امەريكالىق تانىمال Edelman PR اگەنتتىگى جىل سايىن الەمنىڭ 27 ەلىندە 33 000 ادام قاتىساتىن ەدەلمان سەنىم بارومەترى (Edelman Trust Barometer) دەگەن زەرتتەۋ جۇرگىزەدى. زەرتتەۋدە ازاماتتاردىڭ مەملەكەتتىك بيلىككە، بيزنەسكە، مەدياعا جانە ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدارعا سەنىم دەڭگەيى قاراستىرىلادى. وسى زەرتتەۋدىڭ 2019 جىلعى قورىتىندىسىنا قاراساق، الەم بويىنشا ادامدار بيزنەس (56%) پەن ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدارعا (57%) قاراعاندا ۇكىمەت(48%) پەن مەدياعا (47%) از سەنىم ارتادى.

قازاقستان بۇل زەرتتەۋدە قامتىلمايدى. الايدا بۇل زەرتتەۋسىز-اق قازاقستاندا بيلىك پەن مەملەكەتتىك باق-قا دەگەن سەنىمنىڭ تومەن دەڭگەيدە ەكەنىن ءبارىمىز جاقسى بىلەمىز. قازىرگىدەي توتەنشە جاعداي كەزىندە بيلىككە سەنىمسىزدىك تانىتۋىمىزدىڭ سەبەبى دە جوق ەمەس. ويتكەنى بيلىك وسى ۋاقىتقا دەيىن تالاي رەت ازاماتتىق قوعامنىڭ نەمقۇرايلىعى مەن ۇنسىزدىگىن ءتيىمدى پايدالانىپ كەلدى.

دەسە دە وسى جولى بيلىكتىڭ كوروناۆيرۋستىڭ كەڭ تاراماۋى ءۇشىن “الەۋمەتتىك وقشاۋلانۋ” (social distancing) تۋرالى ەسكەرتۋىن بارىنشا “سەرەزنو” قابىلداۋىمىز كەرەك. سەبەبى ءبىزدىڭ بيلىك عانا ەمەس، دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى مەن الەمدەگى دەموكراتيالىق ەلدەردىڭ ۇكىمەتى كوروناۆيرۋستى توقتاتۋ ءۇشىن الەۋمەتتىك وقشاۋلانۋ مەن كارانتيندى ەڭ ءتيىمدى ءتاسىل رەتىندە قاراستىرىپ وتىر. قىتاي مەن وڭتۇستىك كورەيا وسى تاسىلدەر ارقىلى ۆيرۋستى اۋىزدىقتادى. ونىڭ ۇستىنە ءوز بولاشاعىن ۋايىمداپ، باسى قاتىپ جۇرگەن ءبىزدىڭ قازىرگى بيلىككە “چپ”-نىڭ ۇستىنە “چپ” قاجەت ەمەس.

“ساياساتكەر انتراكتيدا دا ساياساتكەر” دەگەن ويدىڭ دا بولۋى زاڭدى. ونداي كەزدە عىلىمعا جانە ار-وجدانى مەن ءوز ىسىنە ادال ناعىز ماماندارعا سەنەمىز. قازاقستاندىق دارىگەرلەرگە سەنبەسەك، الەمدىك دەڭگەيدەگى ەڭ ابىرويلى دارىگەرلەردىڭ ءبىرى دوكتور ەنتوني فاۋچيگە(سۋرەتتەگى كىسى)سەنبەسكە امال جوق.

ول – جاي ۆيرۋسولوگ-دارىگەر ەمەس. فاۋچي – اقش-تىڭ التى بىردەي پرەزيدەنتىمەن قىزمەتتەس بولعان، ساياسي كونيۋنكتۋرا سىندىرا المايتىن دارىگەر. ماسەلەن، وتكەندە بريفينگتىڭ بىرىندە د.ترامپ ازاماتتاردىڭ ساياسي قولداۋىنان ايىرىلىپ قالماس ءۇشىن جاقىن ارادا اقش ۇكىمەتى ۆاكتسينا ويلاپ تابادى دەپ مالىمدەگەن كەزدە ءدال سول جەردە دوكتور فاۋچي ۆاكتسينانى جاساۋ ءۇشىن 1-1,5 جىل ۋاقىت كەتەتىن ايتىپ، پرەزيدەنتتىڭ ءسوزىن جوققا شىعاردى.

قازىر اقش-تا دا جاعداي ءماز ەمەس. ەلدە توتەنشە جاعداي جاريالاندى. مامانداردىڭ ايتۋىنشا، وعان ەلدەگى دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنداعى نيۋانستار مەن ترامپ اكىمشىلىگىنىڭ كوروناۆيرۋسقا جەڭىل-جەلپى قاراۋى سەبەپ بولدى. جاعداي ودان ءارى ۋشىقپاۋى ءۇشىن ترامپ باستاعان شەنەۋنىكتەر قازىر دوكتور فاۋچي سەكىلدى عالىمدارعا قۇلاق اسىپ جاتىر. سونداي-اق دوكتور فاۋچي دە كوروناۆيرۋستىڭ تارالۋىن توقتاتۋ ءۇشىن الەۋمەتتىك وقشاۋلانۋدى دۇرىس ءتاسىل دەپ ەسەپتەيدى جانە اقش پەن ەۋروپا اراسىنداعى اۋە رەيستەرىن توقتاتۋ تۋرالى شەشىمدى دە دۇرىس دەپ سانايدى.

ودان بولەك دوكتور فاۋچي ۆيچ/سپيد، تۋبەركۋلەز، زيكا جانە ەبولا قاۋپىنەن ادامزاتتى امان الىپ قالۋعا ۇلەسىن قوسىپ كەلە جاتقان بىلىكتى مامانداردىڭ ءبىرى. وسىنداي ەرەن ەڭبەگى ءۇشىن دوكتور فاۋچي اقش پرەزيدەنتىنىڭ Presidential Medal of Freedom ماراپاتىن العان. Freedom مەدالى – قازاقستاندا مەيرامدار قارساڭىندا ەكىنىڭ ءبىرى الاتىن وردەن/مەدال ەمەس.

كوروناۆيرۋس ادامدى “نۇروتانشىل”، “دۆك”-شىل، ليبەرال، كونسەرۆاتور نەمەسە “بەسپارتينىي”/“اپوليتيچنىي” دەپ بولمەيدى. بۇل دەموكراتيا ءۇشىن جانە ءوز ەلىمىزدە ءوزىمىزدى تولىق ازامات سەزىنۋ ءۇشىن بەيبىت ساياسي كۇرەستەن باس تارتۋىمىز كەرەك دەگەن ءسوز ەمەس. توتەنشە جاعداي – دەنساۋلىعىمىزعا ءمان بەرۋگە، جاقىندارىمىزعا كوڭىل بولۋگە، كونستيتۋتسيانى قايتا وقۋعا، ازاماتتىڭ قۇقىقتارىمەن بىرگە مىندەتتەرى قاتار جۇرەتىنىن سەزىنۋگە، ءوزىمىزدىڭ جانە وزگە ادامداردىڭ ومىرىنە جاۋاپكەرشىلىك تانىتا الاتىنىمىزدى دالەلدەۋگە مۇمكىندىك.

شالقار نۇرسەيىتتىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى جازباسىنان

Abai.kz