بۇرىنعى باي باعىلانداردان «وتە تۋعان»  ىزعۇلوۆ پەن پەتروۆ حانىمدارىنا تەمىرجول ماگيتسرالىن تارتۋ ەتتى

بۇرىنعى باي باعىلانداردان «وتە تۋعان»  ىزعۇلوۆ پەن پەتروۆ حانىمدارىنا تەمىرجول ماگيتسرالىن تارتۋ ەتتى

بۇگىندە الەۋمەتتىك ءومىرىمىزدىڭ جەمقورلىق جايلاماعان سالاسى جوق. مەملەكەت مۇددەسىنە جۇمىس جاسايدى دەپ ۇمىتتەنگەن ءوندىرىستى كەشەندەرىمىزدىڭ بارماق باستى، كوز قىستىمەن وزگەگە ۇلەستىرىلىپ جاتقانى قانشاما. جاسىراتىنى جوق مۇنداي جايلار قتج ۇلتتىق كومپانياسى اق اينالاسىندا دا بار. ءبىزدىڭ اڭگىمەمىز سوڭعى جىلدارى «قتج ۇلتتىق كومپانياسى اق اقتوبە بولىمشەسىنىڭ» اينالاسىنان تۋىنداپ وتىرعان زاڭ بۇزۋشىلىقتار مەن سىبايلاستىق تۋرالى بولماق. مەملەكەت مۇلكىن قورعايمىن دەپ 3 جىلدان بەرى سوتقا ارىزدانىپ، تالاي جەردىڭ ەسىگىن قاعىپ، ادىلدىك قۋىپ جۇرگەن الدابەرگەن ايماعانبەتوۆتىڭ وسى جولدا وتكەرگەن كۇرەس جولى ءبىر كىتاپقا جۇك بولارداي. ول وسىنىسى ءۇشىن ءۇش رەت جۇمىستان شىعارىلىپ، ءىسىنىڭ دۇرىستىعى دالەلدەنىپ، سوت شەشىمىمەن ەكى قايتارا قىزمەتىنە  ورالدى. وكىنىشكە قاراي، ا.ايماعانبەتوۆ قازىرگى كەزدە اقتوبە تەمىرجولى توڭىرەگىندەگى تىيىلماي وتىرعان جەڭ ۇشىنان جالعاسقان سىبايلاستىقتى، باسشى تۇلعالاردىڭ ءوز قىزمەتىن اسىرا پايدالانۋىنىن ايتامىن دەپ ءۇشىنشى رەت قۋدالاۋعا ۇشىراۋدا. ول ءوزى قىزمەت ىستەيتىن مەكەمە باسشىلارىنىڭ جۇمىسىندا اشىقتىق جوق ەكەنىن ايتادى. بۇل تۋرالى ول تالاي مىنبەدەن سويلەپ، جۋرناليستەرگە اشىق سۇحبات بەرىپ، باسپاسوزدە جازدى. ونىڭ ايتۋىنشا سوڭعى جىلدارى جەرگىلىكتى قتج اقتوبە بولىمشەسىنىڭ كەيبىر باسشىلارى مەنشىك بولىسىندە كولەڭكەلى كەلىسىم-شارتتار جاساعان زاڭ بۇزۋشىلىقتارعا بارعان.  سونىڭ بىرىنە توقتالايىق.

16.05.2006 جىلى دون ستانتسياسى اۋماعىنداعى جالپى كولەمى 2,3470 گا بولاتىن جەر ۋچاسكەسى اقتوبە وبلىسى حرومتاۋ قالاسى اكىمىنىڭ №70-ءشى شەشىمىمەن «تەمىر جول بروكەر سەرۆيس» جشس-گىنە بەرىلەدى. ال بۇل جەر اۋماعىندا 1996 جىلدان بەرى «قتج ۇلتتىق كومپانياسى اق اقتوبە بولىمشەسىنىڭ» مەنشىگى سانالاتىن تەمىر جول ۋچاسكەسى دە بار بولاتىن. جاڭا قوجايىندار بۇل جەردەن 1152 م جاڭادان كەشەندى تەمىر جول قۇرىلىسىن جۇرگىزەمىز دەگەن ۋادەسىن دە بەرەدى. مىنە وسى الىس-بەرىستىڭ ناتيجەسىندە بىرىنەن ەكىنشىسىنە «جالعا بەرۋ شارتى» جاسالىپ، «قتج ۇلتتىق كومپانياسى اق اقتوبە بولىمشەسىنە» قاراپ كەلگەن №30-شى تەمىر جول ماگيسترالى دا اتالمىش جەر اۋماعىنىڭ قۇرامىندا جالپى قۇنى 6,072 تەڭگەگە «تەمىر جول بروكەر سەرۆيس» جشس-گى مەنشىگىنە زاڭسىز ءوتىپ كەتەدى. «باقسام باقا ەكەن» دەگەندەي، ادىلەت ورگانىندا 14 ناۋرىز 2006 جىلى №12344-1904-توو بولىپ تىركەلگەن «تەمير جول بروكەر سەرۆيس» جشس-ءنىڭ قۇرىلتايشىلارى ج.ت.ىزعۇلوۆا مەن و.د.پەتروۆا ەسىمدى حانىمدار قتج ۇلتتىق كومپانياسى اقتوبە بولىمشەسى باسشىسى ج.ت.ىزعۇلوۆ پەن ونىڭ ورىنباسارى ۆ.ۆ.پەتروۆتىڭ جۇبايلارى ەكەن. مۇنداي الىس-بەرىستىڭ زاڭنان تىس ەكەنى قر-سى ازاماتتىق كودەكسى 102 بابىنىڭ 2 تاراۋ، 2-ءشى جولىندا: «مەملەكەتتىك كاسىپورىننىڭ مۇلكى بولىنبەيتىندىگى» جانە «سونىڭ ىشىندە كاسىپورىن قىزمەتكەرلەرىنىڭ اراسىندا بولۋگە» جاتپايتىندىعى انىق كورسەتىلگەن. بۇل نە سوندا، كەزدەيسوقتىق پا الدە؟..

اقتوبە وبلىسى پروكۋرورىنىڭ ورىنباسارى ج.ا.مۇحامەدياروۆ №30-شى تەمىر جول ماگيسترالىنىڭ الىس-بەرىس بارىسىندا «تەمىر جول بروكەر سەرۆيس» جشس-گى مەنشىگىنە زاڭسىز ءوتىپ كەتكەنىن: «پورۆەركوي ۋستانوۆلەنو، چتو پري پرەدوستاۆلەني زەمەلنوگو ۋچاستكا توو «تەمير جول بروكەر سەرۆيس» ۆ نارۋشەنيە نورم زەمەلنوگو زاكونوداتەلستۆا اكيماتوم گورودا حرومتاۋ، نە بىلي پروۆەرەنى پرينادلەجنوست يسپراشيۆاەموگو زەمەلنوگو ۋچاستكا، ۆ رەزۋلتاتە چەگو چەرەز پرەدوستاۆلەننىي زەمەلنىي ۋچاستوك، دەيستۆيتەلنو پروحوديل ستانتسيوننىي پۋت №30, پرينادلەجاۆششي او نك «كتج» دەگەن ءوز جاۋابىمەن ايعاقتايدى (قاراڭىز: شىعىس حاتى № 1-7/148-11; 26.04.2011). اتالمىش №30 تەمىر جول جەلىسى كىرەتىن 2,347 گا جەر اۋماعىنىڭ جەكە كاسىپكەرگە تۇراقتى پايدالانۋعا وتكەنىن ا.ايماعانبەتوۆكە بەرگەن جاۋابىندا «اقتوبە وبلىسى بويىنشا ەكونوميكالىق قىلمىسقا جانە سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كۇرەس دەپارتامەنتى» مەملەكەتتىك مەكەمەسى باستىعى ك.ج.بيجانوۆ مىرزا دا راستايدى (شىعىس حاتى: №2-8-7953. 24.05.2011 جىل).

ايتارىمىز، قانداي جەلەۋمەن بولسا دا «قتج ۇلتتىق كومپانياسى اق اقتوبە بولىمشەسى» تاراپىنان مەملەكەتتىك قازىنالىق كاسىپورىن مەنشىگى سانالىپ كەلگەن تەمىر جول جەلىسىنىڭ «تەمىر جول بروكەر سەرۆيس» جشس-گىنە جالعا بەرۋ  شارتى زاڭنان تىس بولىپ تابىلادى. سەبەبى، مەملەكەتتىك مەكەمە باسقا ءبىر زاڭدى تۇلعانى قۇرا المايتىنى، سونداي-اق ونىڭ قۇرىلتايشىسى دا بولا المايتىنى زاڭدا انىق جازىلعان (قاراڭىز قر-سى ازاماتتىق كودەكسى 105 - باپ، 3 جولى).

بۇل از بولعانداي، كەلەسى كەزەكتە اتالمىش تەمىر جول ماگيسترالى تاعى دا قولدان قولعا وتەدى. جوعارىدا ايتقانىمىزداي ۇزىندىعى 1152 م بولاتىن تەمىر جولدى كۇردەلى جوندەۋدەن وتكىزەمىز دەگەن جەلۋمەن العان «تەمىر جول بروكەر سەرۆيس» جشس-گى كەيىننەن 10 قازان 2007 جىلى بۇل جەرلەردى ەكىنشى رەت ەندى ۆ.ب.مەڭدىباەۆ باسقاراتىن «ولجا-2007» جشس-گىنە 1 ملن. 300 مىڭ تەڭگەگە ساتىپ جىبەرەدى. بۇل دەرەكتەر قارجى پوليتسياسىنىڭ №07/19-8/6574 رەتتىك قۇجاتىندا تىركەلگەن.

16 قاڭتار 2008 جىلى حرومتاۋ قالاسىنىڭ اكىمى ك.كۋشانباەۆ «ولجا - 2007» جشس - گىنىڭ ديرەكتورى ۆ.ب.مەڭدىباەۆتىڭ ارىزىن باسشىلىققا الىپ، حرومتاۋ قالاسىنىڭ جاڭا بەكەتى 6-شى مەكەن باعىتىنداعى جالپى اۋماعى 2,3470 گا بولاتىن جەردى «ۋاقىتشا جۇكتەر مەن ماتەريالداردى ساقتاۋ الاڭىن ورنالاستىرۋ جانە قىزمەت كورسەتۋ ءۇشىن جەر ۋچاسكەسىنىڭ پايدالانۋ نىسانى وزگەرتىلسىن» دەگەن شەشىمىن شىعارادى. اكىم ءوز شەشىمىمەن 30 قازاندا №12535 مەملەكەتتىك اكتىنىڭ كۇشىن دە جويادى.

بۇدان سوڭ 08.02.2008 جىلى ولجا-2007» جشس-گى مەن «اق «قتج ۇلتتىق كومپانياسى اقتوبە بولىمشەسى» ديرەكتورى ىزعۇلوۆ جاراس توكەنۇلى اراسىندا ەكەۋ ارا «شارت» جاسالىپ، ەندى ۆ.ب.مەڭدىباەۆ مىرزا مەنشىگىندەگى 2,3470 گا جەردىڭ 0,3558 گا بولاتىن №30 تەمىر جول جەلىسىنىڭ ءبىر بولىگىن ونىڭ ءاۋ باستان قوجايىنى بولىپ كەلگەن «قتج ۇلتتىق كومپانياسى اقتوبە بولىمشەسىنە» ءۇشىنشى قايتارا، بىراق بۇل جولى «سىيعا» بەرەدى. وسىنشاما جەردىڭ سىيعا تارتىلعانىن: «زەمەلنىي ۋچاستوك ۆ رازمەرە 0.3558 گا يز وبششەي پلوششادي 2,34700 گا زەمەلنوگو ۋچاستكا پرينادلەجاششي توو ولجا2007» بىل بەزۆوزمەزدنو پەرەدان نا بالانس او «نك كتج»، تاك كاك ستانتسيوننىي پۋت №30 ستانتسي دون پروحوديت چەرەز ۋچاستوك توو «ولجا-2007» - دەگەن سوزىمەن اقتوبەلىك قارجى پوليتسياسىنىڭ ينسپەكتورى، پودپولكوۆنيك س.تۇرماعانبەتوۆ تە جوققا شىعارمايدى (25.01.2011). باسشىلاردىڭ قولىمەن ءجۇرىپ جاتىرعان وسىنداي بىرىنەن ەكىنشىسىنە وتكەن بىلىق-شىلىقتىڭ ناتيجەسىندە قانشاما بيۋدجەت قارجىسى تالان-تاراجعا ءتۇسىپ جاتىر؟ بيۋدجەتكە تۇسكەن قارجىنىڭ قانشالىقتى «شىنايىلىعىن» سالىق كوميتەتى تەكسەرىپ كوردى مە ەكەن؟

سونداي-اق، قر-سى جەر كودەكسىنىڭ 2-ءبولىم 26-باپ، 2 جولىندا «ماگيسترالدىق تەمىر جول جەلىلەرى مەملەكەتتىڭ مەنشىگىنە جاتاتىنى» جازىلسا، ال قر-سىنىڭ ازاماتتىق كودەكسىنىڭ  2 ءبولىمىنىڭ «مەنشىك قۇقىعى تۋرالى» زاڭىنىڭ 10-تاراۋ، 206-بابىنىڭ، 2 جولىندا: «مەملەكەتتىك مەكەمەنىڭ قازىنالىق كاسىپورنى وزىنە بەكىتىلىپ بەرىلگەن مۇلىكتى سول مۇلىكتىڭ مەنشىك يەسىنىڭ جازباشا كەلىسىمىمەن عانا يەلىكتەن ايىرۋعا» ءتيىس بولاتىنى انىق كورسەتىلگەن. ال، اقتوبەدەگى ورىن الىپ وتىرعان جاعدايدا مەنشىك يەسى ونى ساۋدالاپ جۇرگەن اقتوبە بولىمشەسى ەمەس، كەرىسىنشە ونىڭ «قۇرىلتايشىسى» «قتج ۇلتتىق كومپانياسى اق» بولىپ تابىلادى. جانە وسى بابتىڭ 3 جولىندا: «قازىنالىق كاسىپورىننىڭ ءوزىنىڭ نەگىزگى قۇرالدارىنا جاتاتىن مۇلىكتى ساتۋعا  جانە سىيعا بەرۋ مامىلەلەرىن جاساۋعا قۇقى جوقتىعى» جازىلعان.  ءبىزدىڭ جاعدايدا تاعى دا «قتج ۇلتتىق كومپانياسى اق اقتوبە بولىمشەسى» مەملەكەت مۇلكىنە يە بولىپ وتىرعان قازىنالىق كاسىپورىن بولىپ ەسەپتەلەدى.

ەندەشە وسى مەكەمەنىڭ بۇرىنعى قىزمەتكەرى ازامات الدابەرگەن ايماعانبەتوۆ كوتەرىپ جۇرگەن مەملەكەت مەنشىگى بولىپ تابىلاتىن حرومتاۋ اۋدانىنداعى دون بەكەتىندەگى №30 تەمىر جول جەلىسىن قانداي جولدارمەن بولسا دا ەشكىمنىڭ مەنشىكتەۋگە قۇقى جوق. مەملەكەتتىك قاۋىپسىزدىگىمىزدىڭ ستراتەگيالىق تەتىگى سانالاتىن ول جەرلەر جەكەگە ساتىلۋعا دا، تۋىستارىنا جالعا بەرىلۋگە دە ءتيىستى ەمەس.

ءسوزىمىزدىڭ سوڭىندا ايتارىمىز، مەنشىك يەسىنىڭ - جەر ۋچاسكەسىنە جەكە مەنشىك قۇقىعى زاڭسىز يەلىكتەن شىعارىلىپ باسقا تۇلعالارعا وتكەن جاعدايدا ەكىنشى تۇلعانىڭ جەردى پايدالانۋ قۇقىعىن قايتارا توقتاتۋىنا بولادى. بۇعان العاشقى مەنشىك يەسىنەن (قۇرىلتايشىدان) جەردى ولاردىڭ كەلىسىمىنسىز الىپ قويۋى نەگىز بولا الادى. (قاراڭىز: قر جەر كودەكسى، 9 تاراۋ، 81-باپ، 1-2-ءشى جولدارى). سونداي-اق، «مەكەمەنىڭ مەنشىكتەۋ قۇقىعى باسقا ادامعا اۋىسقان كەزدە بۇل مەكەمە وزىنە تيەسىلى مۇلىككە ورالىمدى بيلىك جۇرگىزۋ قۇقىعىن ساقتاپ قالادى» (سوندا: 208-باپ).

دەمەك قتج ۇك اق اقتوبە بولىمشەسىنە جەكەگە ءوتىپ كەتكەن ءوز مەنشىگىن قايتارىپ الۋدا دا زاڭ بويىنشا باسىمدىق بەرىلىپ وتىر. ەندەشە ءالى دە كەش ەمەس. ءبىز دە ءوز تاراپىمىزدان ساتىلعان تەمىر جول ماگيسترالىن «تۇگەلىمەن» «ورالىمدى باسقارۋ قۇقىعى» زاڭ باپتارىنا سۇيەنە وتىرىپ جەرگىلىكتى «قتج ۇك اقتوبە بولىمشەسى» قۇزىرىنا قايتارىپ الۋعا ابدەن بولادى دەمەكپىز. بۇگىندە ا.ايماعانبەتوۆ وسى كوتەرىلگەن ماسەلە بويىنشا اقتوبە قالالىق سوتىنا تالاپ ارىز ءتۇسىردى. مەملەكەتتىڭ مۇددەسىن قورعايدى، زاڭدىلىقتىڭ بۇزىلماۋىن قاداعالايدى دەگەن قۇزىرلى مەكەمەلەر مەن قۇقىق ورگاندارى وسى جايلارعا نازار اۋدارار دەگەن ۇمىتتەمىز.

ءسات بەكتۇرسىنۇلى

نۇرلىباي قوشامانۇلى،

قر-سى جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى

اقتوبە قالاسى.

"اباي-اقپارات"