18 شىلدەدە ۇيىمداسقان قىلمىس پەن جەمقورلىقتى زەرتتەۋ ۇيىمى (OCCRP) وزدەرىنىڭ رەسمي سايتتارىندا «Pegasus جوباسى» اتتى كولەمدى زەرتتەۋ ماتەريالىن جاريالادى.

«ولار ەشقانداي دا قوڭىراۋ، ەشقانداي دا سىبىر ەتكەن دىبىستى ەستىگەن جوق. الايدا ءدال سول ساتتە ولاردىڭ تەلەفوندارىنا تسيفرلىق شابۋىلشى، قىلمىسكەر دەندەپ ەنىپ جاتقان ەدى. ولاردىڭ جەكە مالىمەتتەرى، ولاردىڭ كاسىبي جۇمىسىنا قاتىستى قۇپيالار ءاپ-ساتتە كوپكە ءمالىم بولدى. ءتىپتى، قاسكۇنەم شابۋىلشى ولاردىڭ تەلەفوندارىنداعى كامەرانى قوسقىسى كەلسە قوسىپ، قاجەتتى سۋرەتتەر مەن بەينە جازبالاردى ءتۇسىرىپ وتىردى. ولاردى اڭدىعان بۇل قىلمىسكەر – وزدەرىنىڭ ۇكىمەتتەرى بولۋى ابدەن مۇمكىن»، - دەپ باستالاتىن ماتەريالدا الدەكىمدەر اڭدىعان، باقىلاعان جۋرناليستەر مەن بەلسەندىلەردىڭ ءتىزىمى جاريالانعان.

Pegasus – بۇل يزرايلدەگى NSO Group كومپانياسى جاساپ شىعارعان تىڭشىلىق جاساۋعا ارنالعان باعدارلاما. ال NSO Group كومپانياسى – بۇل كيبەربارلاۋعا ماماندانعان كومپانيا. ءونىم اۆتورلارى اتالعان باعدارلامانىڭ (Pegasus-تىڭ) اۋەلدە تەرروريستەر مەن قىلمىسكەرلەردى اڭدۋعا ارنالعانىن ايتادى. الايدا ۇيىمداسقان قىلمىس پەن جەمقورلىقتى زەرتتەۋ ۇيىمى (OCCRP)  ونداعان ەلدىڭ بيلىگى بۇل باعدارلامانى جۋرناليستەر مەن قوعام بەلسەندىلەرىن اڭدۋ ءۇشىن دە پايدالانعانىن دالەلدەپ شىقان. بۇل ساناتتا قازاقستان دا بار ەكەن. OCCRP دەرەگىنشە، قازاقستان بيلىگى ۇزىن-ىرعاسى 2 مىڭعا تارتا تەلەفون نومەرىن اڭدۋعا بەرگەن.

قازاقستان ۇكىمەتى تىڭشىلىق باعدارلاما كومەگىمەن اڭدىدى دەگەن تىزىمدە 5 ادام بولعان. ونىڭ ەكەۋى جۋرناليست، قالعان ۇشەۋى قوعام بەلسەندىسى قاتارلى تىزىمدەلگەن. ولار:  Informburo.kz پورتالىنىڭ ءتىلشىسى، بلوگەر – سەرىكجان ماۋلەتباي, پەن-كلۋب جەتەكشىسى، 2017 جىلى بوپسالاۋ بابى بويىنشا سوتتالعان – بيگەلدى عابدۋلين, قۇقىق قورعاۋشى – باقىتجان تورەعوجينا مەن كۆەنتين گيەمە جانە مارتين ۆيوم دەگەن ادامداردىڭ اتتارى اتالادى.

«ازاتتىق» سايتى، قازاقستاندىق تىزىمدەگى سوڭعى ەكەۋىنىڭ – كۆەنتين گيەمە مەن مارتين ۆيومنىڭ شەتەلدەگى ەكس-بانكير مۇحتار ابلازوۆپەن بايلانىسى بولۋى مۇمكىن ەكەندىگىن جازادى.

ۇيىمداسقان قىلمىس پەن جەمقورلىقتى زەرتتەۋ ۇيىمى (OCCRP) 20 شىلدە كۇنى تىڭشىلىق ءتىزىمىنىڭ قازاقستانعا قاتىستى بولىگىن جاڭارتتى. تىزىمگە تاعى ءۇش ادام قوسىلدى. ولار: قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ، قر پرەمەر-ءمينيسترى اسقار مامين جانە الماتى قالاسىنىڭ اكىمى باقىتجان ساعىنتاەۆ.

ال ۇيىمداسقان قىلمىس پەن جەمقورلىقتى زەرتتەۋ ۇيىمى (OCCRP) رەسمي سايتىنداعى: «Pegasus تىزىمىندە ۇزىن-سانى 2000 قازاقستاندىق نومەر انىقتالعان. بۇل دەگەنىڭىز – ولاردىڭ اتالعان باعدارلامانىڭ پوتەنتسيالدى نىساناسى بولعاندىعىن بىلدىرەدى. تىزىمدە جۋرناليستەر از بولعانىمەن، ەلدىڭ ىسكەرلىك-ساياسي ەليتاسىنىڭ وكىلدەرى كوپ. ولاردىڭ قاتارىندا نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ سەرىكتەستەرى مەن قارسىلاستارى دا بار»، - دەگەن اقپارات 18 شىلدەدە شىققان.

OCCRP سايتىندا 20 شىلدە كۇنى جاريالانعان «الەم ليدەرلەرى Pegasus تىزىمىندە: فرانتسيا پرەزيدەنتى ماكرون، ماروككو كارولى مۇحاممەد پەن قازاقستان پرەزيدەنتى توقاەۆ» اتتى ماقالادا بارلىعى 14 ەلدىڭ ليدەرلەرى تىڭشىلىق نىسانى رەتىندە الىنعانىن جازعان.

پرەزيدەنت توقاەۆ ەلدەگى نومەرى ەكىنشى ساياسي تۇلعا بولىپ جۇرگەن كەزىندە-اق، اتالعان تىزىمگە ىلىنگەن ەكەن (Kazakhstan’s president was selected while he was still the regime’s number two).

توقاەۆتى تىڭداۋ تۋرالى تاپسىرىس قازاقستاننان تۇسكەن

«قازاقستانىڭ قازىرگى پرەزيدەنتى مەن پرەمەر-ءمينيسترى، مەكسيكا پرەزيدەنتىنىڭ اينالاسىنداعى ادامدار مەن ماروككو كارولى مەن پرەمەر-ءمينيسترىن اڭدۋ تۋرالى تاپسىرىس ءوز ەلدەرىنەن تۇسكەن»، - دەپ جازادى OCCRP (But Kazakhstan’s current president and prime minister, a circle of people close to the current president of Mexico, and both the king and prime minister of Morocco appear to have been selected by their own countries).

زەرتتەۋشىلەر قازاقستاندىق سانداردىڭ كلاستەريزاتسياسىن جانە Pegasus Project جۋرناليستەرىنىڭ قازاقستاننىڭ Pegasus-تى پايدالاناتىنى تۋرالى زەرتتەۋىن نەگىزگە الا وتىرىپ، تاپسىرىس قازاقستاننان تۇسكەن دەگەن پايىمعا توقتالىپتى.

ءارى قاراي، توقاەۆتىڭ 2017-2018 جىلدارى سول كەزدەگى پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتان كەيىنگى قازاقستانداعى ەكىنشى ساياسي تۇلعا بولعانىن ايتىپتى.

«نازارباەۆ ەل باسقارۋ ىسىندە ايتارلىقتاي سالماعى جانە «ەلباسى» دەگەن ارنايى تيتۋلى بار. ول قاۋىپسىزدىك كەڭەسى مەن بيلىك باسىنداعى «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ توراعاسى. ونىڭ سوتپەن قۋدالانبايتىن جانە اسكەري ماسەلەلەرگە قاتىستى باقىلاۋشى ستاتۋسى بار»، - دەپتى OCCRP.

ودان ءارى 2019 جىلعى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ پرەزيدەنتتىك مانداتىن توقاەۆقا تاپسىرىپ بەرگەنىن جازادى. سول ۋاقىتتا نازارباەۆ باقىتجان ساعىنتاەۆتىڭ ورنىنا اسقار ءماميندى ەل پرەمەرى ەتىپ تاعايىنداعانىنا توقتالىپتى.

توقاەۆ پەن مامين اڭدۋ نىسانى بولعان كەزدە ولار قازىرگى قىزمەتتەرىندە ەمەس ەدى. توقاەۆ سەناتتى باسقارىپ وتىرسا، مامين ءبىرىنشى ۆيتسە-پەرمەر ەدى.

«توقاەۆ قىزمەتىنە كىرىسكەننەن باستاپ رەفورماتور رەتىندە كورىنۋگە تىرىسقانىمەن، ول ءوزىنىڭ الدىنداعى ادامنىڭ ساياساتىنا ادال ەكەنىن كورسەتتى. مامين اتاققۇمارلىعى جوق، تەحنوكرات ادام. سوندىقتان ولاردىڭ نازارباەۆ ىقپالىنا ەش قاۋپى جوق»، - دەپ جازادى.

OCCRP دەرەگىنشە، الەمنىڭ وننان اسا ەلىندە ۇزىن-سانى 200-گە تارتا جۋرناليست پەن بەلسەندى اڭدۋ تۋرالى تاپسىرىس بولعان. Pegasus قىزمەتىنە قازاقستاننان باسقا ازەربايجان، ۆەنگريا، مەكسيكا، باحرەين، ءۇندىستان، يندونەزيا ماروككو، رۋاندا، توگو، ساۋد ارابياسى جانە بىرىككەن اراب امىرلىكتەرىنىڭ ۇكىمەتتەرى جۇگىنگەن.

ازىرلەگەن نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz