قازاقستان قارۋلى كۇشتەرىندەگى ساربازدار قالاي تاماقتانادى؟ بۇل سۇراق وتە وزەكتى. سەبەبى سوڭعى ۋاقىتتا الەۋمەتتىك جەلىلەردە تاراپ كەتكەن ساربازداردىڭ تاماقتانۋىنا قاتىستى جالعان بەينەلەر مەن اقپاراتتار ەلدى ەكىۇاي ويعا قالدىردى. ارينە، ول اقپاراتتار ەشقانداي قيسىنعا ساي كەلمەيدى. سونىمەن قازاق ساربازدارى قالاي تاماقتانىپ ءجۇر؟ نە كيىپ، نە ىشۋدە؟ قارنى توق پا، كويلەگى كوك پە؟ كيىمى ءبۇتىن با؟ قانشا قارجى بولىنۋدە؟

قازاقستان قارۋلى كۇشتەرىنىڭ قالىپتاسۋىنان باستاپ ساربازدارعا بەرىلەتىن تاعام تۇرلەرى (پاەك) ءۇش مارتە وزگەرگەن. بۇل ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق جاعدايىنا بايلانىستى قۇبىلىپ تۇراتىن دۇنيە. اتالمىش وزگەرىس جايلى ارنايى بريفينگ بارىسىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى قورعانىس ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى ايتتى.

«بيىل باس قولباسىشىنىڭ تىكەلەي قولداۋىنىڭ ارقاسىندا ورتا ەسەپپەن العاندا ساربازدارعا بەرىلەتىن تاعام قۇنى 40%عا ارتتى. ورتا ەسەپپەن ايتقاندا جالپىساربازدارعا ارنالعان تاعامنىڭ قۇنى  1225 تەڭگەدەن 1713 تەڭگەگە دەيىن ءوستى. بۇل تاعام ساپاسىن ارتتىرۋعا دا ءوز سەپتىگىن تيگىزىپ وتىر»، - دەدى تالاسوۆ.

بۇگىنگى تاڭدا قازاقستان قارۋلى كۇشتەرىنىڭ تاعامدارى بىرنەشە تيپتەن تۇرادى. ولاردىڭ ىشىندە 61 ءتۇرلى ازىق-تۇلىك تۇرلەرى بار. ەت، بالىق، ىرىمشىك، سىر، جۇمىرتقا، قۇس ەتى مەن شۇجىق، جەمىس-جيدەك پەن كوكونىستەر، ناعىز تابيعي شىرىندار مەن دارىمەندەر قوسپاسى، تاتتىلەر مەن مەرەكەلىك داستارحانعا ارنالعان ەرەكشە تاعامدار بار. قازىرگى تاڭدا ول تاعام تۇرلەرىنىڭ ىشىنە جىلقى ەتى مەن قوي ەتىن قوسۋ، بالىق تۇرلەرىن ارتتىرۋ مەن جاڭا تاعامداردى ەنگىزۋ ارقىلى اسسورتيمەنتتى بايىتۋ جاعى جوسپارلانىپ وتىر.

بيىل ساربازداردى تاماقتاندىرۋ ءۇشىن قورعانىس مينيسترلىگىنە  22 ملرد تەڭگە بولىنگەن. بۇل اۋقىمدى قاراجات. ءار ساربازعا بولىنەتىن تاماقتىڭ قۇنىن سونىڭ ارقاسىندا 1713 تەڭگەگە دەيىن ارتتىرۋعا مۇمكىندىك تۋىپ وتىر.

مۋحامەدجان تالاسوۆتىڭ مالىمەتىنشە بيىل جەكە تاماقتانۋ راتسيونىنىڭ كومپلەكتىسى جاڭا رەتورت-پاكەتتەر قولدانىلاتىن بولادى. بۇل پاكەتتەردى قولدانۋ باتىستىق ۇلگىگە ساي جاسالىپ كەلەدى. پاكەتتەر تاعامنىڭ ساقتالۋىن ارتتىرادى، ساپاسىنا ءمىن كەلتىرمەيدى. قۇرامىن بۇلدىرمەيدى ءارى الەمدىك جەتەكشى ەلدەردىڭ ستاندارتتارىنا ساي كەلەدى.

2021 جىلى سىناق رەتىندە العاشقى  8000 كومپلەكت پاكەتتى ساتىپ الۋ جوسپارلانىپ وتىر. ەگەر ونىڭ تيىمدىلىگى ناقتى بايقالسا، تاسىمالداۋ مەن تاعام ساقتاۋداعى ارتىقشىلىعى ايقىن كورىنسە، وندا قازاقستان وسى پاكەتتەردى ساتىپ الاتىن بولادى. ياعني وسى پاكەتتەردى ساتىپ الۋعا تولىق كوشەدى.

سونىمەن قاتار مينيسترلىك وكىلى تاعام ساتىپ الۋ بويىنشا دا جاڭا وزگەرىستەر بولىپ جاتقانىن ايتتى.

«تاماقتانۋ نىساندارىن زاماناۋ جەتىلدىرۋ ماقساتىندا الداعى ءۇش جىلدا بارلىق اسكەري بولىمشەلەردەگى اسحانالاردى جوندەۋدەن وتكىزىپ، جاڭا قۇرال جابدىقتارمەن قامتاماسىز ەتۋ جاعىن جوسپارلاپ وتىرمىز. قازىرگى تاڭدا بارلىق تاماقتانۋ نىساندارىندا حالىققا قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعىنىڭ ۇلگىسى نەگىزىندە تاماقتانىپ بولعاننان كەيىن باعالاۋ جۇيەسىن پلانشەتتىك نەگىزگە اۋىستىرىپ جاتىرمىز»، - دەدى گەنەرال.

مينيسترلىك وكىلى تاماقتانۋدان بولەك قازىرگى تاڭدا اسكەري فورمانىڭ دا ۇلكەن وزگەرىسكە ۇشىراپ جاتقانىن ايتتى. تاۋەلسىز قازاقستان تاريحىندا اسكەريلەردىڭ فورماسى سان مارتە وزگەردى. جىل وتكەن سايىن ءتۇرلى اسكەري وپەراتسيالارعا ارنالعان اسكەري كيىمدەردىڭ تۇستەرى پايدا بولۋدا. اسكەري فورمالار ىڭعايلى ءارى ءتوزىمدى، ساپالى بولىپ وزگەرۋدە.

«جەدەل اسكەري قىزمەتتى اتقارۋعا ارنالعان ساربازدار ءۇشىن اسكەري فورمالار دا اۋىستىرىلىپ جاتىر. مىسالى شينەل ەندى جىلى كۇرتەشەگە اۋىستىرىلدى. كەرزى ەتىكتەر ەندى بىلعارى ەتىككە اۋسىپ جاتىر. جازدىق جانە قىستىق، كۇزدىك كيىمدەر بار. بىلايشا ايتقاندا ماۋسىمدىق كيىمدەر سانى ارتتى. ەندى ماقتا جانە جۇننەن توقىلعان ناسكيلەر كيىپ ءجۇر ساربازدارىمىز»، - دەدى ول.

سونىمەن قاتار ەندى اسكەري بولىمشەلەردە جۇمىس ىستەگەندە، بولىمشەنى تازارتۋ، قار كۇرەۋ جانە اسكەري تەحنيكالاردى جاساۋ، جوندەۋ، ماۋسىمدىق كەزەڭگە دايىنداۋ ساتىندە دە ارنايى فورمالار بار كورىنەدى. ونىڭ ىشىندە جۇمىس كيىمدەرى دە جەتكىلىكتى. ولار قىستىق جانە جازدىق دەپ بولىنەدى.

ەندى اسكەريلەردىڭ دەنساۋلىعىن تەكسەرۋ جاعى دا ارتىپ كەلەدى. ول تۋرالى مۋحامەدجان تالاپوۆ ايتتى.

«اسكەري ادام ۇنەمى مەديتسينالىق تەكسەرۋدەن ءوتىپ تۇرۋى ءتيىس. بۇگىندە اسكەريلەردىڭ دەنساۋلىعىن تەكسەرۋ بويىنشا بارلىق جاعداي جاسالعان. بۇگىن اسكەري سالاعا ارنالعان 15 اۋرۋحانا مەن 130 مەديتسينالىق ورتالىق بار. ولاردىڭ بارلىعى دا كەرەكتى مەديتسينالىق جابدىقتارمەن جاراقتانعان»، - دەدى مينيستر ورىنباسارى.

ءبىزدىڭ اسكەريلەرىمىز كوروناۆيرۋسپەن كۇرەسۋدە ءوز ۇلەسىن قوسىپ جاتىر. ونىڭ ىشىندە اسكەري مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىنىڭ ەڭبەگى زور.

«ساتتسيونارلار اسكەري گوسپيتالدارعا اينالدىرىلدى. ولاردىڭ سانى تورتەۋ ەدى. سونىمەن قاتار  24 اسكەري دارىگەر بريگادالارى قۇرىلدى. اسكەري دارىگەرلەر كوروناۆيرۋستان 1573 ادامدى جازدى. قازىر الماتى مەن ەل استاناسىندا اسكەري گوسپيتالداردا ۆيرۋسپەن كۇرەسۋ شارالارى ءجۇرىپ جاتىر. اسكەري بولىمشەلەردىڭ ماڭىندا  4 پتسر تەست الاتىن زەرتحانا قۇرىلعان»، - دەدى مينيستر ورىنباسارى. قازىرگى تاڭدا ۆيرۋسپەن كۇرەسۋگە قازاقستان قارۋلى كۇشتەرىنىڭ اسكەري دارىگەرلەرى وراسان زور ۇلەس قوسىپ كەلەدى.

اسكەريلەردى ۆيرۋسقا قارسى ۆاكتسينامەن ەگۋ دە قارقىندى تۇردە ءجۇرىپ جاتىر. بۇگىندە 12 مىڭنان استام سارباز ۆيرۋسقا قارسى ۆاكتسينانىڭ ەكى دوزاسىن دا الىپ ۇلگەرگەن. بۇل جاقسى كورسەتكىش. اسكەريلەر ۆيرۋسپەن كۇرەسۋدە تەك قانا دارىگەرلەر ارقىلى ەمەس، سونىمەن قاتار باسقا دا جاندار ارقىلى قول ۇشىن سوزۋدا. مىسالى بىلتىر جاپپاي كارانتين ەنگىزگەن ساتتە مىڭداعان ساربازدارىمىز كارانتيندىك شارالاردى ساقتاۋدى قاداعالاۋ ماقساتىندا رەسپۋبليكا بويىنشا قىزمەت ەتتى. ونىڭ ىشىندە قالا مەن اۋىلدىق ايماقتاردى ساقتاۋ، جولدى كۇزەتۋ شارالارى دا بار.

قازاقستان اسكەريلەرىنىڭ نە كيىپ، نە ءىشىپ جۇرگەنىمەن تانىس بولدىڭىزدار. عاسىرلار بويى ات ۇستىندە، تۇيە قومىندا تۋعان جەردىڭ ءار تاسىن قورعاپ وتكەن بالالاردىڭ باتىر ۇرپاقتارى بۇگىندە كەز كەلگەن جاعدايعا دايىن. ەلدىڭ ۇيقىسى تىنىش بولۋى ءۇشىن، 24 ساعات وتانىمىزعا مۇلتىكسىز قىزمەت ەتىپ كەلەدى. قىزمەتتىڭ جەمىستى بولۋىنا ۇلەس قوسىپ جاتقان مەملەكەتتىك اپپاراتتىڭ قىزمەتىن دە ايتا كەتۋ كەرەك. ساربازدىڭ كيىمى جىلى دا ءبۇتىن، قارنى توق، ۋايىمى جوق. ويتكەنى ءبىزدىڭ مەملەكەت ء"وز اسكەرىن تاماقتاندىرماعان ەل وزگەنىڭ اسكەرىن تاماقتاندىرادى" دەگەن قاعيدانى جاقسى بىلەدى.

Abai.kz