ءبىر جىگىت قازىنىڭ الدىنا كەلىپ، اكەسىنىڭ ۇستىنەن  «مالىمدى الدى»، «بايلىعىمدى تارتىپ الدى» دەپ، ارىزدانىپتى. قازى وعان اكەڭدى ەرتىپ كەل دەپتى.  بالا اكەسىن ەرتىپ كەلىپتى. قازى بالانىڭ اكەسىنەن بۇل ءىستىڭ ءمان-جايىن سۇراپتى. سوندا بالانىڭ اكەسى تەرەڭ كۇرسىنىپ، بالاسىنا بىلاي دەگەن ەكەن:
- بالام، سەن دۇنيەگە دۇنيە-مۇلىكسىز، ەشتەڭەسىز كەلگەن بولاتىنسىڭ. مىنا مال-مۇلىككە ەگە بولدىق. سەن جىگىت بولامىن، ات جالىن تارتىپ ازامات بولامىن دەگەنشە، قانشا بەينەت شەكتىم، سەنىڭ سالماعىڭ مەنىڭ موينىمدا بولدى. ءىشتىڭ، جەدىڭ، كيدىڭ، ەشنارسەدەن تارشىلىق كورمەي، ازامات بولىپ ءوستىڭ. ءبىر كۇنى سەن قاتتى ناۋقاستاندىڭ. سەنىڭ ەمدەلۋىڭ ءۇشىن كوپ قاراجات كەرەك بولدى. كورشى-قولاڭ، اعايىن، جاقىن-جۋىق، جورا-جولداستاردان كومەك سۇراۋعا ءماجبۇر بولدىم.
جينالعان قاراجاتقا سەنى ەمدەتتىم. كەيىن 2-3 جىل بويىنا وسى قارىزىمدى قايتارۋ ءۇشىن تىنباي ەڭبەك ەتۋىمە تۋرا كەلدى. سەن جازىلدىڭ، دەنساۋلىعىڭ تۇزەلىپ،  ەل قاتارىنا قوسىلدىڭ. سەنى ەل قاتارىنا قوسىلسىن، ازامات بولسىن دەپ، قانشا بەينەت شەكتىم، بار ەڭبەگىم بوسقا كەتكەن ەكەن. سەن مەنىڭ قادىرىمە جەتپەدىڭ. سونشا مەيىرىمىمنىڭ ءبىر مىسقالىن دا قايتارۋعا جارامادىڭ، بالام، - دەپ، ۇنجىرعاسى ءتۇسىپ، وتىرىپ قالىپتى.

ءبىر جىگىت قازىنىڭ الدىنا كەلىپ، اكەسىنىڭ ۇستىنەن  «مالىمدى الدى»، «بايلىعىمدى تارتىپ الدى» دەپ، ارىزدانىپتى. قازى وعان اكەڭدى ەرتىپ كەل دەپتى.  بالا اكەسىن ەرتىپ كەلىپتى. قازى بالانىڭ اكەسىنەن بۇل ءىستىڭ ءمان-جايىن سۇراپتى. سوندا بالانىڭ اكەسى تەرەڭ كۇرسىنىپ، بالاسىنا بىلاي دەگەن ەكەن:
- بالام، سەن دۇنيەگە دۇنيە-مۇلىكسىز، ەشتەڭەسىز كەلگەن بولاتىنسىڭ. مىنا مال-مۇلىككە ەگە بولدىق. سەن جىگىت بولامىن، ات جالىن تارتىپ ازامات بولامىن دەگەنشە، قانشا بەينەت شەكتىم، سەنىڭ سالماعىڭ مەنىڭ موينىمدا بولدى. ءىشتىڭ، جەدىڭ، كيدىڭ، ەشنارسەدەن تارشىلىق كورمەي، ازامات بولىپ ءوستىڭ. ءبىر كۇنى سەن قاتتى ناۋقاستاندىڭ. سەنىڭ ەمدەلۋىڭ ءۇشىن كوپ قاراجات كەرەك بولدى. كورشى-قولاڭ، اعايىن، جاقىن-جۋىق، جورا-جولداستاردان كومەك سۇراۋعا ءماجبۇر بولدىم.
جينالعان قاراجاتقا سەنى ەمدەتتىم. كەيىن 2-3 جىل بويىنا وسى قارىزىمدى قايتارۋ ءۇشىن تىنباي ەڭبەك ەتۋىمە تۋرا كەلدى. سەن جازىلدىڭ، دەنساۋلىعىڭ تۇزەلىپ،  ەل قاتارىنا قوسىلدىڭ. سەنى ەل قاتارىنا قوسىلسىن، ازامات بولسىن دەپ، قانشا بەينەت شەكتىم، بار ەڭبەگىم بوسقا كەتكەن ەكەن. سەن مەنىڭ قادىرىمە جەتپەدىڭ. سونشا مەيىرىمىمنىڭ ءبىر مىسقالىن دا قايتارۋعا جارامادىڭ، بالام، - دەپ، ۇنجىرعاسى ءتۇسىپ، وتىرىپ قالىپتى.
بۇل حيكايا اتا-بابالارىمىزدىڭ كەيىنگىلەر ۇلگى السىن دەپ قالدىرعان عيبرات سوزدەرىنىڭ ءبىرى عانا. اقىلدى ادام اتا-اناسى ۇستىنەن ارىزدانادى ما؟! اتا-انا ءاربىر ادامنىڭ باعا جەتپەس بايلىعى، اسىلى  ەمەس پە؟ ول بار بايلىقتان جوعارى تۇرۋى كەرەك. ۇلكەن بايلىق-اتا-انا. ءبىز مۇنى ەشۋاقىتتا ۇمىتپاۋىمىز كەرەك.
كەيدە كوپتى كورگەن ۇلكەن كىسىلەر: - «ە، قۇدايىم، مالدان جارلى ەتسەڭ دە، اقىلدان جارلى ەتپە»،-  دەپ وتىرادى. دەسە دەگەندەي، مالدان جارلى بولعان كەدەي ەمەس، ناعىز كەدەي - اقىلدان جارلى ادام. بىرەۋدىڭ اتىن ايتىپ، كۇلگەندى ۇناتاتىن ادامدار بولادى. «اتا-اناسىن سىيلامايدى ت.ب.»، دەپ. سول كەمشىلىكتەر ءوز باسىندا دا بار ەكەنىن  ۇمىتىپ كەتەدى. «الدىمەن وزىڭە باق، كەيىن دانعىرا قاق» دەپ وسىندايدا ايتىلعان، بالكىم.

تاعى ءبىر حيكايا

ءبىر زامانداردا ءبىر اسقان باي ادام ءومىر ءسۇرىپتى. ونىڭ ءۇش بالاسى بار ەكەن. قارتايعان باي بالالارىن سىناماق بولىپ، الدىنا شاقىرىپتى. بايلىعىنان ءۇش بالاسىنا دا قىرۋار بايلىق ءبولىپ بەرىپ، «جۇرگەن جەرلەرىڭە قورعان سالدىرىڭدار» دەپتى. ءۇش بالا وزىنە ءتيىستى بايلىعىن الىپ، جان-جاققا تاراپ كەتىپتى. ارادا ءبىراز ۋاقىت وتكەن سوڭ، بالالار اۋىلعا ورالىپتى. ەندى باي بالالارىنىڭ سالعان قورعاندارىن، قالالارىن تاماشالاۋ ءۇشىن بالالارىمەن بىرگە جولعا شىعىپتى.
باي تاماشالاۋدى ۇلكەن بالاسى قۇرعان قۇرىلىستان باستاپتى. ول وزىنە بەرىلگەن بايلىققا ۇلكەن قورعاندى قالا تۇرعىزعان ەكەن. قالا تۇرعىندارىنىڭ ءبىرى مال باقسا، ءبىرى ەگىن ەگىپ، باۋ-باقشاسىن وسىرەدى، قول ونەرىمەن اينالىسادى ەكەن. باي اۋىز اشپاپتى، كەزەك ەكىنشى بالا-ورتانشى بالاسىنا كەلىپتى. ول بار قاراجاتىنا مال ساتىپ العان ەكەن. جول-جونەكەي مال باعىپ جۇرگەن كىسىلەردەن «بۇل كىمنىڭ مالى، كىمنىڭ سيىرى، تۇيەسى»،-دەپ سۇراسا:   
-بۇل پالەنشەنىڭ مالى، تۇيەسى،-دەپ ورتانشى بالاسىنىڭ اتىن ايتادى. باي بۇل جولى دا دۇرىس نەمەسە بۇرىس دەپ اۋىز اشپاپتى.
كەزەك كەنجە ۇلىنا كەلىپتى. جول-جونەكەي كەزدەسكەن اۋىل تۇرعىندارىنان ءجون سۇراسا، ولار: -و، ءسىز پالەن دەگەن اعا ەكەنسىز عوي،-دەپ بارىن بازارلاپ، جىبەرمەي سىي-سياپات، ەرەكشە قۇرمەت كورسەتىپتى. كەنجە ۇلى اكەسى «بالام بولدى» دەگەنشە اۋىل-اۋىلدى ارالاپ ءجۇرىپ الىپتى. سوندا عانا باي سويلەپ.-بالام، سەنىڭ سالعان قورعانىڭ كانە؟-دەگەن ەكەن.
-    مەنىڭ سالعان قورعانىم مىنە، وسى دوستارىم، ءسىز بەرگەن قاراجاتقا مال جيناعان جوقپىن، قالا دا سالدىرمادىم، دوس ارتتىردىم، اكە، ويىڭىزدان شىعا المادىم، ايىپقا بۇيىرماڭىز، -دەپتى كەنجە ۇلى.
اكە كەنجە بالاسىنىڭ ىسىنە ريزا بولىپتى.
-مەن قورعان سالىڭدار دەگەندە، وسىنى ايتىپ ەدىم «اتىڭ باردا جەر تانى جەلىپ ءجۇرىپ، اسىڭ باردا ەل تانى بەرىپ ءجۇرىپ». بايلىق ءبىر جۇتتىق، جۇتامايتىن، سارقىلمايتىن بايلىق-ابىروي، سەنىم، اقىل، قينالعاندا قول ۇشىن بەرەتىن دوستارىڭ. «دوسى كوپتى جاۋ المايدى». باقىتتى بول، دەگەنىڭە جەت، بالام. سەن مەنىڭ ويىمدى ءدال تاپتىڭ، -دەپ كەنجە بالاسىنا اق باتاسىن بەرگەن ەكەن.
كەيىن سول بالاسى اسقان باي، اقىلدى، پاراساتتى ادام بولىپتى دەيدى. بۇل-دانالار وسيەتى. دانا بابالارىمىز سارقىلماس مۇرا قالدىرعان. اقيقات شىندىق بابالار ناسيحاتىندا. ودان ۇلگى الىپ وسكەن ازامات ەشقاشان قور بولمايتىنىنا يمانىم كامىل.                                                       
ءشامىل ءابدىساماتوۆ،
وزبەكستان رەسپۋبليكاسى،
ناۆوي وبلىسى،
تامدى اۋدانى،
جاڭا تامدى اۋىلى
«اباي-اقپارات»