بۇل ۇيدە ءبارى بار ەدى. ەرمۇحان وتكەن عاسىردا جولى بولعان عالىم بولدى. ستۋدەنت كەزىنەن كوزگە ءتۇستى. قازاقتىڭ ەسكى ادەبي نۇسقالارىن جيناستىردى، زەرتتەدى. بۇل كەڭەستىك جۇيەدەگى ونىڭ اتىن شىعاردى. باياندامالار جاسادى. عىلىمي اتاق الدى. ىرگەلى وقۋ ورنىندا كافەدرا باسقاردى. ايتەۋىر عىلىمنىڭ  قۇرمەتى بار كەزدە ءومىر ءسۇردى. توردە وتىردى. اعايىن-تۋىس ۇيىنەن شىقپايتىن. 

داستارحانى مول، جازعان-سىزعاندارى جاريالانىپ جاتتى. قىرىققا جەتپەي دوكتور، ەلۋىندە ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى اتاندى. مينيسترمەن پارا-پار ايلىق الاتىن. سوندىقتان دا باسقا قىزمەتكە قىزىققان دا، شاقىرعان جەرگە بارعان دا جوق.

ۇستاز بولدى. شاكىرتتەرىنىڭ الدى عىلىم دوكتورى بولىپ تا ۇلگەرگەن. زامان، قوعام وسىلاي بولا بەرەدى دەپ ويلاعان. بىراق وسى ءبىر شات تۇرمىس  ءبىر ساتتە كوزدەن عايىپ بولعانداي ەدى. 

ءبىر جاقسىلىقتىڭ ءبىر قيىندىعى بولادى ەكەن. قوعام وزگەردى. جۇيە قالىپتان شىقتى. جاڭا قۇندىلىقتىر كەلە باستادى. 

ەرمۇحان بۇل وزگەرىستى قۋانا قابىلدادى. سونىڭ ءسوزىن سويلەدى. قۇلاش-قۇلاش ماقالالار جاريالادى. راسى سول ەدى. ول كەشەگى «بۇراتانا» دەپ اتالعان حالىقتىڭ ەسكى تاريحى، ادەبيەتى مەن مادەنيەتى دامىپ، ءولى ءتىلى ءتىرى تىلگە اينالادى دەپ ەرەكشە قۋاندى. ۋاقىتشا قيىندىقتاردى ەلەگەن جوق. 

ۋاقىت ونى شىڭداعانداي ەدى. عىلىم مەن ءبىلىمنىڭ قادىرى كەتكەن كەزدە دە بىرەۋلەر قۇساپ، ءناسىبىن كاسىپتەن ىزدەگەن جوق. بالالارىن دا كاسىپكەرلىككە جىبەرمەدى. ونىڭ ار جاعىنان ارامدىق اپانى تۇرعانداي سەزىلەتىن. «تىنىش ۇيىقتاپ، قۋانىپ ويانعانعا» نە جەتسىن. دەگەنمەن، كۇنى كەشەگى تانىستارىنىڭ جالدارى مايلانىپ، جەلكەلەرى كۇدىرەيىپ شىققاندارىنا تاڭ قالمادى. قۇداي بىرەۋگە ءبىلىم بەرەدى، بىرەۋگە جون بەرەدى. تەك جەلكەسىنەن شىقپاسىن دا. 

ءبىراز شاكىرتتەرى قورعاۋدى قويىپ، الا دوربالارىن الىپ ساۋداعا كەتتى. 

-الا دوربانىڭ ۋاقىتى بىتەدى. كۇنى ەرتەن ءبىلىم مەن عىلىمنىڭ قادىرى وسەدى. ودان دا قورعاپ الىڭدار. ءالى جاسسىڭدار. سونان سوڭ ساۋداعا بارساڭ دا بولادى. كەيىن جاستىقتا جيناعان بىلىمدەرىڭنىڭ جەمىسىن كورەسىڭدەر،-  دەپ تالانتتى جاستارعا اقىل ايتىپ كوردى دە. بىراق وعان كوپ شاكىرتى مويىنسۇنبادى. 

- «ەسەكتىڭ ارتىڭ جۋساڭ دا، مال تاپ»،- دەگەن جوقپا ەدى اباي اقىن دەپ وزىنە كىنا ارتا سويلەگەندەر دە تابىلدى. 

نە دەرسىڭ. اركىمنىڭ ءوز جولى، ءوز تاڭداۋى بار.

ەرمۇحان ەسكى ءبىر قالىپتاسقان ويدان شىقپادى. كومپيۋتەرگە ۇيرەنە المادى. «قولمەن، قالاممەن جازىلعان دۇنيەلەر عانا مىقتى بولادى» دەگەن وي ساناسىن شىرماپ العانى سونداي، بىلسە دە بىلگىسى كەلمەدى. 

كافەدرادا حاتشى قىزى جازعان دۇنيەسىن تەرىپ بەرىپ وتىرعاندىقتان با، ايتەۋىر ودان قاشقاقتادى. بىراق كومپيۋتەردى پايدالانۋدى، اقپارات الىپ كورۋدى ۇيرەندى. بىراق ونى تەرۋگە قۇلقى بولمادى. 

كۇندەر جىلجىپ ءوتىپ جاتتى. ول بىرسىدىرعى ءومىر ءسۇردى. بىرەۋدەن كەم، بىرەۋدەن ىلگەرى دەگەندەي. ءۇي-جايى بار، بالالارى بولەك-بولەك تۇرادى. ماشيناسى قورادا تۇر. ساياجايى دا بار. 

سۇلۋ قارتايىپ كەلە جاتقان. جيعان-تەرگەنى بار، كەمپىرى ەكەۋى دە قىزمەت ىستەيدى. جىل سايىن شەتەلگە بارىپ، تەڭىزگە شومىلىپ قايتادى. ءبىر باقىتتى جانۇيا بولسا، وسى ەرمۇحاننىڭ شاڭىراعى ەدى. 

زامان زىمىراپ ءوتىپ جاتتى. كەشەگى شاكىرتتەرىنىڭ ءبىرازى ساۋدا-ساتتىق دەپ ءجۇرىپ، ازىپ توزدى. ءبىرى وتباسىنىنان ايرىلدى، دالادا قالدى. ال ءبىرى ءوز دەگەنىنە جەتتى. بالالارىن شەتەلدە وقىتا باستادى. 

-ەرمۇحان ۇستاز،- دەدى تالانتتى شاكىرتتەرىنىڭ ءبىرى امانتاي.  -ءسىز ەسكى قالىپتا قالىپ قالدىڭىز. مىنا كىتابىڭىز كىمگە كەرەك.  ءبارى كومپيۋتەردە تۇر. زامان قالىبىنان قالماڭىز. سىزگە ەستەلىككە سمارتفون سىيلاعىم كەلەدى. ءبارى وسىنىڭ ىشىندە. نە قاجەت، ءبارى بار. ءتۇبى كەرەك بولادى. وسىمەن بەينەبايلانىستا بولىپ  سويلەسە بەرەسىز. بۇل ءبارىن اۋىستىرادى. سىزگە ەشكىم كەرەك بولماي قالادى،-دەپ قويار دا قويماي «كرۋتوي» سمارتفون سىيلاپ كەتتى. 

ول ءوزىنىڭ كنوپقالى قاراپايىم تەلەفونىنا سونداي سەنىمدى بولدى. سمارتفوندى الدى دا قوبديشاسىنا سالدى. سول كۇيى ۇمىتىپ تا كەتتى. 

ول جۇرەگىمەن جاڭا زاماننىڭ تالابىن سەزىندى. بىراق ونى قابىلداي المادى. ءبىر ۇرەي ساناسىن الدى. ونسىز دا جاتباۋىر بولىپ بارا جاتقان ادامدار اعايىندىق، تۋىسقاندىق سەنىمنەن اجىراپ قالماسپا ەكەن. ءبىر ۇرەي ءبىر كۇنى ءوز باسىنا كەلەتىنىن سەزىنبەدى. ءبارى اياق استىنان استاڭ-كەستەڭ بولدى. بايبىشەسى قاتەرلى  ىسىككە تاپ بولدى. ەمىن تابا المادى. اقىرى دۇنيەدە ءوتتى. جالعىزدىق باسىنا ءتۇستى. 

جالعىزدىق ونى ۇلىنا الىپ كەلدى. ولار كۇنى بويى جۇمىستا. كەشكە ءبارى جينالادى. بىراق ۇندەمەي تاماق ىشەدى. ءبىر-بىرىمەن سويلەسپەيدى دە. سمارتفونىنان باستارىن المايدى. سونان سوڭ ارقايسىسى ءوز بولمەسىنە كىرەدى دە، سمارتفونعا ۇڭىلەدى. 

ەرمۇحاننىڭ بويىنا ۇرەي  كىرەدى. ءشاي باسىندا نە ىستەپ، نە قويعاندارى تۋرالى اڭگىمەلەسپەۋشى مە ەدى؟ بەۋ-بەۋ، دۇنيە؟! «انا بالاعا اناۋ كەرەك، مىنا بالاعا مىناۋ كەرەك»، انا تويعا قالاي بارامىز، كوكەمىزگە ءشاي بەرمەگەلى كوپ بولدى، - دەپ شۇيىركەلەسىپ وتىرۋشى ەدىك. جۇرتتىڭ ءبارى وسىنداي ما؟ بۇلار بىرىگىپ تەلەديدار دا كورمەيدى. ءتورت بولمەدە ءتورت تەلەۆيزور. بىراق ەشقايسىسى قوسىلمايدى. ءبارى سامرتفوندا وتىرادى.

بالا-شاعانىڭ ورتاسىندا وتىرىپ تا جالعىز بولادى ەكەن-اۋ ادام. ەرمۇحان جارناما جاريالادى. «ءۇش بولمەلى جەكە ءۇيى بار. ماتەريالدىق جاعىنان قىسىلمايتىن الپىس بەستەگى  جالعىز باستى ەركەك ەلۋ-الپىس جاستاعى، سمارتفون قولدانبايتىن ايەل ىزدەيدى».

بۇل جارنامانى ۇلى نۇرلان ەستاەۆ كوردى. قىپ-قىزىل بولىپ كەتتى. كەشكە ۇيگە جينالىسىمەن توسىن ءارى قاتاڭ شەشىم ايتتى. «بۇگىننەن باستاپ ۇيگە كەلىسىمەن سمارتفوندى قوسپايسىڭدار. مىنا قوبديشادا تۇرادى. ءوزىم دە سولاي ىستەيمىن». 

ول ايەلىنىڭ دە، قىزىنىڭ دا، ۇلىنىڭ دا، نەمەرەسىنىڭ دە سمارتفونىن الىپ تارتپاعا سالىپ، كىلتتەپ قويدى. 

سول كۇنگى كەشكى ءشاي دا كەرەمەت ءتاتتى كورىندى. كۇنى بويى بولعان جاڭالىقتارىن ايتىپ، ءبارى مارە-سارە بولدى.

- ەندى كۇندە وسىلاي بولادى،- دەدى نۇرلان قاتقىل ۇنمەن. 

ءبارى ءۇنسىز باس يزەدى. 

ءۋاليحان قاليجانوۆ

Abai.kz