بۇگىن بەلگىلى مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى مارات مۇحانبەتقازىۇلى ءتاجين 60 جاسقا تولدى.

سوۆەت وداعى ىدىراعاندا، تاۋەلسىز، جاس مەملەكەتتىڭ ىرگەسىن قالاپ، اياعىنان تىك تۇرعىزۋ وڭاي بولعان جوق. ساياسي قۇرىلىمدى وزگەرتىپ، جاڭا نارىقتىق قاتىناستار ورناتۋ، الەمدەگى بارلىق ەلمەن تەرەزەسى تەڭ بارىس-كەلىس جاساۋ، قىسقاسى تىڭنان تۇرەن سالۋ ءۇشىن ەلباسى ءوز كومانداسىن جاساقتادى. بۇل كوماندانىڭ ءبىر بولىگى ءوز ەلىمىزدە، كسرو اۋماعىندا ەڭبەك ەتىپ، كوزگە تۇسكەن كاسىبي مامانداردان قامتىلسا، ەندى ءبىر بولىگى قايتا قۇرۋ زامانىندا جوعارى ءبىلىم العان، جاڭاشا ويلايتىن، وزگەرىس پەن جاڭالىققا جانى قۇشتار جاس ماماندار ەدى.

سول ءبىر ۋاقىت بەلەسىندە جاس ساياساتكەرلەرگە ۇلكەن، جاۋاپتى جۇمىستار سەنىپ تاپسىرىلدى. وسى بۋىننىڭ ۇشار باسىندا عىلىمي ورتا مەن پرەزيدەنت اپپاراتىندا سىناقتان ءوتىپ، ورىمدەي جاسىندا تەرەڭ ءبىلىمى، سابىرلى مىنەزىمەن ۇلكەن مەملەكەتتىك مۇددەنى ءتۇپ نىسانا ەتكەن، مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى مارات مۇحانبەتقازىۇلى ءتاجين تۇرعانى ايدان انىق.

الماتى حالىق شارۋاشىلىق ينستيتۋتىن، ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇۋ اسپيرانتۋراسىن بىتىرگەن سوڭ، ۇلىبريتانيادا لوندون ۋنيۆەرسيتەتىندە عىلىمي تاجىريبەدەن وتكەن مارات ءتاجيننىڭ جالىندى جاستىق شاعى تاۋەلسىزدىكتىڭ شۇعىلالى تاڭىمەن تۇسپا-تۇس كەلدى. ول بار ءبىلىمى مەن پاراساتىن ەلىنىڭ ەرتەڭى ءۇشىن جۇمسادى.

ءتاجيننىڭ سابىرلى مىنەزى مەن تەرەڭ ءبىلىمى، ۇزاقتى ويلايتىن كورەگەندىگى مەملەكەتتىڭ كادەسىنە جارادى. ول ەلباسى مەن ەليتانىڭ، حالىقتىڭ سەنىمىنە بولەندى، ىشكى ساياسات پەن سىرتقى ساياساتتا بارلىق ماڭىزدى قۇرىلىمداردىڭ تەتىگىن ۇستاپ، مىندەتىن ابىرويمەن وتەدى.

تاۋەلسىزدىك جىلدارىنداعى مارات مۇحانبەتقازىۇلىنىڭ ەڭبەك جولى ەلدىڭ كوز الدىندا. سوندىقتان، ءبىز ءتاجيننىڭ سوڭعى ءۇش جىل اۋقىمىنداعى جەمىستى قىزمەتىنە از-كەم توقتالعاندى ءجون كوردىك.

2017 جىلعى قاڭتاردا، ەلباسىنىڭ ۇيعارۋىمەن، مارات مۇحامبەتقازىۇلى قر پرەزيدەنتى اكىمشىلىگى باسشىسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى بولىپ تاعايىندالدى.

ءتاجين وسى لاۋازىمعا كەلگەندە، جاسىراتىنى جوق، ەلدەگى يدەولوگيا شاتقاياقتاپ، كەرى كەتىپ تۇرعان ەدى. ىشكى ساياساتقا جاۋاپتى قۇرىلىمدار ەلدەگى اقپاراتتىق-يدەولوگيالىق سالاداعى ماسەلەلەردەن الىستاپ كەتتى، وسى سالانىڭ تىزگىنىن ۇستاعان باسشىلارعا دەگەن قوعامنىڭ، زيالى قاۋىمنىڭ سۇراقتارى كوبەيە تۇسكەن.

سوعان انىق كۋالىك ەتەتىن ءبىر مىسال كەلتىرەيىن. تاۋەلسىزدىك جىلدارى وتانعا ورالعان قانداستارىمىزدىڭ جالپى سانى ميلليوننان اسقان بولاتىن. سوعان قاراماستان، ءبىز ايتىپ وتىرعان ۋاقىتتا  كوشى-قون ساياساتىنا قارسى كوممەرتسيالىق كانالدار مەن ءباسپاسوز قۇرالدارى ارقىلى، اشىق-كومەسكى تۇردە شابۋىلدار ۇدەپ كەتكەنىن جاقسى بىلەمىز.

كەيبىر ساراپشىلار، ءتىپتى، «شەتتەگى قازاقتاردىڭ سالت-ساناسى، ءداستۇرى، جازۋى مۇلدە باسقا. سوندىقتان شەتەلدەگى قازاق پەن قازاقستان قازاعىن ءبىر ۇلت دەۋگە كەلمەيدى» دەپ كەسىپ-ءپىشتى. ەندى بىرەۋلەر «بۇلار بۇرىنعى باي-كۋلاكتاردىڭ تۇقىمى، قيىندىق كەزىندە قاشىپ كەتىپ، ەندى دايارعا مايار بولىپ كەلىپ جاتىر. ءوزىمىز قينالىپ جۇرگەندە، بۇلارعا ءۇي، جەر بەرىپ نەگە اسپەتتەيمىز»، «ءوزىمىز نانعا، سۋعا جارىماي وتىرعاندا، بۇلارعا نەگە كوتتەدج سالىپ بەرەمىز؟» دەپ داۋرىقتى. بۇنىڭ اياعى 2013 جىلى كوشى-قون زاڭىنا جاڭا تۇزەتۋلەر ەنگىزىلگەندە، قانداستاردان ازاماتتىق الۋ ءۇشىن 4 جىل كۇتەتىن، بانككە كەپىل اقشا قويىلاتىن جاڭا تارماقتار ەنگىزىلدى. ءارى كەلگەن ەلىنەن كوشى-قون پاراعىنان شىعۋ، سوتتالماعان دەگەن ەكى انىقتاما الىپ كەلەتىن بولدى. سونىمەن كوش تىعىرىققا كوزگە كورىنبەيتىن قولدىڭ كوسەۋىمەن تىرەلدى. بۇل – ءبىر عانا مىسال.

باسپاسوزدە الاش وردا، جەر، كوشى-قون تۋرالى اڭگىمە قوزعاماۋعا يدەولوگيا سالاسىنىڭ باسشىلارى جاسىرىن بۇيرىق بەرگەنى تۋرالى قاۋەسەت جەلدەي ەستى. اسىرەسە، قازاقتىلدى ورتادا، قازاق قوعامىندا مۇنداي شەكتەۋلەر زاڭدى نارازىلىق تا تۋعىزىپ جاتتى.

ۋنيتارلى مەملەكەت قۇرۋ جولىنداعى ىشكى-سىرتقى ساياساتىمىز، وتارسىزداندىرۋ ۇدەرىسىن ءبىر ارناعا ءتۇسىرۋ جولىنداعى شارالارىمىزدىڭ كەيبىرەۋى كورىنبەيتىن كەدەرگىگە ۇشىراپ جاتسا، كەيبىرەۋى قيىندىقپەن، مىسىق تابانداپ العا جىلجىدى.

وسىنىڭ ءبارى تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ ءۇشىنشى ونجىلدىعىندا مەملەكەت ءۇشىن، قوعامنىڭ دامۋى ءۇشىن جاڭا يدەولوگيالىق ۇستانىمدار مەن كوزقاراستاردىڭ، جاڭا باستامالاردىڭ اۋاداي قاجەت ەكەندىگىن كورسەتكەندەي ەدى.

ءسوزى مەن ءىسى الشاق كەتپەيتىن، ەشقاشان پوپۋليزمگە بوي ۇرمايتىن ستراتەگ، ۇلكەن ءبىلىم يەسى مارات ءتاجين يدەولوگيانى قولعا العان كەزدە، ەلىمىزدىڭ ىشكى-سىرتقى احۋالى قىسقاشا وسىنداي بولاتىن. كوپ كەشىكپەي-اق جاعداي تۇبەگەيلى وڭالا باستادى.

2017 جىلى 12 ساۋىردە ەلباسى ن.نازارباەۆ «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» اتتى ماقالاسىن جاريالادى. ەلىمىزدىڭ ساياسي ومىرىندە، بولاشاق دامۋىندا ماڭىزدى ءرول اتقاراتىن بۇل قۇجات، ءا دەگەندە «ءبىز قايتا تۇلەۋدىڭ ايرىقشا ماڭىزدى ەكى پروتسەسى – ساياسي رەفورما مەن ەكونوميكالىق جاڭعىرۋدى قولعا الدىق»، دەپ اتاپ ءوتتى.

رۋحاني جاڭعىرۋ ساياسي، ەكونوميكالىق جاڭعىرۋلاردىڭ اجىراماس بولىگى ەكەندىگى قاداپ ايتىلدى. ەڭ باستىسى، «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسى دەكلاراتيۆتى كۇيدە، ءسوز جۇزىندە قالعان جوق. باعدارلاما اياسىندا ەلىمىزدىڭ مادەني-رۋحاني دامۋىنا العىشارت بولاتىن كەشەندى جوبالار جاسالدى.

«تۋعان جەر»، «جاڭا گۋمانيتارلىق ءبىلىم. قازاق تىلىندەگى 100 جاڭا وقۋلىق» جوبالارى ساتىمەن ىسكە استى.

2018 جىلى 21 قاراشادا ەلباسى «ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى» اتتى، 2017 جىلى ساۋىردە جاريالاعان «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسىنىڭ جالعاسىن جاريالاپ، ءوزىنىڭ ساياسي، رۋحاني  جىگەرىن كورسەتىپ، وتكەنگە دەگەن قۇرمەت، كەلەشەككە دەگەن سەنىمىن كەڭىنەن پايىمدادى.

بۇل ەكى قۇجاتتىڭ دايىندالىپ، حالىق اراسىندا كەڭىنەن ناسيحاتتالۋى، ىسكە اسىرىلۋى كەزدەيسوقتىق ەمەس ەكەنىن، مۇقيات جوسپارلانىپ، ەل تاعدىرىن وزگەرتەتىن ۇزاق ستراتەگيا ءۇشىن دايىندالعانىن ءبىز بۇگىن عانا سەزىنە باستاعاندايمىز.

ەڭ باستىسى، وسى ەكى قۇجاتتىڭ ارالىعىندا ۇزاق جىل ىرعالىپ-جىرعالىپ، الدەكىمنىڭ قاباعىنا قاراپ، جالتاقتاپ جۇرگەن جوبامىز – لاتىنعا كوشۋ ماسەلەسى تۇبەگەيلى شەشىلدى. لاتىنعا كوشۋ جوباسى قوعامدا قىزۋ تالقىلانىپ، زور قولداۋعا يە بولدى.

«جاقسىنىڭ جاقسىلىعىن ايت – نۇرى تاسىسىن» دەگەن حالقىمىز. جوعارىداعى مەملەكەت ءۇشىن، بولاشاق ءۇشىن تاعدىرلى، جاۋاپتى باستامالاردى ىسكە اسىرۋدىڭ باسى-قاسىندا مارات ءتاجيننىڭ جۇرگەنىن اتاپ ايتۋعا ءتيىسپىز.

2019 جىلى ناۋرىزدا ەلىمىزدە تۇڭعىش رەت بيلىك ءترانزيتىنىڭ وركەنيەتتى، بەيبىت اۋىسۋ پروتسەسى ساتىمەن جۇزەگە استى. قاسىم-جومارت توقاەۆ قازاقستاننىڭ ەكىنشى پرەزيدەنتى بوپ رەسمي سايلاندى. وسى تۇستا م.ءتاجين قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك حاتشىسى بولىپ تاعايىندالىپ، قاسىم-جومارت كەمەلۇلىمەن بىرگە، جەمىستى قىزمەتىن جالعاستىردى. بۇل دا ەل پرەزيدەنتتەرىنىڭ تاجينگە دەگەن زور سەنىمىنىڭ كورىنىسى بولسا كەرەك.

ءبىر سوزبەن ايتقاندا، ءۇش جىلعا جەتەر-جەتپەس ۋاقىتتا يدەولوگيا سالاسىندا عاسىرلىق ماڭىزى بار شارۋالار اتقارىلدى. بۇرىنعى كەتكەن قاتەلىكتەر تۇزەلىپ، كەلەشەكتىڭ كوكجيەگى ءتىپتى دە جارقىراي ءتۇستى.

بۇگىنگى كۇننىڭ بيىگىنەن قاراساق، مارات مۇحانباتقازىۇلى ءوزىنىڭ قايراتكەرلىك، ازاماتتىق تاۋەكەلىنىڭ ارقاسىندا، وتانشىلدىق، مەملەكەتشىلدىگى مەن تەرەڭ پاراسات-پايىمىنىڭ ارقاسىندا ەل باسشىلارىنىڭ دا، ەلدىڭ دە ريزاشىلىعىنا بولەنگەنىنە كوز جەتكىزەمىز.

ول ەلگە ءوزى قىزمەت ەتىپ قانا قويعان جوق، سوڭىنان ەلگە قىزمەت ەتۋگە ءتيىس تۇتاس ساياسي بۋىندى تاربيەلەدى. قازىرگى كەزدە مارات مۇحانبەتقازىۇلىنىڭ شاكىرتتەرى ءار سالادا ەلىنە ابىرويلى ەڭبەك ەتىپ ءجۇر. بۇل ۇلى مۇراتتار مەن ۇلكەن ماقساتتار جولىنداعى تۇلعالاردىڭ عانا قولىنان كەلەتىن ىزگى ءىس بولسا كەرەك.

بۇگىندە مارات مۇحانبەتقازىۇلى ءتاجين قازاقستاننىڭ چەحياداعى توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى. ەلىن سۇيگەن قايراتكەر ۇلعا تەك زور تابىستار مەن اماندىق تىلەيمىز!

ءومارالى ادىلبەكۇلى،

«جەبەۋ» قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ توراعاسى.

Abai.kz