ءبىزدىڭ ءبولىم (اڭگىمە)
ءبىر كەڭسەدە التى قىزمەتكەر قىسىلىپ-قىمتىرىلىپ وتىرامىز. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى دەيتىن ورتاق اتاۋىمىز بار. توردە ەكى ۇستەل قاتار ورنالاسقان. وڭ جاقتاعى ۇستەلدە ءبولىم باستىعى باق، سول جاعىندا باس مامان كوك جايعاسقان. قالعان تورتەۋىمىز ءبىر-بىرىمىزگە قارسى قاراپ، قابىرعانىڭ ەكى جاعىندا قاتار وتىرامىز.
قارسى جاقتاعى ارىپتەستەرىمىزدىڭ ءجۇزىن الدىمىزداعى كومپيۋتەردىڭ مونيتورى قالقالايدى. مەنىمەن قاتارلاس وتىراتىن قاراكىسى دەگەن قىزمەتكەر زەينەتكەرلىككە تاياپ قالعان قارتاڭداۋ ادام. كلاۆيشتەگى ارىپتەردى تويعان تاۋىقتىڭ تارى شوقىعانىنداي وڭ قولىنىڭ سۇق ساۋساعىمەن عانا باياۋ باسىپ وتىرادى. ال، بىزگە قارسى جاقتاعى ەكەۋ جاستارى الدە قاشان وتىزدان اسسا دا، تۇرمىسقا شىقپاعان گۇل مەن ناز.
نەگىزى، ءبولىم باستىعى باقتان وزگە بەسەۋىمىز دە باس مامانبىز. بولىمدە جاي مامان دەگەن اتىمەن جوق. ءتىپتى، بۇرىن-سوڭدى بولماعان دا شىعار. توردە قاتار وتىرعانى عانا بولماسا، كوك ەشقانداي دا ورىنباسار ەمەس. بىزدە ونداي شتات تا جوق. باستىعىمىز باق ىسساپارعا كەتسە نەمەسە دەمالىسقا شىقسا، ونىڭ ورنىنا گۇل عانا ءتۇسىن سۋىتىپ الىپ، باستىقتىڭ مىندەتىن اتقارۋشى بولىپ جۇرەتىنى بار. سويتە تۇرا كوكتىڭ نە سەبەپتەن توردە جايعاسقانىن بىلمەيمىز، ءتىپتى وعان نازار اۋدارعان دا ەشكىم بولعان جوق. مەن العاش جۇمىسقا ورنالاسقاندا كوكتىڭ ورنى بوس تۇرعان. ءبىر اپتادان كەيىن بارىمىزدەن جاسى كىشى ءارى جاڭادان كەلگەندىگىنە قاراماستان، مەكەمەنىڭ اكىمشىسى وعان وسى ورىندى ۇسىنعان.
باقتىڭ وسى كەڭسەدە باستىق ەكەنىن ايشىقتايتىن جالعىز بەلگى بار. ونىسى، ۇستەلىنىڭ ۇستىندە تۇراتىن ءبىرى قارا ءتۇستى فاكس، ەكىنشىسى، اق ەكى تەلەفون قۇرىلعىسى عانا. قاراسىمەن سىرتپەن بايلانىسسا، اعى ىشكى تەلەفون. وسى ەكى اپپارات ونىڭ كەڭسەدە باستىق ەكەندىگىن ايعاقتاپ قانا تۇرعانى بولماسا، اسا كوپ قولدانىلمايدى. ەرتەرەكتە فاكسپەن كەلەتىن پاراقشالار كوپ-اق ەدى. ماڭىزدى حابارلامالار، رەسمي حاتتاردى باق باسشىمىز قابىلداپ الىپ، شەكەسىنە بۇرىشتاما سوعىپ، بىزگە قاراي جىلجىتىپ وتىراتىن.
قازىر ونداي قۇجاتتاردىڭ ءبارى ەلەكتروندىق پوشتا ارقىلى كەلىپ تۇسەدى. جۇرتتىڭ بارىندە سمارتفون پايدا بولعالى باسقارمانىڭ ارنايى الەۋمەتتىك جەلىدە چاتى اشىلعان. حابارلامالار ەندى ماتىنمەن عانا ەمەس، بەينەلى، سۋرەتتى، ءتىپتى، داۋىستى تۇرلەرمەن كەلىپ جەتەتىن بولدى. ءسويتىپ الگى فاكس-تەلەفوننىڭ باعى قايتىپ، ساعى سىنعان جايى بار. دەگەنمەن، ارا-تۇرا قولدانىلاتىن كەزدەرى دە بولىپ تۇرادى. سوندا دا، عاسىردىڭ باسىنداعى كەزدەرمەن سالىستىرعاندا، جۇرتتىڭ ءدال سول قالالىق جەلى ارقىلى بايلانىسقا شىعۋى تىم سيرەپ كەتكەن. ايىندا-جىلىندا بىرەر قوڭىراۋ تۇسە قالاتىنى بار. ونداي كەزدە تۇتقانى اسقان ەپتىلىكپەن كوتەرىپ، قۇلاعىنا توسقان باستىعىمىز:
- سالەمەتسىز بە؟ ءسىزدى باسقارمانىڭ ۇيىمداستىرۋ ءبولىمىنىڭ باسشىسى باق باقوۆيچ تىڭداپ تۇر! - دەيدى، وتكەن عاسىرداعى ورتالىق راديونىڭ ديكتورى سەكىلدى اۋەزدى ۇنمەن.
بىراق، ونداي قوڭىراۋلاردىڭ كوبى شاتاسىپ كەلىپ جاتقان بىردەمەلەر بولىپ شىعادى دا، ساليقالى اڭگىمە وربىمەي سول ساتتە شورت كەسىلىپ قالادى. وسىلايشا، الگى قالا ارالىق قارا فاكس-تەلەفون ىستەن شىققان زات قۇساپ كوبىنەسە كۇنى بويى جىم-جىرت بولىپ، مەلشيىپ تۇرادى. ال، ونىمەن سالىستىرعاندا اق تەلەفون اپپاراتىنىڭ باعى جانىپ تۇر. قابىلداۋ بولىمىندەگى بيكەش كۇندەلىكتى قوڭىراۋ شالىپ، جينالىس بولاتىنىن، اپتانىڭ اياعىندا سەنبىلىككە شىعاتىنىمىزدى حابارلاپ تۇرادى. كەيدە ءبولىم باستىعىن باسقارما باسشىسى، ورىنباسارى شاقىرعانىن ايتىپ، قۇلاقتاندىرىپ قويادى. ايتەۋىر، فاكسپەن سالىستىرعاندا قولدانىستا بار.
تەلەفون تۇتقاسىن كوتەرىپ وعان جاۋاپ بەرۋ ءبولىم باستىعىنىڭ قۇزىرىنداعى شارۋا. سونىسىمەن ول باستىق ءارى ەڭبەكاقىسى دا مولداۋ، بىزدەن ءبىر ساتى جوعارى تۇر دەگەن ءسوز. كەڭسەدە ءبىز ءوزارا اسا كوپ سويلەسپەيمىز. ءاربىرىمىز ءوز شارۋالارىمىزبەن ءۇن-ءتۇنسىز اينالىسىپ، وتىرامىز دا تۇسكى ۇزىلىستە ءتورت ەركەك ءتورت جاققا كەتەمىز. قاراكىسى ەكەۋىمىزدىڭ ءۇيىمىز جۇمىستىڭ ىرگەسىندە. كوكتىڭ ءۇيى الىستاۋ بولعانىمەن استىندا كولىگى بار. ال، باق باستىعىمىز باسقارما باسشىسىنىڭ ورىنباسارىن ەرتىپ، جولدىڭ قارسى بەتىندەگى دامحاناعا اپارىپ تۇستەندىرەدى. ارينە، وعان تاماق الىپ بەرىپ ءوزى سىلەكەيى شۇبىرىپ قاراپ وتىرار دەيسىڭ بە، ءوزى دە بىرگە تاماقتانادى.
گۇل مەن ناز كەڭسەدە وڭاشا قالىپ، ۇيلەرىنەن ءپىسىرىپ اكەلگەن تاماقتارىن قىسقا تولقىندى پەشكە ىسىتىپ، ءبىز كەلگەنشە اۋقاتتانىپ، شاي ءىشىپ، اراسىندا وسەك-اياڭدى دا ايتىپ ۇلگەرەتىن بولسا كەرەك. ولاي دەيتىنىم، تۇسكى ءۇزىلىس اياقتالىسىمەن تورتەۋىمىز ءتورت تۇستان قاتار كەلىپ، كابينەتكە ساۋ ەتىپ كىرگەنىمىزدە ەكى قىز سامبىرلاپ ايتىپ وتىرعان اڭگىمەلەرىن كىلت توقتاتىپ، ىدىس-اياقتارىن جيناستىرا باستايدى. شاي ۇستىندە ولاردىڭ ۇكىمەتتىڭ جول كارتاسىن، دامۋ باعدارلاماسىن نەمەسە مەملەكەت باسشىسىنىڭ جولداۋىن، ءمينيستردىڭ الگوريتمىن تالقىلاپ وتىرمايتىنى ايدان انىق دۇنيە عوي. ونىڭ ۇستىنە كىم تۋرالى ايتقاندارىن كوزقاراستارىنان دا اڭعارۋعا بولادى. مىسالى، قاراكىسىنى وسەكتەگەن بولسا، ەكەۋى دە سول كىسىگە قاراعىشتاپ، ەرىندەرىن سىلپ ەتكىزەدى. كەيدە سىرتتاي مەنىڭ دە سىباعامدى بەرگەنىن الدە ءبىر ىشكى تۇيسىگىممەن ءوزىم دە سەزىپ قويامىن.
ال، كوك تۋرالى بۇرىن ولار پالەندەي جاعىمسىز ەشتەڭە ايتا قويمايتىن. سەبەبى، ول سالت باس، ساباۋ قامشى جىگىت. وعان ەكەۋىنىڭ دە ويى بولعان. كۇنى بويى ءبىر بولمەدە وتىراتىن ادامدار اشىلىپ سويلەسپەسە دە، اركىمنىڭ ءىس ارەكەتىنەن، ءتىپتى، ءجۇرىس-تۇرىس قاس-قاباعىنىڭ وزىنەن ءبىراز سىرىن ءبىلىپ، سيپاتىن تانىپ قالادى ەكەن عوي. ەكى قىز قوسارلانا جىك-جاپار بولسا دا كوك تە پالە نەمە عوي، ەشبىر راي تانىتپايدى. ونىڭ ونداي ءور كوكىرەكتىگى جىندارىنا ءتيدى مە، الدە، ەكەۋىنە دە ەشبىر مۇمكىندىك بولمايتىنىن ءبىلدى مە، ول جاعى بەيمالىم،نەسى بولسا دا، ەكى قىز سوڭعى جىلدارى كوكتى اتارعا وق تاپپايتىن حالگە جەتتى.
ادامنىڭ جان دۇنيەسىن زەرتتەپ تانىعان عالىمداردىڭ ايتۋىنشا، ماحابباتىنا لايىقتى جاۋاپ الا الماعان ايەل ادام وتە قاۋىپتى كورىنەدى. ولاردىڭ قۇلاي سۇيگەن شەكسىز ماحابباتى لەزدە بىتىسپەس وشپەندىلىككە اينالادى ەكەن. قۇشتارلىق پەن جەك كورۋشىلىكتى ەكى پوليۋس دەپ قاراستىرساق، ايەلدەردىڭ ءبىر پوليۋستەن كەلەسىگە وتە سالۋى وتە وڭاي دەگەندى عالىمدار دالەلدەپ وتىر. ولاردىڭ ەكى پوليۋستىڭ ورتاسىنا توقتاپ، تەپە-تەڭدىك ساقتاۋى تىم سيرەك كورىنەدى. قىسقاسى، بۇرىن قالاي قۇلاي سۇيسە، كەيىن ءدال سولاي ءيتتىڭ ەتىنەن جەك كورىپ شىعا كەلمەك. كوك ءۇشىن ەكى بىردەي كارى قىزدىڭ قاھارىنا قاتار ۇشىراۋدىڭ قانداي قيىن بولارىن الدىن الا بولجاۋدىڭ ءوزى قورقىنىشتى ەدى.
ءسويتىپ جۇرگەندە كۇتپەگەن وقيعا بولدى. ءبىر كۇنى تاڭەرتەڭ ادەتتەگىدەي جۇمىسقا كەلسەك، باق پەن كوك باياعىداي ورىندارىندا وتىر. بىراق، الگى ءبولىم باستىعىنىڭ رامىزىنە اينالعان قوس تەلەفون اپپاراتى باقتىڭ ەمەس، كوكتىڭ الدىندا تۇر. باقتىڭ ۇنجىرعاسى ءتۇسىپ كەتكەن. ەسەسىنە كوكتىڭ ءجۇزى جادىراپ، ءماز-مەيرام بولىپ وتىر.
ەشتەڭەنىڭ ءمانىن تۇسىنبەي اڭىرىپ تۇرعانىمىزدا باسقارما باسشىسىنىڭ ورىنباسارى مەن كادر ءبولىمىنىڭ باستىعى ەكەۋى كەلىپ، جاڭادان شىققان بۇيرىقتى تانىستىردى. بۇگىننەن باستاپ، ءبولىمدى كوك باسقاراتىن بولىپتى. كەزەكتەسىپ قۇتتىقتادىق. قاراكىسى ەكەۋىمىزگە ولاردىڭ ورىن اۋىستىرعانى، كىمى باسشى، قايسى قوسشى بولعانى ءبارى ءبىر ەدى. كەلىپ-كەتەر ەشتەڭە دە جوق. جۇمىسىمىز سول باياعىداي، ايلىعىمىزدا وزگەرىس جوق. كوپ ۇزاماي زەينەتكەرلىككە شىعاتىن قاراكىسى ءۇشىن ءتىپتى دە ماڭىزى بولماسا كەرەك.
ال، بۇل شەشىم گۇل مەن نازعا ۇناماعانىن وزدەرى قانشا جاسىرماق بولسا دا، انىق ءبىلىنىپ تۇردى. ەكەۋى دە قۇتتىقتاپ، جاقسى تىلەك ايتىپ جاتتى، وبالى نەشىك. بىراق، داۋىستارىنىڭ وڭىنەن، بەت-الپەتتەرىنەن قىنجىلىستىڭ ءىزى دە ايقىن اڭعارىلىپ تۇردى. ونى سىرتتاي باقىلاعان مەنىڭ ءوزىم سەزىپ قويعاندا كوك بىلمەدى عوي دەيسىڭ بە؟ ول دا ەكى قىزعا تىجىرىنىڭقىراپ تۇرسا دا قۇتتىقتاۋلارىن قۋانا قابىلداعان ءتۇر كورسەتۋگە تىرىستى. بىراق، ءبارى ءبىر اسا جاقتىرماي تۇرعانى ءبىلىنىپ تۇردى.
جاڭا باستىق تاعايىندالعانىمەن قىزمەتىمىزدىڭ ىرعاقتىلىعى وزگەرە قويعان جوق. باياعى سول ءتۇرلى دەرەكتەر جيناپ، ونى وڭدەۋ، جوسپار جاساۋ، جوعارى جاققا ەسەپ-قيساپ جولداۋ، اقپاراتتاردى تالداپ، ساراپتاۋ دەگەندەي اينالىپ كەلىپ، جالعاسا بەرەتىن ءبىر سارىندى تىرلىك.
ەڭ ۇلكەن وزگەرىس - ورىنباساردى تۇستەندىرۋگە جولدىڭ قارسى بەتىندەگى دامحاناعا كوك ەرتىپ اپاراتىن بولدى. باقتىڭ ءۇيى قالانىڭ سىرتىندا بولعاندىقتان، العاشىندا تۇسكى ۇىزىلىستە ونى قاراكىسى ەكەۋىمىز كەزەكتەسىپ ۇيىمىزگە ەرتىپ بارىپ جۇردىك. بىردە ءبىزدىڭ ۇيدە تاماقتانىپ وتىرعاندا، باق مەنەن بىلاي دەپ سۇرادى:
- مەنى نەگە ءبولىم باستىعىنان الىپ تاستاعانىن بىلەسىڭ بە؟
- ساراپتامادان الدە ءبىر قاتە كەتتى مە، نە بولدى، ءوزى؟
- قىزمەت بابىنا ەش قاتىسى جوق ونىڭ!
- ەندى نە بولدى؟ ايتىپ ولتىرسەڭشى!
-ءبىر كۇنى قاراكىسى ەكەۋىڭ جوق ەدىڭدەر. مەن ءبىر جاققا اسىعىس شىعاتىن بولىپ، الدە ءبىر شۇعىل قاعازعا قول قويدىم دا كوككە تاپسىرىپ “مىنانى شالدىڭ قابىلداۋ بولمەسىندەگى قارا قىزعا بەرە سالشى!” دەپ جۇمساعانمىن. ول نەمە سول ساتتە باسقارما باسشىسىنا كىرىپ الگى قاعازدى تاپسىرا وتىرىپ، ايتقان ءسوزىمدى اينا قاتەسىز جەتكىزگەن عوي. باستىق “شال” دەگەن ءسوزدى ەستي سالا شات-شالەكەيى شىعىپ، بۇلقان-تالقان بولعان. سول كۇنى كەشكە ماعان تەلەفون شالىپ، “كەت، كەت”-ءتىڭ استىنا الدى. قابىلداۋ بولمەسىندەگى قىز دا، ءوزىن ارشىعان جۇمىرتقادايمىن دەپ ويلاي ما ەكەن، جاتىپ كەپ ويبايلاعان عوي. شىن مانىندە قاپ-قارا ەكەنى راس. بىراق، ونىسىن ايتۋعا بولمايدى ەكەن. انەكي، “باسقا پالە تىلدەن” دەگەن وسى عوي. شايتان ءتۇرتىپ، “شال” جانە “قارا قىز” دەگەن ءسوز قايدان عانا اۋزىمنان شىعىپ كەتكەنىن بىلمەيمىن. جىلارمان بولىپ، جالىنىپ-جالپايىپ كەشىرىم سۇرادىم. باستىق ءسال جۇمسارعانداي بولىپ، بولىمدە باس مامان بولىپ قالۋىما زورعا كوندى. بىراق، قالاي دا كوكتى تايدىرىپ، ورنىمدى قايتارىپ الامىن - دەپ، باق سىر شەرتتى.
سول ساتتە مەنىمەن اسا كوپ جۇزدەسە بەرمەيتىن، كوبىنەسە، انانداي جەردەگى مىنبەردەن نەمەسە جينالىستىڭ تورالقاسىنان عانا كورىنەتىن باسقارما باستىعى ەسىمە ءتۇستى. بىراق، ءبىر-ەكى رەت جاقىننان كورگەنىمدە شاشىنىڭ ۇشى قاپ-قارا بولعانىمەن، ءتۇبى اپپاق ەكەنىن بايقاعانمىن. ۇنەمى بوياتىپ جۇرەتىنىن سوندا ءبىلدىم. ابىروي بولعاندا شاشى قويۋلاۋ ەكەن. كەكىلىن ۇزىنىراق ەتىپ ماڭدايىن جاۋىپ قويعانىمەن، جاقىنداپ قاراعاندا ماڭدايىنىڭ ءاجىمى بەس ەلى، شيماي-شيماي بولىپ ايعىزدالعانداي كورىنگەن. الپىستى القىمداپ قالعانىنا قاراماستان ساقال-مۇرتىن جىلماعايلاپ قىرىپ، بەتىن بوياپ العان سەكىلدى سەزىلگەن. نەسى بولسا دا، كارىلىكپەن كۇرەستە بارىن سالىپ، جانتالاسىپ جۇرگەن ءبىر ادام. باقتىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، باسقارما باستىعىنىڭ ايەلى وزىنەن تۋپ-تۋرا ەكى مۇشەل جاس كىشى. سول سەبەپتەن دە، ءوزىن “شال” دەپ اتاعان اداممەن ولىسپەي بەرىسپەيتىن جىنى بار كورىنەدى. مۇنى بىلگەن سوڭ ءدال وسى اتاۋدى سوزدىك قورىمنان مەن دە ءبىرجولاتا الاستاۋدى ءجون دەپ شەشتىم. سونىمەن بىرگە “قارا قىز” دەگەن ءسوزدى دە قولدانىستان شىعاردىم. قايدان بىلەسەڭ، بايقاماي وقىستان اۋىزدان شىعىپ كەتىپ جۇرسە، نانىڭنان ايىرىلۋىڭ مۇمكىن عوي.
ءبىر كۇنى بولىمدە ەكى قىز بەن باق جوقتا جاڭا باستىعىمىز كوك قاراكىسى ەكەۋىمىزگە بىلاي دەدى:
- ەكەۋىڭە ايتار بار. مۇقيات ەسكەرىڭدەر! وسىدان بىلاي باقتى ۇيلەرىڭە اپارىپ تۇستەندىرۋدى قويماساڭدار، مەنەن جاقسىلىق كۇتپەڭدەر! باسقارما باسشىسىنا مالىمدەمە-ۇسىنىس جازامىن دا ەكەۋىڭمەن دە قوشتاسامىن.
- ايتساڭىز بولدى، باسەكە! بۇگىننەن باستاپ، قويدىم. ەندى، ەشقاشان ۇيىمە “ابەتكە” اپارمايمىن - دەپ، قاراكىسى انت-سۋ ءىشتى. “سەن شە؟” دەگەندەي كوك بۇرىلىپ ماعان قارادى:
- بۇگىن ونى ۇيگە ەرتىپ اپارىپ تۇستەندىرۋ مەنىڭ كەزەگىم ەدى. رۇقسات ەتسەڭىز، سوڭعى رەت تۇستەندىرەيىن. ودان كەيىن ەشقاشان اپارمايمىن!
- جارايدى، بۇگىنگە رۇقسات بەرەيىن. ەرتەڭنەن باستاپ تاپسىرمانى بۇلجىتپاي ورىندايتىن بولاسىڭدار! - دەدى. ءبىز دە“لاپپاي!” دەسىپ كەلىستىك.
وسىدان كەيىن باق تاڭەرتەڭ جۇمىسقا ۇيىنەن تۇسكى ءوز تاماعىن الا كەلىپ، ەكى قىزبەن بىرگە كەڭسەدە تۇستەنەتىن بولىپ كەتتى. بايقايمىز، جاعدايى جامان ەمەس سەكىلدى. اڭگىمەلەرى جاراسىپ، كوڭىلدى وتىراتىنعا ۇقسايدى. ءبىز كەلىپ كىرگەندە ەكى قۇلاقتارىنا جەتە جازداعان ەزۋلەرىن زورعا دەگەندە، جالما جان جيىپ الا قويىپ جاتادى.
ءبىر كۇنى جۇمىس اراسىندا كوك ەكەۋىمىزدى ورىنباسار شاقىرعان سوڭ دالىزگە شىققانبىز. اناندايتىن جەردە ءليفتىنىڭ قاسىندا باق، ناز جانە گۇل ۇشەۋى ماڭدايلارىن تۇيىستىرە جازداپ، سىبىرلاسىپ تۇر ەكەن. ءدالىز جاققا قاراپ تۇرعان ناز ءبىزدى كورىپ قويسا كەرەك. قاسىنداعى ەكەۋگە ىمداعانداي بولدى. ۇشەۋى دە جالت قارادى دا ساسىپ قالدى. سويتكەنشە بولعان جوق، ەكى جاقتا قاتارلاسىپ تۇرعان ءتورت ليفت تە اشىلا قالدى. ۇشەۋى ءۇش ليفتكە كىردى دە ەسىكتەرى تارس جابىلدى. كوك ەكەۋىمىز تورتىنشىسىنە ەنىپ، جوعارى قاباتتىڭ تۇيمەسىن باستىق.
- مىنا ۇشەۋى ماعان قارسى بىردەمە ۇيىمداستىرىپ جۇرگەن سەكىلدى. انا جولى قاراكىسى ەكەۋىڭە باقتى تۇسكى شايعا اپارۋعا تيىم سالعانىم بەكەر بولدى. اناۋ وڭباعان نەمە ەكى كارى قىزبەن “وداقتاسىپ” كەتتى. ول ەكەۋى مەنىمەن ابدەن وشتەسىپ العان. ۇشەۋى بىرىگىپ الىپ تۇبىمە جەتىپ جۇرەر. قاراكىسى ەكەۋىڭ بۇرىنعىشا ونى “ابەتكە” كەزەكتەسىپ اپارىپ جۇرسەڭدەر قايتەدى؟ - دەدى، جول-جونەكەي.
- ەندى... - دەپ، مەن بىردەمە دەگەنىمشە، ەكەۋىمىز ورىنباساردىڭ كابينەتىنە جەتىپ قويدىق تا ءسوزىمىز اياقسىز قالدى.
ەرتەڭىندە جۇمىس باستالىسىمەن، كوك قاھارىنا ءمىنىپ، باق پەن ەكى قىزعا كەزەك-كەزەك تيىسۋمەن بولدى. قول قويدىرۋعا ۇسىنعان ساراپتامالارىن قىزىل قارىنداشپەن سىزىپ-سىزىپ كەرى قايتارادى. قايتادان جاساۋدى تالاپ ەتەدى. باقتىڭ ۇسىنعان ەسەبىنەن ەشبىر ءمىن تاپپاسا دا، پاراقتى ورتاسىنان قاق ءبولىپ جىرتتى دا:
- انا تۇرعان قوقىس جاشىگىنە اپارىپ تاستا دا، قايتادان جاسا! - دەپ اكىرەڭدەدى.
- ءبارىن دۇرىس جاسادىم عوي... - دەي باستاپ ەدى:
- باق، سەن باستى قاتىرما! ەگەر جاساي الماساڭ تۇسىنىكتەمە جاز!
ول باسىن سالبىراتىپ، ۇستەلىنە بارىپ جايعاستى. وسى ساتتە ىشكى تەلەفون شىر ەتتى.
- ءيا! - دەپ، تۇتقانى كوتەرگەن كوك ءبىراز ۋاقىت تىڭداپ وتىردى دا:
- قازىر باق پەن گۇل ەكەۋىن جىبەرەمىن. جارايدى. ول ەكەۋىندە ءدال قازىر الىپ بارا جاتقان شارۋا جوق، تەككە وتىر عوي، بارىپ كەلسىن! - دەدى.
ءبىراز ءۇنسىز وتىردى دا:
-باق! گۇل ەكەۋىڭ قازىر اكىمدىككە باراسىڭدار! ءبىر پارتيا قايراتكەرىمەن كەزدەسۋ وتەدى ەكەن. ادام جينالماي، زال تولماي پروبلەما تۋىنداپ جاتقان كورىنەدى. قازىر بارا بەرىڭدەر! - دەپ، بۇيىردى.
تورتەۋىمىز وڭاشا قالىپ، ءوز شارۋالارىمىزبەن وتىر ەدىك، سىرتتان ءۇش بەيتانىس جىگىت كىردى دە كوكپەن ەمەن-جارقىن جۇزدەسىپ، قۇشاقتاسىپ امانداستى. سوزدەرىنە قاراعاندا كۋرستاس دوستارى سەكىلدى. ونى ءبولىم باستىعى بولۋىمەن قۇتتىقتاي كەلىپتى. دوستارىنىڭ ءبىرى اق كوڭىل جىگىت سەكىلدى. كوكتى جەر-كوككە سىيعىزباي ماقتاي كەلىپ:
- ءبىزدىڭ كوككە ءبولىم باستىعى بولۋ ءسوز بولىپ پا؟ كەشىكپەي سەنى وسى باسقارمانىڭ باستىعى رەتىندە كورۋدى اللا ءناسىپ ەتسىن! - دەپ باتا بەرىپ ەدى، قاسىنداعى ەكەۋ ء“امين، ءامين!” دەسىپ ءماز بولىستى. قۇتتىقتاۋعا ەسىرىپ كەتتى مە، الدە، قۇرداستارىمەن قالجىڭداسقان ءتۇرى مە، كوك بىلاي دەدى:
- نەسى بار، بولساق بولارمىز، ول دا قۇدايدىڭ بەرمەسى ەمەس قوي! - دەپ تورتەۋى كەڭسەنى باسىنا كوتەرىپ، قارقىلداپ كۇلىستى.
وسى ساتتە قارسى الدىمدا وتىرعان ناز مونيتوردىڭ ارعى جاعىنان موينىن سوزا كوتەرىلىپ، ماعان الدە ءبىر يشارا ءبىلدىرىپ ىمدادى. ەشتەڭە تۇسىنبەگەن باسىم يىعىمدى قيقاڭ ەتكىزدىم دە قويدىم.
سول ساتتە ناز ورنىنان تۇردى دا شىعىپ كەتتى. ءبىراز دۋىلداسقان قۇرداستار كەشكىسىن الدە ءبىر مەيرامحانادا كەزدەسەتىن بولىپ تارقاستى. كوكتىڭ ءمانسابىن جۋاتىن بولىپ كەلىسكەنىن قۇلاعىم شالدى.
ارادا ون-ونبەس مينۋتتاي وتكەندە حاتشى قىز كەلىپ، قاراكىسى ەكەۋىمىزدى كادر ءبولىمىنىڭ باستىعى شاقىرىپ جاتقانىن حابارلادى. ەكەۋىمىز سالىپ ۇرىپ جەتتىك. ونىڭ كابينەتىندە ناز وتىر ەكەن.
كادر ءبولىمىنىڭ باستىعى ءبىزدى وتىرعىزدى دا، نازعا:
- جاڭا عانا ماعان ايتقانىڭدى مىنا كىسىلەردىڭ كوزىنشە قايتالاشى! - دەدى. ناز ءۇش جىگىتتىڭ كەلگەنىن، ولاردىڭ ءبىرى كوككە باسقارما باستىعى بولاسىڭ دەگەنىن، ولارعا كوك “بولساق بولامىز، وندا تۇرعان نە بار” دەگەن سىڭايمەن جاۋاپ بەرگەنىن ايتتى.
- راس پا؟ سەن ەستىدىڭ بە؟ - دەپ كادر ءبولىمىنىڭ باستىعى ماعان قادالدى:
- ەستۋىن ەستىدىم. بىراق، قۇرداستارى سەكىلدى عوي، قالجىڭداپ ايتقان بولۋى كەرەك - دەدىم.
- مەن سەنەن قالجىڭ با، باسقا ما دەپ سۇراپ وتىرعان جوقپىن. ءدال سونداي “فرازا” بولدى ما، جوق پا؟
- بولۋى بولدى.
- جاقسى. ەستىدىڭ، اڭگىمە بولدى، راستادىڭ.
- ال، قاراكىسى اعاي، ءسىز ەستىدىڭىز بە؟
- نەنى؟ - دەدى، قاراكىسى ساسقالاپ.
- مىنا نازدىڭ ايتقانىن ءبارىن تۇگەلدەي راستايسىز با؟
- مەن شارۋالارمەن ميىم اشىپ وتىرعان ەدىم. ونىڭ ۇستىنە قۇلاعىم دا ناشار ەستيدى عوي. ءۇش جىگىت كەلىپ، قاۋقىلداسىپ جاتقان، ەشبىر اڭگىمەنى ەسىمدە ساقتامادىم.
- اعاسى، جۇمىسقا قابىلەتىڭىز ناشارلاپ، ميىڭىز اشىسا، ونىڭ ۇستىنە ساڭىراۋ بولىپ قالساڭىز، ونىڭىز از بولعانداي ەستە ساقتاۋ قابىلەتىڭىز تومەندەپ كەتسە، مەن ەرتەڭنەن باستاپ، سىزگە جولداما تولتىرامىن. مۇگەدەكتىككە شىعىپ، قىزمەتتەن بوسايسىز! ورنىڭىزعا جاس مامانداردى قىزمەتكە شاقىرامىن! - دەپ ەدى، قاراكىسى بەزەك قاقتى:
- و، نە دەگەنىڭىز، باسەكە! ءيا، ەسىمە ءتۇستى، ايتقان، ايتقان...
- نە دەپ ايتتى؟
- الگى نە عوي...بولسام نەسى بار دەي مە، سول سەكىلدى بىردەمە...
- قىسقاسى، نازدىڭ ايتقانىن راستايسىز عوي؟
- ءجۇز پايىز راستايمىن. ناز نە ايتسا سونى...
كادر ءبولىمىنىڭ باستىعى ۇشەۋىمىزگە ءبىر-ءبىر پاراق ۇسىنىپ، ايتقانىمىزدى جازدىرىپ الدى. ۇسىنعان پاراقتارىمىزدى وقىدى دا، مەنىكىن مىجىپ، قوقىسقا لاقتىرىپ:
- سەن مىنا جەردەگى “قۇرداستاردىڭ قالجىڭى” دەگەن ارتىق ءسوزىڭدى جازبا! قانداي فرازا ەستىدىڭ، سونى عانا جاز! ارتىق اڭگىمەنىڭ قاجەتى قانشا؟ - دەپ، كەيىدى دە جاڭا پاراق ۇسىندى. ايتقانى بويىنشا جازىپ بەرۋىمە تۋرا كەلدى.
ءۇش پاراقتى ءبىر پاپكىگە سالىپ، قول قويدىرىپ العان سوڭ:
- ال، جۇرىڭدەر، باستىققا كىرەمىز! - دەپ بۇيىردى.
تورتەۋىمىز ساپ تۇزەپ، باسقارما باستىعىنىڭ الدىنا كەلدىك. كادر ءبولىمىنىڭ باستىعى بولعان جايدى بايانداپ، ۇشەۋىمىزگە الدىندا ايتقان ءسوزىمىزدى قايتالاتتى. مەن تاعى دا “قالجىڭداعان بولۋلارى كەرەك” دەپ قالىپ ەدىم، جاڭادان بويالعان قاپ-قارا شاشىن كەرى قايىرىپ، ماڭدايىنىڭ اجىمدەرىن ودان ارى تەرەڭدەتە، قاباعىن قارس تۇيگەن باستىق، ۇستەلىن جۋىن جۇدىرىقپەن ءبىر پەردى دە:
- قالجىڭ دەگەن نە ءسوز؟ ايتتى ما، جوق پا؟ ناقتىسىن ايت! - ايعاي سالعاندا، قاراكىسى سەلك ەتىپ، ناز باج ەتە جازداپ، ءوز اۋزىن ءوزى باسا قويدى. قاسىمدا وتىرعان كادر ءبولىمىنىڭ باستىعى سانىمنان شىمشىپ العاندا:
- ايتتى، ايتتى! - دەگەن داۋسىم ءبىرتۇرلى وعاشتاۋ شىقتى. تاڭدانا باسىن كوتەرگەن باسقارما باستىعى ماعان تەسىلە قاراپ ءبىراز ءۇنسىز وتىردى دا:
- ا، بۇل ەندى باسقا اڭگىمە. ارتىق-اۋىس سوزبەن سوزباي وسىلاي قىسقا دا نۇسقا جاۋاپ بەرمەيسىڭ بە؟ - دەپ، لەزدە جۇمسارا قالدى.
دەرەۋ كوكتى شاقىرتتى. ويىندا ەشتەڭە بولماسا كەرەك، ارسالاڭداپ كىرگەن كوك:
- اعا، سالەمەتسىز بە، مەنى شاقىردىڭىز با؟ - دەپ ەدى، باستىق سالەمىن العان دا جوق. “توقتا!” دەگەن يشارا جاساپ، بىزگە قاراي بۇرىلدى دا:
- ال، قانەكي، بولىمدە ەستىگەن اڭگىمەنى قايتالاپ ايتىڭدار! - دەپ بۇيىردى.
ناز باستاپ، مەن قوستاپ، قاراكىسى راستاپ قايتالاپ شىقتىق. كوك سول ساتتە ەسكەرتكىش ىسپەتتى تۇرعان ورنىندا قاتتى دا قالدى.
- ال، نە دەيسىڭ، كوك باستىق؟ - دەپ، باسقارما باسشىسى كرەسلوسىن شىقىرلاتا شالقايدى.
- اعا، ءولىپ كەتەيىن، قالجىڭداعان ەدىك...
-نە دەگەن ازىلقوي ەدىڭدەر؟ “اجالى جەتكەن تىشقان مىسىقتىڭ قۇيىرشىعىمەن وينايدىنىڭ” كەرىن كەلتىرگەن ەكەنسىڭ. قالجىڭدايتىنداي وكىمەتتىڭ رەسمي مەكەمەسى ساعان ساتيرا تەاترىنىڭ ساحناسى ما؟ ولمەي-اق قوي، باسىڭ جاس قوي. قازىر مۇندا كەلىپ وتىر دا، ءبولىم باستىعى قىزمەتىنەن ءوز ەركىڭمەن بوساۋ تۋرالى ءوتىنىش جاز! مەن سەنى باسقارمادا قالدىرايىن، بۇرىنعى ورنىڭدا وتىرا بەر! - دەپ باسشى كەسىپ ايتتى...
ەرتەڭىندە ادەتتەگىدەي جۇمىسىمىزدى باستادىق. ءسال كەشىگىڭكىرەپ كىرگەن باق اياڭداپ كەلىپ، كوكتىڭ الدىنداعى ەكى تەلەفون اپپاراتىن جۇلىپ الىپ، ءوز ۇستەلىنىڭ ۇستىندەگى بۇرىنعى ورنىنا قويدى دا ورىندىعىنا جايعاسىپ، كەڭ تىنىس الدى. كوك ءۇن-ءتۇنسىز تۇجىراپ وتىر. گۇل مەن ناز ءبىر-بىرىنە قاراپ، جىمىڭ-جىمىڭ ەتەدى. قاراكىسى وڭ قولىنىڭ سۇق ساۋساعىن كلاۆيشىنە جاقىنداتتى. ءبارى بۇرىنعىداي جالعاسىپ كەتتى...
قۋاندىق شاماحايۇلى
Abai.kz
