سەنبى, 23 قاراشا 2024
ادەبيەت 6066 2 پىكىر 6 ءساۋىر, 2020 ساعات 10:46

نەسىپبەك ايتۇلى. تاڭعى شىقتىڭ تاعدىرى

نەسىپبەك ايتۇلى،

مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى.

تاڭعى شىقتىڭ تاعدىرى

جارىق دۇنيە جالعاسىنداي،
اي نۇرىنان تامدى ءسۇت.
قارا ءتۇننىڭ كوز جاسىنداي،
مولدىرەگەن تاڭعى شىق.

سەزەتىندەي كوپ تۇرماسىن،
دىرىلدەيدى ءتىزىلىپ.
جەل تەربەسە ءشوپتىڭ باسىن،
جەرگە تۇسەر ءۇزىلىپ.

بار تىرشىلىك ءشول قاندىرار،
توگىلگەندە تاڭ نۇرى.
كىمدى بىراق تولعاندىرار،
تاڭعى شىقتىڭ تاعدىرى؟..

تاڭ كۇزەتىپ

مەدەت كۇتىپ جارىلقاۋشى يەمنەن،
ءوز وتىما كۇندە جانىپ-كۇيەم مەن.
تالىقپاستان تاڭ كۇزەتىپ شىعادى،
قارا كوزىم كىرپىگىنە سۇيەنگەن.

جاس ءسابيدىڭ جانارىنداي تۇنىق ءبىر،
ءمولدىر سەزىم جىردا عانا تۇنىپ تۇر.
شاقتارىمدا قاتتى شارشاپ قالعىعان،
ۋا، ءتاڭىرىم، كىرپىگىمدى تىنىقتىر!

جانىم نەگە، جانىم نەگە جارالى؟
كوڭىل نەگە، كوڭىل نەگە قارالى؟
رۋحىمنىڭ مۇلگىپ كەتپەي جانارى،
كىرپىگىنە سۇيەنە السا جارادى..

قاسىم امانجولوۆقا ارىز ايتۋ

كوتەرىل، تۇر ورنىڭنان، سويلە، قاسىم،
ولگەن دەپ ەشكىم سەنى ويلاماسىن!
سالسا دا وت پەن سۋعا جانى ءسىرى،
مىنا جۇرت اقىندارمەن ويناماسىن!

جاعا ما بۇل جالعاندا پەندە كوپكە؟
قىسىلسام قولىڭدى سوز، كەل كومەككە!
توقىمداي توزىپ بىتكەن لاقتىرىپ كەت،
ۇلتىما جاراماسام مەن كەرەككە.

ۇشقىنداي سەنەن قالعان ورتتەن جەتكەن،
جانىمدى مەنىڭ-داعى دەرت مەڭدەتكەن.
كۇركىلدەپ كورپە استىندا جاتقانىمدى،
سىرتىمنان قايدان ءبىلسىن وتكەن-كەتكەن؟

ولەڭنىڭ كوك نوسەرى – ءورشىل، اعا،
ماعان دا ەزۋىڭنەن بەر سىباعا!
بۇركىتتەي بورانداتىپ ءبىر سوعىپ كەت،
قاناتى قايىرىلعان قارشىعاعا.

«بارىڭ دا، باقىتىڭ دا ولەڭ ەدى»،
جۇلدىزداي جارقىراعان توبەدەگى.
اقىنعا التىن-كۇمىس جاراسپايدى،
جاراتقان ودان ارتىق نە بەرەدى؟

وزگەدەن سەنىڭ ورنىڭ بولەك ەدى،
كيگەنىڭ جىرتىق-تەسىك كەنەپ ەدى.
ءبىزدىڭ دە ۇستىمىزدەن تۇسەر ءبىر كۇن،
بەس كۇندىك بۇل ءپانيدىڭ كەبەنەگى.

«كوك بورىك، كوك جاعانىڭ زامانىندا»،
قارا بۇلت ءۇيىرىلدى قاباعىڭدا.
ايتقانىڭ سەنىڭ زارلاپ بىلاي قالدى،
قارا جەر زىر اينالدى تابانىمدا.

كوز جازىپ كوكجالدارىم قايران جەردەن،
اتۋدان قالعاندارى ايداۋدا ولگەن.
سولاردىڭ كەبىن كيىپ قالماس ءۇشىن،
الدىمەن سەنى ىزدەيمىن مايدان كورگەن!

كۇركىرەپ نايزاعايداي بۇلتتى جارىپ،
كورىنسەڭ قالار ەدى جۇرت قۋانىپ.
نامىستىڭ سەن بارداعى قىزىل ءورتى،
مايشامداي سىعىرايىپ ءبىتتى جانىپ.

كوبەيدى جىلماڭداعان جاڭا پىسىق،
اسپانعا ءشىلدىڭ بوعى بارادى ۇشىپ.
كوبىمىز جۇرگەندەيمىز وسى كۇنى،
قۋالاپ قاراڭعىدا قارا مىسىق.

قاناتىڭ جەل تۇرعىزسا سامۇرىقتاي،
قالمايدى قۋ زاماننىڭ شاڭى بۇقپاي.
قازاقتىڭ قاسىرەتىن قايدان ۇقسىن،
وسكەندەر وزگە تۇگىل ءوزىن ۇقپاي.

شارق ەتىپ شامىرقانعىش، شامشىل اعا،
قايعىمدى مەن ايتپايىن، سەن سۇراما.
بەتىنىڭ قىتىعى جوق بەزبۇيرەكتىڭ،
ەتىنەن ەت كەسسەڭ دە قان شىعا ما؟!

ءبىر جۇمباق بالىقشى بار

تىرىگە جايعان تورى كورىنبەيتىن،
ءبىر جۇمباق بالىقشى بار ءولىم دەيتىن.
ولۋگە جارالعان سوڭ وكىنبەيسىڭ،
كور قازىپ، جۇرتىڭ بولسا كەبىندەيتىن.

تۇسپەسە ىقىلاسى پەندەسىنە،
ءتاڭىردىڭ كىم تالاسار بەرمەسىنە؟
باقيدىڭ باس بۇيداسىن تارتىپ كەتكەن،
كوز جەتتى بۇرىنعىنىڭ كەلمەسىنە.

سىيلاعان بىرەۋگە سور، بىرەۋگە باق،
تاعدىردىڭ ءتۇسى سۋىق كۇرەڭ قاباق.
شاڭداتىپ، شەرۋلەتىپ ءبىز دە وتەرمىز،
قالارىن قاي قۋىستا كىم اڭداماق؟

ەر جىگىت ەڭبەك ەتسە ەل مەن جەرگە،
كەدەيى قايىر سۇراپ تەلمەڭدەر مە؟
بايدىڭ دا بالپاڭداعان كۇنى بىتەر،
تىققانمەن قازىناسىن كوردەن-كورگە.

قۋ بولساڭ قياناتتى كوپ جاساعان،
قاشساڭ دا شىبىن جانىڭ قالماس امان.
شىن سۇيسەڭ، سەنى ءسۇيىپ سەنەن دە ارتىق،
قۇلىڭداي قىزمەت قىلار ەل دە ساعان!

سۋ جۇقپاس قۋ بولساڭ دا، سۇم بولساڭ دا،
تۇبىندە ءبىر تۇسەسىڭ قۇرعان تورعا.
حالقىڭدى زار قاقساتىپ، زاتتە قىلساڭ،
توپىراق سالاتۇعىن كىم بار سوندا؟

جاعدا بابالىقتى ەسكە الۋ

ۋىن جۇتىپ زاماننىڭ وزەگىڭە قۇيىلعان،
سارى اتانداي ساز كەشىپ، سۇرلەۋ سالدىڭ قيىننان.
تاسقا سوعىپ ءتوسىڭدى، الىپ شىقتىڭ كوشىڭدى،
ورمەكشىنىڭ تورىنداي تاعدىر سالعان شيىردان.

قاراشا ءۇيدىڭ بۇتىندەپ ارقان-ءجىبىن قيىلعان،
قازاعىڭدى قورعادىڭ قاپتاي سوققان قۇيىننان.
ۇلت ءۇمىتىن اقتادىڭ، تابارىكتەي ساقتادىڭ،
سىنىق تۇيمە تابىلسا، حالقىڭ تۇتقان بۇيىمنان.

موينىڭ وزىپ سۇڭقارداي القا توپتا جيىلعان،
ولجا سالدىڭ ورتاڭا، ءتاڭىر بەرگەن سىيىڭنان.
ساعىنعانمەن بۇگىندە، ءسوزىڭدى ەستىپ تىرىڭدە،
بىزدە دە ارمان بار ما ەكەن، سىزدەن سارقىت بۇيىرعان،

ءتىلىن تاۋىپ ۋاقىتتىڭ، ساۋىن ساۋعان تيىننان،
قارىز الىپ جۇرتىڭ ءجۇر، كەلەر جىلعا بيىلدان.
كوزىمدى ساپ قاراسام وتكەن مەنەن كەتكەنگە،
ءوزىڭ قۇساپ بۇرقىلداپ بۋ شىعادى ميىمنان.

بەيبىت كۇننىڭ قادىرى

زارەسى ۇشىپ ىندەت دەگەن دۇلەيدەن،
بۇكىل الەم قالتىرادى ۇرەيدەن.
اۋەجايدا قاڭتارىلىپ ۇشاقتار،
جارتاستاردان اۋماي قالدى سىلەيگەن.

ءومىر-ءولىم بەتپە-بەت كەپ تىرەستى،
پويىزداردىڭ، كەمەلەردىڭ ءۇنى ءوشتى.
مەملەكەتتەر ءبىر-بىرىمەن جاۋلاسقان،
ءبىر-ءبىرىنىڭ اماندىعىن تىلەستى.

تۋرا كەلگەن اجالدان كىم بۇلتاردى؟
ادامزاتتىڭ كوك اسپانىن بۇلت الدى.
شەكارالار، كوشەلەر دە جابىلدى،
تەرەزەلەر، ەسىكتەر دە قىمتالدى.

كوڭىلىنە ۋايىم كىرگەن كۇيىندە،
پاقىر دا وتىر، پاتشا دا وتىر ۇيىندە.
بەيبىت كۇننىڭ بىلمەپپىز عوي قادىرىن،
ىشكەن تاماق، ءماز بوپ كيگەن كيىمگە.

ار الدىندا ەسەپ بەرەر كۇن كەلدى،
قاراقشىلار، جەمقورلار دا جىم بولدى.
ۇمىتىلدى سوعىستار دا كەشەگى،
ەستەن شىعىپ كىم جەڭىلدى، كىم جەڭدى؟

تۇسكەن كەزدە اۋىر تاعدىر تەزىنە،
شىرقىرادى شايتانداردىڭ ءوزى دە.
تاجالدار دا ءتاۋباسىنا كەلىپ ءبىر،
شىبىن جانى ەلەستەدى كوزىنە.

ەي، باۋىرلار، قۋ دۇنيەگە قۇنىقپا،
موڭىرەمە ءمانساپ دەگەن تۇلىپقا.
قىرعىن تيسە كوپپەن بىرگە كەبىنسىز،
قارا جەرگە كىرەرىڭدى ۇمىتپا!

ادامزاتقا كەلگەن توسىن زوبالاڭ،
اۋلاق كەتسىن، بولسىن بارلىق ەل امان!
دوستىق قانا بەكىتەدى ىرگەڭدى،
قاستىق قاشان قاجەتىڭە جاراعان؟

ءبىر-ءبىرىڭدى حان-تورەدەي كۇتىڭدەر،
تۋىسىڭا تاپساڭ قۇستىڭ ءسۇتىن بەر!
مەيرىم عانا جەتكىزەدى مۇراتقا،
قايىرىم عانا قابىرعاڭدى بۇتىندەر!

Abai.kz

2 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

سىني-ەسسە

«تالاسبەك سىيلىعى»: تالقاندالعان تالعام...

اباي ماۋقاراۇلى 1472
بىلگەنگە مارجان

«شىعىس تۇركىستان مەملەكەتى بەيبىت تۇردە جوعالدى»

ءالىمجان ءاشىمۇلى 3248
ءبىرتۋار

شوقاننىڭ ءازىل-سىقاقتارى

باعدات اقىلبەكوۆ 5443