ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنە مىنا وزگەرىستەردى ەنگىزىڭىز، مينيستر مىرزا:

1. بالاباقشالاردى تەگىس قازاقتىلدى ەتىڭىز. مەڭگەرۋشىلەر، تاربيەشىلەر مەن ءنانالار قازاق ءتىلىن جاقسى مەڭگەرگەن ادامدار بولسىن.

2. ارالاس مەكتەپتەردى تولىق قازاق مەكتەبى ەتىڭىز. ارالاس مەكتەپتەر - قازاق ءتىلىنىڭ (قازاقتىڭ) بولاشاعىنا بالتا شابادى... قازاق مەكتەپتەرىن كوبەيتۋگە تيىسسىزدەر...

3. الىپپەدەن باستاپ، كەڭەستىك ءبىلىم جۇيەسىندە وقىتىلعان وقۋ باعدارلامالارىن نەگىزگە الا وتىرىپ، 80% سول كەڭەستىك ءبىلىم جۇيەسىنە كوشكەن ءجون. بالانىڭ بالالىق شاعىن دا، ۋاقىتىن دا، دەنساۋلىعىن دا وزدەرىنە قايتارۋ كەرەك. ياعني، بالاعا شامادان تىس ارتىق جۇك، ارتىق سالماق ارتۋعا بولمايدى. ميىن دا ارتىق شارشاتىپ، جۇيكەسىن جۇقارتپاي، فيزيكالىق تۇرعىدان دا ارتىق سالماق ارتپاي، جاسىنا، بالا ساناسى مەن دەنەسىنىڭ دامۋىنا لايىق باعدارلاما قابىلداڭىزدار.

4. بالانى كىشكەنتايىنان سالاۋاتتى ءومىر سالتىنا داعدىلاندىرۋىمىز كەرەك. ول ءۇشىن اپتاسىنا، تىم بولماسا، 3 كۇن تاڭعى ساباق تەك دەنەشىنىقتىرۋ (جانە بي) ساباعىنان باستالسىن. (فيز-را، بي كەزەكتەستىرىلىپ).

5. بولاشاقتا گۋمانيتارلىق سالاعا كەتەتىن بالالاردىڭ ميىن 9-11 سىنىپتاردا "الگەبرا، گەومەتريا، سينۋس، كوسينۋس" دەپ قاتىرۋدىڭ تۇككە كەرەگى جوق... (مەن قازىر ويلايمىن، "قايران سول 9-10 سىنىپتاردا تەككە كەتكەن ۋاقىتىم مەن جۇيكەم" دەپ... سول گەومەتريا، حيميالاردىڭ ورنىنا ءبىر كىتاپ وقىعانىمدا، قازىر مەندە باگاج الدەقايدا كوپ بولار ەدى-اۋ...)
گەومەتريانىڭ سينۋس، كوسينۋستارىنان گورى 9-11 سىنىپتاردا بالالارعا جاپپاي بۋحگالتەريا نەگىزدەرىن، قارجىلىق ساۋاتتىلىقتى وقىتقان ءجون...
سول سياقتى، بولاشاعىن "ەستەستۆەننىي عىلىممەن" بايلانىستىرعىسى كەلەتىن ماتەماتيكتەر، فيزيكتەر، حيميكتەر 9-11 سىنىپتا گۋمانيتارلىق پاندەر ساعاتىن ازايتسا.... ورنىنا بىرنەشە ادەبي، تاريحي كىتاپ وقۋدى مىندەتتەسە، پايداسى زور.

ءبىلىم وردالارى وسى باعىتتا ءبىراز جۇمىس اتقارعانى تۇسىنىكتى. بۇل جۇيە تەك ارنايى مەكتەپتەر عانا ەمەس، جالپى ورتا مەكتەپتەردىڭ بارىنە ەنگىزىلسە، دۇرىس بولار ەدى. (مىسالى، 9 ا سىنىبى - بولاشاق ماتەماتيكتەر، ء"ا" سىنىبى - بولاشاق ابەبيەتشىلەر (فيلولوگتار), "ب" سىنىبى - حيميك-بيولوگتار ت.ب. 9-11 سىنىپتا وقۋشىلارعا "ماماندىعىن" اۋىستىرۋعا دا مۇمكىندىك بەرۋ كەرەك.... 11 سىنىپتى بىتىرگەندە، ولار ناقتى ماماندىعىن جانە ءوزى تاڭداعان سالانىڭ نەگىزدەرىن تولىق ءبىلىپ شىعادى.....)

6. جالپى، 12 جىلدىق دەگەندى توقتاتقان دۇرىس. 11 جىلدىقتىڭ ءوزىن ويلانۋ كەرەك. بۇگىنگىدەي اقپارات، وقۋ-ءبىلىم قولجەتىمدى زاماندا 10 جىل بىلاي دا بىلاي جەتەدى. 11 جىلدىق، 12 جىلدىق دەپ كەرەكتى-كەرەكسىز "قوقىس پاندەردى" تىقپالاي بەرۋدىڭ كەرەگى جوق. بۇگىنگى بالا بارلىق جاعىنان تەز جەتىلەدى، جەتكىنشەك تەز ەسەيەدى، ولاردى سوقتالداي بولعانشا مەكتەپتە ۇستاۋدىڭ كەرەگى جوق....

7. وقۋ باعدارلامالارىنداعى ارتىق ءپان، ارتىق وقۋلىقتاردى "قوقىسقا" لاقتىراتىن كەز كەلدى. وقۋلىقتاردىڭ فورماتى ستاندارت بولۋ كەرەك. اسىرەسە باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارى ءبىر پاننەن قوسىمشا تاباقتاي-تاباقتاي ءۇش كىتاپ ارقالاپ جۇرمەۋى كەرەك. 1-4 سىنىپ وقۋشىلارى جۇقا-جۇقا 3-4 كىتاپتان ارتىق ارقالاماۋى ءتيىس. ولاردىڭ سۇيەگى شەمىرشەك، ءوسىپ كەلە جاتقان ورگانيزم. ولارعا كوبىرەك قيمىلداۋ، جۇگىرۋ كەرەك. ولارعا دەنەشىنىقتىرۋ، بي ساباقتارى كۇندە ءوتۋ كەرەك. سوندا دەنەسى قيقى-جيقى قيسىق ۇرپاق ەمەس، دەنى ساۋ، دەنەسى سۇلۋ ۇرپاق وسەدى. ولاردىڭ تاماق راتسيونى ەرەكشە قاداعالانۋى ءتيىس...

8. "وتباسى حرەستوماتياسىن" 1-11 سىنىپ باعدارلاماسىنا اپتاسىنا 2-3 رەت وقىتىلاتىن ءپان رەتىندە قابىلداپ، ەنگىزۋ كەرەك. ەسەسىنە، ورىس ءتىلى ءپانىنىڭ ساعاتىن الدەقايدا قىسقارتقان ءجون. بۇگىنگى ينتەرنەت زامانىندا ونسىز دا بالانىڭ ءتىلى ورىسشا شىعىپ، اعىلشىنعا دا تەز بەيىمدەلىپ ءجۇر. ال قازاق ءتىلى، وتباسىلىق قۇندىلىقتار، ۇلتتىق قۇندىلىقتار مۇلدەم بالاعا جات دۇنيە سەكىلدى دالادا قالدى...

9. كەڭەس كەزىندەگىدەي بالانى ۋپك، ەڭبەككە، تاجىريبەلىك، شارۋاشىلىق جۇمىستارعا باۋلۋدىڭ بالانىڭ ءوزى ءۇشىن دە، بولاشاعى ءۇشىن دە، مەملەكەت ءۇشىن دە پايداسى زور...

10. "قۇقىق نەگىزدەرى" ءپانىن 7 سىنىپتان باستاپ، "رادي گالوچكي" ەمەس، تەرەڭدەتىپ وقىتۋ كەرەك. سوندا حالقىڭىزدىڭ "توبىر" دەپ اتالاتىن بولىگى ازايادى...

11. "مادەنيەت" (ەتيكا، ەستەتيكا) ءپانىن بالا جاستان دۇرىستاپ وقىتۋ كەرەك. تۇككە كەرەگى جوق پاندەردى، ولارعا ارنالعان ساپاسىز وقۋلىقتاردى جويۋ كەرەك....

ۇبت، عىلىم سالاسى، بولون جۇيەسى... - ءوز الدىنا ءبىر-ءبىر توم ارناۋعا بولاتىن ماسەلەلەر شاش ەتەكتەن...

ارمان دا كوپ، وي دا كوپ، ۇسىنىس تا كوپ... ءبارىن ءبىر پوستقا سىيعىزۋ مۇمكىن ەمەس...

ۇرپاق بولاشاعى، ۇلت بولاشاعى مەكتەپتەن قالىپتاسادى...

ساۋلە ابىلداحانقىزىنىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى جازباسى

Abai.kz