الماتى قالاسىندا 2-ءنشى قازاندا «مەملەكەتتىك ءتىلدى قولداۋ» اكتسياسى وتپەك. وسىعان وراي «مەملەكەتتىك ءتىل» قوزعالىسىنىڭ توراعاسى مۇحتار شاحانوۆ باستاعان ءبىر توپ ازامات ءباسپاسوز ءماسليحاتىن وتكىزدى. الايدا، بۇل جيىنعا ەكى تىلدە بىردەي حابار تاراتاتىن كەيبىر ارنالار مەن «رەسپۋبليكا» گازەتىنەن باسقا ءورىستىلدى ءباسپاسوز وكىلدەرى كەلمەدى.

سونىمەن:

مۇحتار شاحانوۆ:

- قازاق حالقىنا، بيلىككە، قازاقستاندا تۇراتىن وزگە ۇلت وكىلدەرىنە ارناپ جاساعان ۇندەۋىمىز قوعامدا ۇلكەن تالقىعا ءتۇستى. ءبىز، قازاقستاندا تۇراتىن وزگە ەتنوستاردىڭ تىلىنە، مادەنيەتىنە ونىڭ ءوسىپ- وركەندەۋىنە ەشقانداي قارسىلىعىمىز جوق. ءبىز تەك مەملەكەتتىك ءتىل - قازاق ءتىلى ءوزىنىڭ زاڭدى مارتەبەسىن يەلەنۋى قاجەت دەپ بىلەمىز. اشىق حاتتا «ورىس ءتىلىنىڭ مەملەكەتتىك تىلمەن قاتار قولدانىلادى» دەگەن اتا زاڭداعى  7-باپتىڭ  ەكىنشى تارماعىن الىنىپ تاستالۋى كەرەك دەپ ايتقانبىز. بۇل  - ورىس تىلىنە قارسىلىق ەمەس. كەرىسىنشە، قازاق ءتىلىنىڭ زاڭدى تۇعىرىنا قونۋىنا جاسالاتىن قۇقىقتىق قادام.

اشىق حاتقا 138 ادام قول قويعان. سونىڭ بەس-التاۋى باس تارتتى. بىراق ولار قوعام تاراپىنان سازايلارىن الدى. كۇنى بۇگىنگە دەيىن قازاقستاننىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن قوڭىراۋ شالىپ، حات جازىپ، حابارلاسىپ، اشىق حاتتى تولىق قولدايتىندارىن ءبىلدىرىپ جاتقان ازاماتتاردىڭ سانىندا ەسەپ جوق.

الماتى قالاسىندا 2-ءنشى قازاندا «مەملەكەتتىك ءتىلدى قولداۋ» اكتسياسى وتپەك. وسىعان وراي «مەملەكەتتىك ءتىل» قوزعالىسىنىڭ توراعاسى مۇحتار شاحانوۆ باستاعان ءبىر توپ ازامات ءباسپاسوز ءماسليحاتىن وتكىزدى. الايدا، بۇل جيىنعا ەكى تىلدە بىردەي حابار تاراتاتىن كەيبىر ارنالار مەن «رەسپۋبليكا» گازەتىنەن باسقا ءورىستىلدى ءباسپاسوز وكىلدەرى كەلمەدى.

سونىمەن:

مۇحتار شاحانوۆ:

- قازاق حالقىنا، بيلىككە، قازاقستاندا تۇراتىن وزگە ۇلت وكىلدەرىنە ارناپ جاساعان ۇندەۋىمىز قوعامدا ۇلكەن تالقىعا ءتۇستى. ءبىز، قازاقستاندا تۇراتىن وزگە ەتنوستاردىڭ تىلىنە، مادەنيەتىنە ونىڭ ءوسىپ- وركەندەۋىنە ەشقانداي قارسىلىعىمىز جوق. ءبىز تەك مەملەكەتتىك ءتىل - قازاق ءتىلى ءوزىنىڭ زاڭدى مارتەبەسىن يەلەنۋى قاجەت دەپ بىلەمىز. اشىق حاتتا «ورىس ءتىلىنىڭ مەملەكەتتىك تىلمەن قاتار قولدانىلادى» دەگەن اتا زاڭداعى  7-باپتىڭ  ەكىنشى تارماعىن الىنىپ تاستالۋى كەرەك دەپ ايتقانبىز. بۇل  - ورىس تىلىنە قارسىلىق ەمەس. كەرىسىنشە، قازاق ءتىلىنىڭ زاڭدى تۇعىرىنا قونۋىنا جاسالاتىن قۇقىقتىق قادام.

اشىق حاتقا 138 ادام قول قويعان. سونىڭ بەس-التاۋى باس تارتتى. بىراق ولار قوعام تاراپىنان سازايلارىن الدى. كۇنى بۇگىنگە دەيىن قازاقستاننىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن قوڭىراۋ شالىپ، حات جازىپ، حابارلاسىپ، اشىق حاتتى تولىق قولدايتىندارىن ءبىلدىرىپ جاتقان ازاماتتاردىڭ سانىندا ەسەپ جوق.

تۋعان ءتىلىمىزدىڭ اتا زاڭدا كورسەتىلگەن مەملەكەتتىك ءتىل مارتەبەسىن تولىق يەلەنۋى ءۇشىن سونى بيلىكتەن تالاپ ەتىپ، انا ءتىلىمىزدىڭ تاعدىرىنا اراشا تۇسۋگە بارشاڭىزدى شاقىرامىن. 2-ءنشى قازان كۇنى «سارىارقا» كينوتەاتىرىنىڭ ارتىنداعى ساياباقتا (الماتى قالاسى، اۋەزوۆ اۋدانى. - رەد) وتەتىن «مەملەكەتتىك ءتىلدى قولداۋ» اكتسياسىنا كەلىپ، قولداۋ كورسەتىڭىزدەر!

مۇحتار تايجان، بولاتحان تايجان اتىنداعى قوردىڭ توراعاسى:

- مەن ءوز ءسوزىمدى وزگە ۇلت وكىلدەرىنە ارناعىم كەلىپ وتىر. تىلگە بايلانىستى كوپتەگەن حالىقارالىق پاكتىلەردى، زاڭداردى ءارتۇرلى مەملەكەتتەردىڭ مەملەكەتتىك تىلدەرىنە بايلانىستى ۇستانىپ وتىرعان ساياساتتارىن قاراپ شىقتىم. مىسالى، وسىنداعى ورىس دياسپوراسىنىڭ  تاريحي وتانى رەسەيدە، سونداي-اق،  كورەيادا، ازەربايجاندا، ارمەنيادا، گرۋزيادا، يزرايلدە تاعى باسقا ەلدەردە مەملەكەتتىك تىلگە قاتىستى قاتاڭ تارتىپتەر، زاڭنامالىق تەتىكتەر بار. بۇل ەلدەردە مەملەكەتتىك ءتىل - ءبىر-اق ءتىل.

سوندىقتان قازاقستاندا قازاق ءتىلىنىڭ ماسەلەسى وتكىر قويىلۋى زاڭدى. قوعامنىڭ، ۇلت زيالىلارىنىڭ قازاق تىلىنە قاتىستى جاساعان ۇندەۋى وتە ورىندى. ونى تولىقتاي قولدايمىز.

قالالىق قازاقتارعا ايتارىم: اقتان توكىشتىڭ «ماڭگۇرتستان» اتتى شىعارماسى بار. سونىڭ ورىسشا نۇسقاسىن وقىڭىزدار. سوندا كوپ نارسەگە كوزدەرىڭىز اشىلاتىن شىعار دەپ ۇمىتتەنەمىن.

«رەسپۋبليكا» گازەتىنىڭ ءتىلشىسى قويعان:  اتا زاڭنىڭ 7-بابىنداعى  «ورىس ءتىلى مەملەكەتتىك تىلمەن قاتار قولدانىلادى» دەگەن ەكىنشى تارماقشا الىنىپ تاستالعان كۇندە قازاقستانداعى بارشا جۇرت قازاقشا سويلەپ كەتە مە؟» دەگەن ساۋالعا ءباسپاسوز ءماسليحاتىن وتكىزىپ وتىرعان مىرزالار، ەگەر ول تالاپ ورىندالسا، قازاق ءتىلىنىڭ كەڭىستىگى كەڭەيىپ، مەملەكەتتىك تىلدە سويلەيتىن ازاماتتاردىڭ قاتارى مولاياتىنا سەنىمدى ەكەندىكتەرىن جەتكىزدى.

سونداي-اق، جيىنعا قاتىسقان «رۋحانيات جاسىلدار» پارتياسىنىڭ توراعاسى سەرىكجان مامبەتالين، «اق جول» پارتياسى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى ءبورىحان نۇرمۇحاممەدوۆ، «بولاشاق» جاستار قوزعالىسىنىڭ جەتەكشىسى داۋرەن بابامۇراتتار دا اشىق حاتتا ايتىلعان تالاپتاردى  قولدايتىندارىن جەتكىزدى.

«اباي-اقپارات»