ءار ازاماتتىڭ الەۋمەتتىك ءال-اۋقاتى باسپانامەن بايلانىستى ەكەنى بەلگىلى. ال ادامداردىڭ ءبارىنىڭ بىردەي باسپانانى قولما-قول ساتىپ الۋعا جاعدايى جەتە بەرمەيدى. ەكى قولعا ءبىر كۇرەك ىزدەپ قالا جاعالاعان، ازدى-كوپتى تاپقان جالاقىسىنىڭ ءبىر بولىگىن ۋاقىتشا باسپانا جالداۋعا جۇمساپ جۇرگەن ادامنىڭ ءۇي ساتىپ الۋعا قوماقتى قاراجاتتى بىرەر جىلدىڭ ىشىندە جيناي قويۋى دا مۇمكىن ەمەس.

ءيا، ەلىمىزدە كوپبالالى وتباسىلارعا جەتىم قالعان بالالارعا، مۇگەدەك بالا اسىراپ وتىرعان وتباسىلارعا مەملەكەت تاراپىنان باسپانا بەرىلەدى. الايدا، جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانداردىڭ تىزىمىنە 500 مىڭ ادام باسپاناعا مۇقتاج رەتىندە ەسەپكە الىنعان. بۇل كەزەكتىڭ وزىنە جىلدا قوسىلاتىن الەۋمەتتىك از قامتىلعان توپقا جاتاتىن ادامدار بار. دەمەك، بۇل دا باسپانا ارمانىنىڭ تەز ارادا ورىندالۋىنا سەپتىگىن تيگىزە المايدى. ءيا، جەر-جەردە اكىمدىكتەر الەۋمەتتىك تۇرعىن ۇيلەر سالىپ تا جاتىر. ماسەلەن، ءبىر ەلوردانىڭ وزىندە 50 مىڭعا جۋىق ادام كەزەكە ىلىنگەن. ولارعا شەتىنەن باسپانا بەرىلۋدە دە. ناقتى دەرەكتەرگە جۇگىنەر بولساق، 2018 جىلى 1 100, ال 2019 جىلى 2 900, 2020 جىلى 7 000 قولجەتىمدى باسپانا بەرىلدى. بيىل مۇنداي الەۋمەتتىك باسپانا سانى 10 مىڭعا جەتپەك. بىراق، بۇل دا پروبلەمانى تولىق شەشە المايتىنى انىق.

پروبلەمانى شەشۋ جولدارى قر پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ 2020 جىلدىڭ 1 قىركۇيەگىندەگى «جاڭا جاعدايداعى قازاقستان: ءىس-قيمىل كەزەڭى» اتتى قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا ايتىلدى.

«بىرىڭعاي جيناقتاۋشى زەينەتاقى قورىنىڭ 700 مىڭ سالىمشىسى 2021 جىلى ءوز جيناقتارىنىڭ ءبىر بولىگىن تۇرعىن ءۇي ساتىپ الۋعا، ەمدەلۋگە نەمەسە قارجى كومپانيالارىنىڭ باسقارۋىنا بەرۋگە پايدالانا الادى. ۇكىمەتكە ۇلتتىق بانكپەن بىرلەسىپ، اعىمداعى جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن بارلىق قاجەتتى نورماتيۆتىك-قۇقىقتىق اكتىلەردى قابىلداۋدى جانە دايىندىق جۇمىستارىن جۇرگىزۋدى تاپسىرامىن»، - دەگەن بولاتىن مەملەكەت باسشىسى.

وسىدان كەيىن قر ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگى ەل ازاماتتارىنىڭ زەينەتاقى جيناقتارىن پايدالانۋ ءۇشىن «جەتكىلىكتىلىك شەگىن» جاريالادى. جەتكىلىكتىلىك شەگى مولشەرىن الدىن الا ەسەپتەۋ ءارتۇرلى جاستاعى ادامدار ءۇشىن مىناداي بولدى: 20 جاس 1 ملن 720 مىڭ، 21 جاس 1 ملن 795 مىڭ، 22 جاس 1 ملن 871 مىڭ، 23 جاس 1 ملن 948 مىڭ، 24 جاس 2 ملن 026 مىڭ، 25 جاس 2 ملن 105 مىڭ، 26 جاس 2 ملن 185 مىڭ، 27 جاس 2 ملن 267 مىڭ، 28 جاس 2 ملن 349 مىڭ، 29 جاس 2 ملن 433 مىڭ، 30 جاس 2 ملن 518 مىڭ، 31 جاس 2 ملن 604 مىڭ، 32 جاس 2 ملن 691 مىڭ، 33 جاس 2 ملن 780 مىڭ، 34 جاس 2 ملن 810 مىڭ، 35 جاس 2 ملن 961 مىڭ، 36 جاس 3 ملن 053 مىڭ، 37 جاس 3 ملن 147 مىڭ، 38 جاس 3 ملن 242 مىڭ، 39 جاس 3 ملن 339 مىڭ، 40 جاس 3 ملن 437 مىڭ، 41 جاس 3 ملن 536 مىڭ، 42 جاس 3 ملن 636 مىڭ، 43 جاس 3 ملن 739 مىڭ، 44 جاس 3 ملن 842 مىڭ، 45 جاس 3 ملن 947 مىڭ، 46 جاس 4 ملن 054 مىڭ، 47 جاس 4 ملن 162 مىڭ، 48 جاس 4 ملن 271 مىڭ، 49 جاس 4 ملن 383 مىڭ، 50 جاس 4 ملن 495 مىڭ، 51 جاس 4 ملن 610 مىڭ، 52 جاس 4 ملن 726 مىڭ، 53 جاس 4 ملن 843 مىڭ، 54 جاس 4 ملن 963 مىڭ، 55 جاس 5 ملن 084 مىڭ، 56 جاس 5 ملن 207 مىڭ، 57 جاس 5 ملن 331 مىڭ، 5 8 جاس 5 ملن 457 مىڭ، 59 جاس (جانە ودان جوعارى) 5 ملن 586 مىڭ تەڭگە.

«جەتكىلىكتىلىك شەگى» دەگەنىمىز بەلگىلى ءبىر جاستاعى سالىمشى ءۇشىن زەينەتاقى جيناقتارىنىڭ ەڭ تومەنگى قاجەتتى سوماسى. ول كىرىستەن بجزق-عا (ەتج-دان تومەن ەمەس) بولاشاقتاعى تۇراقتى 10 پايىز زەيناتاقى جارنالارىن ەسكەرە وتىرىپ، ەڭ تومەنگى زەينەتاقى مولشەرىندە 82 جاسقا دەيىنگى زەينەتاقى تولەمدەرىمەن قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. «جەتكىلىكتىلىك شەگى» ايەلدەر مەن ەرلەر ءۇشىن بىردەي بەلگىلەندى جانە ءاربىر جاس ءۇشىن ەسەپتەلدى.

2021 جىلدىڭ 2 قاڭتارىندا مەملەكەت باسشىسى «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە ەكونوميكالىق ءوسۋدى قالپىنا كەلتىرۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭىنا قول قويدى. اتالعان زاڭعا سايكەس، زەينەتاقى جيناقتارىنىڭ ءبىر بولىگىن جۇمىس ىستەيتىن، ءتيىستى جاستا زەينەتاقى جيناقتارى «جەتكىلىكتىلىك شەگىنەن» اساتىن ازاماتتار; ساقتاندىرۋ كومپانيالارىمەن بجزق-دا قالعان زەينەتاقى جيناقتارىنىڭ سوماسى شەگىندە ءومىر بويى اننۋيتەتتىك تولەمدەردى قامتاماسىز ەتەتىن زەينەتاقى اننۋيتەتى شارتتارىن جاساسقان ادامدار الا الدى. ال زەينەتكەرلىككە شىققان ازاماتتار بجزق-دا قالعان زەينەتاقى قاراجاتىنىڭ 50 پايىزىنان اسپايتىن شەكتە قارجىسىن الۋ مۇمكىندىگىنە يە بولدى.

ناتيجەسىندە 761 مىڭنان استام سالىمشى ءوز جيناقتارىنىڭ جەتكىلىكتىلىك شەگىنەن اساتىن ءبىر بولىگىن پايدالانۋعا مۇمكىندىك الدى. بجزق سالىمشىلاردىڭ ارنايى شوتتارىنا 1,7 ترلن تەڭگەدەن استام قاراجات اۋداردى. بۇل قاراجاتتاردى ازاماتتار تۇرعىن ءۇي جاعدايىن جاقسارتۋعا، ەمدەلۋگە جۇمسادى. بۇل رەتتە تۇرعىن ءۇي جاعدايىن جاقسارتۋعا بەرىلگەن ورتاشا تولەم 4,4 ملن، ال ەمدەلۋگە بەرىلگەن ورتاشا تولەم 900 مىڭ تەڭگەنى قۇراعانىن اتاپ وتكەن ءجون. ال زەينەتاقى جيناقتارىن ينۆەستيتسيالىق پورتفەلدى باسقارۋشىعا اۋدارۋ تۋرالى 1230 ءوتىنىش ماقۇلدانىپ، شامامەن 2,8 ملرد تەڭگە كومپانيالارعا بەرىلدى.

«بۇگىنگى كۇنى 147 مىڭ قازاقستاندىق ءۇي يەسى اتاندى، تاعى 72 مىڭنان استامى يپوتەكالىق قارىزىن وتەدى جانە 18 مىڭعا جۋىق ادام زەينەتاقى قورىنداعى قاراجاتىنىڭ ءبىر بولىگىن ەمدەلۋگە جۇمسادى. ولاردىڭ ۇشتەن ءبىرى – ايەلدەر (75 493) جانە ۇشتەن ەكىسى – ەر ازاماتتار (161 879). بىرجولعى زەينەتاقى تولەمدەرىن قولدانۋ بويىنشا ءبىرىنشى ورىندا ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ تۇرعىندارى تۇر (36 853 ادام), ولار جالپى سوماسى 326 ملرد تەڭگە پايدالانعان. ەكىنشى ورىندا نۇر-سۇلتان قالاسى (36 339 ادام), ەلوردا تۇرعىندارى 217 ملرد-قا جۋىق تەڭگە قولدانعان. الماتى قالاسى – ءۇشىنشى ورىندا (31 438 ادام), الماتىلىقتار جالپى سوماسى 241 ملرد-قا جۋىق تەڭگەنى تۇرعىن ءۇي جاعدايىن جاقسارتۋ جانە ەمدەلۋ اقىسىن تولەۋگە جۇمساعان. ياعني، بىرجولعى زەينەتاقى تولەمىن enpf-otbasy.kz پلاتفورماسى ارقىلى تۇرعىن ءۇي جاعدايىن جاقسارتۋعا جانە ەمدەۋ ءۇشىن جۇمساۋعا بولادى»، - دەگەن ەدى «وتباسى بانك» اق-نىڭ ءباسپاسوز حاتشىسى جانار جولتاەۆا.

Abai.kz