جۋرناليست ەربول ماندىبەك شەنەۋنىكتەردىڭ ۇشاقپەن جۇرۋىنە رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن قىرۋار قارجى كەتەتىنىن ايتتى. ول بۇل تۋرالى ءوزىنىڭ فەيسبۋك الەۋمەتتىك جەلىسىندەگى پاراقشاسىنا جازعان. ارى قاراي ءجۋرناليستىڭ جازباسىن ۇسىنامىز: 

پرەمەر-مينيسترگە جانە ونىڭ ءتورت ورىنباسارىنا جەكە-جەكە ۇشاق قاراستىرىلعان. ءسوزىم دالەلدى بولۋى ءۇشىن سۋرەتتى قوسا ۇسىنىپ وتىرمىن.
ءبىر قىزىعى، ۇكىمەتتىڭ اۆياتسيالىق شىعىندارى ەش جەردە ايتىلمايدى. پرەزيدەنتتىڭ ءىس باسقارماسىنا قارايتىن «بەركۋت» اۆياكومپانياسىنىڭ سايتىنا كىرىپ كورىڭىز، سۋپەر-دجەتتەر تۋرالى ءبىر ءتۇيىر اقپارات جوق.
جىل سايىن حالىقتان جاسىرىپ جۇمسايتىن ميللياردتار تۋرالى بىلگىڭىز كەلسە تولىق وقىپ شىعىڭىز.
مەن وتىرعان مىنا ۇشاقتىڭ قۇنى 140 ميلليون دوللار تۇرادى. 2015 جىلى شىعارىلعان. ءدال وسىنداي سۋ جاڭا سۋ مۇرىننىڭ ءتورت تۇرىنە وتىرىپ رەتسىز راسۋالارعا كۋاگەر بولدىق.
ءراسۋا دەيتىنىم، مىناۋ تۇرعان قاراعاندىعا ۇشاق الدىرعان «كوكەلەردى» كوردىك. تالدىقورعاندا وتىرىپ ءتيىپ تۇرعان الماتىعا ۇشاق الدىرعان ساتتەرگە مەن عانا ەمەس، تانىمال بلوگەرلەر دە كۋا.

اۋەلدە مۇنداي VIP سامالەتتەردىڭ ىشىندە سۋرەتكە تۇسۋگە تىيىم سالىندى. سەبەبى، ۇكىمەت مۇشەلەرىمەن بىرگە جۇرگەندىكتەن حالىققا شالقىعان ءومىردىڭ ساتتەرىن شىعارماڭدار دەگەن بۇيرىق ءتۇستى. ءبىر قىزىعى، وسىنداي جىلى-جۇمساعى جايىلعان ۇشاقتارمەن 2 جىلعا جۋىق توقتاۋسىز ۇشىپپىن.
سونىمەن، ۇكىمەت مۇشەلەرىنىڭ اۆياپاركى قاي جەردە ورنالاسقان. استاناداعى اۋەجايدىڭ ارعى بەتىنە بارساڭىز VIP-تەرمينال تۇر. ول جەردە ۇكىمەت مۇشەلەرىنە جانە فوربس تىزىمىندەگى باي-ماناپتارعا كۇندىز-ءتۇنى قىزمەت كورسەتىلەدى.

پرەمەر-مينيستر اسقار ءماميننىڭ ۇشاعىنا ارتىق ادام وتىرمايدى. ماسەلەن، وڭىرلەرگە جۇمىس ساپارى كەزىندە ۆيتسە-پرەمەرلەرگە بولەك بيزنەس-ۇشاق قاراستىرىلعان. وعان مينيسترلەردىڭ مىڭگەسۋىنە رۇقسات.
بىراق، بەيبىت اتامقۇلوۆ سەكىلدى ميللياردەر مينيسترلەر مەن «سامۇرىق-قازىنانىڭ» ەسىموۆ سەكىلدى جەتەكشى مەنەدجەرلەرى جەكەمەنشىك كومپانيالارعا تاپسىرىس بەرەدى.

بيزنەس ساناتتاعى ۇشاقتىڭ 1 ساعاتى كەمى 5000 ەۆرودان باستالادى. 10 ساعات جالداساڭىز 50 000 ەۆرو. ۇلتتىق ۆاليۋتامەن ەسەپتەسەڭىز شامامەن 25 ميلليون تەڭگە. بۇل-ءبىر باعىتتىڭ عانا شىعىنى. ال، حالىقارالىق ۇشۋلار قۇنى 40 000 ەۆرودان باستالادى. جىلىنا كەمىندە ىشكى جانە سىرتقى 30-40 جۇمىس ساپارى جوسپارلانادى. ونىڭ شىعىنىن ەسەپشوتقا سوعا بەرىڭىز. سوماسى ميللياردتاردى قۇرايدى.

سونىمەن، ۇشاقتان قۇشاققا سەكىرىپ جۇرگەن ۇكىمەت مۇشەلەرىنىڭ اۆياتسيالىق شىعىندارى تۋرالى بەيرەسمي دەرەك جوق ەمەس، بار.
پرەمەر-ءمينيستردى، 4 ۆيتسە-پرەمەردى جانە مينيسترلەردى، سەنات پەن ءماجىلىس توراعالارىن تۋدا-سيۋدا تاسىمالداۋعا جىل سايىن رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن 15 000 000 000-20 000 000 000 (ون بەس-جيىرما ميلليارد تەڭگە) قاراستىرىلادى.

پرەزيدەنتتىڭ ءىس باسقارماسىنا قارايتىن «بەركۋت» اۆياكومپانياسى مەملەكەتتىك دەپ كورسەتىلگەن. ياعني، سانى كوپ ساپاسى جوق ۇكىمەتتىڭ اسپانداعى ەرمەگىنە حالىقتىڭ ەسەبىنەن سۇراۋسىز اقشا الۋ ءۇردىسى 20 جىلدان بەرى جالعاسىپ كەلەدى.

«حابار» مەن «قازاقستاننىڭ» جاڭىلتپاش جاڭالىقتارىن قاراپ وتىرساڭىز اسقار مامين تۇسكە دەيىن تۇركىستاندا، تۇستەن كەيىن قاراعاندىدا، كەشكىسىن كوكشەتاۋدى الاتاۋدى ايىرىپ، قاراتاۋدى قايىرىپ ءجۇر دەگەن قىرتىمباي سيۋجەتتەردى كۇندە كورەسىز.

ءبىر مەزەتتە ەرالى توعجانوۆ اتىراۋدا، ءاليحان سمايىلوۆ الماتىدا، رومان سكليار پەتروپاۆلدا ءجۇر دەگەن جاڭالىقتى دا ءجيى ەستيسىزدەر. بىلاي قاراساڭ، ۇكىمەت ۇنەمى ۇشىپ-قونىپ جۇرەدى.
«ەرىككەن سارت ەنەگىن ۋقالاسا»، ءبىزدىڭ ەرىككەن ۇكىمەت سىدىك شاپتىرىم جەرگە سامالەتپەن سايراڭ سالۋدى ۇناتادى.
قىزمەت قۇنىنا قۇنارلى تاعاممەن قوسا، قىزىل-قارا يكرا، اراق-ۆيسكي، ەكزوتيكالىق جەمىس-جيدەك ۇسىنىلادى.
ورتاشا ەسەپپەن الساق، سوڭعى ون جىلدا كەلىپ-كەتىپ جاتقان پايداسى كوك تيىن ۇكىمەتتىڭ ۇشىپ-قونۋىنا عانا 200 000 ميلليارد تەڭگەگە جۋىق اقشا بيۋدجەتتەن شىعىندالىپتى.
بۇعان 19 مينيسترلىكتىڭ كومانديروۆوچنىي شىعىندارىن قوسىڭىز.
ماسەلەن، بەيبىت اتامقۇلوۆ باسقاراتىن يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ مينيسترلىگى ءىسساپار شىعىندارىنا 250-300 ميلليون تەڭگەگە دەيىن قاراستىرعان.

ۇزىن ءسوزدىڭ ىرعاسى ۇكىمەت حالىقتى ەمەس، حالىق ۇكىمەتتى اسىراپ وتىر. ميلياردتاپ ۇشاققا، ميلليونداپ ماشيناعا، پايىزداپ پرەمياعا، بىلاپىتتا ايلىققا اياۋسىز اقشا جۇمسايدى.
سالىستىرمالى تۇردە: قازاقستاندا جىلىنا 30-40 ايەل ۇشەم تۋادى ەكەن. سول ۇشەم تۋعان انالارعا قازاقساننىڭ كەز-كەلگەن قالاسىنان كەزەكسىز پاتەر بەرىلسىن دەگەن ۇسىنىس بولىپ ەدى. سول ۋاقىتتا، ۇكىمەت باسىنداعى سابازدار ۇشەم تۋاتىن ساناۋلى ايەلدىڭ شىعىنىن اۋىرسىنىپ باس تارتقان بولاتىن.
باسقاسىن ءوزىڭىز ويلاي بەرىڭىز...

Abai.kz