2012-ءشى جىلى بۇۇ-نىڭ ارنايى مالىمدەمەسىندە كەلتىرىلگەن "پلانەتامىز قانشا ادامدى اسىراي الادى؟" دەگەن سۇراق بويىنشا ۇسىنىلعان 62 زەرتتەۋدىڭ ناتيجەلەرىندە، پلانەتامىزدى يگەرۋ ءۇشىن 2 ملرد حالىق قاجەت بولسا، تەحنولوگيالىق جانە ەكولوگيالىق ماسەلەلەردىڭ بارلىعى ءبىر جۇيەگە كەلتىرىلگەن كەزدىڭ وزىندە، پلانەتانىڭ ەڭ ارتىق سانى 10,24 ملرد حالىقتان اسپاۋ كەرەك دەگەن دەرەكتى كەلتىرگەن.

الەمدە قازىر ادام سانى 8 ملرد-تان اسىپ كەتتى. پلانەتالىق دەڭگەيدە تەحنولوگيالىق جانە ەكولوگيالىق جۇيەمىز ەشقانداي بىرىزدىلىككە تۇسپەگەن قازىرگى جاعدايدا، 8 ملرد حالىق --- "پلانەتانىڭ بارلىق مۇمكىندىگىنىڭ شەگى" دەگەن ءسوز.

بۇل ماسەلەنى شەشۋ بويىنشا ۇسىنىلعان نۇسقالاردىڭ ىشىندە "وزگە پلانەتالاردى يگەرىپ، سول جاققا حالىقتى قونىستاندىرۋ", "تۋ سانىن شەكتەۋ" سياقتى ۇسىنىستاردى جۇزەگە اسىرۋدىڭ اۋىلى ازىرگە الىس بولىپ تۇر.
تاعى ءبىر ادام سانىن ازايتۋدىڭ "جازىلماعان زاڭدىلىعى" - ۇلكەن گلوبالدى سوعىس اشۋ. قازىرگى يادرولىق قارۋلانعان مەملەكەتتەردىڭ كوپتىگىنە بايلانىستى، بۇل دا مۇمكىن بولماي تۇر.

دەمەك، ادام سانىن ازايتۋدىڭ بىردەن-ءبىر جولى - جاساندى جولمەن ىندەتتەر تاراتۋ ارقىلى حالىق سانىن شەكتەۋ.
ءبىز قازىر سول باعىتتاعى جۇمىستاردىڭ "ناتيجەلەرىن" كورىپ وتىرمىز.
ەندى، اركىم ءوزىن "الەمدىك ويىنشىلاردىڭ" ورنىنا قويىپ، ويتولعاتىپ كورسە.
ەگەردە، مەن وسىنداي جولمەن حالىق سانىن ازايتقىم كەلگەن بولسام، بىلاي جاسار ەدىم.

1-ءشى: ءبىر-بىرىنە ۇقساس ەكى ءتۇرلى ۆيرۋس ويلاپ تابامىن. بىرەۋى السىزدەۋ. ەكىنشىسى وتە كۇشتى.
2--ءشى: الدىمەن السىزدەۋ ۆيرۋستى الەمگە تاراتىپ ءبىراز ابىگەرگە سالىپ، ۇرەي تۋىنداتامىن.
3-ءشى: وزىمە پلانەتانى ارى قاراي ۇستاپ قالۋعا كەرەك وركەنيەتتەرگە(ەلدەرگە), بۇدان كەيىن تاراتىلاتىن ەڭ كۇشتى ۆيرۋسقا قارسى ۆاكتسينالاردى سالدىرامىن.
وزگە دامۋشى ەلدەردىڭ رەسۋروسىن يگەرۋ ءۇشىن، ول ەلدەردە ەڭ الدىمەن مۇعالىم، اسكەر، عالىمدار سياقتى ماماندىق يەلەرىن ساقتاپ قالۋ ءۇشىن، سونداي قىزمەتشىلەردىڭ تولىقتاي ۆاكتسينانى الۋلارىن قامتاماسىز ەتەمىن.
4-ءشى: وزىمە كەرەك ەمەس مەملەكەتتەر مەن تومەنگى تاپ وكىلدەرىنە ارنايى ۆاكتسيناعا قارسى اقپاراتتار تاراتىپ، پلانەتاعا كەرەك ەمەس "سلوي ناسەلەنيانىڭ" العاشقى ۆاكتسينانى سالدىرماۋى ءۇشىن بارلىق اقپاراتتىق قولداۋىمدى جاسايمىن. سول ارقىلى ەشكىمگە كەرەك ەمەس، كىم-كورىنگەن ىستەي الاتىن قىزمەت تۇرلەرىمەن اينالىساتىن (تاكسي، اسپازشى، ساۋداگەر، ت.ت.) ساۋاتسىز ادامداردىڭ ۆاكتسينانى سالدىرماۋلارىنىڭ جولىن جاسايمىن.
5-ءشى: وزىمە كەرەك ەلدەردىڭ 80%-ى ۆاكتسينا سالدىرىپ بولعاندا، الەمگە ەڭ كۇشتى ەكىنشى ۆيرۋستى تاراتامىن.
6-شى: ۆاكتسينا الماعان حالىقتار قىرىلىپ باستاپ بارلىعى جاپا-تارماعاي ۆاكتسينا سالدىرۋعا "جۇگىرگەندە", ولارعا ءالسىز عانا پايداسى بار ەكىنشى ۆاكتسينانى تاراتا باستايمىن. بىراق، ونىڭ ولاردى ساقتاپ قالۋى ۋاقىتشا عانا بولادى.
7-ءشى: پلانەتاداعى حالىق سانى 2-3 ملرد-قا ازايعاندا، ىندەتكە قارسى ءدارىنى قولدانىسقا جىبەرىپ، قالىپتى جاعدايعا كوشىرەمىن.
مەن قاتەلەسۋىم مۇمكىن. بىراق، ەكى جىلعا جۋىقتاعان مىنا ىندەتكە بايلانىستى ءجايتتاردى سارالاي كەلە، وسىنداي تۇجىرىمعا كەلىپ وتىرمىن. ويتكەنى، وركەنيەتتى ەلدەردىڭ ۆاكتسيناتسيالانۋ ستاتيستيكاسىن قاراڭىزدار! دامىعان، وركەنيەتتى ەلدەردىڭ بارلىعى دەرلىك 60-70% سالدىرىپ بولدى. تەك ءبىز سياقتى "دامۋشى" ءۇشىنشى تاپتاعى ەلدەردىڭ كورسەتكىشى وتە تومەن.

سوندىقتان، اعايىندار!
ۆاكتسينانىڭ العاشقى پارتياسى تاۋسىلماي جاتىپ سالدىرىپ الۋدى ۇسىنامىن. قازاق ۇلتىن مىنا الاساپىراننان ساقتاپ قالاتىن ازىرگە ءبىر عانا جول - ەرتەرەك ۆاكتسيناتسيالانۋ! باسقا التەرناتيۆا جوق!
ال، ەندى قانداي ۆاكتسينانى سالامىز دەگەنگە كەلسەم!

ءدال قازىرگى ۆاكتسينالاردىڭ ەشقايسىسى دا جامان ەمەس، رەسەيدىڭ "سپۋتنيگى" دە الدىڭعى قاتارلى ۆاكتسينالاردىڭ قاتارىندا دەپ ويلايمىن. ويتكەنى، بۇل ىندەتتىڭ الدىڭعى "اتالارىن" 60-70-ءشى جىلدارى سسسر-ءدىڭ كەزىندە ابدەن زەرتتەپ تاستاعان. سسسر-ءدىڭ ۆيرۋسولوگيا، بيولوگيالىق قارۋلار مەن ولاردان قورعانۋ سالالارى الەمنىڭ ەڭ الدىڭعى قاتارلى ينستيتۋتتارىنىڭ ءبىرى بولعان. ولاردا سول زاماننان جەتكەن زەرتتەۋلەر مەن تاجىريبەلەردىڭ قۇجاتتارى كەز-كەلگەن ۋاقىتتا پايداعا جاراتۋ ءۇشىن ساقتاۋلى تۇرادى. كوروناۆيرۋستىڭ مىنا ءتۇرىن ازعانا زەرتتەۋلەردەن كەيىن-اق ۆاكتسيناسىن جاساپ شىعارۋ قيىندىق تۋدىرماعان بولسا كەرەك. ال، بۇل ۆاكتسينالاردىڭ شابلوندى تۇرلەرىن سسسر-ءدىڭ كەزىندە ادامدارعا ابدەن سىناقتان وتكىزىپ قويعان دەپ ويلايمىن.

رەسەيدى ۇناتپايمىن دەپ، ونىڭ عىلىمي پوتەنتسيالىن دا جوققا شىعارا سالۋدى ساۋاتسىزدىق دەپ ويلايمىن. كەرىسىنشە، "توڭمويىن" ورىستاردىڭ وسى ۆاكتسيناسىنىڭ ساپاسى وزگەلەردەن كوش ىلگەرى تۇر دەسەدە سەنەمىن. ويتكەنى، باتىسپەن قىرعي-قاباق بولىپ وتىرعان رەسەيدىڭ وزگەلەرگە ءوز پوتەنتسيالىن مويىنداتقىسى كەلىپ، بارىنشا ساپالى جاساپ شىقتى دەپ ويلايمىن.

ال، اعايىندار!
اركىمنىڭ ءوز پايىمى بار. مەن ءوز ويىمدى جازدىم. ماقسات بىرەۋ عانا. قازاق ۇلتىن مىنا الاساپرىراننان امان الىپ قالۋعا تامشىداي بولسا دا ۇلەسىمدى قوسىپ، ماسەلەگە تەرەڭىرەك ۇڭىلۋگە وي سالۋ.

رۇستەم اشەتاەۆ

Abai.kz