جاراسىمدى قالجىڭىمەن، ءازىل-سىقاعىمەن ەلدى كۇلدىرۋگە تالاپ قىلىپ جۇرگەن شوۋمەندەر جەتىپ ارتىلادى. «اۋىزدى قۋ شوپپەن سۇرتۋدەن» اۋلاقپىز. بىراق شالاجانسار، جىلىگى تاتىمايتىن، سىن كوتەرمەيتىن «ازىلكەشتەردەن» حالىق شارشاي باستادى. وندايلاردىڭ ءتۇرىن تۇستەپ، جىلىكتەپ، تالداۋعا سىنشىلار سەلقوس. ەندى قايتەمىز، «كورگەن كوزبەن»، «ەستىگەن قۇلاقپەن» «تىعىز قارىم-قاتىناس ورناتىپ»، «شابۋىلعا» ءوزىمىز شىقتىق. مۇنىمىز باتىرلىقتان گورى «قورىققان ءبىرىنشى جۇدىرىقتايدىنىڭ» كەبى عوي تۇسىنگەنگە. ءبىسسىمىللا. سونىمەن، ەلىمىزدە كۇلكىنىڭ قۋىرداعىن قۋىرىپ، ءازىل قىمىزبەن ءشولىن باسىپ جۇرگەندەردىڭ الدىڭعى لەگىندە  «تاماشا»، «باۋىرجان شوۋ»، «شانشار»، «الداراسپان»، «شىمكەنت شوۋ» تۇر.  بۇلار ەندى حالىققا تانىمالدارى. اتاق-داڭقتارى «الىسقا» كەتكەندەرى. كەيىنگىلەرگە ۇلگى كورسەتەتىندەرى. بۇلاردىڭ ارتىنان قاۋلاپ شىعىپ، جاڭا عانا «ءبۇر» جارىپ، شەشەك اتىپ كەلە جاتقاندارى قانشاما. (پاي-پاي-پاي!!!). ينكۋباتوردىڭ بالاپانى قۇساپ ءبىر قالىپتان شىققاندارى دا از ەمەس. (اتتەگەن-اي، اتتەگەن-اي!!!).  الدىڭعى اربانىڭ ىزىمەن سالدىرلاتىپ كەلە جاتقاندارى دا جەتەرلىك. (قاپ-قاپ-قاپ!!!). سويتە تۇرا، ءسات ساپار تىلەيمىز بارىنە. ساننان ساپا شىعادى دەگەن ەسەك دامەمەن ەرنىمىزدى جالاپ... 

جاراسىمدى قالجىڭىمەن، ءازىل-سىقاعىمەن ەلدى كۇلدىرۋگە تالاپ قىلىپ جۇرگەن شوۋمەندەر جەتىپ ارتىلادى. «اۋىزدى قۋ شوپپەن سۇرتۋدەن» اۋلاقپىز. بىراق شالاجانسار، جىلىگى تاتىمايتىن، سىن كوتەرمەيتىن «ازىلكەشتەردەن» حالىق شارشاي باستادى. وندايلاردىڭ ءتۇرىن تۇستەپ، جىلىكتەپ، تالداۋعا سىنشىلار سەلقوس. ەندى قايتەمىز، «كورگەن كوزبەن»، «ەستىگەن قۇلاقپەن» «تىعىز قارىم-قاتىناس ورناتىپ»، «شابۋىلعا» ءوزىمىز شىقتىق. مۇنىمىز باتىرلىقتان گورى «قورىققان ءبىرىنشى جۇدىرىقتايدىنىڭ» كەبى عوي تۇسىنگەنگە. ءبىسسىمىللا. سونىمەن، ەلىمىزدە كۇلكىنىڭ قۋىرداعىن قۋىرىپ، ءازىل قىمىزبەن ءشولىن باسىپ جۇرگەندەردىڭ الدىڭعى لەگىندە  «تاماشا»، «باۋىرجان شوۋ»، «شانشار»، «الداراسپان»، «شىمكەنت شوۋ» تۇر.  بۇلار ەندى حالىققا تانىمالدارى. اتاق-داڭقتارى «الىسقا» كەتكەندەرى. كەيىنگىلەرگە ۇلگى كورسەتەتىندەرى. بۇلاردىڭ ارتىنان قاۋلاپ شىعىپ، جاڭا عانا «ءبۇر» جارىپ، شەشەك اتىپ كەلە جاتقاندارى قانشاما. (پاي-پاي-پاي!!!). ينكۋباتوردىڭ بالاپانى قۇساپ ءبىر قالىپتان شىققاندارى دا از ەمەس. (اتتەگەن-اي، اتتەگەن-اي!!!).  الدىڭعى اربانىڭ ىزىمەن سالدىرلاتىپ كەلە جاتقاندارى دا جەتەرلىك. (قاپ-قاپ-قاپ!!!). سويتە تۇرا، ءسات ساپار تىلەيمىز بارىنە. ساننان ساپا شىعادى دەگەن ەسەك دامەمەن ەرنىمىزدى جالاپ... 

اسىرەسە، جاستاردىڭ ەسىن الىپ جۇرگەن «بازار جوق» پەن «كۆن»-شيكتەردى  ەرەكشە «اتاپ» وتپەي، «اتتاپ» وتسەك كىم بولعانىمىز؟ ونەر كوگىندەگى ولاردىڭ «عۇمىرىنىڭ» ۇزاق بولارىنا سەنىم زور. ويتكەنى شەگىڭدى «قاتىرىپ»، شەرىڭدى «تارقاتىپ» قۇلاتىپ تاستاعانىمەن، كۇلكى اڭساپ كەلگەندەردى «ارباپ» العاندارىمەن ەرتەسىنە ەستە ءبىر ەستى ءسوزى قالمايتىندىعىمەن ەرەكشەلەنەدى سابازدار. تەك كوپشىلىكتىڭ ويىندا ەرسىلەۋ ءىس-قيمىلدارى مەن وراشولاق ءسوز تىركەستەرى قالاتىنىنا كىم داۋ ايتار؟ دۋ ەتكىزىپ كۇلدىرىپ، «شۋ ەتكىزىپ»، شوۋعا اينالدىرىپ جىبەرەتىندەرىن ايتساڭشى، بارىنەن. بۇلدا بولسا «قولى قيمىلداعاننىڭ اۋزى دا قيمىلدايتىنىنىڭ»  «ءتىرى» كورىنىسى. تاعى ءبىر تۇسىنگەنىمىز جاستارعا ولاردىڭ «ەركىندىكتەرىنىڭ» ۇنايتىندىعى. «اۋىزعا كەلگەن تۇكىرىك، قايتا جۇتساڭ ماكۇرىك» دەمەكشى، ءتىلىپ ايتىپ، «جۇلىپ» قايتاتىن كەزدەرى دە كەزدەسەدى. بىراق ونداي قۋانىشتى ساتتەر وتە از.  استارلى قازاقى قالجىڭدارىمەن، شىمشىما اجۋالارمەن كورەرمەندەرىنىڭ كوڭىلىن تابۋ   جاعى كەمشىن. بۇل جاعى «كوزدەپ» ايتقاندا وڭ جامباستارىنا كەلمەي ءجۇر. ول ءۇشىن كوپ ىزدەنۋگە ۋاقىت بولسە نۇر ۇستىنە نۇر بولار ەدى دەگىمىز كەلەدى. وزدەرىڭىز كورىپ وتىرعانداي، كۇلكىنى جاندارىنا «ومىرلىك سەرىك ەتكەندەر» ەلىمىزدە از ەمەس. كادىمگىدەي قاراقۇرىم توپ. «الۋان الۋان جۇيرىك بار، الىنە قاراي شابادى» دەمەكشى، بارلىعى دا وزدەرىنشە «شوق جۇلدىز» بولۋعا نيەتتى. ماقساتتارىنا تەزىرەك جەتۋ ءۇشىن بارىن سالىپ جاتقاندارىن باعالاماۋ سىنشى قاۋىمعا ۇيات. «جاقسىنا كورمەككە» دەيدى قازاق. 

دەگەنمەن، ارزان، ارسىز كۇلكى دە، قۇنسىز، ءنارسىز كۇلكى دە، ويعا سالماق سالمايتىن ءالسىز كۇلكى دە، ءۇي اراسىنان اسپايتىن ءسانسىز كۇلكى دە قازىرگى شوۋمەندەردىڭ قانجىعالارىندا. جاسىرمايمىز،  ءبازبىرىنىڭ اراگىدىك بولسا دا شىمشىما قۋاتتى كۇلكىگە، جان جادىراتار شۋاقتى كۇلكىگە «ات ءىزىن» سالاتىندارى كەزدەسىپ قالادى. بىراق نىساناعا العان وبەكتىسىن «بومبالاۋ» ءۇشىن، ءدال «نۇكتەنى» تابا الماي،  توبەسىندە شىر كوبەلەك اينالىپ ءجۇرىپ الاتىندارىنا قىنجىلاسىڭ. كەيبىرەۋلەرى جالقاۋ قويشىداي دوڭەسكە شىعىپ الىپ، جانتايىپ جاتىپ، قارا ءسوزدى «ءيرىپ» جايماي، «شاشىراتىپ» الادى. وسىدان بارىپ كوپسوزدىلىك، ماعىناسىز قالجىڭ، قۇر ايقاي، دالباسا قارەكەت بوي كورسەتىپ، كۇلكىگە ەلىتىپ وتىرعان قاۋىمدى جالىقتىرىپ جىبەرۋ ەتەك  الدى. مىسالدى الىستان ىزدەمەي-اق، ۋىتتى قاعىتپالارىمەن ءدۇيىم جۇرتتىڭ سۇيىسپەنشىلىگىنە بولەنگەن، اعا بۋىن تۇگىلى، بالا بۋىننىڭ ءوزى قۇرمەت تۇتاتىن، جوعارىدا ءسوز ەتكەن  «باۋىرجان شوۋ» مەن «تاماشانىڭ» جاڭا جىلدىق كورسەتىلىمدەرىن تاماشالاساڭىز، بۇگىنگى ءازىلدىڭ قايدا بەت العانىن اڭعاراسىز. 

سونىمەن، مۇقاعالي ايتپاقشى، «باياعىداي، ءبارى دە باياعىداي». باياعىداي «باۋىرجان شوۋدىڭ» كوكەسى باۋىرجان جالعىز ورتاعا شىقتى. باياعىداي تاتارشا ماقاممەن، مۇرتىن شيراتىپ ءسوز الدى. باياعىداي ءان ايتتى. باياعىداي ۇزىن-سونار ازىلىمەن كوپ ماسەلەنى «شەشىپ» تاستادى. جۇرت زەرىگە باستاعاندا  باياعىداي قۇدا مەن قۇداعي تاعى كەزدەستى.  ەكەۋى دە باياعىداي كيىنگەن. سول باياعى وقيعا جەلىسى. تەك باياعى «ءبىر پارتيا» ايتىلمادى. باياعىدا «سىرلاسقان» قۇدا مەن قۇداعي «باۋىرجان شوۋدا» نە ىستەپ ءجۇر دەسەك... سويتسەك تۇرپايى ازىلدەرىمەن ءسوز قاعىستىراتىن قۇدا مەن قۇداعي ۇياتتى ىسكە بارىپ قويىپتى... ايتۋعا اۋزىم بارمايدى... ماسقارا. قازاقتىڭ «قۇدايىنداي سىيلايتىن» قۇداسى قۇداعيىن... ۇياتتاعى... كۇلدىرەمىن دەپ كۇرسىندىرىپ الار ما ەكەم... ەندى بىلاي... نەتىپ... جەرىك قىپ... تاستاپتى. باياعى وقيعانى اياقسىز قالدىرماي قوس بەيباقتىڭ تاعدىرىنا «الاڭداعان» كورەرمەندەرىنە، وتكەنگە ورالىپ، «اياقتالماعان روماننىڭ» نۇكتەسىن قويۋدى ماقسات ەتكەندەرى كورىنىپ تۇر. ول ءۇشىن بالكىم ولارعا «راحمەت» ايتۋىمىز كەرەك شىعار. وقيعانىڭ شيەلەنىسكەن تۇسىندا، ءبىرىنىڭ قىزى، ءبىرىنىڭ ۇلى كەلەدى. شىندىقتى بىلەدى. كوزى جاساۋراعان شەشە قىزىنا ءمان جايدى جىلاپ ايتادى. كەرىسىنشە، قوقيلانعان اكە ۇلىنا «پوسلەدني پاترونى» بوسقا كەتپەگەنىن، «كوزدەپ» اتقانىن جەتكىزەدى... مۇنى ەستىگەن ۇلى ءماز. وسى كەزدە حالىق سورپاسى تاتىمايتىن ارزان ازىلگە مىرس ەتە تۇسەدى. ال اقشا تولەپ بارماي، تەلەديداردان تاماشالاعان اعايىن بۇل سوزىمە، ءسىز جىلايسىز با، كۇلەسىز بە، ەركىڭىزدە. كۇلسەڭىز دە قينالىپ، زورلانىپ كۇلەرىڭىز ھاق. ايتپەسە، باسىڭىزدى شايقاپ، مىنالاردىڭ ەسى دۇرىس پا دەپ دۇرسە قويا بەرەرىڭىز انىق.  بىراق شىندىق - وسى. اقىل ايتۋدان اۋلاقپىز. الايدا، كەلەشەكتە «اردى اتتاعان» قۇدا مەن قۇداعيدى «باۋىرجان شوۋدان» كورمەيتىن شىعارمىز. ءبىر ءتۇرلى عوي ەندى...  الدە  «قوس عاشىقتىڭ» كىشكەنتايلارىن كورسەتىپ قىزىقتى «تەلەسەريالدى» جالعاستىرا بەرەر مە ەكەن؟! ەندى، وزدەرى بىلەدى عوي... داستۇردە جوق نارسە دەگەندەي... ءبىر ءتۇرلى...ۇيات...

ال، «تاماشانى» تانىماي قالدىق. حالىقتى جيناپ الىپ قۇر سوزدەن قۋىرداق قۋىرىپ بەرگەندەي بولدى. تىڭ دۇنيەنى بايقامادىق. باياعى «تاماشانىڭ» جۇرناعى دا قالماعانداي. نەگە ەكەنىن بىلمەدىك، ساحناداعى ايقاي-سۇرەڭنەن قۇلاعىڭ شىڭىلدايدى. بۇل جالپى قازاق ازىلكەشتەرىنە ءتان سەكىلدى. ايقايلاپ «ارۋاعىن» شاقىرىپ سويلەۋ «موداعا» اينالعانداي. قايدا بارساڭ دا كورەتىنىڭ وسى تەكتەس «ويىندار». ءبارىن قويشى سەيفۋللين جولبارىستى ورتاعا شىعارىپ، «ءبىرىنشى سىنىپتىڭ وقۋشىسى» دەپ تانىستىرىپ، «قالعىپ» كەتكەن جۇرتتى ءبىر كۇلدىرىپ العانىن ايتساڭشى «تاماشا» تارلاندارىنىڭ. سەيفۋللين كيىنۋ ءۇشىن «دەتسكي ميرعا» بارادى دەگەن قالجىڭ دا  ايتىلىپ قالدى. وعان دا كۇلۋگە سىلتاۋ تابا الماي وتىرعان حالىق قىران-توپان. «ءتىرى كەيىپكەردى» ورتاعا شىعارۋ ارقىلى، جۇرتپەن سۇحباتتاستىرۋ «تىڭ» جاڭالىق دەۋگە كەلمەس. دەگەنمەن سەيفۋلليننىڭ ءازىل-قالجىڭعا رەنجىمەيتىنى راس ەكەن. سونىڭ ارقاسىندا جارتى ساعات وزىنە شوۋ جاسادى. زەرىگىپ وتىرعان حالىق ءبىراز سۇراق قويدى سازگەر «بالاعا». ءسويتىپ ارزان ويىن-كۇلكىمەن «تاماشا» ءوز جۇمىسىن ءبىتىردى. ەسىمىزدە ەشقانداي ءباتۋالى ءسوز، بايىپتى قالجىڭ قالمادى. قايتەمىز ەندى. شىن كۇلۋدى ۇمىتىپ بارامىز، ازىلكەش اعايىندار. ءبىر ءسات ۋىزىنا تويعان قازاقى، استارلى، شىمشىما، ءازىلدى تىڭداعىمىز كەلەدى.  بىراق ونىڭ كەزى ءالى تۋماعان سەكىلدى. شىدامدى حالىقپىز عوي، كۇتەيىك. تاياۋ ارادا دۇنيە ەسىگىن قاعىپ قالار شىنايى ءازىل شىرىلداپ...

«اباي-اقپارات»