادى.

ال سوتتىڭ ۇكىمى سوتتالۋشى مەن جابىرلەنۋشىنىڭ تالدانباعان، اقيقاتى سالىستىرىلماعان جانە باسقا دالەلدەمەلەرمەن: كۋالاردىڭ ايعاقتارىمەن، پروتسەستىك ارەكەتتەردىڭ حاتتامالارىمەن، ساراپشىلاردىڭ قورىتىندىلارىمەن، زاتتاي دالەلدەمەلەرمەن جانە وزگە دە قۇجاتتارمەن راستالماعان ايعاقتارىنىڭ نەگىزىندە عانا شىعارىلسا، ونى زاڭدى دەپ تانۋعا بولمايدى.

سوت ءار ءتۇرلى كۋالاردىڭ ءىس جۇزىندەگى ءبىر ءمان-جايلار جونىندە قاراما-قايشى ايعاقتارىن باعالاي وتىرىپ، باسقا دالەلدەمەلەردىڭ، ايعاقتاردىڭ وزىندەگى قاراما-قايشىلىقتاردى تالداۋدىڭ كومەگىمەن، ءبىرى قابىلدانىپ، كەلەسىلەرى شىندىققا سايكەس كەلمەۋى سالدارىنان تەرىسكە شىعارىلعان دالەلدەمەلەردىڭ ۋاجدەرىن سوت اكتىسىندە كورسەتىپ، ولاردى شەشۋى ءتيىس.

دەگەنمەن سوت تەرگەۋىندە انىقتالعانداي، ايىپتاۋ تارابى ۇسىنىپ وتىرعان باستى دالەلدەمەلەرى ءبىر-بىرىنە قاراما-قايشى كەلەدى جانە ءبىر-ءبىرىن تەرىسكە شىعارادى.

سونداي-اق سوت تەرگەۋىندە قوسىمشا كۋا رەتىندە شاقىرتىلىپ، جاۋاپتالعان ۇلتتىق بيۋرونىڭ قىزمەتكەرلەرى اتاشەۆ، اگيباەۆ، يدريسوۆ جانە يسماگۋلوۆتار سوتتا شايمەردەنوۆتىڭ ناقتى ستاتۋسىن انىقتاي الماي، ونى ارىزدانۋشى نەمەسە پارا بەرۋگە دەلدال نەمەسە پارا بەرۋشى دەپ ءار ءتۇرلى سيپاتتا جاۋاپ بەرىپ، شاتاسا باستادى. بۇل جاعدايدا سوتتىڭ نازارىنان تىس قالماي، باعا بەرىلەدى دەپ سەنەمىن.

ءسويتىپ ءوزىمنىڭ ءجارىسسوزىمدى اياقتاي كەلە ابيشەۆ پەن تۋكيەۆتىڭ كىناسىن راستايتىن دالەلدەمەلەردىڭ جەتكىلىكسىز بولۋىنا، ال ىستەگى بار دالەلدمەلەر ءبىر-بىرىنە قاراما-قايشى كەلىپ، تەرىسكە شىعاۋىنا وراي سوت اقتاۋ ۇكىمىن شىعارادى دەپ سەنەمىن.

قوسىمشا: بۇل ادۆوكاتتار سايان جۇنىسباەۆ پەن الماس ابدراحمانوۆتىڭ سوتتاعى جارىسسوزدە سويلەگەن سوزدەرى...

Abai.kz