قىتايمەن شەكارانىڭ جابىلۋىنا بايلانىستى قازاقستاندىق بيزنەس 170 ميلليارد تەڭگە كولەمىندە شىعىنعا ۇشىرادى. بۇل تۋرالى «اق جول»  پارتياسىنىڭ دەپۋتاتتارى مالىمدەدى.

«قيىن ەپيدەميولوگيالىق جاعدايعا سىلتەمە جاساي وتىرىپ، قىتاي تاراپى قورعاس-التىنكول جانە الاشانكوۋ-دوستىق وتكەلدەرى ارقىلى قازاقستانعا وتەتىن تەمىرجول رەيستەرىن توقتاتتى. ناتيجەسىندە قىتايمەن شەكارادا بەس مىڭعا جۋىق تاۋار كونتەينەرى تۇرىپ قالدى. ەگەر بۇرىن جەتكىزۋ مەرزىمى شامامەن 25 كۇن بولسا، قازىر بۇل مەرزىمدەردىڭ قانشاعا سوزىلاتىنى بەلگىسىز. قحر-دان قر-عا دەيىن ءبىر كونتەينەردى تج تاسىمالداۋ قۇنى جىل ىشىندە 4-5 ەسە، ال اۆتو تاسىمالداۋ 5-6 ەسە ءوستى.

قازاقستاننىڭ ماي وداعىنىڭ اقپاراتى بويىنشا قازىرگى ۋاقىتتا كارانتيندىك شەكتەۋلەرگە بايلانىستى قىتاي تاراپى تسينداو پورتىنان ءترانزيتتى تولىعىمەن توقتاتتى. بۇگىنگى تاڭدا پورتتا 2021 جىلدىڭ ءساۋىر ايىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنا ترانزيت ءۇشىن كەلگەن ازىق-تۇلىك شيكىزاتى بار كونتەينەرلەر بار. باسقا ەكسپەديتورلىق كومپانيالاردا دا وسىنداي جاعداي ورناپ وتىر. قالىپتاسقان جاعداي وتاندىق وندىرۋشىلەر ءۇشىن شيكىزات تاپشىلىعىنا دا، اينالىمنان قوماقتى اقشا قاراجاتىن شىعارۋعا دا قاتتى اسەر ەتەدى، ويتكەنى تاۋاردىڭ اقىسى تولەنگەن، بىراق ءالى كۇنگە دەيىن جەتكىزىلمەگەن. وندىرۋشىلەر قىتايدا قالىپ قويعان شيكىزاتتىڭ ورنىنا قوسىمشا نەسيە الۋعا ءماجبۇر. بۇل ءونىمنىڭ وزىندىك قۇنىنا جانە تۇتىنۋشى ءۇشىن تۇپكىلىكتى قۇنعا اسەر ەتەدى. 

وسى جاعدايدىڭ بارلىعىن پاندەميامەن جانە وسى ءترانزيتتى شەكتەۋمەن بايلانىستى جاعدايعا جاتقىزۋعا بولادى، بىراق پارادوكس قىتايدان ءترانزيتتىڭ ءدال قازاقستان ءۇشىن شەكتەلگەندىگىندە بولىپ وتىر.

قازاقستانعا تەمىرجول رەيستەرى توقتاتىلعانىنا قاراماستان، ءدال سول ۋاقىتتا قىتايدان ەۋروپاعا قازاقستان ارقىلى ترانزيت اشىلدى. سونىمەن قاتار، قىتايدان ەۋروپاعا تەمىرجول ارقىلى جۇك اعىنى ايتارلىقتاي وسۋدە. ەۋروپاعا باراتىن كونتەينەرلەر ءۇشىن جوعارىدا اتالعان شەكارا وتكەلدەرىندە ت/ج پلاتفورمالارى ءبىرىنشى كەزەكتە ۇسىنىلادى، ال قازاقستاندىق جۇك يەلەرىنە ارنالعان كونتەينەرلەر ءبىر اي تۇرۋعا ءماجبۇر.

يمپورتتاۋشىلار قر اۋماعىن اينالىپ ءوتۋ ءۇشىن جۇكتەردى جەتكىزۋگە تاپسىرىس بەرۋگە، ياعني قحر-مەن ەۋروپا پورتتارىنا دەيىن تەڭىزبەن تاسىمالداۋعا، ودان ءارى رەسەي فەدەراتسياسى مەن ەۋروپا اۋماعى بويىنشا اۆتو نەمەسە تج جەتكىزۋگە ءماجبۇر بولعان پارادوكسالدى جاعداي قالىپتاسىپ وتىر. نەمەسە يران اۋماعى ارقىلى، كاسپي نەمەسە ورتا ازيا ارقىلى مۋلتيمادالدىق مارشرۋتتاردى پايدالانۋ كەرەك. جانە تەك سول جەردەن قازاقستانعا جەتكىزىلەدى.

«قىتاي-ەۋروپا» كولىك دالىزىندە ماڭىزدى ءرول اتقاراتىن قازاقستان ەلدەگى تەمىرجول رەيستەرىن توقتاتا وتىرىپ، ەكىنشى جاقتان قازاقستان ارقىلى ەۋروپاعا ءترانزيتتى اشۋ ارقىلى ءوز كاسىپكەرلەرىن قىتايدان تاۋار جەتكىزۋ كەزىندە سىناقتارعا ۇشىراتۋدا.

مۇنى قالاي تۇسىندىرۋگە بولادى؟ يدم، ءسىم جانە ساۋدا مينيسترلىگى اتىنان وتاندىق بيزنەستى وزبىرلىققا قيعان جاۋاپتى مينيسترلىكتەردىڭ تولىق جۇمىس ىستەمەۋىمەن بە؟

نەلىكتەن ءبىزدىڭ ترانزيتتىك دالىزدەگى ءرولىمىزدى ەسكەرە وتىرىپ، قىتاي تاراپىمەن كەلىسىمگە قول جەتكىزىلگەن جوق؟

جوعارىدا اتالعان مينيسترلىكتەردە بۇكىل قىزمەتكەرلەر قۇرامى بولا تۇرا، سىرتقى ساۋدانى دامىتۋعا بيۋدجەت قاراجاتى بولىنەتىنىنە قاراماستان وسى جاعداي ورناپ وتىر. ءبىز يمپورتتاۋشىلار كوتەرەتىن كولىك شىعىندارى تاۋارلار مەن قىزمەتتەردىڭ قۇنىنىڭ ەكى ەسە وسۋىنە اسەر ەتەتىنىن ناقتى ءتۇسىنۋىمىز كەرەك.  

بۇگىندە ءبىز ينفلياتسيانى الەمدىك نارىقتارداعى باعانىڭ وسۋىمەن تۇسىندىرۋگە تىرىسامىز، بىراق ونى ءوزىمىزدىڭ ارەكەتسىزدىگىمىزدەن تۋدىرىپ وتىرعانىمىزدى تۇسىنبەيمىز»،- دەلىنگەن دەپۋتاتتىق ساۋالدا.

سونىمەن قاتار، «اق جول» دەپۋتاتتىق فراكتسياسى قازاقستاندىق يمپورتتاۋشىلارعا جۇك تاسىمالداۋمەن بايلانىستى پروبلەمالاردى شەشۋ بويىنشا ۇكىمەتتىك دەڭگەيدە شۇعىل تۇردە قىتاي تاراپىمەن كەلىسسوزدەر جۇرگىزۋدى سۇرايدى.

Abai.kz