شابا ادەنقۇلقىزى: «ۇلتتىق ونەردى ۇلىقتاۋعا ۇمتىلىپ ءجۇرمىن»
- قۇرمەتتى شابا ادەنقۇلقىزى، شىعارماشىلىق كەشىڭىزدى وتكىزەيىن دەپ جاتىر ەكەنسىز، ءبارى ءساتتى بولسىن! كەش تۋرالى از-كەم وقىرماندارعا ايتا وتىرساڭىز.
- شىعارماشىلىق كەش 16 قاراشادا الماتىداعى مۇحتار اۋەزوۆ اتىنداعى اكادەميالىق دراما تەاترىندا كەشكى ساعات 19.00-دە وتەتىن بولىپ بەلگىلەندى. كەشتە ايتىلاتىن اندەردىڭ مازمۇنى جاعىنان ۇلتىمىزعا ماقتانىش بولىپ كەلگەن حالىق اندەرى، ەلىمىزگە بەلگىلى كومپوزيتورلاردىڭ ايگىلى اندەرى ورىندالادى. سونىمەن قاتار، ءوزىم جازعان اندەردى دە ورىندايمىن. قۇرمانعازى اتىنداعى وركەستردىڭ سۇيەمەلدەۋىمەن بىرنەشە ءان بولادى. حالقىمىزدىڭ قاسيەتتى قارا دومبىراسىمەن جانە گيتارامەن دە اندەر ايتامىن. كەشتىڭ ەڭ باستى ەرەكشەلىگى - تابيعي ءتىرى داۋىستا وتەتىندىگىندە. كەشكە كەلەتىن ارنايى قوناقتار مەملەكەتتتىك سىيلىقتىڭ يەگەرى قايرات بايبوسىنوۆ، كوپتىڭ كوڭىلىنەن شىعىپ جۇرگەن انشىلەر توقتار مەن بەيبىت، نۇرلان البان، اقبوتا كەرىمبەكوۆا، عاسىر توبى، قازاق ءبيىنىڭ ۇزدىك شەبەرى شۇعىلا ساپارعاليقىزى جانە وزگە دە جۇلدىزدار ءوز ونەرىن جۇرتقا ۇسىنادى. كەش تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ 20 جىلىنا ارنالىپ "مارجان قىز" دەگەن اتپەن ۇيىمداستىرىلىپ وتىر.
- انشىلىگىڭىزبەن بىرگە كومپوزيتورلىق ەرەكشەلىگىڭىزدىڭ بار ەكەنىن جاقسى بىلەمىز. قانشا ءان جازدىڭىز، قالاي ورىندالىپ جاتىر؟
- قۇرمەتتى شابا ادەنقۇلقىزى، شىعارماشىلىق كەشىڭىزدى وتكىزەيىن دەپ جاتىر ەكەنسىز، ءبارى ءساتتى بولسىن! كەش تۋرالى از-كەم وقىرماندارعا ايتا وتىرساڭىز.
- شىعارماشىلىق كەش 16 قاراشادا الماتىداعى مۇحتار اۋەزوۆ اتىنداعى اكادەميالىق دراما تەاترىندا كەشكى ساعات 19.00-دە وتەتىن بولىپ بەلگىلەندى. كەشتە ايتىلاتىن اندەردىڭ مازمۇنى جاعىنان ۇلتىمىزعا ماقتانىش بولىپ كەلگەن حالىق اندەرى، ەلىمىزگە بەلگىلى كومپوزيتورلاردىڭ ايگىلى اندەرى ورىندالادى. سونىمەن قاتار، ءوزىم جازعان اندەردى دە ورىندايمىن. قۇرمانعازى اتىنداعى وركەستردىڭ سۇيەمەلدەۋىمەن بىرنەشە ءان بولادى. حالقىمىزدىڭ قاسيەتتى قارا دومبىراسىمەن جانە گيتارامەن دە اندەر ايتامىن. كەشتىڭ ەڭ باستى ەرەكشەلىگى - تابيعي ءتىرى داۋىستا وتەتىندىگىندە. كەشكە كەلەتىن ارنايى قوناقتار مەملەكەتتتىك سىيلىقتىڭ يەگەرى قايرات بايبوسىنوۆ، كوپتىڭ كوڭىلىنەن شىعىپ جۇرگەن انشىلەر توقتار مەن بەيبىت، نۇرلان البان، اقبوتا كەرىمبەكوۆا، عاسىر توبى، قازاق ءبيىنىڭ ۇزدىك شەبەرى شۇعىلا ساپارعاليقىزى جانە وزگە دە جۇلدىزدار ءوز ونەرىن جۇرتقا ۇسىنادى. كەش تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ 20 جىلىنا ارنالىپ "مارجان قىز" دەگەن اتپەن ۇيىمداستىرىلىپ وتىر.
- انشىلىگىڭىزبەن بىرگە كومپوزيتورلىق ەرەكشەلىگىڭىزدىڭ بار ەكەنىن جاقسى بىلەمىز. قانشا ءان جازدىڭىز، قالاي ورىندالىپ جاتىر؟
- نەگىزىندە ءان ايتۋ اتا-بابالارىمىزدان جالعاسىپ كەلە جاتقان ەرەكشەلىگىم بولۋ كەرەك. اكەمنىڭ دە، شەشەمنىڭ دە ونەرگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگى اسا جوعارى ەدى. اۋىل، ەلدىڭ ىشىندە اجەپتاۋىر ولەڭ ايتىپ جۇرەتىن. ەكى اپكەم جاپ-جاقسى ءان ايتادى. سولاردىڭ اراسىنان ارنايى ونەر قۋىپ، ءبىلىم جولىنا ءتۇسىپ، كاسىپتىك دەڭگەيگە كوتەرىلگەن مەن بولدىم. قىتايدا كوللەدجدىڭ مۋزىكا ماماندىعى بويىنشا ءبىلىم الىپ شىققان سوڭ، قىزمەت جولىمدى شاكىرت تاربيەلەۋ باعىتىندا باستاپ ەدىم. اللا بەرگەن ونەر شىعار، ادەمى اندەردى ورىنداي ءجۇرىپ وزگەشە ءبىر كۇيگە ەنىپ، جاڭا اۋەندەر شىعارا باستادىم. ارنايى كومپوزيتورلىق ماماندىقتى وقىماسام دا، باياعىدان بىزگە بەلگىلى بولعان حالىق كومپوزيتورلارىنىڭ جولىن قۋىپ، تولىققاندى اندەردى ومىرگە الىپ كەلدىم. ءارى ولاردىڭ العاشقى ورىنداۋشىسى ءوزىم بولدىم. اۋىزدان اۋىزعا تارالعان اندەر ەل ءىشىن كەزىپ كەتتى. بىرنەشە ءان كاسسەتالارىم جازىلىپ، تىڭدارماندارىم جاعىنان ىقىلاسقا بولەندى. بۇل مەنىڭ ونەرگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىمدى ءتىپتى دە تەرەڭدەتە ءتۇستى. وسىلايشا 2002 جىلى قۇرمانعازى اتىناعى قازاق ۇلتتىق كونسەرۆاتورياسىنىڭ دايىندىق كۋرسىنا قابىلدانىپ، وسى وقۋ ورنىنىڭ ارنايى بولىمىندە 2004-2008 جىلدارى ارالىعىندا حالىق ءانى كافەدراسىندا ءداستۇرلى ءان كلاسسىن ءبىتىردىم. ايرىقشا ايتا كەتەتىن جايت، قازاقستاننىڭ حالىق ءارتىسى، ءدۇلدۇل ءانشى قايرات بايبوسىنوۆ اعامىزدىڭ شەبەرحاناسىندا شىڭدالعانىم - مەنىڭ ەڭ ۇلكەن ولجام بولدى. 2008-2010 جىلدارى وسى وقۋ ورنىنىڭ ماگيستراتۋراسىن ءبىتىردىم. ديپلومدىق جۇمىسىمدى ويداعىداي قورعاپ، ۇزدىك ناتيجەمەن وقۋىمدى تامامدادىم. ورىنداۋشىلىق جانە ءان شىعارۋ جاعىنان كاسىپتىك دەڭگەيدە قۇلشىنىستار تانىتقاندىعىمنان بولار، ناتيجە جامان ەمەس. قازىرگە دەيىن 30-عا تارتا ءان جازدىم. سونىڭ جەتەۋى ورىندالىپ ءجۇر. ونەردەگى ءوزىم سىيلايتىن جۇلدىزدار رامازان ستامعازيەۆ، ۇلتۋ قاباەۆا، مەرۋەرت تۇسىپباەۆا سەكىلدى انشىلەر ساحناعا الىپ شىقتى. جالپى ءوزىم ورىنداعان جيىرمادان اسا ءان راديودا ءجيى بەرىلىپ ءجۇر. ءدال قازىر ت.جۇرگەنوۆ اتىنداعى ونەر اكادەمياسىندا ءداستۇرلى ءان بولىمىندە ۇستازبىن.
- ءسىزدىڭ ماقتان تۇتارلىق ونەرىڭىز بولعانىمەن، كوگىلدىر ەكراننان كوپ كورىنبەيتىن سەبەبىڭىز نە؟
- وزىڭىزگە بەلگىلى ونەر جولى كىم-كىمگە دە جەڭىل ەمەس. بۇگىنگىدەي كۇردەلى زاماندا حالىق انىمەن حالقىمىزعا تانىمال بولۋ اسا اۋىر سوعىپ تۇر. ءداستۇرلى ونەر جاعىندا جۇرگەن ءاربىر ادامنىڭ باسىنداعى مۇڭ - وسى. ۋاقىت الىپ كەلگەن جاھاندانۋ ءۇردىسى ءوزىنىڭ ارتىقشىلىعى، ابزالدىعىن كورسەتۋمەن بىرگە، ۇلتتىق قۇندىلىقتارىمىزعا دا زيانىن تيگىزىپ جاتىر. ۋاقىت سولاي بولدى ەكەن دەپ، قاسيەتتى ونەرىمىزدەن قاشقىم كەلمەيدى. قازاقتىڭ حالىق اندەرىندە، ۇلتتىق كومپوزيتورلارىمىزدىڭ اندەرىندە دە ادەمىلىك، سۇلۋلىق، كوركەمدىك، تەرەڭ فيلوسوفيا، دانالىققا باستار وي جاتىر. ەرتە مە، كەش پە، ۇلتىن سۇيگەن ۇل-قىزدار ۇلتتىق بوياۋى قالىڭ حالىق قازىناسىنا توقتايدى. از ساندى باتىستانعان اعايىنداردى ەسەپكە الماعاندا، باسىم كوپ قاراگوز قانداستارىم حالىقتىق ءداستۇردى قورعايدى جانە قولدايدى دەپ نىق سەنەم. "الماتى - مەنىڭ جۇرەگىمدە" ءان فەستيۆالىنىڭ جۇلدەگەرى بولعاندىعىم ۇلت ونەرىنە دەگەن قۇرمەت دەپ سەزەمىن. ء"ۇري-اي" اتتى البومىمنىڭ تىڭدارماندار جاعىنان جىلى قابىلدانۋى سونىڭ ايعاعى.
- ونەر مەكتەبىڭىزدەن حابار تاپتىق، ءومىر مەكتەبى تۋرالى نە ايتاسىز؟
- جەر جاناتى جەتىسۋدىڭ تۋماسىمىن. ايگىلى حان ءتاڭىرى بوكتەرىندەگى رايىمبەك اۋدانىنا جالعاسىپ جاتقان ورتەكەس ءوڭىرىنىڭ قىزىمىن. اقىندار مەن باتىرلارعا بەسىك بولعان شۇرايلى ولكە، ۇيىعان قازاقى تىرلىك، ءوز ورتاسىندا ەسەيتتى. اتالاردان قالعان "سۇيىندىكتىڭ سۇيكەمەسىنەن ساقتا" دەپ ءتامسىل بولعان ءتىلدى-جاقتى ونەردى ءومىرىم دەگەن ولكەدە ەسەيدىم. تامىردان دارىعان قاسيەت بۇگىنگىدەي قارا شاڭىراعىمىزدىڭ قارا ورداسىنان ءبىلىم الۋ دارەجەسىنە دەيىن الىپ كەلدى. قايرات بايبوسىنوۆ سەكىلدى اعالارىمىزبەن وزگە دە اپالارىمىزدىڭ ايالاۋىندا، الىستان كەلگەن اعايىنعا قۇشاعىن اشقان ەلىمىزدىڭ ەركەلەتۋىندە وڭ-سولىمىزدى تانىپ كەلەمىز. مىنە، ەندى 10 جىل بويى ونەردەگى ىزدەنىسىمنىڭ جاۋابى رەتىندە حالىقتىڭ ونەرىن وزىنە قايتارۋدى ماقسات ەتىپ، ءداستۇرلى اندەردى اسپەتتەگەن شىعارماشىلىق ەسەپتىك كەشىمدى ۇسىنىپ وتىرمىن.
- وقىرمانداعا ايتار وي-تىلەگىڭىز بار ما؟
- ەڭ باستىسى - عاسىرلار بويى ارمان بولىپ، اڭساپ جەتكەن تاۋەلسىزدىگىمىز باياندى بولسىن! 20 جىلدىڭ جەمىسى مەن جەڭىستەرى ماڭگىلىككە جالعاسسا ەكەن دەپ جاراتقانعا جالىنامىن. ونەرىن ورگە سۇيرەگەن ۇلتىمىز بار جەردە ۇياتقا قالتىرمايتىن ۇل-قىزى بولۋعا دايارمىز. سىزدەردىڭ اقپارات سالاسىندا كوپكە جاساعان قىزمەتتەرىڭىز جەمىستى بولسىن دەپ تىلەيمىن.
ۇلتتىق ونەردى ۇلىقتاۋجولىندا ۇمتىلىپ ءجۇرمىن. 16 قاراشاداعى م.اۋەزوۆتىڭ ادەمى زالىندا كەزدەسەيىك!
- اڭگىمەڭىزگە راحمەت.
«اباي-اقپارات»
