سوڭعى مالىمەتتەرگە قاراعاندا، استىق تيەگەن كولىكتەر ءيىن تىرەسكەن كۇيى قويمالاردىڭ الدىندا قاڭتارىلىپ تۇر. ال قويمادا ورىن جوق. وراق تيمەگەن القاپتىڭ كولەمى ءالى شەكسىز. مۇنىڭ ءوزى «قىرۋار ەڭبەگىم ەش بولىپ، استىعىم قاردىڭ استىندا قالا ما؟» دەگەن ديقاننىڭ قاۋىبىن راسقا شىعاراتىنداي. ەندەشە ەل ۇكىمەتى مۇنداي جاعدايعا نەلىكتەن دايىن بولماي شىقتى؟ استىقتى از جيساق تا، كوپ ورساق تا، ءبىزدى ىلعي قىرسىق اينالدىرا بەرەتىنى نەسى؟ بۇل ساۋالداردى بۇرىنعى اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترى، مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى بالتاش تۇرسىمباەۆتان سۇراعاندى ءجون كوردىك.

- بيىل ۇكىمەت «سوڭعى 60 جىلدا بولماعان بيداي ورامىز،   20 ملن توننادان ارتىق استىق جينايمىز» دەپ كەۋدە سوعىپ جاتىر. بىراق تابيعاتتىڭ بەرگەن وسى كول-كوسىر سىيىن دا ءبىزدىڭ بيلىك كادەگە جاراتا المايتىن ءتۇرى بار. وتكەن اپتاداعى ۇكىمەت وتىرىسىندا ءماسىموۆتىڭ ءوزى «استىقتىڭ ءبىر بولىگىن القاپتا ساقتايتىن سياقتىمىز» دەپ مۇرتىنىڭ استىنان مىڭگىرلەدى. سوعان قاراعاندا، ديقاننىڭ ادال ەڭبەگى قاردىڭ استىندا قالاتىن سەكىلدى مە، قالاي؟

- سولتۇستىگى بولسىن، وڭتۇستىگى بولسىن، باتىسى مەن شىعىسى بولسىن، قازاقتىڭ جەرى - قۇنارلى جەر. بىراق سالىستىرمالى تۇردە العاندا، باياعى سوۆەت زامانىنداعى رەكوردقا ءالى جەتكەن جوقپىز. ول كەزدە 34 ملن تونناعا دەيىن بيداي ورعانبىز. ال قازىرگى جيناپ العالى جۇرگەنىمىز - 17-18 ملن توننانىڭ شاماسى. دەمەك، بۇل سەكسەنىنشى-توقسانىنشى جىلدارداعى ونىمگە قاراعاندا سونشالىق كوپ استىق ەمەس.

سوڭعى مالىمەتتەرگە قاراعاندا، استىق تيەگەن كولىكتەر ءيىن تىرەسكەن كۇيى قويمالاردىڭ الدىندا قاڭتارىلىپ تۇر. ال قويمادا ورىن جوق. وراق تيمەگەن القاپتىڭ كولەمى ءالى شەكسىز. مۇنىڭ ءوزى «قىرۋار ەڭبەگىم ەش بولىپ، استىعىم قاردىڭ استىندا قالا ما؟» دەگەن ديقاننىڭ قاۋىبىن راسقا شىعاراتىنداي. ەندەشە ەل ۇكىمەتى مۇنداي جاعدايعا نەلىكتەن دايىن بولماي شىقتى؟ استىقتى از جيساق تا، كوپ ورساق تا، ءبىزدى ىلعي قىرسىق اينالدىرا بەرەتىنى نەسى؟ بۇل ساۋالداردى بۇرىنعى اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترى، مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى بالتاش تۇرسىمباەۆتان سۇراعاندى ءجون كوردىك.

- بيىل ۇكىمەت «سوڭعى 60 جىلدا بولماعان بيداي ورامىز،   20 ملن توننادان ارتىق استىق جينايمىز» دەپ كەۋدە سوعىپ جاتىر. بىراق تابيعاتتىڭ بەرگەن وسى كول-كوسىر سىيىن دا ءبىزدىڭ بيلىك كادەگە جاراتا المايتىن ءتۇرى بار. وتكەن اپتاداعى ۇكىمەت وتىرىسىندا ءماسىموۆتىڭ ءوزى «استىقتىڭ ءبىر بولىگىن القاپتا ساقتايتىن سياقتىمىز» دەپ مۇرتىنىڭ استىنان مىڭگىرلەدى. سوعان قاراعاندا، ديقاننىڭ ادال ەڭبەگى قاردىڭ استىندا قالاتىن سەكىلدى مە، قالاي؟

- سولتۇستىگى بولسىن، وڭتۇستىگى بولسىن، باتىسى مەن شىعىسى بولسىن، قازاقتىڭ جەرى - قۇنارلى جەر. بىراق سالىستىرمالى تۇردە العاندا، باياعى سوۆەت زامانىنداعى رەكوردقا ءالى جەتكەن جوقپىز. ول كەزدە 34 ملن تونناعا دەيىن بيداي ورعانبىز. ال قازىرگى جيناپ العالى جۇرگەنىمىز - 17-18 ملن توننانىڭ شاماسى. دەمەك، بۇل سەكسەنىنشى-توقسانىنشى جىلدارداعى ونىمگە قاراعاندا سونشالىق كوپ استىق ەمەس.

ەندەشە ءبىز نەدەن قينالامىز؟ ءبىزدىڭ قينالاتىنىمىز - قويمالاردىڭ ءبارىن قۇرتتىق. ارعىسىن ايتپاي-اق قويايىق، توقسانىنشى جىلدارى ءبىزدىڭ رەسپۋبليكامىزدا مەملەكەتتىك قويمالاردىڭ سىيىمدىلىعى 24 ملن توننا بولعان ەكەن. سولاردىڭ بارلىعى دا جۇمىس ىستەپ تۇرعان. وعان قوسا، ۇزىن-ىرعاسى 18 ملن توننا بولاتىن شاعىن قويمالار بۇرىنعى كولحوز-سوۆحوزداردىڭ قولىندا ەدى. ەكەۋىن قوسىپ جىبەرسەڭىز، 42 ملن توننا استىق ساقتايتىن الەۋەتىمىز بولعانىن كورەسىز. بىراق قايدا ول؟ ءبارىن قۇرتتى. قيراتقانىن قيراتىپ، تەمىر-تەرسەگىن مەتاللولومعا وتكىزدى. قازىر قاڭقاسى عانا قالدى. بوس تۇر.

- سوندا وسى ۋاقىتقا دەيىن ۇكىمەت تۇك بىتىرمەگەن بولدى عوي. رەسمي مالىمەتتەرگە قاراساق، ەلەۆاتورلاردا بىلتىرعىنى بىلاي قويعاندا، الدىڭعى جىلعى استىق جاتقان كورىنەدى.

- قويمادا بىلتىرعى، الدىڭعى جىلعى استىقتىڭ جاتقانى سونشالىق جامان نارسە ەمەس. ويتكەنى قويمادا استىق بولۋ كەرەك. ونى ستراتەگيالىق زاپاس دەيدى. ول قويمادا ساقتالادى. بۇرىن دا بولاتىن. بىراق ونى جىلجىتۋ كەرەك ەدى عوي. استىقتىڭ نەگىزگى وتانى - ءۇش وبلىس، بۇرىنعى بەس وبلىستىڭ جۇرناعى. ول - اقمولا، سولتۇستىك قازاقستان، قوستاناي وبلىسى. وسى ايماقتاعى استىقتىڭ ءبارىن جازدا وڭتۇستىككە قاراي، شىعىسقا قاراي جىلجىتىپ، قويمالاردى بوساتۋ كەرەك ەدى. ءسويتىپ جاڭا استىققا ورىن دايىنداۋ كەرەك ەدى. بىراق ونىمەن ەشكىم شۇعىلدانعان جوق. ايتپەسە سول قويماداعى استىقتىڭ ءوزى اسا كوپ ەمەس.

- ءسىز 17-18 ملن توننا بوپ قالار دەيسىز، ال بيلىكتەگىلەر كەمى 20 ملن توننا استىق ورامىز دەپ كۇپىنۋدە. الدە سان قۋىپ سىقپىرتا بەرەتىن ۇكىمەت تاۋەلسىزدىكتىڭ 20 جىلدىعىنا ورايلاستىرىپ، استىقتى اۋىزشا ورىپ جاتىر ما؟

- القاپتىڭ جايقالىپ تۇرعانىن كوزبەن كورگەنمەن، تارازىعا سالىپ ولشەگەن ەشكىم جوق. وراقتان تۇسەتىن ولجانىڭ ناقتى قانشا بولارىن مەن دە بىلمەيمىن، ولار دا بىلمەيدى. ماسەلە مۇلدە باسقادا. ەگەر سول استىقتى جيىپ الا الماي، ساقتايتىن ورىن تابا الماي، دالادا قالدىرساڭ، ديقاننىڭ ماڭداي تەرمەن وسىرگەن استىعىن القاپتا شىرىتسەڭ، سەنىڭ ەگىستىگىڭدە قانشا استىق تۇرعانىنان نە پايدا؟

- اش ءمينيسترى اسىلجان مامىتبەكوۆ: «ءبىزدىڭ ءداستۇرلى ەكسپورتتاۋشىلارىمىز 6 ملن توننا استىق ساتىپ الادى، ىشكى قاجەتتىلىككە كەرەگى 8 ملن توننا. ءبىز جىلدا استىقتى ارتىق وندىرەمىز. بۇل - زيان»، - دەيدى. ونى قالاي تۇسىندىك؟

- مامىتبەكوۆ دەگەن ءمينيسترىڭدى حالىق ورتاڭقول ساۋداگەر، اۋىل شارۋاشىلىعىنان حابارى جوق ادام دەيدى. ونى ەندى حالىق ايتىپ وتىر، مەن ەمەس. ول جىگىت ايتادى: «كوپ استىق بىزگە كەرەك ەمەس، حالىققا جەتكىلىكتى دەڭگەيدە جيناپ الۋ كەرەك، سونىمەن توقتاۋ كەرەك» دەيدى. بۇل ەندى اگرارلىق سالانىڭ قالاي داميتىنىن بىلمەيتىن ادامنىڭ ءسوزى. ەگەر 18-20 ملن توننا استىقتى بيىل جيناپ الساق، ول دا كوپ ەمەس. ويتكەنى مالعا جەم رەتىندە، قازىرگى مال سانىنا ەسەپتەگەندە 10 ملن توننا استىق كەرەك. ەلەۆاتورلاردا كەپتىرىپ، ەلەپ، جونگە كەلتىرگەنشە استىقتىڭ 15-20 پايىزعا دەيىنگى مولشەرى مالدىڭ تاماعىنا قالادى.

ءمينيستردىڭ ءوزى كوشەدەن كەلگەن ساۋداگەر بولعان سوڭ، ونىڭ اينالاسىندا جۇرگەندەر دە وزىمەن دەڭگەيلەستەر. سوندىقتان ولار «كوپ استىقتىڭ كەرەگى جوق» دەيدى. بۇل - ءبىر جاعىنان ماسقارا، ۇيات. ەكىنشىدەن، مۇنداي ءسوز ايتقان ادامداردى جاۋاپقا تارتۋ كەرەك. ويتكەنى ءبىزدىڭ حالقىمىز 16 ملن بولسا، سول 16 ملن حالىقتىڭ ءومىرى اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىمەن تىكەلەي بايلانىستى. بۇگىنگى كۇنى استىق ءوسىرىپ جاتقان ديقانداردى بالا-شاعاسىمەن قوسا ەسەپتەسەڭ، قازاقستان حالقىنىڭ 30 پايىزىن قۇرايدى. ءيا، ولار ءوسىردى. ەكتى، وردى. ەندى كەلىپ، نە دايىندىعى، نە قويماسى جوق ۇكىمەت «نە ىستەسەڭدەر، سونى ىستەڭدەر!» دەپ، ات-تونىن الا قاشىپ وتىر. بۇل قالاي سوندا؟ تاۋەلسىزدىكتىڭ 20 جىلدىعىن وزدەرى ايتىپ جاتىر، جەتىستىكتەردى جىپكە تىزگەندەي ەتىپ، وزدەرى ايتىپ جاتىر. ال ەرتەڭ استىق جانىپ، ءشىرىپ دالادا قالادى. سوندا ونداي جەتىستىكتەن نە پايدا، نە قايىر؟!

- قازاقستان 2008 جىلى استىق ەكسپورتىنا ۋاقىتشا تىيىم سالدى. ال 2009 جىلى اتتانداپ ءجۇرىپ استىق القاپتارىنىڭ كولەمىن 1 ملن 200 مىڭ گەكتارعا دەيىن ۇلعايتتى. ەگىس القابىن كەڭەيتەم دەگەن ديقانعا ۇكىمەت قولداۋ كورسەتتى. ەندى كەلىپ، «ارتىق استىق زيان» دەيدى. وسىنىڭ ءوزى قازاق بيلىگىنىڭ نارىقتى بولجاپ وتىرۋ ساياساتىنان مۇلدە ماقۇرىم ەكەنىن كورسەتپەي مە؟

- ونداي ساياسات بولسا، مىناداي كۇيگە دۋشار بولامىز با؟ دەمەك، ول جوق دەگەن ءسوز. پرەزيدەنتتىڭ جولداۋى كەزىندە ءبىر قاعازداردى جازادى. سودان كەيىن جىلدىڭ سوڭىندا ءبىر-ەكى پاراقتى سۇيكەپ تاستايدى. ونى حالىققا كورسەتەدى «ءبىز، مىنە، مىنا جولمەن دامىپ بارا جاتىرمىز» دەپ. سودان كەيىن ۇمىتىپ كەتەدى. بۇلار وزدەرىنىڭ بۇگىن ايتقانىن ەرتەڭ ۇمىتىپ كەتەتىن ادامدار عوي.

باسقاداي ايتساق، «باسى اۋىرماعاننىڭ باسقامەنەن ءىسى جوق» دەگەننىڭ كەرى. مىسالى، ۇكىمەتتەگىلەر استىق وندىرىسىنەن الەم بويىنشا ءۇشىنشى ورىن الامىز دەپ داۋرىقتى. ونىڭ ءبارى وتىرىك اقپارات، وتىرىك اڭگىمە. كەيبىر ادامدار وعان سەنىپ تە قالادى. ال اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىن بىلەتىن ادامدار سەنبەيدى. كوردىڭ بە، بوس ءسوز، قۇر بىلشىلدىڭ اقىرى ەندى وسىعان اكەلىپ سوقتى.

- مامىتبەكوۆ ايتقان   6 ملن توننانىڭ ءوزىن ەكسپورتقا شىعارۋ ۇكىمەتكە وڭاي سوقپايتىن سەكىلدى. ەندى قاراڭىزشى، كورشى قىتايعا گاز-مۇناي كەندەرىنىڭ قۇلاعىن ۇستاتتىق. قىتاي بيداي ەكسپورتتاۋشى ەل، سوناۋ امەريكادان استىق تاسيدى. بىراق قازاقتىڭ استىعىن المايدى. «قىتايدى وتكەل قىلىپ، قيىرعا شىعىپ كەتەمىز» دەگەن جوبا-جوسپارلار ءالى كۇنگە ارمان بوپ كەلەدى. جالپى، وسى ەكسپورت ماسەلەسىندەگى قازاقستاننىڭ ساياساتى قانشالىقتى سالماقتى؟

- قىتاي الىپ قايتەدى؟ ەگەر ناقتى، جۇيەلى كەلىسسوزدەر جۇرگىزىلمەسە، قۇجاتتارعا قول قويىلماسا، قىتاي نە دەپ الادى؟ ولاردىكى دۇرىس. ماسەلەن، بيىل «استىق شىقتى، ال» دەيمىز، قىتاي الادى. كەلەسى جىلى استىق جوق. ءبىز ايتامىز: «كەشىرىڭىز، بىزدە استىق جوق بيىل» دەپ. سوسىن ول نە ىستەيدى؟ جۇگىرىپ امەريكاعا بارادى. امەريكا: «ءوي، سەن بىلتىر المادىڭ عوي، ءبىز باسقالارمەن كەلىسىپ قويدىق، سولارعا بەرەمىز» دەيدى. كوردىڭ بە؟ سوندىقتان جاڭاعى ايتقان قويما ماسەلەسىنە قايتىپ كەلەمىز. ەگەر ءبىز جىل سايىن 6-7 ملن توننا استىقتى سىرتقا شىعارامىز دەسەك، ونىڭ جارتىسى جىلدان-جىلعا اۋىسىپ وتىرۋى كەرەك. ولار قويمادا جاتۋى كەرەك، ولار دايىن بولۋى كەرەك. سول كەزدە بارىپ بىزگە سەنەدى. ال ءبىز قايتەمىز؟ ءبىر جىلى 6 ملن ساتامىز دەيمىز، ودان كەيىنگى جىلى 4 ملن. ارعى جىلى قۇرعاقشىلىق ۇرسا، 2 ملنعا ءبىر-اق تۇسەمىز. سوندىقتان ءبىز قويمالاردى قالپىنا كەلتىرىپ، جىل سايىن            6 ملن توننادان ساتىپ وتىراتىن بولساق، بىزگە سەنىم پايدا بولادى.

- دۇرىس قوي، ارينە، بىراق استىقتى قويمادا بىرنەشە جىل ساقتاۋ قوسىمشا شىعىندى قاجەت ەتەدى. ءبىزدىڭ ۇكىمەت وسىدان قاشىپ وتىرعان جوق پا؟

- كانادانى بىلەسىڭ، بۇل ەل فەرمەرلەردىڭ وسىرگەن استىعىن ساتىپ الادى دا، مەملەكەتتىڭ، ءىرى كورپوراتسيالاردىڭ قويماسىندا ساقتايدى. سوسىن جاڭاعى ايتقانىمىزداي، جىلىنا 15 ملن توننا ساتامىز دەيدى. وسكەنى 20 ملن بولسىن، 5 ملنىن وسى قويمالاردا ساقتاپ قالادى. كەلەسى جىلى قۋاڭشىلىق بولدى، 5 ملن تومەن الدى. بىراق وتكەن جىلعىنى قوسىپ، تاعى 15 ملن ساتادى. قىسقاسى، قويمانىڭ ازداعان شىعىنى مەملەكەتتىڭ ستراتەگيالىق ماقساتىنا كەدەرگى كەلتىرمەيدى. سوندىقتان دا كانادا - استىقتى دەرجاۆا.

- بىرقاتار ساراپشىلار كەدەندىك وداق قازاق استىعىنىڭ ەكسپورتىن جەدەلدەتۋى مۇمكىن دەپ بولجاعان. قازاق بيدايى ءۇشىن قارا تەڭىزدىڭ قاقپاسى اشىلار دەپ ۇمىتتەنگەن. سول ءۇمىتتىڭ ءبارى دالادا قالدى-اۋ، اعا؟

- كەدەندىك وداق نە ىستەيدى، ەگەر ءبىز ءوزىمىز قيمىلدامايتىن بولساق. ولار ءبىزدىڭ دالادا قالعان استىعىمىزدى جيناپ بەرە مە؟ جوق الدە «ءبارىن جيناپ اكەلىڭدەر، ءبىز كورابلدەرىمىزدى دايىنداپ قويدىق، تاسىپ بەرەيىك» دەي مە؟ ولار ءوز استىعىمەن اۋرە بوپ جاتىر. دەمەك، كەدەندىك وداققا رەنجۋدىڭ تۇككە دە قاجەتى جوق. ءوزىمىز جۇمىس ىستەۋىمىز كەرەك.

- بىزدە تۇسىنبەيتىن نارسە كوپ. استىق اسىپ-توگىلىپ جاتىر. وسىعان وراي ازىق-تۇلىك كورپوراتسياسى استىق ساتىپ الۋ باعاسىن 26500 تەڭگەدەن 25000 مىڭعا تومەندەتتى. بىراق قىركۇيەكتىڭ ورتاسىندا استىقتى ءوڭىر پاۆلودارداعى نان باعاسى 5-10 تەڭگەگە قىمباتتادى. بۇل نەنى بىلدىرەدى؟

- سەن نەگە پاۆلوداردى عانا ايتاسىڭ، بۇكىل قازاقستان بويىنشا نان قىمباتتادى. جانە دۇرىس ول.

- ديقاندار بيدايىن قايدا اپارارىن بىلمەي، قينالىپ وتىرعان ايماقتىڭ ءبىرى سول پاۆلودار ەمەس پە؟

- ساۋداگەر اقشانى قالاي تابادى؟ ولارعا اقشا كەرەك، سوندىقتان قىمباتتاتتى 15 تەڭگەگە. ودان كەلەتىن تابىس ساۋداگەرلەردىڭ قالتاسىنا تۇسەدى. نەگە دەسەڭ، مەملەكەت تاراپىنان باقىلاۋ جوق. تەكسەرۋ جوق. سوندىقتان ساۋداگەر بىلگەنىن ىستەيدى، نارىقتى كولدەنەڭ تارتادى. «قىمبات دەسە، حالىق نان جەمەسىن» دەيدى. ول باعاسىن قويدى. نان جەگىڭ كەلە مە - ال. جەمەيسىڭ بە - الما.

- ءبىر جارىم ميلليارد حالىقتى اسىراپ وتىرعان قىتاي ەلىنىڭ وزىندە نان باعاسى تۇراقتى. ديقاننىڭ مىندەتى - ءوسىرۋ. مەملەكەت ونى قىمبات باعامەن ساتىپ الادى. ال ىشكى نارىققا ارزان باعامەن تۇسىرەدى. اراسىنداعى ايىرماشىلىقتى ۇكىمەت ءوز قالتاسىنان تولەيدى. ءسويتىپ ديقاندى دا قولداپ، حالقىنىڭ دا قارنىن تويدىرىپ وتىر. ال ءبىزدىڭ ۇكىمەت مۇنداي قادامعا بارعىسى كەلمەيدى، ءا؟

- تەك قىتايدا عانا ەمەس، كوپتەگەن ەلدەردە سولاي. ولار دوتاتسيا بەرەدى. دوتاتسيا دەگەن نە؟ مىسالى، مەن ءبىر توننا بيدايدى وسىرەتىن بولسام، ونى ۇكىمەت الادى دا، 30 دوللار ما، 50 دوللار ما، ءار مەملەكەتتە ءارتۇرلى، ۇستىنە اقشا قوسىپ بەرەدى. ال بىزدە ونداي جوق. حالىق وزىنشە بولەك، ۇكىمەت وزىنشە بولەك. ۇكىمەتتىڭ كەڭسەسى بار، حالىقتان جيناعان سالىقتىڭ اقشاسى بار. سوندىقتان ولار سۇراۋى بولماعاننان كەيىن، ويىنا نە كەلسە، سونى ىستەيدى. قازىر الدىڭا قاراساڭ دا، ارتىڭا قاراساڭ دا - «نۇر-وتان». ءبىر پارتيادان قۇرالعان پارلامەنت. سول ءبىر پارتيادان ۇكىمەت، سول پارتيادان اكىمدەر، سول پارتيادان سالىق جيناپ جۇرگەندەر تارايدى. سوندا مۇنى كىمنەن سۇراۋعا بولادى؟

- بۇگىندە اۋىل شارۋاشىلىعى ەڭ جەمقورلىق جايلاعان سالانىڭ بىرىنە اينالدى. «قازاگرونىڭ» ءوزى اقشا جىمقىرۋعا، جاۋاپكەرشىلىكتەن جالتارۋعا ارنالعان قۇرىلىم سياقتى كورىنەدى. قازاققا «قازاگرو» كەرەك پە ءوزى؟

- نە كەرەگى بار؟ كەرەگى جوق. دۇرىس ايتاسىڭ، جاۋاپكەرشىلىكتەن جالتارۋدىڭ امالى بۇل. ەرتەڭ مينيسترگە «مىناۋىڭ قالاي؟» دەسەڭ، «مەن ەمەس، «قازاگرو» دەيدى.ءتۇبىن تەكسەرىپ، ءىس قوزعاي باستاساڭ، كوپ جەگەندەرى شەتەلگە قاشىپ كەتەدى. ەڭ قىزىعى - ونى ەشكىم ىزدەمەيدى. قازاقتىڭ ۇلەسىن جەپ سەمىرگەندەر شەتەلدەن جاعدايىن جاساپ العان. جاتىر سوندا دۇنيەنى جالپاعىنان باسىپ.

- اۋىل شارۋاشىلىعىن اياعىنان قايتا تۇرعىزىپ، باياعى قالپىنا كەلتىرۋ ءۇشىن جۇمىستى نەدەن باستاۋ كەرەك، اعا؟

- اگرارلىق سالانىڭ جۇمىسى كوپ. ونى دامىتۋ ءۇشىن ۇكىمەت كۇللى پروتسەستەردى كۇندە باقىلاپ وتىرۋى كەرەك. جەرگىلىكتى جەردە ۇكىمەتتىڭ اكىمى بار. سولار كوزقاراسىن تۇزەۋ كەرەك. ولار جاۋاپكەرشىلىكتى شارۋامەن بىرگە موينىنا الۋ كەرەك. سول كەزدە بارىپ جۇمىس تۇزەلە باستايدى. قازىر اكىمنىڭ حالىقتا شاتاعى جوق. وبلىستىڭ اكىمى پرەزيدەنتتىڭ ۇكىمىمەن تاعايىندالعان. كەتسە، پرەزيدەنتتىڭ ۇكىمىمەن كەتەدى.

سوندىقتان حالىقتىڭ الدىندا ەسەپ بەرمەيدى، حالىقپەن ساناسپايدى. ويتكەنى حالىق ونى سايلاعان جوق. سايلاماعان سوڭ، ورنىنان دا الىپ تاستاي المايدى. شەنەۋنىكتىڭ ءبارى ءبىر-اق ادامعا تاۋەلدى. سوندىقتان حالىق ءبىر جاقتا، ۇكىمەت ءبىر جاقتا. مىنە، 20 جىل وسىلاي بولىپ كەلەدى.

انە، قىزىلاعاش. ۇلكەن اۋىل. حالىق قىرىلىپ قالدى. جەرگىلىكتى جۇرتتىڭ ايتۋىنشا، قازا تاپقانداردىڭ سانى رەسمي اقپاراتتان بىرنەشە ەسە كوپ. وسىنشا ادامنىڭ ءومىرىن ءبىر اكىم ەكى-ءۇش ساعاتتىڭ ىشىندە شەشىپ تاستادى عوي. ومىردەن كەتتى ولار، كوز جۇمدى. كىم جاۋاپ بەردى؟ وبلىستىڭ اكىمى مە؟ ول جوعارىلاپ، پرەزيدەنتتىڭ قاسىنا باردى. ودان تومەنگىلەرى دە قىزمەتتە ءجۇر. سوندىقتان حالىق ءوزى سۇراماسا، كوزىن اشىپ قيمىلداماسا، وسىلاي بولا بەرەدى.

- مۇنايشىلار كوتەرىلدى عوي، بىراق بيلىك ءمىز باقپاي قويدى.

- ماڭعىستاۋدا ءبىر كىشكەنتاي توپ قانا كوتەرىلدى. جاڭاوزەن مەن قاراجامباستا. باسقالارى ۇندەمەي وتىر. مۇناي ءوندىرىلىپ جاتىر، شەتكە سۋشا اعىپ جاتىر، اقشاسىن الاتىندار الىپ جاتىر. ەگەر كۇللى مۇنايشىلار كوتەرىلسىنشى، وندا ۇكىمەت باسقاشا سويلەسەر ەدى. ولار كورىپ وتىر عوي، ەكى جەردە ەكى توپ قانا باس كوتەرىپ جاتقانىن. سوندىقتان ولار «وتىرا بەرسىن، قارىندارى اشقان سوڭ، وزدەرى جۇمىسقا شىعادى» دەيدى. بولدى.

سۇحباتتاسقان

سانسىزباي نۇربابا،

«D»

«وبششەستۆەننايا پوزيتسيا»

( «DAT» گازەتىنىڭ جوباسى. № 32 (115)  28 قىركۇيەك 2011 جىل