بۇگىندە COVID-19 پاندەمياسى الەمنىڭ ەكى جۇزگە جۋىق مەملەكەتىنە تارالدى. قازاقستاندا دا بۇل ىندەتتى جۇقتىرعاندار سانى كۇن سايىن ارتىپ كەلەدى. العاشىندا الماتىدا تەك ەكى ادامنان انىقتالعان ۆيرۋس بۇگىندە نۇر-سۇلتان، قاراعاندى قالالارى مەن اقتوبە، الماتى وبلىستارىندا تىركەلىپ، ۆيرۋس جۇقتىرعاندار سانى 68-گە جەتتى.

ال، اتالمىش قاۋىپ-قاتەرگە تاپ بولعان ادامزات تاجىريبەسى: ءتىپتى ءبىر ادامنىڭ جاۋاپسىز ارەكەتى ۇلكەن سالدارعا اكەلۋى مۇمكىن دەيدى. ءبىز وسى رەتتە، وڭتۇستىك كورەياداعى 31-ءىنشى ناۋقاستىڭ وقيعاسىن مىسال ەتكەندى ءجون كوردىك. كارىستەگى وسى ءبىر 31-ءىنشى ناۋقاستىڭ جايىن ورىس تىلىندە factchek.kz سايتى جازعان ەكەن.

وتكەن ايدا، 18-ءىنشى اقپان كۇنى الەمدىك باق وڭتۇستىك كورەيادا كوروناۆيرۋس جۇقتىرعاندار سانى 31 ادام بولعانىن جازدى. ال، ارادا اپتا (التى كۇن) وتكەندە قاۋىپتى ۆيرۋستى جۇقتىرعاندار سانى 760-قا جەتتى. ولاردىڭ باسىم كوپشىلىگى ءدىني توپ (سەكتا) مۇشەلەرى بولعان.

سەكتاداعى پروتەست

وڭتۇستىك كورەيادا «سينچەڭدجي» شىركەۋىنىڭ نەگىزىن سالۋشىلاردىڭ ءبىرى قايتىس بولادى. جەرلەۋ ءراسىمى ەكى كۇنگە (31-قاڭتار مەن 2 اقپان ارالىعى) سوزىلادى. راسىمگە كەلگەن مىڭعا جۋىق ادام ءبىر بولمەنىڭ ەدەنىندە قىسىلىسقان حالدە ءبىر-بىرىنە وتە جاقىن وتىرعان. كەيىن ءدال وسى جاعدايدى ۆيرۋستىڭ تارالۋىنا باستى سەبەپ دەپ باعالاعان.

وسىدان كەيىن قۇزىرلى بيلىك اۋرۋدى دياگنوستيكالاۋ بويىنشا اۋقىمدى ناۋقان باستايدى. الايدا ولار سەكتا مۇشەلەرى تاراپىنان قارسىلىققا تاپ بولادى. سەكتانتتار بيلىكپەن بايلانىس جاساعىسى كەلمەي، ولاردىڭ جۇزدەگەن وكىلى كورەي كوشەلەرىمەن ءجۇرۋدى جالعاستىردى (21 اقپانعا دەيىن بيلىك 700-دەي ادامنىڭ وتباسىمەن بايلانىس ورناتا المادى). ال ناۋرىزدىڭ باسىندا بيلىك سەكتانىڭ بارلىق 230 مىڭداي مۇشەلەرىن تەكسەرىپ، جاۋاپ الادى. بىراق ول كەزدە ۆيرۋس دەندەپ، تارالىپ جاتقان ەدى.

ءتىپتى 1 ناۋرىزعا قاراي ۆيرۋس جۇقتىرعانداردىڭ سانى بويىنشا وڭتۇستىك كورەيا قىتايدان كەيىنگى ەكىنشى ورىندا بولدى. ولاردىڭ جارتىسى «سينچەڭدجي» سەكتاسىنىڭ مۇشەلەرى بولعان. ال قازىر وڭتۇستىك كورەيادا - 9 مىڭنان استام ادام ۆيۋرس جۇقتىرىپ، 120 ادام قايتىس بولعان.

31-ءىنشى ناۋقاس

ول جاقتا ۆيرۋستىڭ كەڭ تارالۋىنا نەگە ءدال وسى «سينچەڭدجي» سەكتاسى سەبەپ بولدى؟ وڭتۇستىك كورەيا بيلىگى «31-ءىنشى ناۋقاس» دەگەن اتپەن تانىمال 61 جاستاعى ايەل تۋرالى ايتادى.

وڭتۇستىك كورەيادا سول ايەلگە دەيىن تەك 31 ادام ۆيرۋس جۇقتىرعان. جاڭاعى ايەل 31-ءىنشى ادام بولعان. مىنە، ءدال سول ايەلدىڭ وزگە سەكتانتتارمەن بايلانىسى ۆيرۋستىڭ ءارى قاراي تارالۋىنا سەبەپ بولعان.

The New York Times گازەتىنىڭ حابارلاۋىنشا، 7 اقپاندا ايەل كىشىگىرىم جول اپاتىنا ءتۇسىپ، قالاداعى «تەگۋ» اۋرۋحاناسىنا بارعان. كەلەسى كۇنى ول تاماعى اۋىرعانىن ايتىپ، دارىگەرلەرگە جۇگىنەدى. بىراق، كەلەسى كۇنى، جەكسەنبىدە دارىگەرلەردىڭ شەكتەۋىنە قاراماي، «سينچەڭدجي» شىركەۋىنە بارعان.

دۇيسەنبىدە ايەلدىڭ ىستىعى كوتەرىلىپ، ناۋقاس اۋرۋحانادا قالادى. سودان تۇپ-تۋرا ءبىر اپتادان سوڭ، ياعني،  جەكسەنبى كۇنى ايەل شىركەۋگە تاعى بارىپ، ءدىني راسىمگە قاتىسادى. ءدال سول كۇنى جاڭاعى شىركەۋدىڭ نەگىزىن سالۋشى ادامنىڭ جەرلەۋى ءوتىپ جاتقان. شىركەۋدەگى ازا تۇتۋ راسىمىنە مىڭنان استام ادام جينالعان ەكەن.

بۇعان دەيىن دارىگەرلەر الگى ايەلگە كوروناۆيرۋس بەلگىلەرىن تەكسەرۋ ءۇشىن كەم دەگەندە ەكى رەت اۋرۋحاناعا بارۋدى ۇسىنعان. بىراق، ول سوڭعى ايلاردا قىتايعا بارماعانىن، سونداي-اق كوروناۆيرۋس جۇقتىرعان ادامداردى كورمەگەنىن ايتىپ، باس تارتقان.

دۇيسەنبى كۇنى ول ءوزىن ناشار سەزىنىپ، دارىگەرگە بارادى. ارنايى تەستىلەۋدەن وتكەننەن كەيىن، ونىڭ كوروناۆيرۋس جۇقتىرعانى بەلگىلى بولادى. ال بۇل كەزدە ول شىركەۋدەگى مىڭداعان اداممەن جاقىن بايلانىستا بولىپ ۇلگەرگەن ەدى.

سالدارى

بيلىكپەن بايلانىس ورناتقىسى كەلمەگەن سەكتانتتاردىڭ كەرلىگى، سونداي-اق ءدىني بىرلەستىكتىڭ ءبىر مۇشەسىنىڭ اينالاسىنداعىلاردىڭ دەنساۋلىعىنا جاۋاپسىزدىعى - «سينچەڭدجي» شىركەۋى تۋرالى جەككورىنىشتى پىكىرلەردى كوبەيتتى.

The Guardian باسىلىمىنىڭ جازۋىنشا، سەكتانت مۇشەلەرىنىڭ ءتىزىمى ەلگە بەلگىلى بولعان سوڭ، ولار وتانداستارىنان قىسىم كورە باستاعان.

ال، ربك-نىڭ اقپاراتىنشا، اقپان ايىنىڭ باسىندا 200 مىڭنان استام ادام «سينچەڭدجي» سەكتاسىنىڭ تاراتىلۋىن تالاپ ەتىپ، ونلاين-پەتيتسياعا قول قويعان جانە ونى كورەيا بيلىگىنە جولداعان.

«جاڭا كوروناۆيرۋستىڭ تەگۋ مەن سولتۇستىك كيونسانگ پروۆينتسياسىندا تارالۋىنىڭ سەبەبى - «سينچەڭدجي» سەكتاسىنىڭ ەتيكاعا جات دوگماسى جانە ۇكىمەتپەن ىنتىماقتاستىقتان باس تارتۋى»، - دەلىنگەن كوپشىلىك ۇندەۋىندە.

پرەزيدەنتكە تالاپ

ال، تاعى 1,3 ميلليوننان استام ادام پرەزيدەنت مۋن چجە ءيننىڭ وتستاۆكاسىن تالاپ ەتتى. «كوممەرسانتتىڭ» حابارلاۋىنشا، ونى ەل ىشىندە ىندەتپەن كۇرەس جانە قىتايدان تارالعان ۆيرۋستى بولدىرماۋ ءۇشىن ءتيىمدى شارالار قابىلدامادى، دەپ ايىپتاعان.

«مۋن چجە ءيننىڭ پنەۆمونياعا بايلانىستى قابىلداعان شارالارىنا قاراپ، ونى وڭتۇستىك كورەيانىڭ ەمەس، قىتايدىڭ پرەزيدەنتى دەپ بولجاۋعا بولادى»، - دەپتى پەتيتسيا اۆتورلارىنىڭ ءبىرى.

كورەي پرەزيدەنتىن سىناۋشىلار: «ول قىتايدا ىندەت ورشىگەن كەزدە، كورشى ەلگە 3 ميلليون بەتپەردە جىبەرۋ تۋرالى شەشىم قابىلداعان. سونداي-اق، قىتايلاردىڭ وڭتۇستىك كورەياعا كىرۋىنە تولىعىمەن تىيىم سالعىسى كەلمەيتىنىن كەشىرۋگە بولمايدى»، - دەپتى.

ءسويتىپ، سەكتانتتارعا باعىتتالعان قوعامدىق نارازىلىق اقىرى بيلىككە قارسى نارازىلىققا ۇلاسىپ كەتكەن.

1 ناۋرىزدا سەۋل بيلىگى مەن پروكۋراتۋراسى سەكتانىڭ 12 جەتەكشىسىنىڭ ۇستىنەن قىلمىستىق ءىس قوزعاعان.

ۆۆس-ءدىڭ ورىس قىزمەتىنىڭ حابارلاۋىنشا, كەلەسى كۇنى شىركەۋدىڭ باسشىسى لي مان حي كوروناۆيرۋستىڭ بايقاۋسىزدا تارالعانى ءۇشىن حالىقتان كەشىرىم سۇراعان.

قازىر وڭتۇستىك كورەيا COVID-19 پاندەمياسىنىڭ تارالۋى بويىنشا الەم بويىنشا 9 ورىندا تۇر. ەلدە كوروناۆيرۋس ىندەتىن 9037 ادام جۇقتىرىپ، 120 ادام قايتىس بولعان.

قمدب مالىمدەمەسى

ال بىزدە شە؟ 16 ناۋرىز كۇنى قمدب ەلدە كوروناۆيرۋستىڭ تارالۋىنا بايلانىستى مەشىتتەردە جۇما نامازى ۋاقىتشا وقىلمايتىنىن، نامازدى اركىم ءوز ۇيىندە وتەيتىنىن مالىمدەگەن ەدى.

ال وتكەن جۇمادا ءبىر توپ ادامنىڭ نامازعا رۇقسات سۇراپ جەرگىلىكتى اكىمدىك وكىلىمەن ءسوز تالاستىرىپ تۇرعان ۆيدەوسى الەۋمەتتىك جەلىگە تارادى. قمدب ەسكەرتپەسى مەن ۇكىمەت ەنگىزگەن شەكتەۋگە قاراماي، ءدىني ءراسىمدى وتەۋگە ارەكەت قىلعاندار ءوز كەزەگىندە قوعام نارازىلىعىن تۋدىردى. بۇلار كىمدەر؟

قمدب مەشىتكە جۇما نامازىنا كىرگىزۋدى تالاپ كەتكەندەر تۋرالى پىكىر ءبىلدىرىپتى. قمدب ءباسپاسوز قىزمەتىنىڭ مالىمەتىنشە بۇل وقيعا جاڭاوزەن قالاسىندا بولعان.

«بۇل وقيعا بۇگىن ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ جاڭاوزەن قالالىق مەشىتىندە بولعان. جەرگىلىكتى جاماعات جۇما نامازىن وقۋدى وتىنگەن. يمامدار جاماعاتقا جەكە ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋدە. ولارعا ەلدەگى توتەنشە جاعدايعا بايلانىستى قمدب عۇلامالار كەڭەسىنىڭ شىعارعان ءپاتۋاسىن جان-جاقتى ءتۇسىندىرىپ بەردى. ماقسات - حالىق دەنساۋلىعىن ساقتاۋ جانە جۇقپالى ىندەتتىڭ تارالۋىنا جول بەرمەۋ. جاماعات ىشىندەگى اقساقالدار ءوز قاتەلىكتەرىن ءتۇسىنىپ، جاستاردى بۇلىك شىعارماۋعا شاقىرۋدا. ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارى تۇراقتى جۇزەگە اسۋدا»، - دەدى قمدب ءباسپاسوز قىزمەتىنىڭ جەتەكشىسى. «ازاتتىق رۋحى» سايتى جازدى.

ءتۇيىن. كورەيادا ءبىر ناۋقاس شىركەۋگە بارۋ ءۇشىن اۋرۋحانادان قاشىپ كەتتى. سالدارىنان مىڭداعان ادام ۆيرۋس جۇقتىردى. كارىستەگى 31-ءىنشى ناۋقاستىڭ وقيعاسى الگى جاماعات بوپ ناماز وقۋىمىز كەرەك دەپ تالاپ قويعان ءبىزدىڭ ازاماتتارعا جاۋاپكەرشىلىكتىڭ قانشالىقتى ماڭىزدى ەكەنىن ۇقتىرا الا ما؟

دايىنداعان نۇربيكە بەكسۇلتانقىزى

Abai.kz