كەشە سەناتتىڭ سايلاۋى ءوتتى. بۇل سايلاۋعا حالىق بارىپ، داۋىس بەرگەن جوق. ءتىپتى، ۇگىت-ناسيحاتپەن جۇرگەن ۇمىتكەرلەردى دە، ولاردىڭ ءتىزىمى تۇزىلگەن بيۋلەتەندەردى دە كورگەن جوق. ويتكەنى بۇل سايلاۋعا حالىق قاتىسقان جوق. زاڭعا سايكەس، بولاشاق سەناتورلاردى ءماسليحاتتار ىرىكتەپ-تاڭدادى.

ءبىر قىزىعى قر ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ «قر سايلاۋ جۇيەسى» دەگەن تۇسىندىرمەلىگىندە «سەنات ۇمىتكەرلەرىن ءماسليحات سايلايدى»، دەگەن ءسوز اتى-زاتىمەن جوق. بار بولعانى: «سەنات دەپۋتاتتارىن سايلاۋ جاناما سايلاۋ قۇقىعى نەگىزىندە جاسىرىن داۋىس بەرۋ جولىمەن جۇزەگە اسىرىلادى»، دەپ جازىلىپتى. مۇنداعى «جاناما سايلاۋ قۇقىعى» دەگەنى - بۇل سايلاۋدىڭ جالپىحالىقتىق سيپاتى جوق دەگەنى شىعار دەپ تۇسىندىك...

قر كونستيتۋتسياسىنىڭ 51 بابىندا دا: «سەنات دەپۋتاتتارى جاناما سايلاۋ قۇقىعى نەگىزىندە جاسىرىن داۋىس بەرۋ جولىمەن سايلانادى»، دەپ جازىلعان.

ءارى قاراي، «قر سايلاۋ تۋرالى» 1995 جىلعى 28 قىركۇيەكتەگى №2464 كونستيتۋتسيالىق زاڭى بار. وسى زاڭنىڭ 11 تاراۋى: «رەسپۋبليكا پارلامەنتi سەناتىنىڭ دەپۋتاتتارىن سايلاۋ»، دەپ اتالادى.

وسى زاڭنىڭ 72 بابىندا: «سەنات دەپۋتاتتىعىنا كانديدات وبلىس ءماسليحاتتارىنىڭ، رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالا نەمەسە رەسپۋبليكا استاناسى ءماسليحاتىنىڭ وكiلدەرi بولىپ تابىلاتىن تاڭداۋشىلاردىڭ جالپى سانىنىڭ كەمiندە ون پروتسەنتiنiڭ قولداۋىنا، بiراق بiر ءماسليحاتتان تاڭداۋشىلار داۋىسىنىڭ جيىرما بەس پروتسەنتiنەن اسپايتىن داۋسىنا يە بولۋى تيiس»، دەپ جازىلعان ەكەن. ياعني، تاڭداۋشى (سايلاۋشى) – ءماسليحات وكىلى بولىپ تابىلادى!

وسىلايشا، ەل پارلامەنتىنىڭ جوعارعى پالاتاسى – سەناتتىڭ 15 دەپۋتاتىن پرەزيدەنت تاعايىندايدى. ال قالعاندارىن ءماسليحاتتار سايلايدى.

سەنات دەپۋتاتتارىنىڭ وكىلەتتىگى 1998 جىلدىڭ قازانىنان بەرى 6 جىل دەپ بەلگىلەنگەن. سەنات دەپۋتاتتارىنىڭ تەڭ جارتىسى ءار 3 جىل سايىن قايتا سايلانىپ وتىرادى. الدىڭعى سەنات دەپۋتاتتارىنىڭ سايلاۋى 2017 جىلعى 28 ماۋسىمدا وتكەن. ال 2014 جىلى سايلانعان سەنات دەپۋتاتتارىنىڭ وكىلەتتىلىك مەرزىمى 2020 جىلدىڭ 14 قازانىندا تولادى. دەمەك بيىل 2014 جىلى سايلانعان دەپۋتاتتار ورنىن بوساتتى. رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن باقانداي 254,5 ميلليون تەڭگە ءبولىپ, وتكىزگەن بۇل سايلاۋ كەشە اياقتالدى. سايلاۋ اياقتالا سالىسىمەن قر ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسى سايلاۋدىڭ الدىن الا قورىتىندىسىن جاريا ەتتى.

سونىمەن، سۋ جاڭا سەناتورلار كىمدەر؟ قاراڭىز:

اقمولا وبلىسى:

بەكەنوۆ نۇرلان جەكسەنبايۇلى – 89,5%

داۋىس بەرۋگە قاتىسقان 240 ادامنىڭ 213-ءىنىڭ داۋىسىن العان.

جاسى – 59-دا!

اقمولا وبلىسى بويىنشا ايماقتىق تەكسەرۋ كوميسسياسىنىڭ توراعاسى بولعان. زەرەندى اۋداندىق، كوكشەتاۋ قالالىق ءماسليحاتتارىنىڭ سەسسيالارىندا ۇسىنىلعان.

اقتوبە وبلىسى:

قانيەۆ باۋىرجان نۇرالىۇلى – 79,89%

داۋىس بەرۋگە قاتىسقان 179 ادامنىڭ 143-ءىنىڭ داۋىسىن العان.

جاسى – 62-دە!

اقتوبە وبلىسى شالقار اۋدانىنىڭ اكىمى بولعان. شالقار جانە حرومتاۋ اۋداندىق ءماسليحاتتارىنىڭ سەسسيالارىندا ۇسىنىلعان.

الماتى وبلىسى:

دۇيسەمبينوۆ سۇلتان مىرزابەكۇلى – 92,63%

داۋىس بەرۋگە قاتىسقان 287 ادامنىڭ 264-ءىنىڭ داۋىسىن العان.

جاسى – 59-دا!

الماتى وبلىستىق ءماسليحاتىنىڭ حاتشىسى بولعان.

اتىراۋ وبلىسى:

لۇقپانوۆ ساعىندىق ەسەنعاليۇلى – 82,69%

داۋىس بەرۋگە قاتىسقان 105 ادامنىڭ 86-سىنىڭ داۋىسىن العان.

جاسى – 60-تا!

«Kazakhstan Petrochemical Industries Inc.» جشس باسقارۋشى ديرەكتورى جانە باسقارما مۇشەسى، اتىراۋ وبلىستىق ءماسليحاتىنىڭ سەسسياسىندا ۇسىنىلعان.

باتىس قازاقستان وبلىسى:

رىسبەكوۆا ءلاززات تۇياقبايقىزى – 70,33%

داۋىس بەرۋگە قاتىسقان 183 ادامنىڭ 128-ءىنىڭ داۋىسىن العان.

جاسى – 44-تە!

ورال گۋمانيتارلىق كوللەدجىنىڭ قارجى ديرەكتورى بولعان.

جامبىل وبلىسى:

ورىنبەكوۆ بەكبولات سەرىكبايۇلى – 92,09%

داۋىس بەرۋگە قاتىسقان 177 ادامنىڭ 163-ءىنىڭ داۋىسىن العان.

جاسى – 63-تە!

جامبىل وبلىسى اكىمىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى بولعان. جامبىل وبلىسى ءماسليحاتىنىڭ، تاراز قالالىق ءماسليحاتىنىڭ، تالاس، سارىسۋ اۋداندىق ءماسليحاتىنىڭ سەسسياسىندا ۇسىنىلعان.

قاراعاندى وبلىسى:

ەرشەۆ سەرگەي ميحايلوۆيچ – 83,15%

داۋىس بەرۋگە قاتىسقان 267 ادامنىڭ 222-ءىنىڭ داۋىسىن العان.

جاسى – 60-تا!

سەنات دەپۋتاتى بولعان. جەزقازعان، ساتپاەۆ قالالىق ءماسليحاتتارى، اباي اۋداندىق ءماسليحاتى سەسسيالارىندا ۇسىنىلدى.

قوستاناي وبلىسى:

كارپليۋك سەرگەي الەكسەەۆيچ – 87,21%

داۋىس بەرۋگە قاتىسقان 262 ادامنىڭ 225-ءىنىڭ داۋىسىن العان.

جاسى – 52-دە!

قوستاناي وبلىسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى بولعان. دەنيسوۆ اۋداندىق جانە بەيىمبەت مايلين اۋداندىق ءماسليحاتتارى سەسسيالارىندا ۇسىنىلدى.

قىزىلوردا وبلىسى:

ءالنازاروۆا اقمارال شارىپبايقىزى – 77,86%

داۋىس بەرۋگە قاتىسقان 131 ادامنىڭ 102-ءىنىڭ داۋىسىن العان.

جاسى – 49-دا!

«نۇر وتان» پارتياسى وبلىستىق فيليالى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى بولعان.

ماڭعىستاۋ وبلىسى:

الداشەۆ سۇيىندىك تاسەمەنۇلى – 87%

داۋىس بەرۋگە قاتىسقان 100 ادامنىڭ 87-ءىنىڭ داۋىسىن العان.

جاسى – 57-دە!

«قاراجانباسمۇناي» اق ءبىرىنشى ۆيتسە-پرەزيدەنتى، قاراقياڭ، مۇنايلى اۋداندىق ءماسليحاتتارىنىڭ سەسسيالارىندا ۇسىنىلعان.

پاۆلودار وبلىسى:

نۇحۇلى التىنبەك – 81,97%

داۋىس بەرۋگە قاتىسقان 183 ادامنىڭ 150-ءىنىڭ داۋىسىن العان.

جاسى – 58-دە!

پاۆلودار مەملەكەتتىك پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى، پاۆلودار وبلىستىق ءماسليحاتىنىڭ، پاۆلودار قالالىق ءماسليحاتىنىڭ، باياناۋىل اۋداندىق ءماسليحاتىنىڭ سەسسيالارىندا ۇسىنىلعان.

سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى:

پەرەپەچينا ولگا ۆالەنتينوۆنا – 87,57%

داۋىس بەرۋگە قاتىسقان 187 ادامنىڭ 167-ءىنىڭ داۋىسىن العان.

جاسى – 53-تە!

وسىعان دەيىن دە سەنات دەپۋتاتى بولعان.

تۇركىستان وبلىسى:

بەكتاەۆ ءالي ابدىكەرىمۇلى – 91,53%,

داۋىس بەرۋگە قاتىسقان 238 ادامنىڭ 216-ىنىڭ داۋىسىن العان.

جاسى – 58-دە!

وسىعان دەيىن دە سەنات دەپۋتاتى بولعان. «اۋىل» پارتياسىنىڭ توراعاسى.

شىعىس قازاقستان وبلىسى:

بۋلاۆكينو ولگا الەكساندروۆنا – 93,07%

داۋىس بەرۋگە قاتىسقان 275 ادامنىڭ 255-ءىنىڭ داۋىسىن العان.

جاسى – 48-دە!

بورودۋليحا اۋدانىنىڭ اكىمى، شىعىس قازاقستان وبلىستىق ءماسليحاتىنىڭ، وسكەمەن قالالىق ءماسليحاتىنىڭ، بورودۋليحا، ۇلان، شەمونايحا اۋداندىق ءماسليحاتتارىنىڭ سەسسيالارىندا ۇسىنىلعان.

الماتى قالاسى:

ماكەجانوۆ سۇلتانبەك الماسبەكۇلى – 100%

داۋىس بەرۋگە قاتىسقان 30 ادامنىڭ 30-ىنىڭ داۋىسىن العان.

جاسى – 59-دا!

الماتى قالاسى مەدەۋ اۋدانىنىڭ اكىمى بولعان.

شىمكەنت قالاسى:

قاپباروۆا ايگۇل جارىلقاسىنقىزى – 72%

داۋىس بەرۋگە قاتىسقان 25 ادامنىڭ 18-ءىنىڭ داۋىسمىن العان.

جاسى – 45-تە!

شىمكەنت قالالىق ءماسليحاتىنىڭ سەسسياسىندا ۇسىنىلعان.

نۇر-سۇلتان قالاسى:

كۇرىشباەۆ اقىلبەك قاجىعۇلۇلى – 75%

داۋىس بەرۋگە قاتىسقان 20 ادام نىڭ 15-ءىنىڭ داۋىسىن العان.

جاسى – 59-دا!

سەيفۋللين اتىنداعى قازاق اگروتەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ توراعاسى، ەلورادىق ءماسليحاتتىڭ سەسسياسىندا ۇسىنىلعان.

---

سۋ جاڭا 17 دەپۋتاتتىڭ جاس كاتەگورياسى دا كوڭىل قۋانتارلىق ەمەس. قاراڭىز:

30-40 جاس ارالىعىندا – 0 ادام;

40-50-جاس ارالىعىندا – 4 ادام;

50-60 جاس ارالىعىندا – 9 ادام;

60 جاستان اسقان – 4 ادام.

قر كونستيتۋتسياسىنىڭ 51 بابىندا, 4 تارماقتا: «جاسى وتىزعا تولعان، جوعارى ءبىلىمى جانە كەمىندە بەس جىل جۇمىس ستاجى بار، ءتيىستى وبلىستىڭ، رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالانىڭ نە رەسپۋبليكا استاناسىنىڭ اۋماعىندا كەمىندە ءۇش جىل تۇراقتى تۇرىپ جاتقان ادام سەنات دەپۋتاتى بولا الادى. جاسى جيىرما بەسكە تولعان ادام ءماجىلىس دەپۋتاتى بولا الادى»، دەپ  جازىلعان!

ال كەشە ىرىكتەلگەندەردىڭ ىشىندە 30 بەن 40 جاس ارالىعىنداعى بىردە-ءبىر دەپۋتاتتىڭ جوقتىعى نەنى بىلدىرەدى؟ جوعارىداعى 17-ءنىڭ ىشىندە ەڭ جاسى – 44-تە ەكەن. ال ەڭ ەگدە جاستاعىسى – 63-تە! ياعني، انە-مىنە زەينەتكەر! ماندات بۇيىرعانداردىڭ ءبىرى – بۇرىنعى مينيستر، ەكىنشىسى – بۇرىنعى دەپۋتات، ءۇشىنشىسى – بۇرىنعى اكىم، ءتورتىنشىسى – مۇناي كومپانياسىنىڭ باسشىسى... ال پرەزيدەنتىڭ كادرلىق رەزەرۆىندە قاڭتارىلىپ تۇرعان قىرۋار جاس قايدا ءجۇر، سوندا؟ سولاردىڭ ەڭ قۇرىعاندا بىرەۋى نەگە سەناتتا وتىرمايدى؟ سۇراق كوپ...

ءتۇيىن. بۇل 17 دەپۋتات ەندى وزدەرى سايلانعان وڭىرلەردىڭ وكىلى رەتىندە قازاقستان پارلامەنتىنىڭ جوعارعى پالاتاسىنا بارادى. حالىق ءوزى تاڭداماعان، بيۋلەتەنگە بەلگى قويىپ، سايلاماعان بۇلار قالايشا «حالىق قالاۋلىسى» نەمەسە بەلگىلى ءبىر ءوڭىر حالقىنىڭ وكىلى بولادى؟ تالقىلايىق...

Abai.kz