قازاقستان حالقىنىڭ،
رەسپۋبليكا باسشىلىعىنىڭ
پارلامەنت دەپۋتاتتارىنىڭ،
باق نازارىنا!

باياناۋلداعى باتىر اتالارىمىز جاسىباي مەن ولجابايعا سالىناتىن ەسكەرتكىش تۋرالى قوعامدى قىزۋ تالقى بولىپ جاتىر. ەسكەرتكىشتى سالۋ كەرەك، بىراق، ءوڭىردىڭ تۋماسى/تۇرعىنى رەتىندە ءبىرشاما  اقپاراتقا سۇيەنىپ، سوعان بولىنگەن قارجى تۋرالى وي-پىكىرىمدى ايتپاقپىن.

ءبىرىنشى ايتپاعىم، شىعىندالۋى ءتيىس 1 ميللياردتان استام قاراجات - بۇل تاپ-تازا ىسىراپ. ەلگە تانىمال قوعام بەلسەندىسى، كاسىپكەر ارمان شوراەۆ استانا اكىمى كولگىنوۆتىڭ ءبىر كوشەنى جوندەۋگە بولگەن  92 ميلليارد اقشاعا 160 شارشى مەتردەن  تۇراتىن 5 مىڭ ءۇي، 10 بالاباقشا، 3 مەكتەپ، 2 پوليكلينيكا (ارينە بارلىق كوممۋنيكاتسيالارىمەن), ياعني  شاعىن  قالاشىق  سالۋعا بولاتىنىن ەسەپ شىعارعان بەينە ساراپتاماسىن كوبىمىز كوردىك. ول تۇگىلى، «ءوزىمىزدىڭ» باكاۋوۆ كەزىندە 36 مىڭ تۇراتىن «باتارەيالاردى» 336 مىڭعا ساتىپ العانىن دا بىلەمىز. بۇل دا سول سەكىلدى جاعداي...

كەشە عانا كەرەكۋدە سالىنعان ابايدىڭ ەسكەرتكىشىنە 55 ملن تەڭگە قاراجات كەتىپتى (ونىڭ وزىندە ەسكەرتكىشتىڭ رەالدى قۇنى وسى ما، جوق پا، بەلگىسىز). سوعان سالىپ ەسەپتەگەندە، بىزدەگى قوس باتىرعا ارنالعان ەسكەرتكىشكە اينالاسى 100 ملن تەڭگە دە كەتپەسى انىق. ويتكەنى، تاس تۇعىرى دا، دايىندالاتىن ورنى دا ءبىر.

ەسكەرتكىش تۇرعىزىلاتىن ورىن دەمەكشى، قازىرگى جوسپارلانىپ وتىرعان ورىن – سازدى جەر. ول جەرگە جوبادا كورسەتىلگەندەي، اينالاسىنا اعاشتار ەگۋ ءۇشىن،  توپىراعىن اۋىستىرۋ قاجەت، قارجىنىڭ كوپ بولىگى سوعان كەتپەكشى. ەسكەرتكىشتى نەگە قاراعاندىعا، جاسىبايعا ءوتىپ بارا جاتقانداردىڭ دا (جازدا مىڭداعان دەمالۋشىلار كەلەدى) كورۋى ءۇشىن باياننىڭ كىرەبەرىس جاعىندا ورنالاستىرماسقا؟.. سوندا توپىراق اۋىستىرۋ قاجەتى دە بولماۋشى ەدى.

ەكىنشى ماسەلە - باياناۋىلداعى 40 جىل تۇرعان، تۇرعىندارعا استاناداعى بايتەرەكتەي بولىپ كەتكەن، 2 رەت كۇردەلى جوندەۋدەن وتكەن (سوڭعىسىنا كوپ بولعان جوق), ستەللانى باسقاعا اۋىستىرماقشى. باقانداي جارتى ميللياردقا جۋىق تەڭگەگە.

قازىرگى ۋاقىتتا باياناۋىلدىڭ حالقى ءالى كاناليزاتسيا، ونى تازارتۋ جۇيەسىنسىز وتىر. ۇلكەن اۋىلدىڭ ءناجىس سۋلارى كول جاققا اعارى بەلگىلى. لايلانعان كولگە كىم بارادى؟ باياننىڭ سۋ جۇيەسىنسىز  وتىرعان  9 اۋىلى بار. ولاردىڭ ارقايسىسىنا سۋ جۇيەسىن وناتۋ ءۇشىن ورتاشا 200 ملن تەڭگە كەتەدى ەكەن. ءبىراز اۋىلدىڭ اراسىندا جول جوق. 30 جىلدا ءبىر رەت تە بولسىن جول سالىنباعان. ايتا بەرسەڭ ءسوز كوپ.

وسىناۋ وراسان زور قارجىنى حالىقتىڭ تۇرمىس-تىرشىلىگىن كۇن ساناپ قىسىپ بارا جاتقان ينفلياتسيانى قاپەرگە الماي (بۇعان دا بيلىكتىڭ كىناسى جوق دەپ كىم ايتادى؟), ناتيجەسىندە، پاندەميا كەزىندە جانە ودان كەيىن تابىستارى ازايىپ جاتقان اۋىل جۇرتىنا ەمەس، تۋريستىك تابىس كوزىن بۇعاتتاۋى مۇمكىن ەكولوگياعا ەمەس، مادەنيەتكە ءبولىپتى. حوش، ءبولىپتى. كەرەك ەكەن. ەندەشە وسى سالادا دا ءتيىمدى پايدالانۋعا بولار ەدى عوي. مىسالى ءدال وسى باياناۋىلدا ولكەتانۋ مۋزەيى جوق، ءالى كۇنگە؟ نەگە؟ بۇل اۋداندا باسقا دا وسى سالاعا قارجى ءبولىنۋى ءتيىس وبەكتىلەر جەتكىلىكتى!

سوڭعى 2 ابزاتستا كورسەتىلگەن وبەكتەردىڭ ەداۋىر بولىگىن (اۋدان تۇرعىندارىمەن كەلىسە وتىرا) وسى ەكى باتىرعا ارنالعان ەسكەرتكىشپەن قاتار سالۋعا بولاتىنى كورىنىپ تۇر. بىراق، ىسقاقوۆ باستاعان اكىمدىك 1,5 ميللياردتى تەك ەكى باتىرعا ءبىر ەسكەرتكىش جانە ستەللانى ايىرباستاۋعا عانا جۇمسايىن دەپ وتىر...

قالايشا ءدال وسىلاي شەشىلىپ وتىر؟ الدە جارتىسىنا جۋىق دەمەۋشىلەردىڭ اقشالارى (ولار كوبىنە سۇراۋسىز بولادى), تۋراسىن ايتقاندا، «راسپيلدىڭ» كوزى مە؟ جالپى تەندەردەگى جەمقورلىقتار ماسەلەسى تاعى بار. بۇعان نە دەيسىز، ىسقاقوۆ مىرزا؟!

ءسوز سوڭىندا، وسى 1,5 ميلليارد اقشانىڭ (بۇل ءبىزدىڭ، سالىق تولەۋشىلەردى قارجىلارى جانە دەمەۋشىلەردىڭ  دە  اقشاسى، قازاقتىڭ بايلىعى، حالىقتىڭ جۇمىس كۇشى ارقىلى قۇرالاتىنى ءمالىم) قايدا، قالاي جۇمسالىپ جاتقانىن تيىنىنا دەيىن ساناپ، حالىق الدىندا ەسەپ بەرۋىڭىزدى تالاپ ەتەمىز! وڭىردەگى دەپۋتاتتاردىڭ دا قالاي سايلاناتىنىن بىلەمىز. كوبىنە اكىمدىكتىڭ قالاۋىمەن، تاڭداۋىمەن ىرىكتەلگەندەر! سوندىقتان ولاردىڭ كەلىسىمى - حالىقتىڭ كەلىسىمى ەمەس!

جالپى، جەر-جەردەگى بارلىق اكىمدەر، حالىقتىڭ اقشاسىن، الداعى جىلدىڭ بيۋدجەتىنە ەنگىزەردىڭ  الدىندا، بارلىق رەسپۋبليكالىق جانە جەرگىلىكتى باق-تا جاريالاپ، حالىقتىڭ تىكەلەي  تالقىلاۋىنان، تاۋەلسىز، حالىق ءوزى سەنەتىن/سايلايتىن ەكسپەرتتەردىڭ ساراپتاماسىنان وتكىزگەننەن كەيىن عانا، جوسپارعا ەنگىزۋ ينستيتۋتى قالىپتاسۋى كەرەك. سوندا جەمقورلىقتىڭ ازاياتىنى انىق!

رۋزا بەيسەنبايتەگى،

كەرەكۋ قالاسى

Abai.kz