VII

جاپپار ەسقازىنىڭ قورلىعىنا قاراماي، بۇل قىزدىڭ «ەسىنىڭ دۇرىس-بۇرىستىعىن» ءبىلۋ ءۇشiن اۋىلىنا ءجيى باراتىن بولىپتى. ءوزi ايتقانداي، «وزىنە كوڭىل بەرسە، شىن ecتi بولعانى، جىندى دەپ كونبەي قويسا، شىن ەسسىز بولعانى». بipaق قالاي دا ەسقازىدان كەگىن بip قايتارۋ - جۇرەگىندە ءتۇيۋلى.
قوجان اتانىڭ ول اۋىلعا كەلىن بوپ تۇسكەن بip قىزى بار ەكەن. سونى جانقوجانىڭ ءۇيىنىڭ ءدال قاسىنان تاۋىپتى دا، الدىمەن سول قارىنداسى ارقىلى سول قىزعا ءسوز سالىپتى. بىراق قىز «ecتi» ءيا «ecciز» ەكەندىگىن بىلدىرمەي قويىپتى. «اجەممەن، اكەممەن سويلەسسىن، اعاما ايتسىن» دەپتى. وزىمەن بip تۋىسقان مۇقامادي دەيتىن جالعىز اعاسى عانا بار ەكەن. قىزدىڭ اتى - مۇقاماديان. مولداكەڭ مۇحاممەد پايعامباردىڭ شىن بەرىلگەن ۇممەتى بولسىن دەپ، ەكى بالاسىن دا سوعان اتتاس ەتۋگە بارىنشا تىرىسقان كورىنەدى. بipaق جۇرت ول مۇقامعا باعىنسىن با، اۋىلداستارى قىزدىڭ اتىن قىسقارتىپ، ءماديان دەپ اتاپ كەلىپتى. ءباpiبip بۇل دا شاراپاتتى اتاۋ عوي. ءمادينا شاھارى دا «ءبىسسىمىللا» مەن اتالاتىن شاھار ەمەس پە!
جاكەڭ قىزدىڭ سول وسيەتىنە دە باعىنىپ، ءۇي ىشتەرىنە نەشە رەت ءسوز سالىپتى. ۇيلەنبەگەن جاس جىگىت ءمۇحامادي اكەسىنە قارايدى ەكەن دە. اكەسى ءالى دە ءتىپ-تىك، پىسىق تا اقىلدى ءوز شەشەسىنە قارايدى ەكەن. ال اقىلدى شەشە ەسقازى قاينىنىڭ قىڭىرايسا قىرىنا الاتىنىن ءبىلىپ، ونسىز قيا باسا المايدى ەكەن. ءسويتىپ بارلىق ەس-اقىل ول اۋىلدا ەسقازىنىڭ ساقالىنا بايلاۋلى ەكەن.

VII

جاپپار ەسقازىنىڭ قورلىعىنا قاراماي، بۇل قىزدىڭ «ەسىنىڭ دۇرىس-بۇرىستىعىن» ءبىلۋ ءۇشiن اۋىلىنا ءجيى باراتىن بولىپتى. ءوزi ايتقانداي، «وزىنە كوڭىل بەرسە، شىن ecتi بولعانى، جىندى دەپ كونبەي قويسا، شىن ەسسىز بولعانى». بipaق قالاي دا ەسقازىدان كەگىن بip قايتارۋ - جۇرەگىندە ءتۇيۋلى.
قوجان اتانىڭ ول اۋىلعا كەلىن بوپ تۇسكەن بip قىزى بار ەكەن. سونى جانقوجانىڭ ءۇيىنىڭ ءدال قاسىنان تاۋىپتى دا، الدىمەن سول قارىنداسى ارقىلى سول قىزعا ءسوز سالىپتى. بىراق قىز «ecتi» ءيا «ecciز» ەكەندىگىن بىلدىرمەي قويىپتى. «اجەممەن، اكەممەن سويلەسسىن، اعاما ايتسىن» دەپتى. وزىمەن بip تۋىسقان مۇقامادي دەيتىن جالعىز اعاسى عانا بار ەكەن. قىزدىڭ اتى - مۇقاماديان. مولداكەڭ مۇحاممەد پايعامباردىڭ شىن بەرىلگەن ۇممەتى بولسىن دەپ، ەكى بالاسىن دا سوعان اتتاس ەتۋگە بارىنشا تىرىسقان كورىنەدى. بipaق جۇرت ول مۇقامعا باعىنسىن با، اۋىلداستارى قىزدىڭ اتىن قىسقارتىپ، ءماديان دەپ اتاپ كەلىپتى. ءباpiبip بۇل دا شاراپاتتى اتاۋ عوي. ءمادينا شاھارى دا «ءبىسسىمىللا» مەن اتالاتىن شاھار ەمەس پە!
جاكەڭ قىزدىڭ سول وسيەتىنە دە باعىنىپ، ءۇي ىشتەرىنە نەشە رەت ءسوز سالىپتى. ۇيلەنبەگەن جاس جىگىت ءمۇحامادي اكەسىنە قارايدى ەكەن دە. اكەسى ءالى دە ءتىپ-تىك، پىسىق تا اقىلدى ءوز شەشەسىنە قارايدى ەكەن. ال اقىلدى شەشە ەسقازى قاينىنىڭ قىڭىرايسا قىرىنا الاتىنىن ءبىلىپ، ونسىز قيا باسا المايدى ەكەن. ءسويتىپ بارلىق ەس-اقىل ول اۋىلدا ەسقازىنىڭ ساقالىنا بايلاۋلى ەكەن.
جاپپار ءسوز سالعان سايىن ەسقازىدان ءتۇڭىلىپ تۇتىگe بەرىپتى. Tۇتىگy اپارىپ تاۋەكەلدىڭ دارياسىنا سالىپ كەپ جىبەرىپتى. الىپ قاشپاق بولىپتى. ەندى سول اۋىلداعى قارىنداسىنا: «ءمادياندى شىعارىپ بەر!» دەپ جالىنىپتى. دەگەنمەن قوجان عوي، قارىنداسى دا ەرجۇرەكتىك قىلىپتى: «ءۇش كۇن وتكىزىپ، ءتورتىنشى كۇنى ەل جاتىسىمەن اۋىل شەتىنە كەل!» دەپتى.
جاپپار دەرەۋ اۋىلىنا قايتىپتى دا، ءتورت قانات كەرەگە جيىستىرىپ، قۇيقانىڭ ءۇيىنىڭ ipگeciنe جازىپ جىبەرىپ، كۇيرەگەن كۇركەسىن قايتا تىكەيتە قويىپتى. بايجۇرقا ءوزى مەن جاپپاردىڭ تىلەۋلەس، الۋەتتى جىگىتتەرىنەن توپ قۇرىپ، بىلەگىن سىبانا ءتۇciپتi. بۇكىل قاسقا قاپتاي شاپسا، بۇل اۋىلدى كۇيرەتىپ كەتەدى عوي. قالىڭ مال قۇراپ بەرە الماسا دا بىلەك كۇشىن قۇرىپ، الدىلارىنا قويا قويۋ قاجەت.
بايجۇرقاعا قۇداي تاعالا مال بەرمەسە دە، كۇشتى اياماي بەرگەن. جۇرتتان الا بوتەن بيىك كورىنبەيىن دەپ بۇكشيە ءجۇرىپ ادەتتەنگەندىكتەن بە قالاي، الدىمەن باسى ەمەس، جاۋىرىنى كورىنەتىن بۇكic بولىپ ءوسىپتى. ءTىزeci مەن بوكسەسى دە بۇكتەلىپ، جۇرگەندە eكeyi ەكى جاققا كەتەتىن سول بۇكتەمەلى ادام دۇنيەنى تار كوpiپ قانشالىق بۇكتەلىپ جۇرسە دە، جاۋىرىنى باسقالاردىڭ باسىنان اسىپ كورىنەدى ەكەن. يip-ءيىر دەنەدە قامالىپ جاتقان ءۇيىر-ءۇيىر كۇشتى دە وسىنداي ابدەن نامىستانعان كەزدە بولماسا كورسەتە قويمايتىن مومىن مالاي بۇل جولى جاپپاردىڭ جىرتىسىنا بارىن سارقا جۇمساماق.
ۋادەلى كەش جەتىپتى دە، جاپپاردىڭ قاسىنا بايجۇرقا مەن بەس ادام عانا ىلەسىپ، باسقالارى جول ورتادا توسقاۋىلدا قالىپتى.
جايلاۋ اسپانى تۇپ-تۇنىق. سامساعان جۇلدىز. شىعىستان اي شاپاعى ەندى قىلاڭ بepiپ كەلەدى. لۇپىلدەگەن تورعىنداي جۇمساق سامال سول ساۋلە جاقتان - قارسى بەتتەن قۇلاققا سىبىرلايدى. اۋىلعا تاياپ بارىپ تىنداسا، قىز-كەلىنشەكتەر التىباقان ويناپ، اندەتىپ جاتىر، قوي كۇزەتىنە شىعىپتى. «جارايسىڭ قارىنداسىم!» دەپتى جاپپار. بۇگىن ۇيىمداستىرعان سول ەكەنى بەلگىلى. باسقالارى بەل استىنا تاسالانىپ، جاپپاردىڭ ءوزi عانا بايقاعانعا قاراۋىتىپ كورىنەتىن جەرگە بارىپتى. ماڭايدا اۋىلدىڭ تۇساۋلى اتتارى عانا ءجۇر. بip كەزدە بepi قاراي اياڭداپ كەلە جاتقان ەكى ادام كورىنگەن ەكەن. بۇعىپ وتىرا قالعان جاپپارعا ولار جاقىنداي بepiپتi, ەكەۋى دە توبەتايلى قىز icپeتتi, تەگى قارىنداسى باسقا بip قىزعا مىندەتتەگەن سياقتى.
- ەندى قايدا بارامىز! - دەپتى بipeyi, ءمادياننىڭ ءۇنى تانىلىپتى.
- مەنىڭ ساعان ايتاتىنىم قىزىق، ۇزاقتاۋ اڭگىمە ۇزاڭقىراپ بارىپ وتىرايىق، تۇزگە كەلگەن بipey ەستىپ قويماسىن. - قىزدار كەلىپ وتىرا بەرگەندە، جاكەڭ ورنىنان اتىپ تۇرىپتى:
- اڭگىمە ەندى مەنەن بولسىن، قايسىسىڭ ءۇن شىعارساڭ مىناۋ پىشاقتى القىمدارىڭنان سالامىن، - دەپ قونىشىنان ۇزىن ساپىنى جارق ەتكىزىپ سۋىرىپ العان ەكەن. قىزدار ءۇنسىز قالشيىپتى دا قالىپتى.
- ال، ءماديان، ءمىن مىنا اتقا!
- اعاتاي-اي!.. كەيىن ءوزىم... اعاتاي!..
- ءۇنىڭدى شىعارما! - دەپ جاكەڭ ءمادياندى اتقا قوندى- رىپتى دا، ىلە ءوزi ىرعىپتى.
- اعاتاي، قويا بەر مەنى، قويا بەر!.. - ات ىرشي جونەلىپتى.
قىز ايعايلاي بەرگەندە جاكەڭ اۋزىن باسىپ الا قويىپتى.
- ەگەر ماعان دەگەن تيتەي كوڭىلىڭ بولسا، ءۇن شىعارما!
قىز ءۇن سالىپ جىلاي بepiپتi. - ماعان مۇلدە رازى ەمەسپىسىڭ؟!
- ەل جىندى دەيدى ءسىزدى!
- مەن جىندى ەمەس، ەل جىندى، كەيىن كورەسىڭ! - سوندا دا سىڭسي بepiپتi ءماديان. - نەگە جىلايسىڭ؟!
- اكە كەدەي، اعا جالعىز... ءالسىز جەتىم دەپ باسىنعانىڭ عوي مەنى!
- مەن دە كەدەي، مەن دە جالعىز، مەن دە جەتىم - ءدال ءوزىڭنىڭ تەڭىڭمىن، جىلاما! ەسقازىنىڭ ماي باسقان قۇلاعى تىلەگىمدى تىڭداماي قويدى. الىپ قاشپاۋعا شارا جوق!..
ارتتاعى اۋىل جاقتان شۋ كوتەرىلىپتى وسى كەزدە. «اتتان! اتتان! اتتان!». الگى شىعارىپ بەرگەن قىز، ۇزاسىن دەپ بipaز توسىپ تۇرىپ بارىپ، شاڭقىلداعان ءتارىزدى.
- اكەتتى... اكەتتى!.. ويباي ءمادياندى اكەتتى! دەگەن ءۇن الدىمەن ەستىلگەن ەكەن.
- اتتان!.. اتتان! اتقا! اتقا مىنىڭدەر!.. قۋىڭدار! جىبەرمەڭدەر!
بۇل كەزدە جاپپار بورىبەلدەن اسىپ قۇيعىتىپ كەتە بepiپتi. ارتتاعى بايجۇرقانىڭ ساڭقىلداعان زور داۋىسى ءecتىلىپتى ەندى.
- وي، اعايىندار، قايتىڭدار! بالاڭ جاۋعا كەتكەن جوق، جاقىن، تۋىس، قۇداندالى ەلمىز، قىرىلىسپايىق!..
اشۋلى اۋىل تىڭداسىن با، ايقاي-سۇرەن سالىپ دۇرىلدەي قۋىپتى. جۋىق ەلدە سۋىق وشتىك قالماسىن دەپ، بەس مىقتى سويىل سالماي قورعانا قاشىپ كەلە جاتقان سياقتى، اندا-ساندا سويىلعا سويىلدىڭ شارق-شۇرق تيگەن دىبىسى عانا ەستىلىپ وتىرىپتى. جاپپار ۇلكەن توسقاۋىلداعى ادامدارىنا جەتە بەرە ولاردى دۇركىرەتىپ، قۋعىنشى الدىنان شىعا كەلىپتى.
- شىمىرباي! شىمىرباي!
بۇل كەزدە «جوتا ۇستىنەن» اي دا شىعىپ قاراي قالعان ەكەن. اسىعىس قۋعىنعا شىققان بip اۋىلدىڭ ازاماتتارى ساقاداي سايلانىپ، جۇدىرىقتاي جۇمىلىپ توسا قالعان مۇنشا قوجانعا توتەپ بەرە السىن با توپتالىپ تۇرا قالىسىپتى.
- ەي، قوجاندار، - دەپتى بipey, - كوردە بولساق تا كوpice جاتاتىن كورشىلەس اۋىلمىز. ەل بولامىز دەسەڭدەر بالانى دەرەۋ قايتارىپ بەرىڭدەر، ويتپەسەڭدەر، ەرتەڭ بار قاسقانى جيىپ كەلىپ،  شاڭىراقتارىڭدى شاعامىز.
- كۇلدىرەۋىشتەرىڭدى كۇيرەتەمىز! - دەپ قوسىپتى بipeyi.
- دەرەۋ قايتارىڭدار بالانى!
- قارا   تۇياعىمىزدان   قال   كەتكەنشە   قولىمىز القىمدارىندا بولادى!
- قايتار قىزىمىزدى! قانعا بويالماي تۇرىپ قايتارىپ بەرىڭدەر!
بۇلار جاۋاپ كۇتىپ تىنا قالىسقاندا، قوجان جاقتان بip ءۇن شىعىپتى:
- اعاتايلار، ونداي كۇشتi بولساڭدار، قىزدارىڭدى ءۇش كۇندە قايتارىپ بەرەلىك! قازىر قايتىڭدار، ءوز epiكتepiڭمەن قايتپاساڭدار، باستارىڭا سويىل ويناتىپ وتىرىپ اپارىپ سالامىز.
بايجۇرقانىڭ تاۋ جاڭعىرىقتىرا ءادىل جاۋابى شىعىپتى ارتىنان:
- Oي، اعايىندار، بip قىزدارىڭدى الىپ كەلىپپىز، ءبىزدىڭ دە نەشە قىزىمىز سەندەردىڭ اۋىلدارىڭدا عوي! بۇرىننان قان توگiciپ جۇرگەنىمىز جوق، قان اۋىسقان قانداستىق-تۋىستىق جايىمىز بار. جاڭا سەندەر بەسەۋمىزدى سويىل استىنا الىپ كەلدىڭدەر، ءبىز سول جاقىندىقتى ويلاپ، وزدەرىڭە سويىل جۇمسامادىق، سويىلدارىڭدى ۇرىپ ءتۇcipiپ قانا كەلدىك. بiز ونى ويلاماساق تىم بولماسا بىرنەشەۋىڭ جولدا جانتاياتىن ەدىڭدەر عوي. ارۋاقتى، تۋىسقاندىقتى، قۇدالىقتى سىيلادىق، ءالi دە سىيلايىق، بۇگىن قايتىڭدار! «اشۋ الدىندا، اقىل سوڭىندا»، سويلەسە جاتارمىز، الدارىڭدا ايىپتى جاپپار مەن اعاسى - بايجۇرقا. اقساقالدارىمىز بىلگەن دە جوق. ايىبىمىز ءۇشىن الدارىڭا بارىپ اياقتارىڭا جىعىلارمىز، كeشipiم سۇرارمىز، قايتا تۇرىڭدار!
قاسقالار بipaز كۇبىرلەسىپتى دە، قايتا اياڭداپ جۇرە بepiپتi.
- نەتكەن قورشىلىق ەدى! - دەپ جاستاۋ بipeyi ءۇن سالا جىلاي بۇرىلىپتى.
- ءمۇحامادي، - دەپ ايقايلاي شاپقان بايجۇرقا ءمۇحاماديدىڭ قاسىنا بارىپتى. - اشۋىڭدى بەر، جارىعىم!.. توقتاي تۇرشى ءوزىڭ! سەنى قورلاعاندىعىمىز ەمەس، قولىمىزدىڭ جەتۋى وسى عانا بولىپ قالدى. Heشe رەت جالىنىپ ءسوز سالىپ ەدىك، ەسقازى ماڭىنا جولاتپاي قويعانىن بىلەسىڭ ءوزىڭ، لاجسىزدىقتان ىستەدىك كوڭىلىڭە العان جەرىڭ بولسا، تاڭداعان قىزىڭ بولسا، وعان جاپپار ەكەۋمىزدى سال، كەدەي بولساق تا جانىمىز سەنىڭ داستارقانىڭ بولسىن!
ءسويتىپ، بايجۇرقا قاراپايىم قاسقالاردىڭ قالشىلداعان اشۋىن سول ءتۇنى باسەڭدەتىپ قايتارعان ەكەن.
كەلىن كەلىپ تۇسكەنىن بip-aق بىلگەن بەكنازار قايتەرىن بىلمەي، قىپ-قىزىل بولىپ بۋلىعىپ وتىرىپ قالىپتى.
- الگى ىنجىق مولدانىڭ وزىمەن عانا ىستەيتىن ic بولسا، ەش  نارسەمىز كەتپەس ەدى، جولبارىستاي كۇركىرەگەن ەسقازىسى بار ونىڭ، شاقىر بايجۇرقانى! - دەپ اكەسىنەن قالعان اساسىمەن كىلەمدى ءتۇيىپ جىبەرىپ تeciپتi. - بىزبەن الدىن الا اقىلداسپاي، ۇلكەن اۋىل دەپ رۇقسات سۇراماي قاي قۇتىرعانى بۇلاردىڭ!..
- بالاقتاعى بيت باسقا شىعىپ، وسىنشا باسىنار ما!..
اشۋ ۇستىندە اقساقال الدىنا بارۋدان بايجۇرقا سەسكەنىپتى.
- سەن بار! - دەپتى جاپپارعا، - قانشا دەگەنمەن جىندى اتىڭ بار ەمەس پە!.. ءوز كىندىگىنەن شىققان بالاسىنا سول ەسقازىنىڭ ءوز قىزىن دا قومسىنار ەدى! بىراق، مۇنداي ءسوزدى ايتپا، تەك يىلە بەر. قايتار دەسە، «ەل نامىسى، ەر نامىسى» ءجونىن عانا ايت!
جاپپار سالەم بەرە كipiپ بارىپ، بip تىزەرلەي وتىرا قالعان ەكەن.
- ەي، سەندەر وسىنشا نەدەن قۇتىردىڭدار! - دەپ بەكنازار اقىرىپ قالىپتى. Tiپتi كوك-سۇر كوزى قىپ-قىزىل بولىپ جاپپاردى و جاق، بۇ جاعىنا تeciپ وتەردەي ءتونىپتى. - دەرەۋ وسى تۇندە قايتارىڭدار، مىنا قاسقانىڭ قىزىن. بۇل پالەلەرىڭدى مەن كوتەرە المايمىن!
- سىزگە اقىل سالا الماي، توسىن ic بولىپ قالدى، اكە، كەشىرىڭىز! ەندى قايتارساڭىز ءسىزدىڭ دە، ەلدىڭ دە نامىسى. قاسقادان قورىقتى دەگەن ماناعا شىعادى عوي! مەن ەل كوزىنە كورىنبەي كورگە كىرەرلىك ic تۋىلادى!.. سىزگە كەلەر پالەنi بايجۇرقا اعا كەلگەن قۋعىنشىلارمەن بipگe قۋىپ تاستادى، بارلىق ءجونىن ايتىپ، اقساقالدارىمىزدىڭ ءالى حابارسىز ەكەنىن ايتىپ قۋدى. «بۇعان ايىپتى جاپپار ەكەۋمىز، اياقتارىڭا ەكەۋمىز جىعىلامىز، ايىپتارىڭدى ەكەۋمىز تارتامىز» دەدى. ءجاي قاسقالار جىلى سوزبەن جۋاسىپ قايتتى، ال جايىن قاسقا كەلگەندە وسى ءجايتتى ايتىپ وتىرا بەرىڭىز. جۇتقىسى كەلسە، مەنى ۇستاپ بەرە سالىڭىز!.. - بەكنازار ءۇنسىز وتىرىپ قالىپتى دا، ەرتەڭىنە ەسقازى بي توپ قۇرىپ كەلگەندە، بip قويىن عانا سويىپ بەرىپ: وسى سوزبەن قۇتىلىپتى، «ماعان اقىل سالماعاندىعى ءۇشىن تەنتەككە ارا تۇسە المايمىن. كۇناھارلارىڭ انە، ءوز ىقتيارلارىڭا بەردىم!»  دەپ ipگeciن بولە قاشىپتى.
ەسقازى ۇلكەن پايدا وندىرە المايتىنىن ءبىلىپ، تiciن سورىپ-سورىپ جىبەرىپتى دە، ءتىلىن شىق ەتكىزىپتى. ول جاپپاردىڭ نەسىن الماق!..
بip توعا مومىن جانعوجا بايجۇرقا مەن جاپپاردىڭ جالبىراقتاعان اق كوڭىلىنە رازى بولىپتى. مۇنان كەيىنگى كەزدە باي تۋىستارىن بip جاققا قويىپ، ءوزارا اتا-بالا، اعا-(باۋىرداي ەت-سۇيەكتەرىمەن بipiگiپ كەتىپتى. شىنىندا جالقى ءمۇحاماديدىڭ جاپپارى مەن بايجۇرقادان باسقا جاناشىر جاقىنى بولماعان ءتارىزدى.
«تەرگەۋشىم»، ماعان ارتقان قىلمىستارىڭىزدىڭ ەڭ نەگىزگىسى - توپ قۇرۋ، ۇكىمەتكە قارسى ۇيىم قۇرۋ ەدى. بۇل جونىندە مەن تۋما قاراقشىمىن ءدال ءوزى ءتاليحالىمىن. ءوزىم عانا ەمەس، ءتىپتى، اكەم دە توپ قۇرىپ، باسقا جۇرتقا وسىنداي شاپقىنشىلىق قىلىپتى. ودان تۋعان مەن نە وڭارمىن! ول كici توپ قۇراپ بارىپ، جۋان اۋىلدىڭ قىزىن دا تارتىپ الىپتى عوي، ال مەن توپ قۇرسام دا ءالى ەشكىمنىڭ قىزىن تارتىپ الا قويعان جوقپىن، ءدال بۇل جونىنەن العاندا اكەمە ءالi دە جeتice الماي جاتىرمىن. سويتسە دە، وسىنداي قىلمىستاردان تۋىلعاندىعىم ءۇشىن ءومip بويىندا قىلمىستان كەندە بولمايتىندىعىما كامىل سەنەمىن.

VIII

جاپپار قايتادان ءۇيلى-باراندى بولعاندىقتان، ونىڭ ۇستىنە  ءوزىنىڭ قالاۋى بويىنشا ۇيلەنگەندىكتەن قىرسىق ىزدەۋىن شورت توقتاتىپتى. بipaق، «ىزىنە تۇسپەگەن ەمىن-ەركىن قىرسىقتىڭ ءوزى» جاپپاردى قايتادان ىزدەپ تاباتىن بولىپتى. تاعدىردىڭ بۇل قايتالاۋشىلىعى ۇيلەنە سالىسىمەن-اق باستالىپتى. شالدار قايتادان شاقشيىپتى، جاپپارعا «امەڭگەردى قايتارۋىڭا جول جوق» دەپ ءمادياننىڭ ۇستىنە گۇلجاندى نەكەلەپتى. ءسويتىپ، جىل وتپەي جاتىپ ەكى قاتىندى بولىپتى. ۇلكەنگە وتە يبالى بولعان ءماديان، ءۇcتiنe امەڭگەر الۋعا وزدىگىنەن رازى بولعاندىقتان، جاپپار ءۇنسىز كونە سالىپتى. بىراق، ەتەگى تار كەدەيدىڭ ەكى ءتۇتىن تۇتەتۋگە شارقى جەتسىن بە، ەكى كۇركەنى قوڭىرشا بip ءۇي ەتىپ قۇراپ، قوسىپ ۇستاپتى. سونىمەن تاعى باسەڭدەي تۇسكەن جاپپارعا كەنجەسارى قىرسىق تا قىتىمىن قايتا تىگىپتi: ەكى ايەلىن كەزەك-كەزەك جۇمساپ، تاعى دا مالايلانا باستاپتى. بipi ۇيىنە قايتسا، بipi ورىن باسا ىستەي بepyi كەرەك. «ەكى قاتىن بىردەي ول مولادا نە ىستەيدى!» - دەپ شاڭقىلداپ ايدايتىن بولىپتى. جاپپار بۇل كەزدە بايجۇرقا تاجىريبەسىمەن ءدارى جيىپ، ەمشىلىك icتeپ، ءيا، اڭعا كۇزەن ءىنىن قازۋعا كeتiپ جۇرگەندىكتەن، بۇل قيعىلىقتىڭ زاردابىن ايەلدەرى ايتپاي، ءوزi كورمەي كۇن وتكىزە بepiپتi.
بipaق، كەدەيدىڭ ايەلدەرى بولسا دا كەنجەسارىعا قۇرالىپتاستاۋ ابىسىندارى اراسىندا ءسوز بولعان ەكەن: «جاپپاردىڭ شەشەci مەيىز مارقۇمدى كۇندىز-ءتۇنى سالپاقتاتىپ ءجۇرىپ، قۇدىققا ءتۇcipiپ ءولتىردى. جاستاي العان كەلىنشەگى كۇمىسجاندى زورىقتىرىپ، قىرشىنىنان قيدى. ەندى مىنا ءماديان بايعۇستى قايتەر ەكەن؟! - ءوزi شەشەدەن جاستاي جەتىم قالعان، بۇل اۋىلعا كەلىسىمەن كەنجەسارىنىڭ تەپكىسىنە تۇسسە، بۇل دا كوزi اشىلماعان سورلى بولدى-اۋ» دەسىپ، ماديانعا جانى اشي، كەنجەسارىعا جاۋىعا قاراساتىن بولىپتى. بۇلاردىڭ اراسىندا قۇيقاعا نەمەرەلەس تۋىس كوكيتان دەگەن شالدىڭ بايبىشەسى ءتابي بار ەكەن. وسى اۋىلدا مالايلىقپەن كارتيگەن بولسا دا، ءتابي كەيىنىرەك كەلە كەنجەسارىدان كەمدىك كورگىسi كەلمەيتىن، ورلىگىمەن تەڭ ءتۇciپ، «ە» دەسە، «مە» دەپ تۇراتىن ابىسىن بولىپتى. سول ءتابي بip كۇنى سۋ كوتەرىپ كەلە جاتقان ءمادياندى كورە سالا كەنجەسارىنىڭ eciگi الدىنا ادەيi بارىپ تۇرا قالىپتى. بەكنازاردىڭ ۇيدە جوقتىعىن  بىلگەن ول، كەلىنگە cويلەگەن بولىپ كەنجەسارىنى اتىپتى.
- قارعام، ءماديان-اۋ، مۇنىڭ نە! كەلە سالا باسقا ءۇيدىڭ وتىمەن كipiپ، كۇلىمەن شىعۋدى كىم بۇيىرعان ساعان؟ ايتاتاڭنىڭ  شاڭىراعىنان بۇل ءۇيدىڭ سۋىن تاسىپ ءجۇرىپ ولگەن ادام از با ەدى، ەندى ساعان اۋىز سالعان با! قايت ۇيىڭە! جاپپار اسىراي الادى سەنى! ءوز ءۇيىڭنىڭ جۇمىسى دا جەتەرلىك، - دەپ ءمادياننىڭ قولىنداعى eكi شەلەك سۋدى جۇلىپ اپ جەرگە قويا سالىپتى!.. - قايتا عوي!.. سەنى ەشكىم جىرتىق قاتىننىڭ كۇڭدىگىنە اكەلگەن ەمەس.
كەلىن قايتەرىن بىلمەي، كۇلىمسىرەپ تۇرىپ قالعان ەكەن، كەنجەسارى شىعا كەلىپتى، بار ءسوزدى ecتiپ سىبانا شىققان اشۋلى جىرتىق، بۇل جولى تابيگە تيىسە الماپتى. ول بip جۇلىپ قالسا، كەسەك دەنەلى جۋان قارا قاتىن جۇلقىپ جىعىپ، جۇندەي تۇتەتىنىن بىلگەن كورىنەدى. Eciگiنiڭ كوزىنەن بepi جىلجىماي قۇيرىعىن اق بوز ۇيگە تىعا تۇرىپ شاڭقىلداپ الا جونەلىپتى:
- مىنا قارا كۇڭ نە دەپ تۇر!.. ولسە ءوز ابىسىنىم مەن كەلىنىم ءوز اجالىنان ءولىپتى، ونى جوقتايتىن ceنبiciڭ، ادىرا قال، ادىرا قالعىر، پىرت، بۇل اۋىلعا قاپقا ءتۇسىپ كەلگەن كۇڭنىڭ
ەندى سوديان بولا قالۋىن
بەكنازار باردا بولسا بۇل وسى اشۋمەن ءتابيدىڭ تۇقىم-تۇقيانىنا ءبىر-اق شاپتىرا جىبەرەر ەدى. ەركىن سارىلتۋدان قورىققاندىعىن بايقاعان ءتابي دە قاتتى بورانداتپاي جاۋابىنا جاۋاپ قانا قايتارىپ كۇلىپتى:
- ءپىشت دەيدى، ادىرا قال، جىرتىق اۋىز، اۋزىڭنان شاشىلىپ كەتكەن اناۋ سىدىگىڭدى جيىپ ال. بۇل اۋىلعا سەن ءوز اتىڭا ءمىنىپ كەلسەڭ، مەن بۇل اۋىلدىڭ ادامىنا ءمىنىپ كەلگەنمىن! - دەگەندە تىڭداپ تۇرعان جۇرت دۋ كۇلدى. سۋدى ۇيگە كىرگىزە الماي تۇرىپ قالعان ءمادياندى ءتابي eندi «تىقسىرا» ءتۇciپتi. - بۇدان بۇلاي وسى ءۇيدىڭ جۇمىسىن icتeپ جۇرگەنىڭدى كورسەم، ۇيىڭە سۇيرەپ اپارىپ كipگiزەمىن دە، ەسىگىڭدى قۇلىپتاپ تاستايمىن. بۇل ءۇيدىڭ سەنسىز دە اقىسىز مالايى كوپ. مالايى كوبەيگەن سايىن جۇمىسى دا كوبەيە بepeدi. كوكيتان مەن بارلىق قايىندارىم، وعان قوسىلىپ مەن، مەيىز، كۇمىسجان مارقۇمدار بولىپ ىستەپ تاۋىسا الماعان بۇل تالاقتىڭ جۇمىسىن قارشاداي سەن تاۋىسا المايسىن، ۇيىڭە قايت! كىمگە بولسا دا جاۋابىن مەن بەرەمىن، قايتا عوي! - سۇق قولىن تىستەپ، تومەن قاراپ كەتىپ بارا جاتقان ءماديان ارتىنان ىلەسە جاۋعان مەيىرىم ىستىق ءسوزدى ەستىپ، ەرىگەندەي جىلاي قايتىپتى.
-    ادەبىڭنەن اينالدىم، قارعام، بip جاسىڭ مىڭ بولسىن!.. - كەنجەسارىنىڭ تاۋسىلماس بىرقىلداق، شالدۋار بىجالاقتارىنا قۇلاق اسپاي-اق، ءتابيدىڭ ءوزى دە قايتا ءبepiپتى سودان سوڭ. - بىرەۋدىڭ بۇلدىرشىندەي جاس بالاسىن ءدال بip ساتىپ اكەلگەن كۇڭىندەي كورۋىن، اۋزى كوپىرگەن نەمەنىڭ! - دەپ ۇيىنە كipiپ كەتىپتى.
جۇرت ءتابيدىڭ سوزىنە كۇلگەندە كەنجەسارىنى مۇقاتۋ ءۇشىن عانا كۇلمەگەن، ونىڭ سوزىندە اسقان شەشەندىك بار ەدى. كەنجەسارىنىڭ ءتابيدى «قاپقا ءتۇciپ كەلگەن كۇڭ» دەۋىندە شىندىق بار. ال، شىندىقتى جەڭەر شەشەندىك از كەزدەسەدى. ونىڭ «قاپقا ءتۇسىپ كەلۋ» جايتى بىلاي...
ءتابي وسى اۋىلعا ىرگەلەس بip اۋىلداعى تومەن شارۋانىڭ قىزى ەكەن. كوكيتان بەكنازاردىڭ نەمەرەلەس تۋىس مالايى. كوپ جىلدار icتeگeن ەڭبەگى ءۇشىن بەكانازار كوكيتاننىڭ «باسىن بايلاماق» بولىپ، تابيگە قۇدا تۇسەدى، بىراق، ءتورت-بەس قارادان باسقا ەش نارسە وتكىزبەيدى دە، قۇدا جاق قىزىن ۇزاتىپ بەرمەي، سوزبۇيداعا سالىپ سوزا بەرەدى، قالىڭ مال تولەۋ - اقساقال كىسىنىڭ ەركىندە، «كىسىدەگىنىڭ كىلتى اسپاندا».
كوكيتان اقىرىندا «ءوز كۇشىمە سۇيەنىپ بip كورەيىن، قالعانىن ۇلكەندەردىڭ ءوزi شەشە جاتار» دەگەن ويعا كەلگەن كeزi ەكەن. كۇزدىڭ قاراڭعى، سالقىن بip ىڭىرىندە قايىن جۇرت اۋىلىنان قىز-كەلىنشەكتەردىڭ كۇلكى ءۇنi ەستىلە قالادى، كوكيتان ۇلكەن بip قاپتى الا سالىپ، سوندا بارادى. قوي كۇزەتىنە شىققان جاستار ەكەن. اراسىندا قالىڭدىعى ءتابي دە وتىر. كوكيتان ويىنعا كipice كەتەدى. ءبىراز ۋاقىت «تاقيا تاستاماق» ويناپ، ودان زەرىگىسكەندە:
- ال، ەندى نە وينايمىز؟ - دەپتى بipeyi.
- ءبىزدىڭ اۋىلدا «قاپ ويىنى» دەيتىن بip قىزىق ويىن بار، سونى وينايىق! - دەيدى كوكيتان وتىرىپ. - تاڭ اتقانشا ويناساڭ دا زەرىكپەيسىڭ، توڭبايسىڭ دا!
- ال، باستاشى كانە، كورەيىك... قابىڭ بار ەكەن عوي! - دەپ كوپشىلىك اۋەستەنە قالادى. - وندا بipeyiڭ مەنى قاپقا سالىپ، كىم ەكەنىمدى بىلدىرمەي ارقالاڭدار - دەيدى كوكەڭ. - مەن ءوزىمدى ارقالاعان ادامدى تانىپ، اتىن اتاپ بەرە الماسام، ونى قاپقا سالىپ كوتەرىپ، اۋىلدى بip اينالامىن. ەگەر تانىپ قويسام، ول كوتەرىپ اينالىپ شىعادى، ءسويتىپ قاپقا ءبارىمىز ءبىر-بىردەن تۇسەمىز، وسىلاي بولادى.
كوكەڭ ءوزىنىڭ قالىڭدىعىنىڭ بارىنەن دە مىقتى قاپ كوتەرگىش ەكەنىن، بۇل ويىن وعان ۇنايتىنىن بىلەدى. ايتقاننان-اق ءتابي قۇلشىنا تۇسەدى. كوكەڭ تۇسىسىمەن ءبىر كەلىنشەك قاپتىڭ اۋزىن بۇرا ۇستايدى دا، «كوتەر!» دەپ بip جىگىتكە ىمداعان ەكەن. قالىڭدىق كيمەلەي كەلىپ كەرە بip قاپ بولعان كۇيەۋدى يىققا سالا كوتەرىپ كەپ الادى.
- كوتەرگەن كىم؟ - دەيدى بipeyi. كوكەڭ بىلمەگەنسىپ، باسقا بىرەۋدىڭ اتىن اتاپتى. قىز-كەلىنشەك دۋ كۇلىپ كۇيەۋدى قاپتان شىعارىپ، قالىڭدىقتى قاپتاپ بەرەدى.
- 1زدەپ كەلگەنىڭ وسى سور عوي، كوتەر دە اۋىلدى تولىق اينالىپ كەل!
قالىڭدىقتى قابىمەن يىققا ارتا سالادى كوكەڭ.
- يە، ىزدەپ كەلگەنىم وسى باق! - دەيدى دە، قايىن جۇرت اۋىلىنىڭ ءوز اۋىلى جاق شەتىنە اينالىپ شىعا زىتىپ الا جونەلدى.
ءتابي ءوزىنىڭ قۇتتى ورنىنا قونىپ، كەلىن بولىپ تۇسكەنىن كۇيەۋىنىڭ ساڭعىرلاۋىنان ءبىر-اق بىلەدى. - Aپa, eciك اش، كەلىنىڭ كەلدى!
كوكيتاننىڭ كاpi شeشeci جۇگىرىپ شىقسا، كەلىن جوق!.. ۇلىنىڭ كوتەرگەن ورتا قاپ «بىردەڭكەسى» بار ەكەن. - وي قۇداي-اي، كوزىم جاڭا عانا ءىلىنىپ ەدى، ۇيقىمدى شايداي اشقانىن قاراشى!.. مۇنىسى نەمەنەسى؟! - دەگەنشە كوكيتان قاپتى كوتەرگەن بويى ۇيگە كipiپ جەرگە قويا سالىپتى.
- الگى دايىنداپ جۇرگەن كيىمىڭدى اكەل، اپا، شىمىلدىق تارت!..
كەلىن قاپتان شىعۋعا ۇيالىپ، بەتىن باسىپ الادى دا، ەسىككە قاراي قابىمەن دومالاي بەرەدى.
- قۇداي-اۋ، نە عىپ ءجۇر مىنا قاعىنعان! - دەپ، قاپتى شeشeci باس سالادى سوندا. قاپتىڭ اۋزىن اشىپ جىبەرىپ، ەندى كەلىنگە باس سالادى. - و، قۇدايىمنىڭ بepگeنi-ay!.. قۇتتى قادام قاراشىعىم، قۇتتى قادام بول!... ءومىر-جاسىڭ ۇزاق بولسىن! ەندى ۇيالماي-اق قوي، قارعام، ۇيالماي-اق قوي!.. ۇيالاتىن ەشكىمىڭ جوق.
كەلىن ءبeتىن باسقان بويى قاپتان سۋىرىلىپ شىعادى دا، وڭ جاققا بارىپ وتىرا كەتەدى. اۋىل-ءۇي ايەلدەرى كەلىپ، باسىنا جەلەك جاپقانشا بەتىن باسىپ وتىرادى. ۇرىسقاندا كەنجەسارىنىڭ «قاپقا ءتۇسىپ كەلگەن كۇڭ» دەۋى دە، ءتابيدىڭ «سەن ءوز اتىڭا ءمىنىپ كەلسەڭ، مەن بۇل اۋىلدىڭ ادامىنا ءمىنىپ كەلگەنمىن» دەۋى دە وسى ءجايت ەكەن. جاپپار ەكى كۇزەن، بip قارساق سوعىپ قايتىپ كەلگەندە، كەنجەسارى ۇيىنە بip كipiپ، بip شىعىپ ءالى سامپىلداپ ءجۇر ەكەن دەيدى.
- ءۇي، انا جىرتىققا نە بولعان؟! - دەپتى جاكەڭ. - كوبىگىنىڭ بارلىعى بiز جاققا قاراپ شاشىلىپ ءجۇر عوي!
ۇيگە كىرگەنشە جالاڭبۇت بيگەلدى بايانداپ بولىپتى بار جايدى. Kipe ايەلدەرىنەن سۇراپ قانىعىپتى دا، ەرتەڭىنە قۋاندىقتان ەكى تۇيە سۇراپ اكەلىپ، جاكەڭ باينازار اۋىلىنا كوشىپتى. قىس تۇسۋگە تاياعان كەز. قۇلنازار مەن باينازار اۋىلىنىڭ قىستاۋى بip ەكەن. جاپپارعا تام سالىپ بەرۋگە ەكى اۋىلدىڭ ازاماتى تۇگەل شىعىپتى. ەكى اۋىلدىڭ تۇيەسىن بip-aق، تiزiپ بالقاشتان قامىس اكەلىپ ءتۇcipiپتi دە، بايلانعان ەكى قابات قامىستىڭ اراسىن توپىراقپەن تولتىرىپ وتىرىپ، كەڭ بip اۋىز ءۇيدى قازديتىپ تۇرعىزا قويىپتى.
جاپپار مەن ەكى ايەلى ارتىلعان تال مەن قامىستان ءتاپ-ءتاyip سەنەك تە توقىپ، جاۋىپ الىپتى. ەكى بولمەلى ءۇي بولىپ، «سالتانات قۇرۋعا» مۇرشالارى بولماسا دا، بيگەلدى مەن بيسارانىڭ ۇيدەن شىعا سالا جالاڭ اياق قار باسپاۋلارى ءۇشىن كەرەك قوي.
بيگەلدى مەن بيسارا ءۇش جۇبايعا قادىرلى دە ەركە بولىپتى. بىراق، كەنجەسارىنىڭ كecipiنeن بۇلارعا كيىم كەرەكتىگى «ەسكەرىلمەي» كەلگەن ەكەن، «سانسىز كەم كەتىك»، «جاماۋ-جاسقاۋدان» eكi ايەلدىڭ بipeyiنiڭ قولى ەندى بوساپ، بالالار كيىمىن ەسكەرە بepگeندە، «ەكى قاتىن بip مولادا نە ىستەيدى» دەپ كەلىپ قۋىپ الا جونەلگەن وگەي ەنە ۇمىتتىرىپ جىبەرەدى ەكەن. ءسويتىپ، ۇلكەن ءۇيدىڭ كەلەر جىلعا كەرەكتى سابا-تورسىقتارى جۋىلىپ، جامالىپ جاتقاندا، كىشى ءۇيدىڭ بيىلعى كيىلەتىن تepi-تepceگi يلەنبەي دە قالادى ەكەن.
توزاڭداي توزىپ كەتكەن باسپانانى، ۇيمە-جۇيمە الىنعان ەكى ءايeلدiڭ كويلەك-كونشەگىن بۇتىندەپ ۇلگەرە الماي جۇرگەندە، ەكى بالانىڭ كيىمى جاپپاردىڭ ەسىندە بولسىن با، قولداعى بارى بip سيىر، ەكى-ءۇش ەشكى، جالعىز ات، بۇلاردى ساتقانىمەن ساۋار ساۋىن، بۇت ارتار كولىك قالمايدى عوي. سوندىقتان، وقۋ جاسىنا جەتىپ اسقان بيگەلدىنى الىگە دەيىن جالاڭبۇت ەركەلەتىپ جۇرگەن «قىلمىسىن ءۇي جىلى، جىلى ۇيدەگى بالاعا قازىرشە كيىم نە كەرەك» دەپ جاسىرادى ەكەن.
جاكەڭنىڭ بۇل قىلمىسىن بيگەلدى اشكەرلەپتى بip كۇنi. اڭشىلار تىلىندە قار جاۋىپ اشىلعان كۇن «قانسونار» دەپ اتالادى. ءيا جۇيرىك ءيتى، ءيا قۇسى، ءيا مىلتىعى جوق اڭشى جاپپار قانسونار بولاتىن كۇنi ۇيىقتاي المايدى ەكەن. ءCeنeتىنى جالعىز اتىنىڭ اياعى جەڭىلدىگى.
- تاڭ جاقىن قالدى، قاتىندار، شاي قاينات!-دەپ جاتادى ەكەن اندا-ساندا. - قۇداي بۇيىرسا بۇگىن بىردەمە بولار!
بip كۇنi وسى ءسوزىن ەستىپ ويانعان بيگەلدى جالعىز كويلەگىن كيە سالىپ، ورنىنان تۇرىپ اپتى:
- بۇگىن مەن دە بارامىن، اكە!.. جوق، بارامىن دەگەن سوڭ بارامىن! - ەسىركەلىپ وسكەن ەركە جەتىم، ايتقانىن ىستەتەتىن ادەتىمەن جاكەڭنىڭ باسىن اڭكى-تاڭكى قىلىپتى. اڭشىنىڭ ءۇيى ءتۇن ورتاسىندا ۋ-شۋ. اقىرى ءماديان كۇپىسىن جاۋىپتى دا، گۇلجان كيىز بايپاققا شاقاي تارتىپ بepiپ، اكەسىنىڭ الدىنا مىنگىزىپتى، سويتسە دە، «كىشى اڭشىنىڭ» بۇتىنا لايىقتى ەش نارسە تابىلماي، جالاڭ بۇت كەتە بەرىپتى.
جاكەڭ كوبىنەسە جۇيرىك، ipi اڭنىڭ سوڭىنا تۇسپەي، تىشقانشىلاپ قانا كۇزەننىڭ ءىزىن قۋادى ەكەن. بip كۇزەندى ىندەتىپتى دە، «كىشى اڭشىعا» اتتىڭ شىلبىرىن ۇستاتا سالىپ، سول ءىندى قازۋعا كipiciپتi. - Eci-دەرتى كۇزەننىڭ ايعىرىن تipi ۇستاۋ. ول تipi ۇستالسا، توڭ جەردى قازىپ اۋرەلەنۋدىڭ قاجەتى جوق، ۇزىن قايىس ارقانىن ايعىر كۇزەننىڭ اياعىنا بايلايدى دا، باسقا كۇزەننىڭ iنiنe سالىپ كەپ جىبەرەدى. ول قىران شاقىلداي كىرىپ بارىپ، «ءۇي يەسىن» قۋىپ شىققاندا، جاكەڭ قامشىمەن بip-aق تارتادى. ءيا، تابانىمەن باسا قويادى.
Iزىنە قاراعاندا مىنا كۇزeننiڭ تۇياعى ipi ەكەن، سول قىرانداردىڭ نويان بipi ءتارىزدى. سوندىقتان دا ءىندى بار ىنتا-پەيىلىمەن قازىپتى. بipaق، ءىن تەرەڭدەپ كeتiپتi دە تەرەڭدەگەن caيىن قيىنداپتى. قارۋلى جاكەڭدى قيت ۇرعىزىپ، قيناپ، ءتۇس اۋا ارەڭ ۇستاتىپتى. مولشەرلەگەنىندەي-اق ءداۋ ايعىر ەكەن. جاكەڭ كۇزەندى شاقىلداتىپ، قۋانا شىعىپتى قۇدىقتان. بوزارىپ-كوگepiپ تۇرعان بيگەلدى دە ىرجيىپتى.
توڭدىڭ با؟-دەپ سۇراپتى اكەسى.
توڭعانىن ايتسا اڭعا eكiنشi رەت شىعا المايتىنىن بىلەتىن بيگەلدى:
- توڭعام جوق! - دەپ تومەن قاراپ مۇرىنىن بip تارتىپتى.
- اكە،وسى اعاشتان شۇمەتاي جاساۋعا بولا ما؟
- بولادى!- دەپ كۇلiمcipeپتi كوڭىلدى اكەسى. - ءيا، ونى اعاشتان جاساپ قايتەسىڭ، وزiڭدىكى بار عوي؟!
- مىنا شۇمەتاي توڭعاق ەكەن، اعاشتان جاسالسا توڭبايدى عوي، يە، اكە، ۇيگە بارعان سوڭ اعاشتان جاساپ بەرشى!
بالاسىنىڭ بۇگىن سول نەمەسىنەن عانا تeپepiش كوpiپ تۇرعانىن بىلگەن اكە ونىسىن بipaز ۋقالاپ جىلىتىپ، وت جاعىپ ىسىتىپتى دا، تاعى ىزگە ءتۇciپتi. تۇستەن كەيىن ەكى-ءۇش كۇزەندى ءىن قازباي، سول ايعىرمەن سوققان ەكەن.
قايتقاندا سول اشۋلى تicتeyiك كۇزەندى eتiگiنiڭ بipiنe قاماپ، قانجىعاسىنا بايلاپ الىپ بايپاقشاڭ قايتىپتى. ەرتەڭ دە وسى قىراندى قۇرال ەتۋ كەرەك قوي. ونى بىلەتىن بيگەلدى اڭعا تاعى دا بipگe شىعۋ ءۇشىن، ۇيگە كەلە سالا قۇرعاق اعاش ىزدەپ، بip كىشىلەۋ توقپاق تاۋىپ اكەپتى.
- Miنe, اكە، مىنە، - دەپتى، - شۇمەتايدى وسىدان جاساپ بەر! بۇل توڭبايدى، ەرتەڭ تاعى شىعامىن! باسقا جەرىم توڭعان جوق!
قۇرمەتتى «تەرگەۋشىم»، «سۋ باستان لايلانادى». بۇل بولىمدە اتا-انا تەگىمنىڭ ءوزi دە تۋما قىلمىستىلاردان ەكەنىن بايانداپ شىقتىم. مەن وسى قامىس تامدا، قىل اياعى شومەتايدى دا قايىسپاس قاتتى اعاشتان جاسايتىن، قىلمىسى شەگىنەن اسقان سەميادا تۋىلىپپىن.

(جالعاسى بار)
«اباي-اقپارات»