(قىتايمەن دوستاسقان ءبىزدىڭ ەلدىڭ بولاشاعى نە بولار ەكەن؟،-دەپ قاتتى ۋايىمدايمىن...)

بۇل وقيعا اۋەلدە وتە جاقسى باستالىپتى. 1980 جىلداردىڭ باسىندا قازىرگى زيمبابۆە ەلى افريكاداعى دامىعان ەلدەردىڭ ىشىندە باسىنان ساناعاندا ەكىنشى ورىندا تۇرعان، قۋاتتى مەملەكەت بولدى. زيمبابۆە ۆاليۋتاسىنىڭ قۇنى بريتاندىق فۋنتپەن بىردەي بولدى.

بىراق ءدال وسى كەزدە بيلىككە روبەرت مۋگابە كەلەدى. مۋگابەنىڭ ءبىرىنشى باستاعانى - بۇرىڭعى اعىلشىن وتارشىلارىنىڭ ساياساتىن تۇبەگەيلى وزگەرتۋ ارقىلى ەلدى تولىققاندى ەتنيكالىق افريكالىق مەملەكەتكە اينالدىرۋ بولسا، ەكىنشىدەن تاۋ-كەن سالاسىن دامىتۋ ارقىلى ەكونوميكانى نىعايتۋ، ۇشىنشىدەن سىرتقى ىنتىماقتاستىقتى جاقسارتۋ ارقىلى رەسمي سەرىكتەس ەلدەر تابۋ قاتارلى ۇلكەن ماقساتتار قويىپ، جۇمىس ىستەي باستادى.

بىراق سەرىكتەس ەل رەتىندە بىزگە جاقسى بەلگىلى كورشىمىز، ياعني قىتايدى تاڭداپتى. مۋگابە مىرزا قىتاي مەن زيمبابۆە ءوزارا الىس كەڭىستىكتە ورنالاسقان، تىلدىك جانە مادەني جاعىنان ءبىر-بىرىنە ۇقسامايتىن ەلدەر بولسا دا تۇپكى ماقساتى ءبىر باۋىرلاس ەلدەر دەپ سەندىرەدى. سونىمەن مۋگابە مىرزا ەلىنىڭ بارلىق سالاسىن قىتايمەن بايلانىستىرىپ، سونىڭ ىشىندە ساياسي جانە ەكونوميكالىق ساياساتىن تولىعىمەن قىتايمەن ۇيلەستىرە باستايدى.

ول تۇگىلى بارلىق ورتا مەكتەپتەردە قىتاي ءتىلىن ارنايى ءپان رەتىندە كىرگىزىپ، قىتاي مادەنيەتىن ناسيحاتتايدى. ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىقتاعى جاراسقان «سەرىكتەسى» - قىتاي الدىمەن ول ەلدىڭ تاۋ-كەن سالاسىنا ينۆەستيتسيا سالا باستاعان.

ال مۋگابە وزگەرتۋلەر مەن رەفورمالار جاسايدى دا، رەفورما ناتيجەسىن كۇتۋى كەرەك بولادى. ال پروگرەسس قاشان كەلەدى؟..

بىراق وزگەرىس ول كۇتكەندەي بولمايدى. ەل كەدەيلەنىپ، قورشاعان ورتا لاستانىپ، تۇرمىس كۇيرەۋگە بەت الادى. سىبايلاس جەمقورلىق پەن قىلمىس ءورشي تۇسەدى. قىتايدىڭ ساۋدا ءمينيسترىنىڭ ايتۋىنشا، 2008 جىلى قىتاي مەن افريكا اراسىنداعى ساۋدا كولەمى 106 ميلليارد دوللارعا جەتىپ قويعان. بىراق قىتاي افريكاعا جىلىنا 5 ميلليارد دوللار عانا ينۆەستيتسيا سالادى.

بۇل جەردە قاراپايىم ماتەماتيكامەن-اق، پايدا كىمگە، شىعىن كىمدە ەكەنىن ءبىلۋ وڭاي. بىلايشا ايتقاندا زيمبابۆە - قىتايدىڭ ەڭ كوپ ءونىم بەرەتىن «ءسۇتتى سيىرىنا» اينالعان.

بۇگىندە زيمبابۆەدە ينفلياتسيا ءجۇز ميلليون ەسە وسكەن. ەل حالقى جاپپاي اشارشىلىق، جۇقپالى اۋرۋلاردىڭ، قارۋلى قاقتىعىستاردىڭ ورداسىنا اينالعان. ساياسي جۇيە بۇرمالانىپ اۆتوريتارلىق نەمەسە توتاليتارلىق باسقارۋ نىسانىنىڭ قايسىسىندا ەكەنىن وزدەرى دە اجىراتا الماي قالىپتى ...

بۇگىندە مۋگابەنىڭ 1 تريلليون اقشاسى 1 دوللارعا تەڭ! حالىقتى وسى كۇيگە جەتكىزگەن مۋگابە 2019 جىلى 6 قىركۇيەكتە 95 جاسىندا دۇنيەدەن وزدى. مۋگابە كەتكەننەن كەيىن، حالىق ەرەكشە شاتتانىپ، كوشەلەرگە شىعىپ، بي بيلەپ، ءان سالعان. قىتايمەن دوستاسقان ءبىزدىڭ ەلدىڭ بولاشاعى نە بولار ەكەن، دەپ ۋايىمدايمىن...

امانتاي تويشىبايۇلىنىڭ جازباسى

Abai.kz