تۇركىستان قالاسى جاقتان داۋىل سياقتانعان ۇلكەن ءبىر داۋدىڭ ءدۇمپۋى سەزىلە باستادى. ول داۋ "دايرابايدىڭ كوك سيىرىنان" ەمەس، حالىق ءۇشىن وتە قاجەتتى الەۋمەتتىك-ەنەرگەتيكالىق نىسان – جىلۋ قازاندىقتارىن سالۋعا بولىنگەن قاراجاتقا كەيبىر كاسىپكەرلەردىڭ كوز الارتۋىنان تۋىنداپ وتىر. ءبىز مۇنى تۇركىستان قالاسىنىڭ اكىمى بەيبىت شالدارۇلى سىزدىقوۆتىڭ وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ پروكۋرورى مارات مۇراتۇلى احمەتجانوۆتىڭ اتىنا جازعان ەكى حاتىمەن تانىسۋ بارىسىندا ۇققانداي بولدىق.
تانىماۋ مۇمكىن ەمەس. بۇل – بىلتىر وبلىستىڭ بۇرىنعى اكىمى نۇرعالي ءاشىموۆتىڭ، قالا اكىمى بەيبىت سىزدىقوۆتىڭ، وبلىستىق ەنەرگەتيكا جانە كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق باسقارماسىنىڭ باسشىلارى مەن ماماندارىنىڭ شاراداي باستارىن شاقشاداي قىلعانداردىڭ قۇلاقتارىن قىلتيتىپ تاعى دا بوي كورسەتە باستاعانىنىڭ بەلگىسى.

تۇركىستان قالاسى جاقتان داۋىل سياقتانعان ۇلكەن ءبىر داۋدىڭ ءدۇمپۋى سەزىلە باستادى. ول داۋ "دايرابايدىڭ كوك سيىرىنان" ەمەس، حالىق ءۇشىن وتە قاجەتتى الەۋمەتتىك-ەنەرگەتيكالىق نىسان – جىلۋ قازاندىقتارىن سالۋعا بولىنگەن قاراجاتقا كەيبىر كاسىپكەرلەردىڭ كوز الارتۋىنان تۋىنداپ وتىر. ءبىز مۇنى تۇركىستان قالاسىنىڭ اكىمى بەيبىت شالدارۇلى سىزدىقوۆتىڭ وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ پروكۋرورى مارات مۇراتۇلى احمەتجانوۆتىڭ اتىنا جازعان ەكى حاتىمەن تانىسۋ بارىسىندا ۇققانداي بولدىق.
تانىماۋ مۇمكىن ەمەس. بۇل – بىلتىر وبلىستىڭ بۇرىنعى اكىمى نۇرعالي ءاشىموۆتىڭ، قالا اكىمى بەيبىت سىزدىقوۆتىڭ، وبلىستىق ەنەرگەتيكا جانە كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق باسقارماسىنىڭ باسشىلارى مەن ماماندارىنىڭ شاراداي باستارىن شاقشاداي قىلعانداردىڭ قۇلاقتارىن قىلتيتىپ تاعى دا بوي كورسەتە باستاعانىنىڭ بەلگىسى.
– تۇركىستان قالاسىنداعى كوپقاباتتى ۇيلەردىڭ تۇرعىندارى قىس كەزىندە ورتالىقتاندىرىلعان جىلۋ جۇيەسىنىڭ راقاتىن كورمەگەنىنە 19 جىل بولىپتى. سودان وبلىس اكىمدىگى 2007 جىلى بيۋدجەتتەن جىلۋ قازاندىقتارىن سالۋعا 1 ميلليارد 110 ميلليون تەڭگە قاراجات ءبولدى. جۇمىستى اتقارۋشى مەكەمەنى تاڭداۋ ءۇشىن وبلىستىق قۇرىلىس دەپارتامەنتى سول جىلى بايقاۋ وتكىزدى. سوندا "قازاندىقتاردى 971 ميلليون تەڭگەگە سالىپ، ىسكە قوسىپ بەرەمىز" دەگەن "بەيبىت قۇرىلىس" جشس جەڭىسكە جەتىپ، تۇركىستان قالالىق اكىمدىگىمەن كەلىسىمشارتقا وتىرۋ ءۇشىن كەلدى. جۇمىستى 130 ميلليون تەڭگەگە ارزان ورىندايمىز دەگەندەرىنە قالالىق اكىمدىك سەنىمسىزدىكپەن قارادى. ءسويتىپ، "كوتەرە المايتىن شوقپاردى بەلدەرىنە بايلاعاندىقتارىن" بايانداپ، وبلىستىق ەكونوميكالىق سوتقا تالاپ-ارىز بەردىك. بىراق تالاپ-ارىزدى قاراعان سۋديا ءبىزدىڭ ءسوزىمىزدى سويلەمەدى، – دەيدى قالا اكىمى بەيبىت سىزدىقوۆ.
سۋديا قالالىق اكىمدىكتىڭ ۋاجدەرىنە قۇلاق اسپاعانى ورىنسىز ەكەنى قىس كەلگەن سوڭ بەلگىلى بولدى. مەردىگەردەن قايران بولماي قالدى. وبلىستىق، تۇركىستان قالالىق اكىمدىگى ءبىرىنشى قازاندىقتى "يتتەن سۇيەك قارىزدار" بولىپ، دەمەۋشىلەردىڭ كومەگىمەن، وزدەرى تاباندارىنان توزىپ ءجۇرىپ 2009 جىلدىڭ قىسى اياقتالۋىنا 1-2 اي قالعاندا ارەڭ دەگەندە ىسكە قوستى. ول كەزدە تەندەردە جەڭىمپاز اتانعان جشس-نىڭ باسشىلارى قايدا جۇرگەنىن ەشكىم ايتا المايدى.
– مەن تۇركىستان قالاسىنىڭ اكىمى قىزمەتىنە 2008 جىلدىڭ مامىرىندا تاعايىندالدىم. ول كەزدە مەردىگەر 600 ميلليون تەڭگەدەن استام قاراجاتتى جاراتىپ قويعان ەكەن. جۇمىس كۇنتىزبەدەگىدەن 4 ايداي قالىپ كەلە جاتقانىن ەسەپتەپ شىعارۋ قيىن بولعان جوق. اتقارىلعان جۇمىس كولەمى جۇمسالعان قاراجاتقا سايكەس كەلە قويمايتىنى اڭعارىلدى. قالعان 350 ميلليون تەڭگەنى وبلىس باسشىلارىمەن اقىلداسا وتىرىپ، قۇرال-جابدىق الۋعا جۇمسادىق. جىلۋ جۇيەسىنىڭ قۇرىلىسىنا باسقا مەردىگەرلەردى تارتتىق. تۇركىستان قالاسىنىڭ قالتالى ازاماتتارى دەمەۋشىلىك جاساپ، كومەك كورسەتتى. بەرىسى 300, ءارىسى 500 مىڭداپ، ءتىپتى ميلليون تەڭگەگە جۋىق قاراجات بەرگەندەر بولدى، – دەدى قالا اكىمى.
ءدال وسى قۇرىلىس اياقتالماعان جاعدايدا حالىقتىڭ بيلىككە سەنىمى جوعالاتىن، ەلباسىنا بەرىلگەن ۋادە ورىندالماي قالاتىنىن تۇسىنگەن تۇركىستاندىقتار قولدان كەلگەننىڭ ءبارىن جاساعانىن ايتتى قالا باسشىسى. ءبىز اكىمنەن سول جولى تەندەردە جەڭىمپاز اتانىپ، جۇمىستى باستاپ، اياعىن تاستاپ كەتكەن جشس-نىڭ قازىر قايدا جۇرگەنىن سۇرادىق.
– "بەيبىت-قۇرىلىس" جشس قازىر تۇركىستان قالاسىنداعى ەكىنشى قازاندىقتىڭ قۇرىلىسىن سالۋ ءۇشىن جاريالانعان بايقاۋدا ءبىز نەگە جەڭىمپاز اتانبادىق دەپ، سوتتاسىپ ءجۇر. شاماسى، وسى جولى دا بايقاۋدا جەڭىمپاز اتانىپ، ءبىراز قاراجاتتى "يگەرسەك", قالعانىن تۇركىستاندىقتاردىڭ وزدەرى بىلتىرعىداي "اسارلاتىپ" اياقتاپ الادى، – دەگەن ويدا جۇرگەن بولۋى كەرەك، – دەيدى قالا اكىمى.
تۇركىستان قالاسىنىڭ اكىمى بەيبىت سىزدىقوۆ وبلىس پروكۋرورى مارات مۇراتۇلىنىڭ اتىنا جازعان ءبىر حاتىندا "وقو ەنەرگەتيكا جانە كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق باسقارماسىنىڭ كونكۋرستى ۇيىمداستىرۋ ارەكەتىنە قاتىستى 2009 جىلعى 8 ماۋسىمداعى "تالاپ قويۋدى قامتاماسىز ەتۋ" تۋرالى وقو مامانداندىرىلعان اۋدانارالىق ەكونوميكالىق سوتىنىڭ ۇيعارىمىن زاڭسىز دەپ تاۋىپ، بۇزۋ تۋرالى نارازىلىق كەلتىرۋىڭىزدى سۇرانامىن" دەپتى.
وسى حاتىندا قالا اكىمى وبلىس پروكۋرورىنا اتالعان جشس-نىڭ تۇركىستانداعىداي قازاندىقتاردى سالۋعا ليتسەنزيا الماي، قۇرىلىس جۇمىستارىن جۇرگىزگەندىگىن ايتىپتى. مۇنى قر "ليتسەنزيالاۋ تۋرالى" زاڭىنىڭ 12-بابى، 5-تارماعىنىڭ تالابىن ورەسكەل بۇزۋ دەپ تۇسىنگەنىمىز ابزال. زاڭ تالاپتارىن بۇزۋعا كىم قۇقىق بەرگەن؟
ءبىز قالا اكىمى بەيبىت سىزدىقوۆتان "ۇستىڭىزدەن ارىز جازىپ جۇرگەن جشس-نىڭ سالىپ جاتقان وزگە قۇرىلىس نىساندارى تۋرالى اقپاراتتارىڭىز بار ما؟ بالكىم، ولار شىنىمەن-اق تاعى دا ءبىر رەت سەنىم ارتىپ كورۋگە بولاتىن مەكەمە شىعار" دەپ سۇرادىق. اكىم:
– سولاي بولعانىن مەن دە قالار ەدىم. "بەيبىت-قۇرىلىس" پەن "قۋانىش-2" جشس-لارىن ءبىر ادام باسقارىپ وتىر. ولار تۇركىستان قالاسىنداعى م.بالاقاەۆ اتىنداعى ورتا مەكتەپتىڭ قۇرىلىسىن 2008 جىلدىڭ قاراشا ايىندا اياقتاۋعا ءتيىستى ەدى. الىگە دەيىن بىتكەن جوق. ماقتاارال اۋدانىنداعى س.سەيفۋللين اتىنداعى ورتا مەكتەپتىڭ قۇرىلىسى دا اياقتالماي، سيىرقۇيىمشاقتانىپ بارا جاتقانىن بىلەمىز. شىمكەنت قالاسىنداعى ء"نۇرسات" ىقشاماۋدانىنداعى "سەۆەر" پودستانساسىنىڭ قۇرىلىسى دا وڭباي تۇر ەكەن. ءبىراز ادام زاڭ الدىندا جاۋاپ بەرىپتى. بىراق قۇرىلىس اياقتالماعان، – دەدى.
تەندەردى "ساۋىن سيىر" سانايتىنداردىڭ جۇمىسىن مايشاممەن قاراۋ كەرەك. مۇنى قارجى پوليتسياسىنا قاراتىپ ايتىپ وتىرعانىمىزدى ۇققان شىعارسىزدار.
جەتپەگەنى وسى ەدى؟!. ەندى بيۋدجەت قاراجاتىن تۇك بىتىرمەيتىندەر، قولىندا سومكەسىنەن باسقا ەشنارسەسى جوقتار دا بايقاۋلار ارقىلى "بەرسەڭ قولىڭنان، بەرمەسەڭ جولىڭنان" تارتىپ العىلارى كەلىپ جاتىر. وندايلار اكىمدەرگە اشىق شابۋىل جاساۋعا دەيىن بارا باستادى. تۇركىستانداعى داۋ وسىنىڭ ءبىر مىسالى.

قۋاندىق ورازبەكۇلى، تۇركىستان قالاسى
«ايقىن» گازەتى 30 ماۋسىم 2009 جىل