ورىس پاتشاسى، بارلاۋشىسى ف.ا.ششەربيننىڭ جازباسى
20-شى عاسىردىڭ باسىندا ورىس پاتشانىڭ تىڭشىسى فەدور اندرەەۆيچ ششەربين ءوزىنىڭ "كيرگيزسكايا نارودنوست ۆ مەستاح كرەستيانسكيح پوسەلەني" اتتى تىڭشىلىق جازباسىندا قازاقتى بىلاي دەپ سۋرەتتەپ، ونىڭ ءالسىز، ياعني، "بۋىننان ۇراتىن" جاعىن ءوز پاتشاسىنا اتاپ كورسەتىپ بەرىپتى:
1. قازاقتا وزىنە شىنايى سۇيىسپەنشىلىك جوق ء(وزىن قۇرمەتتەمەيدى دەگەن ءسوز عوي)
2.تابانسىزدىق.
3. جالعانشىلىق
4. سوزقۇمارلىق
5. پايداكۇنەمدىك
6. اڭقاۋلىق
7. ارىزقويلىق
8. داۋقۇمارلىق
9. داڭعويلىق
10. ايلاكەرلىك
11. قۇمارپازدىق
12.ماقتانشاقتىق
قازىر ءبىز 21 عاسىردا ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز. بۇل جازبانىڭ جازىلعانىنا دا 100 جىلدان اسا ۋاقىت ءوتىپتى....
سوعان وراي مىنداي ءبىر سۇراق تۋادى:
- ارينە، بۇل جازباداعى اتاپ وتىلگەن جاعىمسىز قاسيەتتەر تۇگەلىمەن بارلىق قازاققا ءتان دەۋگە كەلمەس، بىراق بەلگىلى ءبىر سيتۋاتسيالاردا وسى "مىنەزدەردىڭ" ءارتۇرلى ۆارياتسيالارى ءارتۇرلى ينتەنسيۆتى تۇردە كەزدەسىپ وتىراتىنى راس. مۇمكىن، ونداي مىنەز بارلىق حالىقتاردا بار شىعار...
الايدا، مۇندا اتاپ وتىلگەن مىنەزدەردەن بىرەۋى - "وزىنە شىنايى سۇيىسپەنشىلىكتىڭ جوقتىعى" بارلىق قازاققا ءالى دە ءتان مىنەز رەتىندە ساقتالىپ وتىر دەر ەدىم...
بۇل ءوزى تەرەڭ تالداۋدى:
1. حالىقتىڭ تۇتاس بولمىسىنا تولىق رەۆيزيا جاساۋدى،
2. حالىق رۋحىنىڭ بارلىق استارىن قوپارا تەكسەرىپ شىعۋدى،
3. ەتنوتاربيەسى مەن قوعامدىق سانا ءتۇرى رەتىندە ارەكەت ەتۋشى قازىرگى ءدىني سانا اراسىنداعى بايلانىستى قايتا قاراۋدى،
4. ۇلتتىق تاربيەدەگى تۇلعا تاربيەسى" كونتسەپتسياسىن تۇبىرىمەن وزگەرتۋدى
5.سانا ەركىندىگىنىڭ العىشارتى بولاتىن دەموكراتيالىق وزگەرىستەر مەن ۇلتتىق ءپاتريوتيزمدى نىعايتۋ جولدارىن قاراستىرۋدى;
بارلىق دەڭگەيدە مەملەكەتشىلدىك سانانى مەملەكەتتىك تەتىكتەر ارقىلى ەرىكتى نە كۇشپەن ەنگىزۋ جولدارىن ساراپتاۋدى تالاپ ەتەتىن وتە كۇردەلى تاقىرىپ (سۇراق) بولىپ تۇر ەكەن.
كىم جۇرەگى داۋالاپ، وسى ماسەلەنى زەرتتەپ، ءتۇيىندى-ءتۇيىندى ۇسىنىستار جاساي الادى؟!
بولماسا، جوعارىدا اتتارى اتالعان بارلىق "مىنەزدەردىڭ" (تەكسىزدىكتىڭ دەڭىز) ءباسىبۇتىن يەسى مەن ونى زاماننان-زامانعا جالعاستىرۋشىسى بولىپ قالا بەرەمىز بە؟
ءابدىراشيت باكىردىڭ جازباسى
Abai.kz