قازىر ەلىشىلىك تالقىنىڭ تاقىرىبى - «قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا بەيبىت جينالىستاردى ۇيىمداستىرۋ جانە وتكىزۋ ءتارتىبى تۋرالى» زاڭ جوباسى. دالىرەك ايتساق، جۇرت تالقى-تالاسىندا - زاڭ جوباسىنىڭ وزىنەن گورى بەلگىلى  قۇقىق قورعاۋشى ەۆگەني ءجوۆتيستىڭ قارسىلىق اۋانداعى پىكىرى. قوعام بەلسەندىلەرىنىڭ ءھام سەرگەك سانالى ازاماتتاردىڭ پىكىرى ەكىگە جارىلعان، قازىر. ءبىر توبى ءجوۆتيستى جاقتاسا، ەكىنشىلەرى ونىڭ ۇسىنىسى - ەلىمىزدىڭ تەرريتوريالىق تۇتاستىعىنا قاۋىپ توندىرەدى، دەيدى.

ال اتالعان زاڭ جوباسى پارلامەنت قاراۋىنان ءوتىپ، اقورداعا جىبەرىلگەن. 8 ساۋىردە ءماجىلىس ماقۇلداپ، 30 ساۋىردە سەنات قارادى. زاڭ جوباسى تۋرالى بايانداما جاساعان قر اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ ءمينيسترى داۋرەن اباەۆ: «قاراما-قايشى پىكىر كوپ بولدى. سىن-ەسكەرتپەنىڭ ءبارى ەسكەرىلىپ، زاڭ جوباسىنا ايتارلىقتاي وزگەرىس ەنگىزىلدى»، - دەگەن.

ول بويىنشا، ميتينگ وتكىزۋ ءۇشىن كەمى 5 كۇن بۇرىن رۇقسات الۋ كەرەك (بۇرىن 15 كۇن بولعان), ال بيلىك وكىلدەرى 7 كۇننىڭ ىشىندە جاۋاپ بەرۋى مىندەتتى.

اتالعان زاڭ جوباسىنا قاتىستى بەلگىلى ادۆوكات، قوعام بەلسەندىسى ابزال قۇسپان ءوز پىكىرىن بىلدىرگەن بولاتىن...

ەلدىگىمىزدى ساقتاپ قالايىق، اعايىن!

ابزال قۇسپان، ادۆوكات:

- ارداقتى اعايىن، «قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا بەيبىت جينالىستاردى ۇيىمداستىرۋ جانە وتكىزۋ ءتارتىبى تۋرالى» زاڭ جوباسى پارلامەنت قابىرعاسىنان شىقتى. شىعا سالىسىمەن كوپتەگەن قۇقىق قورعاۋشىلار مەن ساراپشىلار، ماماندار تاراپىنان سىنعا ۇشىراۋدا. بىردەن ايتا كەتەيىن، وسى زاڭ جوباسىنىڭ بىرقاتار نورمالارىن سىناپ، پىكىرىمدى ءبىلدىرىپ كەلەمىن. بۇل تۋرالى باق بەتىندە ايتتىم، جازدىم، ۆيدەو-اۋديو جازبالارىم بار.

بىراق، ءدال وسى قازىرگى تاڭدا ەۆگەني جوۆتيس باستاعان ءبىر توپ مامان جاڭا زاڭ ىشىندەگى: «شەتەلدىك جانە ازاماتتىعى جوق ادامداردىڭ قازاقستاندا ميتينگىگە شىعا المايتىنىنا بايلانىستى نورما ەۋروپانىڭ جانە حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ شارتتارىنىڭ، ادام قۇقىعى جونىندەگى بولىمدەرىنە سايكەس كەلمەيدى»، - دەپ مالىمدەپ، بۇل زاڭعا بويكوت جاريالادى.

وسىعان قاتىستى مەن ءپرينتسيپتى كوزقاراسىمدى بىلدىرگىم كەلەدى. بۇدان بۇرىن، اۋەلى، وسى زاڭ جوباسىنىڭ قازىرگى قولدانىستاعى كونستيتۋتسياعا سايكەس كەلەتىنىن، ال ەۆگەني ءجوۆتيستىڭ تالاپتارى وسى كونستيتۋتسياعا قايشى كەلەتىنىنە توقتالعاندى ءجون سانادىم.

بىرىنشىدەن، كونستيتۋتسيانىڭ 32-بابىندا ميتينگىلەرگە قاتىستى بىلاي دەپ كورسەتىلگەن: «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتارى بەيبiت ءارى قارۋسىز جينالۋعا، جينالىستار، ميتينگiلەر مەن دەمونستراتسيالار، شەرۋلەر وتكiزۋگە جانە توسقاۋىلدارعا تۇرۋعا حاقىلى».

بۇدان تۇسىنەتىنىمىز، بۇل جەردە التەرناتيۆا بولاتىنداي نورما جوق. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتارىنا عانا بەرىلگەن ايىرىقشا پرەروگاتيۆتى قۇقىق ەكەنىن ەسكەرتكەن ابزال. بۇل ءبىر.

ەكىنشىدەن، كەز-كەلگەن ەلدە حالىقارالىق شارتتاردان بولەك ءوزىنىڭ ۇلتتىق زاڭناماسى بولادى جانە ونىڭ بەلگىلى ءبىر ەرەكشەلىكتەرى بولاتىنى جاسىرىن ەمەس.

وعان ناقتى مىسال كەلتىرسەم، بىرنەشە جىل كولەمىندە ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستاعى جەڭىستى سىلتاۋ قىلىپ، رەسەيدىڭ «نوچنىە ۆولكي» دەگەن بايكەرلەر قوعامى جەڭىستى بەرلينگە بارىپ تويلايمىز دەگەن ماقساتپەن بىرنەشە رەت ەلدىڭ اۋماعىنان اۆتوبۋسپەن نەمەسە وزدەرىنىڭ موتوتسيكلدەرىمەن شەرۋلەر ۇيىمداستىرۋدا. بىراق ەۋروپا وداعىنا كىرە الماۋدا. سەبەبى پولشادان باستاپ ولاردى ءارى قاراي وتكىزۋگە تىيىم سالىپ تاستاپ جاتىر. ال ەۆگەني جوۆتيس ايتقان حالىقارالىق ادام قۇقىقتارى جونىندەگى نورمالارعا سايكەس، ولاردا ازاماتتىعى جوق نەمەسە شەتەلدىك ازاماتتىڭ شەرۋگە شىعۋىنا رۇقسات ەتىلگەن. دەگەنمەن ءدال وسى جاعدايدا «نوچنىە ۆولكي» بايكەرلەرىنىڭ كوتەرىپ جۇرگەن ۇرانى، ول – ءستالينيزمدى، كەڭەس ۇكىمەتىن، سونداي-اق ورىس ۇلتشىلدىعىن ناسيحاتتاۋ. بۇل ەۋروپا ەلدەرىنىڭ ۇستانىمىنا قاراما-قايشى كەلەتىندىكتەن، بەيبىت شەرۋ وتكىزبەك تۇگىلى، ءوز اۋماقتارىنا جولاتپاۋدا. وسىعان بايلانىستى رەسەيدىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنەن باستاپ ءارتۇرلى دەڭگەيدەگى باسشىلارى، ساياساتكەرلەرى نەگاتيۆ پىكىرلەرىن جەتكىزۋدە.

تاعى ءبىر مىسال، 1991 جىلى ورال قالاسىندا جەرگىلىكتى كازاكتار مەن سىرتتان، رەسەيدىڭ كوپتەگەن وبلىستارىنان، سوناۋ سانكت-پەتەربۋرگ پەن شەكاراداعى بەس ايماعىنان كازاچەستۆو وكىلدەرى كەلىپ، ورال كازاچەستۆوسىنىڭ رەسەي يمپەرياسىنا قىزمەتىنىڭ 300 جىلدىعىن تويلاۋعا نيەت ەتتى. بۇل جەردە ۇلكەن حالىقارالىق جانجالدىڭ الدى الىندى. ارينە قاقتىعىستار بولدى. جەرگىلىكتى قازاق حالقى، سول كەزدەگى «ازات» پارتياسى وتە بەلسەندى ارەكەت ەتتى، اشتىق جاريالادى. ەڭ باستىسى ۇلتارالىق جانجالدىڭ بەتى قايتارىلدى.

اتالمىش وقيعالاردان تۇيەر ساباعىمىز، بۇل زاڭ نورماسى وزگەرىسكە ۇشىراپ، شەتەل ازاماتتارىنا دا، ازاماتتىعى جوق ادامدارعا دا ميتينگىگە شىعۋعا رۇقسات بەرىپ قوياتىن بولساق، سونداي جاعدايلاردىڭ قايتالانباسىنا كىم كەپىل بولا الادى؟!

سوندىقتان مەن زاڭگەر، قوعامنىڭ بەلسەندى وكىلى رەتىندە ءدال وسى نورمانى قولداۋعا شاقىرامىن. ويتكەنى بۇل زاڭ جوباسى پارلامەنت قابىرعاسىنان شىققانىمەن، پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنە جولدانىپ، مەملەكەت باسشىسى قول قويعاننان كەيىن بەلگىلى ءبىر ۋاقىتتان كەيىن بارىپ كۇشىنە ەنەدى. قاجەتتى قاعيدانى ساقتاپ قالۋعا اتسالىسايىق، اعايىن!

Abai.kz