كەشە الماتىدا قر ۇكىمەتى، اقش-تىڭ حالىقارالىق دامۋ جونىندەگى اگەنتتىگى ء(USAىD) جانە دۇنيەجۇزىلىك بانكتىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن "قازاقستانداعى بيزنەس جۇرگىزۋ سالاسىنداعى رەفورمالار: ىسكە اسىرۋ بارىسى جانە بولاشاعى" تاقىرىبىنداعى كونفەرەنتسيا بولىپ ءوتتى. قازاقستاندا بيزنەس جۇرگىزۋگە قولايلى جاعداي تۋعىزۋ ماسەلەلەرىن قامتىعان بۇل جيىندا جوعارى شەندى مەملەكەتتىك شەنەۋنىكتەر وسى ماقساتتاعى رەفورمالار جايىمەن تانىستىردى. ايتا كەتسەك، بۇل رەفورمالاردىڭ جۇرگىزىلۋىنە دۇنيەجۇزىلىك بانكتىڭ بيزنەس جۇرگىزۋ جەڭىلدىگىنە قاتىستى الەمنىڭ 181 مەملەكەتىن قامتيتىن جىل سايىنعى رەيتينگى دە تۇرتكى بولسا كەرەك.
جيىنعا قاتىسقان قر ەكونوميكا جانە بيۋدجەتتىك جوسپارلاۋ ءمينيسترى باقىت سۇلتانوۆتىڭ ايتۋىنشا، قازاقستان ۇكىمەتى دۇنيەجۇزىلىك بانك جانە اقش-تىڭ حالىقارالىق دامۋ جونىندەگى اگەنتتىگىنىڭ تەحنيكالىق كومەگىنىڭ ارقاسىندا بىرقاتار ماڭىزدى سالالارداعى زاڭداردى جەتىلدىرۋگە باعىتتالعان رەفورمالاردى ازىرلەپ كەلەدى. بۇل رەفورمالار 2009 جىلدىڭ شىلدە ايىنان كەيىن ودان سايىن جەدەلدەتىلۋى ءتيىس.

كەشە الماتىدا قر ۇكىمەتى، اقش-تىڭ حالىقارالىق دامۋ جونىندەگى اگەنتتىگى ء(USAىD) جانە دۇنيەجۇزىلىك بانكتىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن "قازاقستانداعى بيزنەس جۇرگىزۋ سالاسىنداعى رەفورمالار: ىسكە اسىرۋ بارىسى جانە بولاشاعى" تاقىرىبىنداعى كونفەرەنتسيا بولىپ ءوتتى. قازاقستاندا بيزنەس جۇرگىزۋگە قولايلى جاعداي تۋعىزۋ ماسەلەلەرىن قامتىعان بۇل جيىندا جوعارى شەندى مەملەكەتتىك شەنەۋنىكتەر وسى ماقساتتاعى رەفورمالار جايىمەن تانىستىردى. ايتا كەتسەك، بۇل رەفورمالاردىڭ جۇرگىزىلۋىنە دۇنيەجۇزىلىك بانكتىڭ بيزنەس جۇرگىزۋ جەڭىلدىگىنە قاتىستى الەمنىڭ 181 مەملەكەتىن قامتيتىن جىل سايىنعى رەيتينگى دە تۇرتكى بولسا كەرەك.
جيىنعا قاتىسقان قر ەكونوميكا جانە بيۋدجەتتىك جوسپارلاۋ ءمينيسترى باقىت سۇلتانوۆتىڭ ايتۋىنشا، قازاقستان ۇكىمەتى دۇنيەجۇزىلىك بانك جانە اقش-تىڭ حالىقارالىق دامۋ جونىندەگى اگەنتتىگىنىڭ تەحنيكالىق كومەگىنىڭ ارقاسىندا بىرقاتار ماڭىزدى سالالارداعى زاڭداردى جەتىلدىرۋگە باعىتتالعان رەفورمالاردى ازىرلەپ كەلەدى. بۇل رەفورمالار 2009 جىلدىڭ شىلدە ايىنان كەيىن ودان سايىن جەدەلدەتىلۋى ءتيىس.
- سوڭعى جىلدارى ۇكىمەت كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ مەن بيزنەس ورتانى جاقسارتۋعا باسا ءمان بەرىپ كەلەدى. مەملەكەت بۇل باعىتتا الەمدەگى ەڭ وزىق تاجىريبەلەردى پايدالانىپ، حالىقارالىق ۇيىمدارمەن تىعىز قارىم-قاتىناس ورناتتى. ۇكىمەت جۇمىسىنداعى باسىم باعىتتاردىڭ ءبىرى - مەملەكەت پەن جەكە بيزنەس اراسىنداعى ءوزارا ءتيىمدى، جاڭا فورماتتاعى سەرىكتەستىك ورناتۋ. ارينە، ءبىزدىڭ ەلدەگى بيزنەس-كليماتتى جاقسارتۋعا باعىتتالعان ءىس-قيمىلدارىمىزعا قاتىستى شىنايى باعالاردىڭ ءبىرى - دۇنيەجۇزىلىك بانكى قۇراستىراتىن "بيزنەس جۇرگىزۋ" رەيتينگى. بۇل رەيتينگ ەلىمىزدە بيزنەس جۇرگىزۋدىڭ قانشالىقتى جەڭىل ەكەنىن، كاسىپكەرلىك ىسىندەگى قۇجات راسىمدەۋ مەن رۇقسات الۋعا قانشا ۋاقىت كەتەتىنىن، مۇنداي پروتسەدۋرالاردى ورىنداۋعا قانشا شىعىن جۇمسالاتىنىن انىقتايدى، - دەدى باقىت سۇلتانوۆ.
اتالعان رەيتينگتىڭ وتكەن جىلدىڭ قىركۇيەك ايىندا جاريالانعان سوڭعى دەرەكتەرىنە قاراعاندا، قازاقستان 181 مەملەكەتتىك اراسىنان 70 ورىندى يەلەنىپتى. وسىلايشا ءبىز 2008 جىلمەن سالىستىرعاندا 10-ورىنعا جوعارى كوتەرىلىپپىز. ال شىعىس ەۋروپا مەن ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ اراسىنداعى رەيتينگتە قازاقستان ءتىزىمنىڭ بەل ورتاسىندا كەلەدى. 25 ەلدىڭ اراسىنان 12-ورىندا تۇرمىز. مۇندا العاشقى بەستىكتە گرۋزيا، ەستونيا، ليتۆا، لاتۆيا، ءازىربايجان، ال سوڭعى ساتىدا رەسەي، وزبەكستان، ۋكراينا جانە تاجىكستان مەملەكەتى ورنالاسقان.
سونداي-اق ەكونوميكا جانە بيۋدجەتتىك جوسپارلاۋ ءمينيسترى قازاقستاننىڭ وسى رەيتينگتەگى كورسەتكىشىن جاقسارتۋ جولىندا اتقارىلعان جۇمىستارعا دا قىسقاشا توقتالا كەتتى.
- وتكەن جىلدىڭ قاراشا ايىنان بەرى وسى ماسەلەگە بايلانىستى پرەمەر-ءمينيستردىڭ ورىنباسارىنا ارنايى بەكىتىلگەن جۇمىس توبى جۇمىس ىستەپ كەلەدى. بۇل توپتىڭ جۇمىسى ەلدەگى بيزنەس جۇرگىزۋ جاعدايىن جاقسارتۋعا باعىتتالعان. ارينە، دۇنيەجۇزىلىك بانكتىڭ رەيتينگىنەن جوعارى ورىن الۋ العا قويعان ماقساتىمىز ەمەس، بۇل تەك جۇرگىزىلىپ جاتقان جۇمىستاردى باعالاۋ قۇرالى رەتىندە قىزمەت ەتەدى. تاعى ءبىر ايتا كەتكىم كەلەتىنى، بۇل توپتىڭ جۇمىسىنا بارلىق مۇددەلى تاراپتار - مەملەكەتتىك ورگاندار، "اتامەكەن وداعى" ۇلتتىق ەكونوميكالىق پالاتاسى، قازاقستان كاسىپكەرلەرىنىڭ فورۋمى جانە دۇنيەجۇزىلىك بانكتىڭ بيزنەس ورتانى جەتىلدىرۋ جونىندەگى كومانداسىنىڭ ماماندارى، ءUSAىD ۇيىمىنىڭ ساۋدا مەن كەدەندىك رەفورمالاردى ليبەراليزاتسيالاۋ جونىندەگى جوبالار قاتىسادى. بۇل جۇمىستىڭ اياسىندا رەيتينگتىڭ جەتى ينديكاتورى بويىنشا كورسەتكىشتەرىمىزدى جاقسارتۋ مەن ساۋدا جانە كەدەندىك رەفورمالاردى جەتىلدىرۋ جونىندەگى بەس كەڭەس قۇرىلدى. ولار كاسىپورىن اشۋ ءىسىن، قۇرىلىسقا رۇقسات الۋ، مەنشىكتەگى مۇلىكتى تىركەۋ، نەسيە الۋ، ينۆەستورلاردى قورعاۋ، حالىقارالىق ساۋدا جۇرگىزۋ سياقتى تالاپتاردى جەڭىلدەتۋ ماقساتىندا ناقتى ۇسىنىستار ازىرلەدى. ازعانتاي ۋاقىتتىڭ ىشىندە-اق جۇمىس توبى اكىمشىلىك كەدەرگىلەردى ازايتىپ، ەلدەگى بيزنەس كليماتتى جاقسارتۋعا باعىتتالعان بىرقاتار نورماتيۆتىك-قۇقىقتىق اكتىلەر مەن مەكەمەلەردىڭ ىشكى اكتىلەرىن قابىلداپ ۇلگەردى، - دەپ قوستى مينيستر.
باقىت سۇلتانوۆتىڭ ايتۋىنشا، جۇرگىزىلگەن رەفورمالاردىڭ قاتارىنا ء"بىر تەرەزە" قاعيداسى بويىنشا جۇمىس ىستەيتىن حالىققا قىزمەت كورسەتۋ ورتالىقتارىنىڭ اشىلۋىن، كاسىپورىندى تىركەۋ مەرزىمدەرىنىڭ قىسقارتىلعانىن، مەملەكەتتىك باج سالىقتارىنىڭ ازايىپ، كاسىپورىندار ءۇشىن ەلەكتر جەلىلەرىنە قوسىلۋ قۇنىنىڭ ازايتىلعانىن جاتقىزۋعا بولادى. سونداي-اق مينيستر ءUSAىD وكىلدەرىنە جەر تەلىمدەرىن ۇلەستىرۋ مەرزىمىنىڭ قىسقارعانى مەن جىلجىمايتىن مۇلىكتى تىركەۋ مەرزىمىنىڭ 15 كۇننەن 10 كۇنگە دەيىن قىسقارعانىن جەتكىزدى.
دۇنيەجۇزىلىك بانكتىڭ قازاقستانداعى تۇراقتى وكىلى سەرگەي شاتالوۆ تا قازاقستان ەكونوميكاسىنداعى ايرىقشا ماڭىزى بار سالالارداعى جاعدايدىڭ جاقسارعانىن تىلگە تيەك ەتتى. "جاھاندىق قارجى داعدارىسى مەن كوپتەگەن ەلدەردە ورىن العان رەتسەسسيا جاعدايىندا بيزنەس جۇرگىزۋدى جەڭىلدەتۋ مەن جەدەلدەتۋدىڭ ماڭىزدىلىعى ارتىپ وتىر. قازىر بيزنەس-قاۋىمداستىقتار ۇكىمەتتىڭ رەفورمالارىمەن تانىسىپ، مەملەكەت تاراپىنان كورسەتىلەتىن قىزمەتتەر ساپاسىنىڭ ارتۋىن كۇتۋى كەرەك", - دەدى دۇنيەجۇزىلىك بانكتىڭ قازاقستانداعى تۇراقتى وكىلى.
ارينە، كونفەرەنتسيا جۇمىسىنا قاتىسقان مەملەكەتتىك ورگان وكىلدەرى مەن وزگە دە بىلىكتى ماماندار اتاپ وتكەندەي، قازاقستانداعى بيزنەس-كليماتتى جاقسارتۋ جولىندا قايتا قاراستىرۋ مەن ۇلكەن وزگەرىستەردى تالاپ ەتەتىن سالالار دا جوق ەمەس. مۇنداي تۇستاردىڭ ءبىرى - كورپوراتيۆتىك بانكروتتىق سالاسى. بۇل جەردە بانكروتقا ۇشىراعان فيرمانىڭ بيزنەستەن كەتەرىندە كرەديتورلار مەن تۇتىنۋشىلاردىڭ شىعىندارىن مەيلىنشە قىسقارتۋىن قامتاماسىز ەتۋ قاجەت. سوندىقتان دا قازىر ەل ۇكىمەتى بانكروتتىقتىڭ قازىرگى جۇيەسىن قايتا قاراستىرۋ ماسەلەسىن كوتەرىپ وتىرعان كورىنەدى.
- "قازاقستان ۇكىمەتى مەملەكەت پەن جەكە سەكتور اراسىنداعى ءتيىمدى ارىپتەستىكتىڭ نەگىزىن قالايتىن ەڭ ۇزدىك الەمدىك تاجىريبەنى قولدانۋدا. وسىنىڭ ارقاسىندا ەلدە جۇرگىزىلىپ جاتقان اكىمشىلىك جانە قۇقىقتىق رەفورمالاردىڭ تۇراقتى بولاتىنىنا سەنىمدىمىز", - دەدى اقش-تىڭ حالىقارالىق دامۋ جونىندەگى اگەنتتىگىنىڭ ديرەكتورى دجانەت باللانتاين.
ايتا كەتسەك، دۇنيەجۇزىلىك بانكتىڭ جاھاندىق "بيزنەس جۇرگىزۋ" رەيتينگىنىڭ كوش باسىندا سينگاپۋر، جاڭا زەلانديا جانە اقش تۇر. ال قىرعىزستان - 68, رەسەي -120, وزبەكستان - 138, ۋكراينا 145-ورىندا كەلەدى.

ايدىن ولجاەۆ

«ايقىن» گازەتى 27 ماۋسىم 2009 جىل