قر قارجى مينيسترلىگى جۋىردا پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆقا قايرىلۋ جاساپ، ەلدەگى شاعىن جانە  ۇساق كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىن تەكسەرۋگە سالىنعان ءۇش جىلدىق ءموراتوريدى الىپ تاستاۋ تۋرالى باستاما كوتەرگەن ەدى.

ساپارشىلار ەرۇلان جاماۋباەۆ مىرزا تىزگىنىن ۇستاعان قارجى مينيسترلىگىنىڭ بۇل ۇسىنىسى قازىرگىدەي قارجىلىق داعدارىس پەن كوروناۆيرۋس قوس وكپەدەن قىسقان الاعاي دا بۇلاعاي كەزەڭدە اۋپىرىمدەپ كۇندەرىن كورىپ جۇرگەن شاعىن جانە ۇساق كاسىپكەرلىك وكىلدەرىنە ۇلكەن سوققى بولاتىنىن ايتىپ، دابىل قاعۋدا.

«EXANTE» حالىقارالىق ينۆەستيتسيالىق كومپانياسىنىڭ اناليتيگى اندرەي چەبوتاروۆ, قارجى مينيسترلىگى وسى باستاماسى ارقىلى بيۋدجەتتى وزگە كىرىس كوزدەرى ارقىلى تولىقتىرۋدىڭ ەشبىر جولىن تابا الماعاندارىن مويىنداپ وتىر، دەپ ەسەپتەيدى.

«پرەزيدەنت توقاەۆ بيۋدجەت كىرىسىن كوبەيتۋ كەرەكتىگى تۋرالى تاپسىرمانى بۇگىن نەمەسە كەشە عانا ايتقان جوق. بۇل تاپسىرما بەرىلگەلى دە ءبىراز ۋاقىت بولدى. قارجى مينيسترلىگى وسى ۋاقىت ىشىندە بيۋدجەتتى تولتىرۋدىڭ وزگە كرەاتيۆتى ءتاسىلىن ويلاپ تابۋىنا بولاتىن ەدى.

ءدال قازىر ەلىمىزدەگى شاعىن جانە ۇساق كاسىپكەرلىك جەتكىلىكتى دەڭگەيدە دامىدى دەپ ايتا المايمىز. ال قارجى مينيسترلىگى شاعىن جانە ۇساق كاسىپكەرلىكتى تەكسەرۋگە سالىنعان ءۇش جىلدىق ءموراتوريدى الىپ تاستاۋ تۋرالى باستاماسى ارقىلى وزدەرىنىڭ دارمەنسىزدىكتەرىن جانە وزگەشە ويلاۋ قابىلەتتەرىنىڭ جوقتىعىن دالەلدەپ وتىر»، - دەيدى اندرەي چەبوتاروۆ.

ال بيزنەس-ومبۋدسمەن رۋستام ءجۇرسىنوۆ بيزنەستى تەكسەرۋگە سالىنعان موراتوري قازىرگىدەي پاندەميا مەن كارانتيندىك شەكتەۋلەردەن تۋىنداعان ەكونوميكالىق داعدارىس كەزىندە شاعىن بيزنەس ءۇشىن قورعانىش بولاتىن بىردەن-ءبىر مەحانيزم ەكەنىن ايتىپتى.

«شاعىن جانە ۇساق  كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىندە از عانا شتات بولاتىنىن ەسكەرسەك، كەز كەلگەن كولەمدەگى ايىپپۇل سالۋ سانكتسياسى ولار ءۇشىن قايتا ەس جيا المايتىنداي اۋىر سوققى بولۋى مۇمكىن. ونىڭ اقىرى كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرى ءۇشىن قىزمەتكەرلەردى قىسقارتۋ، جالاقىلارىن ازايتۋ، كولەڭكەلى ەكونوميكانى دامىتۋ سەكىلدى سەبەپ-سالدارعا اكەلمەسىنە كەپىل جوق.

ءدال قازىرگىدەي ۋاقىتتا مۇنداي قادامعا بارۋعا مۇلدە بولمايدى. مۇنىڭ اقىرى الەۋمەتتىك جاعدايدىڭ ۋشىعۋىنا، ءتىپتى، شاعىن جانە ميكروكاسىپكەرلىك سەكتورىنىڭ جابىلۋىنا اكەلىپ سوقتىرۋى ابدەن مۇكىن»، - دەيدى ءجۇرسىنوۆ.

تاقىرىپقا تۇزدىق رەتىندە ايتا كەتەيىك، پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ شاعىن جانە ميكروكاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىنە «سالىقتىق كانيكۋل» جاريالاۋ تۋرالى شەشىم قابىلداعاندا، قارجى مينيسترلىگىنە تاپسىرما بەرىپ، ەكونوميكانىڭ ءدال وسى سەكتورىن قولداۋ كەرەكتىگىن ايتقان ەدى.

الايدا، وسى ءبىر جىل ىشىندە مەملەكەت تاراپىنان قانداي دا ءبىر قولداۋ بولماعان. كەرىسىنشە، تەكسەرۋ كوبەيگەن. ناقتى مىسال: 2015 جىلى سالىقتىق تەكسەرۋلەردەن كەيىن ەل كولەمىندە ۇزىن-سانى 235,5 مىڭ كاسىپكەر اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلسا، 2020 جىلى بۇل كورسەتكىش 445,5 مىڭعا جەتكەن. ساراپشىلار بۇل كورسەتكىشتەر ارقىلى قارجى مينيسترلىگى تەكسەرىستى ازايتۋ تۋرالى ەل باسشىلىعىنىڭ تاسىرماسىن ەلەمەي وتىرعانىن ايتادى.

ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، 1 قىركۇيەك كۇنى پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ جىل سايىنعى قازاقستان حالقىنا جولداۋىن جاسادى. بيىلعى جولداۋدا باسا نازار اۋدارعان ماسەلەنىڭ ءبىرى – «بيۋدجەتتى تولىقتىرۋ» دەيتىن داۋدەي تاقىرىپ بولعانى جانە راس. پرەزيدەنتتىڭ سوزدەرىنەن ۇققانىمىز، ەلدىڭ قارجىلىق تۇراقتىلىعى شەكسىز ەمەس. قالىپتاسقان جاعدايعا قاراساق، قازىردىڭ وزىندە قازىنادان جۇمسالىپ جاتقان شىعىن كوبەيگەن. سايكەسىنشە، ول شىعىنداردى جابۋ كەرەك. ويتكەنى، بيۋدجەت تاپشىلىعى سەزىلە باستاعان جانە ۇلتتىق قور ترانسفەرتتەرىنە كوز جۇگىرتسەك، ەكونوميكالىق جاعداي قيىنداي باستاعان. سوندىقتان دا: «ءسوزسىز، بيۋدجەتتى تولتىرۋ قاجەت. ونىڭ جولدارىن قاراستىرۋ كەرەك»، - دەدى پرەزيدەنت.

ال قر قارجى ءمينيسترى ەرۇلان جاماۋباەۆ بولسا، ءوز كەزەگىندە بيۋدجەتتى تولتىرۋدىڭ وزگە امالىن ويلاپ تابا الماپتى. ءسويتىپ، شاعىن جانە ۇساق كاسىپكەرلىككە سالىنعان ءۇش جىلدىق ءموراتوريدى الىپ تاستاۋ تۋرالى باستاما كوتەرىپتى. مۇنىڭ سەبەبىن – «كولەڭكەلى ەكونوميكامەن كۇرەس» دەپ ءتۇسىندىرىپتى.
ال ءسىز نە ويلايسىز، وقىرمان؟..

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz