ءبىزدىڭ ءبىرىنشى سىنىپتا ءپان كوپ. كوبىسى ارتىق. جاپوندار باستاۋىشتا جاپون ءتىلى، مۋزىكا، ونەر، دەنە شىنىقتىرۋ، جاراتىلىس تانۋ، گۋمانيتارلىق عىلىم، ءدىنتانۋ سىندى ساباقتار وقىيدى ەكەن. ساناساڭ ءپان سانى – جەتەۋ. ال بىزدە ءنولىنشى سىنىپتا مىناداي پاندەر وقىتىلادى: قاراپايىم ماتەماتيكالىق ۇعىمداردى قالىپتاستىرۋ، قۇراستىرۋ، English, مۋزىكا، اپپليكاتسيا، رۋسسكي يازىك، سۋرەت سالۋ، قورشاعان ورتامەن تانىسۋ، ساۋات اشۋ نەگىزدەرى، مۇسىندەۋ، قاۋىپسىز مىنەز-قۇلىق نەگىزدەرى، ەكولوگيا نەگىزدەرى، جاراتىلىستانۋ، سويلەۋدى دامىتۋ، دراما، كوركەم ادەبيەت. نەگە ەكەنى بەلگىسىز، بۇل كىتاپتاردى اتا-انا تۇگەلدەي ساتىپ الادى ەكەن. بۇندا ءبىرىن ءبىرى قايتالاعان پاندەر كوپ. ماسەلەن، سويلەۋدى دامىتۋ، كوركەم ادەبيەت، دراما دەگەن پاندەردى و باستا بىرىكتىرىپ وقىتسا دا بولادى. قورشاعان ورتانى تانۋ، ەكولوگيا نەگىزدەرى، جاراتىلىستانۋ دەگەن پاندەردى ءنولىنشى سىنىپتا ءبىر ءپاننىڭ ىشىنە كىرىكتىرسە بولادى. ال اعىلشىن ءتىلىن ءمىنىستىر بالا باقشادان الىپ تاستادىق دەگەن بولاتىن. ءنولىنشى سىنىپ سول بالا باقشاداعى مەكتەپكە دايارلىق توبىنىڭ انالوگى ەمەس پە؟ ءنولىنشى سىنىپتا اعىلشىن ءتىلى مەن ورىس ءتىلى نەعىپ ءجۇر؟ بۇلاردى ءبىرىنشى سىنىپتان، تىپتەن باستاۋىشتان دا الىپ تاستاۋ كەرەك، ەل بولامىز دەسەك.

اقاڭ «... باستاۋىش مەكتەپ اۋەلى ميسسيونەرلىك پىكىردەن، پوليتيكادان الىس بولۋى كەرەك. ياعني، قازاقتىڭ ءدىنى، ءتىلى، جازۋى سۇمدىق پىكىر، سۋىق قولدان تىنىش بولۋى كەرەك، ءتىل ۇستارتۋى كەرەك» دەي وتىرىپ، باستاۋىشقا مىناداي پاندەر ۇسىنعان: وقۋ، جازۋ، ءدىن، ۇلت ءتىل، ۇلت تاريحى، ەسەپ، جاعراپيا، شارۋا-كاسىپ، جاراتىلىس جايلى. ءيا، بالا الدىمەن جازا ءبىلۋى كەرەك، جازىلعان ءسوزدى وقىي ءبىلۋى كەرەك، ءتىل ۇستارتۋى كەرەك. بايقاپ وتىرعانىمىزداي اقاڭ بالاعا باستاپقىدا ناعىز كەرەك، بۇگىنگىنىڭ تىلىمەن ايتقاندا، فۋنكتسيونالدى ءبىلىم بەرەتىن وقۋ، جازۋ، ۇلت ءتىلى دەگەن پاندەردى بولەك-بولەك جىكتەپ بەرەدى.

بۇگىن مىنە اۋپىرىمدەپ ءجۇرىپ الىپپەنى قايتاردىق. باعدارلاماسى بەكىتىلىپ قازىر وقۋلىعى جازىلىپ جاتىر، بىرنەشە جەردەن. دوداعا ءتۇسىپ، جەڭگەنى كەلەسى جىلدارى مەكتەپتەردە سىنالماقشى. وكىنىشتىسى، ءبارىبىر اقاڭ سالعان ارناعا تولىق تۇسە الماي وتىرمىز. اقاڭ بالا الدىمەن وقىپ-جازا ءبىلۋ كەرەك دەپ، الىپپەسىن ەكىگە جىكتەپ، وعان قوسا ۇلت ءتىلىن جەكە ءپان رەتىندە ۇسىنادى. ال ءبىز جاڭا باعدارلاما بويىنشا الىپپە پانىنە ەكى وقۋلىق شىعارامىز. ءبىرىن (الىپپە وقۋلىعىن) ءبىرىنشى جارتىجىلدىقتا، ەكىنشىسىن (انا ءتىلىن) وقۋلىعىن ەكىنشى جارتىجىلدىقتا وقىيمىز. ەكەۋى ءبىر ءپان، بۇرىنعى ساۋات اشۋ ءپانىنىڭ نەمەسە قازىرگى الىپپە ءپانىنىڭ وقۋلىقتارى. ونشا وزگەرىس جوق! ساعات جەتپەسە ءبىر ءسارى، بۇگىنگى ءبىرىنشى سىنىپتىڭ وقىپ جاتقان پاندەرىن قاراڭىز: ساۋات اشۋ، ماتەماتيكا، دۇنيەتانۋ، جاراتىلىستانۋ، كوركەم ەڭبەك، اعىلشىن، ورىس ءتىلى، ءوزىن ءوزى تانۋ، دەنە شىنىقتىرۋ، مۋزىكا.

ارتىق ءپان كوپ... ۇسىنىس: ءۇش تانۋدى قىسقارتىپ ءبىر ءپان جاساۋ كەرەك. ال ورىس ءتىلى مەن اعىلشىن ءتىلىن ءتورتىنشى-بەسىنشى سىنىپتارعا قاراي سىرعىتىپ تاستاۋ كەرەك. ءبىر ءپاننىڭ ەكى وقۋلىعى بولىپ وقىتىلاتىن الىپپە مەن انا ءتىلىن اقاڭداعىداي جىكتەپ ەكى ءپان ەتىپ ءبولۋ كەرەك.

ءالىپبي اتىن شىعارۋ ءۇشىن جاسالاتىن ەرىككەننىڭ ءىسى بولىپ تۇرعاندا، الىپپەگە دە بالا-شاعانىڭ ءىسى دەپ بەيجاي قاراماۋ كەرەك. بالاڭ، نەمەرەڭ بۇگىن، ەرتەڭ ايتەۋىر الىپپەنى قولىنا ۇستايدى. ءبىلىم جولىن باستاۋىشتان باستايدى. بۇل بارىمىزگە قاتىستى. حالىق قالاسا، حان تۇيەسىن سويادى، سوندىقتان بەلسەندىلىك تانىتقانىمىز ءجون-اۋ. بالام دەيتىن جۇرت بولماسا، جۇرتىم دەيتىن بالا قايدان شىعادى (ا.بايتۇرسىنۇلى) دەمەكشى، بالانىڭ تامىرىن ۇلتتىق قۇندىلىققا تەرەڭ بويلاتىپ، ءدىڭىن قاتايتپاساق، ەرتەڭ باتىستىڭ جەلىنە دە، شىعىستىڭ لەبىنە دە دومالاي جونەلەتىن ۇرپاق ەلدىگىمىزگە قالاي تۇتقا بولادى؟!

بيجومارت قاپالبەك

Abai.kz