ەلىمىزدەگى ەپيدەميولوگيالىق احۋالعا بايلانىستى كارانتين شارالارى تاعى ەكى اپتاعا ۇزارتىلدى. وسىعان وراي كوپشىلىك اراسىندا تابىسىنان ايىرىلعاندارعا تامىز ايىندا جاردەماقى تولەنە مە دەگەن سۇراق تۋىنداعان.

بۇل سۇراقتىڭ جاۋابىن پرەمەر-ءمينيستردىڭ ورىنباسارى ەرالى توعجانوۆ بەردى. توعجانوۆتىڭ ايتۋىنشا، ۋاقىتشا جۇمىسسىز قالعان قازاقستاندىقتارعا جاردەماقى بەرىلەدى. بىراق كارانتين ەكى اپتاعا ۇزارتىلعاندىقتان، جاردەماقى دا ەكى اپتاعا عانا تولەنەدى.

«پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ تاپسىرماسى بار. كارانتين ەكى ايعا ۇزارعاندىقتان، جاردەماقى تولەنەدى. بىراق سومانىڭ جارتىسى، ياعني 42 500 تەڭگەنىڭ جارتىسى، 21 250 تەڭگە تولەنەدى»، – دەدى ول ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىندە وتكەن بريفينگىدە.

دەمەك، «ەسەپكە جۇيرىك» ۇكىمەت كارانتين جارتى ايعا ەنگىزىلگەندىكتەن، ەڭ تومەنگى جالاقىنىڭ (42 500 تەڭگە) جارتىسىن عانا تولەگەلى وتىر. ۇكىمەتتىڭ بۇل شەشىمىن قالاي باعالاۋعا بولادى؟ ءبىزدىڭ بيلىك كەيبىر الاياق ساۋداگەرلەر سەكىلدى. حالىقتىڭ جاعدايىمەن مۇلدە ساناسپايدى، تيىن ساناپ، ەسەپتەسىپ حالىقتىڭ ءوز قارجىسىن وزىنە قيمايدى.

كارانتين 15 تامىزدان كەيىن اياقتالسا، قالعان ون نەشە كۇندە جۇمىسسىز قالعان حالىق جۇمىس تاۋىپ ۇلگىرە مە؟ جۇمىس بەرۋشىلەر قالعان جارتى ايعا جالاقى تولەي مە؟ ءتىپتى كارانتين اياقتالا سالا، حالىق بىردەن قالىپتى تۇرمىسقا ورالىپ، تابىس تابا باستاۋى مۇمكىن ەمەس. وسىلاردىڭ ءبارىن ەسكەرە وتىرىپ، تامىز ايىنا ءبولىپ-جارماي 42 500 تەڭگەسىن تولىق تولەي سالسا بولار ەدى عوي.

ۇكىمەت «بيۋدجەت قارجىسىن ۇنەمدەپ جاتىرمىز» دەپ ءۋاج ايتاتىن شىعار. ءبىزدىڭ بيلىك حالىققا كەلگەندە عانا ۇنەمشىل بولىپ قالادى. ال وزدەرى توي-جيىن وتكىزسە، توزباعان جولدى بۇزىپ قايتا جوندەسە، قالا كۇنىن تويلاسا، وتشاشۋ اتسا بيۋدجەتتىڭ قارجىسىن ايامايدى. وزدەرىنە كەلگەندە كول، حالىققا كەلگەندە ءشول ۇكىمەت قازاقستاندا عانا بار شىعار...

ەكىنشى ماسەلە، كەشە ەڭبەك جانە حالىق الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگى كارانتينگە بايلانىستى تابىسىنان ايىرىلعان قازاقستاندىقتارعا تامىز ايىندا 63 750 تەڭگە تولەيمىز دەگەن اقپارات تاراتتى.

از عانا 42 مىڭدى تولىق بەرمەي وتىرعان ۇكىمەت قالايشا «جومارتتىق» تانىتتى، دەپ اتالعان مينيسترلىكتىڭ سايتىن اقتادىق. قازاقشا ءتىلى جاڭا شىققان جاس بالاداي كەدىر-بۇدىرى كوپ ماتىننەن تۇسىنگەنىمىز، تابىسىنان ايىرىلعان تۇرعىندارعا 42 500 تەڭگەگە قوسىمشا، مەملەكەتتىك الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ قورىنان ەڭ تومەنگى جالاقىنىڭ تەڭ جارتىسىنداي قارجى قوسا بەرىلەدى ەكەن. ەڭ تومەنگى جالاقىنىڭ تەڭ جارتىسى دەگەنىمىز 21 250 تەڭگە، وسى ەكەۋىن قوسقاندا 63 750 تەڭگە تولەنەدى دەپ وتىر.

مۇنى ەستي سالا، ەرتە قۋانىپ كەتپەڭىز. حالىق تابىسىنان ايىرىلدى دەپ ءبىر ايدا 63 مىڭ تەڭگەدەن تاراتقالى وتىرعان ۇكىمەت جوق. «بۇل كومەكتى ماسق-دان بىرجولعى تولەم تاعايىنداۋعا العاش رەت ءوتىنىش بەرگەن ازاماتتار عانا الادى» دەگەن شارتتارى تاعى بار. بۇل نە دەگەن ءسوز؟ شىلدە ايىندا 42 500 تەڭگەنى الۋعا ءوتىنىش بەرمەگەندەر، توعجانوۆ ۋادە ەتكەن تامىز ايىنداعى 21 250 تەڭگەنى قوسىپ، 63 750 تەڭگە الادى دەگەن ءسوزى (1,5 ايعا).

سوندا ەشتەڭە دە وزگەرگەن جوق. شىلدەگە 42 500 الىپ، تامىزدا 21 250 الدىڭ نە، شىلدەدە ەشتەڭە الماي، تامىز ايىندا 63 750 تەڭگە الدىڭ نە ءبارى ءبىر ەمەس پە؟! حالىقتى ەسەپتەن جاڭىلدىرىپ، كوڭىلىن اۋلاۋدى ابدەن ۇيرەنگەن بيلىك تامىز ايىندا 63 مىڭ تەڭگە تولەگەلى جاتىرمىز دەپ ەلدى شاتاستىرىپ وتىر، قىسقاسى.

ەندى اقپارات ءۇشىن اتاعى ۇلكەن «63 مىڭ تەڭگەنى» كىمدەر الاتىنىن ايتا كەتەيىك:

1) مەملەكەتتىك زاڭدى تۇلعالاردىڭ (شارۋاشىلىق جۇرگىزۋ قۇقىعىنداعى مەملەكەتتىك كاسىپورىنداردىڭ قىزمەتكەرلەرىنەن باسقا), سونداي-اق اكتسيالارى مەن جارعىلىق كاپيتالىنداعى قاتىسۋ ۇلەستەرىنىڭ 100% - ى مەملەكەتكە تيەسىلى زاڭدى تۇلعالاردىڭ، ەكىنشى دەڭگەيدەگى بانكتەردىڭ، بانك وپەراتسيالارىنىڭ جەكەلەگەن تۇرلەرىن جۇزەگە اسىراتىن ۇيىمداردىڭ جانە ولارمەن ۇلەستەس زاڭدى تۇلعالاردىڭ قىزمەتكەرلەرىن قوسپاعاندا، جالاقىسى ساقتالمايتىن دەمالىستاعى قىزمەتكەرلەر;

2) جەكە كاسىپكەرلەر;

3) جەكە پراكتيكامەن اينالىساتىن ادامدار;

4) نىساناسى جۇمىستاردى ورىنداۋ (قىزمەتتەردى كورسەتۋ) بولىپ تابىلاتىن ازاماتتىق-قۇقىقتىق سيپاتتاعى شارتتار بويىنشا تابىس الاتىن جەكە تۇلعالار;

5) بىرىڭعاي جيىنتىق تولەمدى تولەۋشىلەر بولىپ تابىلاتىن جەكە تۇلعالار.

قۋانىش قاپپاس

Abai.kz