كەيىنگى كەزدە ءبىزدىڭ ەلدە تولەرانت تۋرالى كوپ ايتىلاتىن بولىپ كەتتى. مەمەلەكەتتىك باق-تار  «ءبىز تولەرانتتى ەلمىز، تولەرانتتىق تۇراقتىلىق كەپىلى» دەپ جار سالىپ ءجۇر.

الدىمەن  تولەرانت دەگەن ءسوزدىڭ ماعىناسىنا ۇڭىلەيىك. تولەرانت «كونبىس» دەگەن ماعىنا بىلدىرەدى. نەگىزىندە بۇل ءسوز مالدارعا، ونان ىشىندە ناقتى وگىزگە ايتىلعان، كەيىن قۇلدارعا دا ايتىلاتىن بولعان. تولەرانت ياعني كونبىس، ول مال سياقتى ايداعانعا جۇرەدى، ايتقانعا كونەدى.  ەندى قاراپ كورىڭىز، جارتى توننالىق ۇلكەن وگىزدەردى  قارشاداي بالا قوساقتاپ قويىپ جۇمىسقا شەگەدى. ول ولاردى سابايدى، بوقتايدى بىراق وگىزدەر مىڭق دەمەيدى، ويتكەن ولار كونبىس-تولەرانت بولىپ العان. ولاردىڭ ويلايتىنى تەك قانا تاماق. ەگەر  سول وگىزدەر وكىرىپ ۇمتىلسا، قارشاداي بالا ونىڭ قاراعايداي ءمۇيىزىنىڭ ۇشىندا كەتەر ەدى.  كورريدا الاڭىنا شىعاتىن وگىزدەر دە تۋرا وسى سياقتى وگىزدەر، بىراق ولارعا جولاپ كورىڭىز بىت-شىتىنىڭىزدى شىعارسىن، ويتكەنى ولار تولەرانت ەمەس.

ءبىزدىڭ بولاشاق ۇرپاقتارىمىزدىڭ قۇلاعىنا بۇگىنگى بيلىكتىڭ يدەولوگتارى «اتالارىڭ مال سياقتى بولعان، سەندەر مالسىڭدىر» دەپ كۇندە قۇيىپ جاتىر. دانيار اشىمباەۆ سياقتى ماڭگۇرتتەر دە   «اتا-بابامىز مال سياقتى بولعان، تاۋەلسىزدىك دەگەندى ءتىپتى ويلاماعان» دەپ ساندىراقتايدى. كەزىندە قىزىل كوممۋنيستەردە «اتالارىڭ ساۋاتسىز، نادان، جابايى بولعان، جازۋ-سىزۋدى بىلمەگەن» دەپ قۇلاعىمىزعا قۇياتىن ەدى. ءبىز وعان سەنەتىن ەدىك.

كەيىنگى كەزدە ءبىزدىڭ ەلدە تولەرانت تۋرالى كوپ ايتىلاتىن بولىپ كەتتى. مەمەلەكەتتىك باق-تار  «ءبىز تولەرانتتى ەلمىز، تولەرانتتىق تۇراقتىلىق كەپىلى» دەپ جار سالىپ ءجۇر.

الدىمەن  تولەرانت دەگەن ءسوزدىڭ ماعىناسىنا ۇڭىلەيىك. تولەرانت «كونبىس» دەگەن ماعىنا بىلدىرەدى. نەگىزىندە بۇل ءسوز مالدارعا، ونان ىشىندە ناقتى وگىزگە ايتىلعان، كەيىن قۇلدارعا دا ايتىلاتىن بولعان. تولەرانت ياعني كونبىس، ول مال سياقتى ايداعانعا جۇرەدى، ايتقانعا كونەدى.  ەندى قاراپ كورىڭىز، جارتى توننالىق ۇلكەن وگىزدەردى  قارشاداي بالا قوساقتاپ قويىپ جۇمىسقا شەگەدى. ول ولاردى سابايدى، بوقتايدى بىراق وگىزدەر مىڭق دەمەيدى، ويتكەن ولار كونبىس-تولەرانت بولىپ العان. ولاردىڭ ويلايتىنى تەك قانا تاماق. ەگەر  سول وگىزدەر وكىرىپ ۇمتىلسا، قارشاداي بالا ونىڭ قاراعايداي ءمۇيىزىنىڭ ۇشىندا كەتەر ەدى.  كورريدا الاڭىنا شىعاتىن وگىزدەر دە تۋرا وسى سياقتى وگىزدەر، بىراق ولارعا جولاپ كورىڭىز بىت-شىتىنىڭىزدى شىعارسىن، ويتكەنى ولار تولەرانت ەمەس.

ءبىزدىڭ بولاشاق ۇرپاقتارىمىزدىڭ قۇلاعىنا بۇگىنگى بيلىكتىڭ يدەولوگتارى «اتالارىڭ مال سياقتى بولعان، سەندەر مالسىڭدىر» دەپ كۇندە قۇيىپ جاتىر. دانيار اشىمباەۆ سياقتى ماڭگۇرتتەر دە   «اتا-بابامىز مال سياقتى بولعان، تاۋەلسىزدىك دەگەندى ءتىپتى ويلاماعان» دەپ ساندىراقتايدى. كەزىندە قىزىل كوممۋنيستەردە «اتالارىڭ ساۋاتسىز، نادان، جابايى بولعان، جازۋ-سىزۋدى بىلمەگەن» دەپ قۇلاعىمىزعا قۇياتىن ەدى. ءبىز وعان سەنەتىن ەدىك.

اتا-بابالارىمىز مال سياقتى بولسا، وسىنشاما ۇلان-عايىر جەردى قورعاپ قالارما ەدى. اقتاۋدان التايعا دەيىن سوزىلىپ جاتقان كەڭ-بايتاق جەردى ەشكىم بىزگە كارتاسىن سىزىپ بەرە سالعان جوق. وسىناۋ جەردى اتالارىمىز نايزانىڭ ۇشىمەن ، بىلەكتىڭ كۇشىمەن قورعان. جان بەرىپ، جان الىسقان.

اتا-بابالارىمىز مال سياقتى بولعان بولسا، كەشەگى «قىزىل يمپەريانىڭ» ىرگەسىن سوككەن كىمدەر؟ موسكۆا تۇبىندە نەمىستەردىڭ بەتىن قايتارعان كىمدەر؟ رەيحستاگقا العاش تۋ تىككەن كىم؟  جارتى الەمدى جاۋلاعان ماكەدونسكي كىمنەن قايمىققان؟ قىتاي قورعانىن قىتايلار كىمنەن قورقىپ تۇرعىزعان؟ شىعىستىڭ قوس جۇلدىزى ءاليا مەن ماشۇك كىم؟ نەمىستەردىڭ ۇرەيىن ۇشىرعان باتىر ۇشقىش قىز حيۋاز كىم؟، ت.ب.

كەشەگى وتكەن ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستا دا اتالارىمىز ۇلكەن ەرلىك كورسەتكەن. بىراق ولاردىڭ ەرلىكتەرى كوبىنە باعالانباي قالعانى  تاريحتان بەلگىلى. تالاي سلاۆيان قول باسشىلارلى ءبىزدىڭ اتالارىمىز تۋرالى تاڭداي قاعىپ جازعان ەكەن. «قازاقتار سوعىسقا ىڭعايلى حالىق، ءار نارسەگە ەپتى. اسىرەسە بارلاۋعا وتە شەبەر» دەپ ءبىر سلاۆيان قولباسشى جازسا، ەكىنشى ءبىر سلاۆيان قولباسشىسى « ولار سونداي تاباندى، ەر جۇرەك، ايبىندى حالىق. مەن ازيادا مۇنداي حالىقتىڭ ءومىر سۇرەتىنىن بىلمەپپىن» دەگەن ەكەن.

ءبىز ۇلى حالىقپىز، ءىرى حالىقپىز، ويى دا، ارى دا تازا اسىل حالىقپىز. جەتى اتاعا تولماي قىز الىسپايتىن تەكتى حالىقپىز. باسىنان ءسوز اسىرمايتىن ءور حالىقپىز. قۇدايىنا قاراعان يماندى حالىقپىز. «ءيتىڭ جامان دەگەندە ولگەنىم اي» دەيتىن نامىسشىل حالىقپىز. جىلقى مىنەزدى سەرگەك حالىقپىز.

ەل بولامىز دەسەك، بولاشاق ۇرپاقتى وسىعىن تاربيەلەيىك اعايىن. ماڭگۇرتتەردەن ۇرپاعىمىزدىعى قورعايىق. قازاقتى كونبىس قىلىپ كورسەتۋ كىمدەرگە نە ءۇشىن ءتيىمدى ەكەنىن ءبارىمىز  جاقسى بىلەمىز. ءبىز ەشقانداي تولەرانت ەمەسپىز. تولەرانتتىقتا تۇراقتىلىق كەپىلى ەمەس، كەرىسىنشە  ءبىزدىڭ بولاشاعىمىزعا تونگەن قاۋىپ.

«اباي-اقپارات»