باۋىرجان باباجانۇلى. ساليحا (باللادا)
(باللادا)
ايەلى تاڭجاربايدىڭ ساليحا ەدى،
ءبىردى ەكى قىلۋعا بار يكەمى.
كەلىن بوپ تۇسكەنىندە كىم ويلاعان،
«باتىر» دەرىن اۋىلدىڭ تاريحى ونى...
...ال ايەل بولدىڭ.
(بەرسىن جاساعان ەس),
اۋەلى ابىسىنمەن جاسا كەڭەس:
«ەنەمىز ەلگە ايگىلى تەنتەك ادام،
اتامنىڭ دا قاباعى... وسال ەمەس.
تىزگىن - سەندە...
ىلديعا سالعىزبا اتىن،
قاينىمنىڭ دا مىنەزى بار...
قىزبا تىم.
«ءىشىپ كەلىپ...».
ءجا، جارار سەن ەمەسسىڭ،
بايىنان تاياق جەگەن جالعىز قاتىن...».
...ەنەنىڭ ءوتىپ جاتتى مەكتەبىنەن،
«بۇل قاتىندار كەتكەن بە بەتتەرىمەن...».
اپامنىڭ اششى داۋسى شىققان كەزدە،
كەلىندەر دەدەكتەيدى شەتتەرىنەن.
«وسىلاي ۇرسىپ السام، شىڭدالارسىڭ،
ايتپەسە، سىباعاڭنان قۇر قالارسىڭ.
ۇل دەسە - ۇل، قىز دەسە - قىزدى تاپسا،
ايەلدىڭ قاي جەرىنە ءمىن تاعارسىڭ.
ازعانتاي ميىڭ بولسا، ويلانارسىڭ،
داۋ-شارعا ءتۇسىپ ابدەن قايرالارسىڭ.
التى قاتىن ءوزارا تاتۋ بولساڭ،
سەندەردەن اسىپ التى ۇل قايدا بارسىن؟!»
ەنە اقىلىن بىرتىندەپ ۇعا بەردى،
ايەل بولۋ - بىلگەنگە، بۇ دا... ونەر-ءدى.
الىس-جاقىن تۋىسقا ۇناپ ەندى،
بىلىكتى بايبىشە بوپ شىعا كەلدى.
ىنتىماق نۇرىن شاشىپ تۇڭلىگىنە،
قامقور بولىپ جۇرەتىن ءبىر-بىرىنە.
(باللادا)
ايەلى تاڭجاربايدىڭ ساليحا ەدى،
ءبىردى ەكى قىلۋعا بار يكەمى.
كەلىن بوپ تۇسكەنىندە كىم ويلاعان،
«باتىر» دەرىن اۋىلدىڭ تاريحى ونى...
...ال ايەل بولدىڭ.
(بەرسىن جاساعان ەس),
اۋەلى ابىسىنمەن جاسا كەڭەس:
«ەنەمىز ەلگە ايگىلى تەنتەك ادام،
اتامنىڭ دا قاباعى... وسال ەمەس.
تىزگىن - سەندە...
ىلديعا سالعىزبا اتىن،
قاينىمنىڭ دا مىنەزى بار...
قىزبا تىم.
«ءىشىپ كەلىپ...».
ءجا، جارار سەن ەمەسسىڭ،
بايىنان تاياق جەگەن جالعىز قاتىن...».
...ەنەنىڭ ءوتىپ جاتتى مەكتەبىنەن،
«بۇل قاتىندار كەتكەن بە بەتتەرىمەن...».
اپامنىڭ اششى داۋسى شىققان كەزدە،
كەلىندەر دەدەكتەيدى شەتتەرىنەن.
«وسىلاي ۇرسىپ السام، شىڭدالارسىڭ،
ايتپەسە، سىباعاڭنان قۇر قالارسىڭ.
ۇل دەسە - ۇل، قىز دەسە - قىزدى تاپسا،
ايەلدىڭ قاي جەرىنە ءمىن تاعارسىڭ.
ازعانتاي ميىڭ بولسا، ويلانارسىڭ،
داۋ-شارعا ءتۇسىپ ابدەن قايرالارسىڭ.
التى قاتىن ءوزارا تاتۋ بولساڭ،
سەندەردەن اسىپ التى ۇل قايدا بارسىن؟!»
ەنە اقىلىن بىرتىندەپ ۇعا بەردى،
ايەل بولۋ - بىلگەنگە، بۇ دا... ونەر-ءدى.
الىس-جاقىن تۋىسقا ۇناپ ەندى،
بىلىكتى بايبىشە بوپ شىعا كەلدى.
ىنتىماق نۇرىن شاشىپ تۇڭلىگىنە،
قامقور بولىپ جۇرەتىن ءبىر-بىرىنە.
اعايىن ريزا بوپ تاراساتىن،
التى ءۇيدىڭ بەرەكە مەن بىرلىگىنە.
كەزدەسكەن كەدەرگىنى تىنباي... جويىپ،
سۇيمەن-ۋاقىت بارادى جىلداردى ويىپ...
اتا-ەنە قاباعىنا كىربىڭ ءتۇستى،
كەنجە ۇلدىڭ بالالارى تۇرماي قويىپ.
اۋلەتتىڭ جۇرت بىلگەن ءبىر جايتى بار-دى،
(اعايىن اراسىندا ايتىلار-دى).
ءبىر كەلىن باۋىرىنا سالىپ تۇرىپ،
بالاسىن قيماي تاعى... قايتىپ الدى.
شەشۋى ءبىر تاعدىردىڭ بۇرىس كەلدى،
تاماق ەمەس، اتا-انا... ۋ ىشكەن-ءدى.
...ەرى بۇعان قارادى، بۇل - ەرىنە،
ەكەۋى قاس-قاباقپەن ۇعىستى ەندى.
داۋىلپاز-دۇنيەنىڭ كۇيىنە ەرە،
تەربەلدى سۋ ۇستىندە ءجيى كەمە...
اللا جازعان ۋاقىتى جەتكەن كەزدە،
اتۇستار كەلدى، ىڭگالاپ، دۇنيەگە.
قاراماي شىلدەحانا-ساۋىعىڭا،
ايگىلەپ بار اعايىن-قاۋىمىنا.
ءۇش-ءتورت كۇن نارەستەنى ەمىزدى دە،
كەلىننىڭ سالدى اكەلىپ باۋىرىنا.
- تۇرالاتىپ تاستادى-اۋ، ءسىرا، قايعىڭ...
كوزىڭنەن قاشسىن، كوكەم، قۇرالاي-مۇڭ.
مىنا بالا - سەنىكى! ادام تۇگىل،
اللا الدىندا، وللاھي، سۇرامايمىن!
...دەمەگەسىن ەشكىم دە: «جارامايدى!»
تەنتەك ۇل التى ءۇيدى ەركىن ارالايدى.
بىراق تا ساليحانىڭ ءداتى مىقتى،
كەيدە ءتىپتى بۇرىلىپ قارامايدى.
پىش-پىش وسەك، ءاي، كەيدە مىستانداي-دى...
... ەرى دە وڭاشادا تۇسپالدايدى:
«مىناۋىڭ - تەمىر شىعار.
انا بالا
جايىندا ءتىس جارمايدى-اۋ، ءتىس جارمايدى...».
...ايەلى تاڭجاربايدىڭ ساليحا ەدى،
ءبىردى ەكى قىلۋعا بار يكەمى.
كەلىن بوپ تۇسكەنىندە كىم ويلاعان،
«باتىر» دەرىن اۋىلدىڭ تاريحى ونى...
وزىنەن قويىپ ىلعي بيىك ەرىن،
ۇرپاعى بولعان ءدايىم - سۇيىنەرى.
اتىڭنان اينالايىن، ايەل-ءومىر.
سەنسىڭ عوي ۇستاپ تۇرعان دۇنيەنى!
"اباي-اقپارات"
