رەسەيدىڭ «كوممەرسانت» دەيتىن گازەتى «مايدانعا كىل تاريحشىلار اتتانىپ بارادى» (ۆ بوي يدۋت ودني يستوريكي) اتتى ماقالا جاريالادى. وندا رەسەيدىڭ فەدەراتسيا كەڭەسىنە مۇشە دەپۋتاتتاردىڭ القا-قوتان ءماجىلىسى مەن پىكىر-تالاس، ءسوزجارىسى جايلى ەگجەي-تەگجەيلى جازىلىپتى.

ءبارىن تاپتىشتەپ جازىپ جاتپايمىن. قىسقا-نۇسقاسى بىلاي: كەڭەستەگى دەپۋتاتتار (رەسەيدىڭ ءىرىلى-ۇساقتى شەندىلەرى) «باتىسپەن بولاتىن اقىل-وي سوعىسىندا رەسەيدىڭ تاريحى باستى قارۋ بولۋى كەرەك», دەيدى.

وسى تاقىرىپتى، ياعني «اسكەرسىز (قارۋسىز) مايدان»، «تاريح ءۇشىن تالاس» ءھام «جادى سوعىسى» تاقىرىبىن 2 ساعاتتان اسا تالقىلاعان رەسەي دۋماسىنىڭ بىرشوعىر دەپۋتاتتارى مەن ءتۇرلى لاۋازىمداعى مينيسترلەرى اقىر-اياعىندا «بۇل مايداندا ەكزيستەنتسيالدى كود قورعاۋشىلارى (رەسەي تاريحشىلارى) جەڭىپ شىعۋ ءۇشىن رەسەيدە يدەولوگيا دا، تسەنزۋرا مەن اقشا دا جەتكىلىكتى»، - دەپ تۇيىندەپتى.

ءسوز باستاعان رەسەيلىك سەناتور الەكسەي پۋشكوۆ:«باتىس رەسەيدى دەليميتاتسيالاۋدى جالعاستىرىپ قانا قويعان جوق، ول جانە قاتۋ كىرىسىپ وتىر. بۇنىڭ اياعى نەمەن بىتەرى بەلگىسىز. ول وسىندا وتىرعانداردىڭ اقىل كۇشىنە بايلانىستى. ال رەسەيدى الەمدىك ارەنادا قورعاۋ ءۇشىن اۋەلى تاريحي شىندىقتى قاساقانا بۇرمالاۋشىلارعا قارسى زاڭ شەڭبەرىندە ارەكەت ەتۋىمىز كەرەك»، - دەپتى.

ال رەسەي پرەزيدەنتىنىڭ كومەكشىسى، رەسەيدىڭ بۇرىنعى مادەنيەت ءمينيسترى ۆلاديمير مەدينسكي: «تاريح فاكۋلتەتىنىڭ ستۋدەنتتەرى ءارتۇرلى راديوستانتسيالاردان بۇرىس اقپارات الماۋى كەرەك. ويتكەنى، بۇلاي جالعاسا بەرسە، اقىر-سوڭىندا رەسەيلىكتەردىڭ وزدەرى كۋريلدى، كالينينگراد پەن كارەليانى، ۆىبورگتى كەرى قايتارىپ بەرەيىك دەپ تۇراتىن بولادى. باتىس قۇندىلىقتارىن دارىپتەۋدىڭ سوڭى وسىعان الىپ كەلەدى. ايتپەسە، قالايشا ۇلى رەسەيدىڭ كەيبىر تەرريتوريالارى ۋكراينا، بەلارۋس پەن قازاقستانعا ءوتىپ كەتتى؟»، - دەپ كەيىپتى.

سول جيىنعا قاتىسىپ وتىرعان رف سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ رەسمي وكىلى ماريا زاحاروۆا بولسا، بۇگىندە ءوز الدىنا تاۋەلسىز مەملەكەتتەردىڭ، وندا دا رەسەيمەن وداقتاس، ارىپتەس ءھام سەرىكتەس بولىپ وتىرعان مەملەكەتتەردىڭ تەرريتوريالىق تۇتاستىعىنا شۇيلىككەن مەدينسكيگە «ءماۋ» دەمەپتى.

مىنە، ورىستاردىڭ وزدەرى جازىپ جاتىر: «زدەس ەكس-مينيستر كۋلتۋرى ياۆنو زاشەل نا تەرريتوريۋ كوللەگ يز مينيستەرستۆا ينوستراننىح دەل. نو پرەدستاۆيتەل ميدا ماريا زاحاروۆا نە ستالا ەگو پوپراۆليات — نە دو توگو بىلو»، - دەيدى.

ءارى قاراي تاعى بىرنەشە لاۋازىمدى تۇلعا ءسوز سويلەگەن. جيىننىڭ جالپى مازمۇنىن جوعارىدا ايتتىق.

ءسويتىپ، رەسەيدىڭ اق جاعالى شەندىلەرى ءوز ىشىندە ءسوزتالاس قىلىپ، رەسەيدىڭ وتكەن-كەتكەن تاريحىن تۇگەندەۋگە شەشىلە كىرىسكەن ەكەن. بىلاي قاراساڭىز، ءسوز ەتەرى جوق-اق. الايدا، رەسەيدىڭ بىلدەي ءبىر لاۋازىمدى شەندىسى، وندا دا رەسەي پرەزيدەنتىنىڭ كومەكشىسى ۆلاديمير مەدينسكي دەيتىن ادامنىڭ: «ۇلى رەسەيدىڭ كەيبىر تەرريتوريالارى ۋكراينا، بەلارۋس پەن قازاقستانعا ءوتىپ كەتتى؟»، - دەپ دابىل قاعۋى ءجۇردىم-باردىم قارايتىن ماسەلە ەمەس! قاۋىپتى سيگنال!

وسىعان دەيىن كرەمل توڭىرەگىندەگى ءىرىلى-ۇقساقتى شەنەۋنىكتەردىڭ ءبىر ەمەس، بىرنەشەۋى قازاقستان تەرريتورياسىنا، قازاق جەرىنە شۇيلىككەن. ارىدەگى جيرينوۆسكي، ليمونوۆتاردى ايتپاعاندا، بىلتىر رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين باسقاراتىن «ەدينايا روسسيا» پارتياسىنىڭ رف مەملەكەتتىك دۋماسىنداعى قوس بىردەي دەپۋتاتى ۆياچەسلاۆ نيكونوۆ پەن ەۆگەني فەدەروۆتار: «قازاقستاننىڭ تەرريتورياسى – رەسەيدىڭ سىيلىعى»، «قازاقستان سىيعا بەرىلگەن جەرلەردى قايتارۋى ءتيىس», - دەپ داۋ شاقىرعان.

بۇل جولى دا ورىس بيلىگىنىڭ تاعى ءبىر شەنەۋگىنى قازاق جەرىنە شۇيلىكتى. بۇل جولى ۆلاديمير مەدينسكي دەيتىن ادام. ول دا جاڭاعى ۆلاديمير پۋتين باسقاراتىن «ەدينايا روسسيا» پارتياسىنىڭ وكىلى. 

اۋەلى مىناۋ ۆلاديمير مەدينسكي دەگەن كىم؟ قاراڭىز:

جاسى 50-دە. رەسەي پرەزيدەنتىنىڭ كومەكشىسى. دۋمادا دەپۋتات بولعان. رەسەيدىڭ مادەنيەت مينيسترلىگىن باسقارعان. تاريح عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور دەگەن اتاقتارى تاعى بار. 20-عا جۋىق كىتاپ جازعان. رەسەيدىڭ «اسكەري-تاريحي قاۋىمداستىعىن» باسقارادى.

مينيستر كەزىندە لەنيننىڭ سۇيەگىن جەرلەۋدى ۇسىنعاندار توبىندا بولعان. وسى مەدينسكيدىڭ كەزىندە «28 پانفيلوۆشىلار» دەيتىن فيلم ءتۇسىرىلىپ، رەسەي ىشىندە داۋ بولعان. رەسەيدىڭ ءوز ىشىندە عانا ەمەس، بۇل فيلم تۋرالى تالاس بىزدە دە از بولعان جوق. قازاقستان بۇل فيلمگە قارجى بولگەن.

ايتپاقشى، بۇل مەدينسكي 2017 جىلى قازاقستاننىڭ ەكىنشى دارەجەلى «دوستىق» وردەنىمەن ماراپاتتالعان ەكەن. ونى سول كەزدەگى مەملەكەتتىك حاتشى گۇلشارا ابدىحالىقوۆا تاپسىرعان.

بىلتىر:

رەسەي دەپۋتاتتارى قازاقستان تەرريتورياسىنا شۇيلىككەندە، ولاردىڭ سوزدەرى قازاق قوعامىندا قىزۋ تالقى بولدى. الەۋمەتتىك جەلىدەگى قوعام بەلسەندىلەرى اقوردا تاراپىنان، قازاقستاننىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى تاراپىنان رەاكتسيا بولۋى كەرەكتىگىن ايتىپ، تالاپ قىلدى.

رەاكتسيا بولدى. قر سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى: «رەسەي دەپۋتتاتتارىنىڭ ءسوزى قىسىر سيىردىڭ قىڭىرلىعى»، - دەپ مالىمدەدى. كەيىن، رەسەيدىڭ قازاقستانداعى ەلشىلىگىنىڭ لاۋازىمدى ادامدارىن مينيسترلىككە شاقىرىپ، نارازىلىق نوتاسىن تاپسىرعان. ارادا از-كەم ۋاقىت وتكەن سوڭ، پرەزيدەنت توقاەۆ تا «قازاققا ەشكىم جەر سىيلاعان جوق», دەدى.

ءتۇيىن. بۇل جولى «قازاقستان جەرى رەسەيدىكى» دەگەندى باسقا-باسقا ەمەس، ءپۋتيننىڭ كومەكشىسى ايتتى. ەندەشە، ەندىگى كەزەكتە ماسەلەگە سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى ەمەس، تىكەلەي پرەزيدەنت ارالاسۋى كەرەك!

قازاقستان مەن رەسەي تمد-عا، ەۋرازيالىق وداققا، ۇجىمدىق قاۋىپسىزدىك شارتى ۇيىمىنا مۇشە. ءبىر-بىرىنە ۇنەمى «دوس، سەرىكتەس ەلمىز» دەپ ايتادى. الايدا، سوڭعى جىلدارى «وداقتاستىڭ» ويى بۇزىلعان سەكىلدى. حالىقارالىق ساراپشىلاردىڭ، «رەسەي ۋكراينا مەن بەلارۋستەن كەيىن قازاقستانعا اۋىز سالادى» دەگەن مالىمدەمەلەرى وسىعان دەيىن باق-تا جاريالانعان. ال كرەمل رۇقساتىمەن عانا سويلەي الاتىن ورىس ساياساتشىلارىنىڭ اۋزىنان تەرريتوريالىق داۋ ىزدەگەن مالىمدەمەلەر جيىلەدى.

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz