مۇڭى – باتپان، تاعدىرى – قاقپان مۇحتارلارىم...
حالقى قاراقۇرىم قۇمىرسقاداي قۇجىناعان قىتايدا ءجيى جۇرەگىم قىسىلىپ، ءارالۋان قاۋىپتى ويلار مازالاي بەرەدى...
قانشاما عاسىر وسىناۋ قارانوپىردىڭ كەۋدەسىن سۋىتىپ، ىندىنىن باسىپ وتىرعان، قاسيەتىڭنەن اينالايىن، اتا-بابالارىمىزدىڭ باتىرلىعى مەن دانىشپاندىعىنا ەرىكسىز باس يەسىڭ.
جەردىڭ بەتىندە تۋعان توپىراقتان، ءوز ەلىڭنەن قىمباتتى دا قاستەرلى ەشتەڭەنىڭ، ەشكىمنىڭ بولمايتىندىعىنا انىق كوزىڭ جەتەدى. قازاقتىڭ دارحان دالاسىن اڭسايسىڭ; قوڭىر كوز، كەڭ پەيىل قازاعىڭدى ساعىناسىڭ...
قازاق شەكاراسىنا قادام باسقاسىن، كەزىككەن ءاربىر قازاقتى قۇشاقتاي بەرگىڭ كەلەدى... ءسويتىپ تۇرىپ مۇڭى - باتپان، تاعدىرى - قاقپان مۇحتارلاردى ويلاپپىن.
قازاقتا مۇحتار از ەمەس. سولاردىڭ دەنى تالانتتى، قايسار، قاتارىنان كوشىلگەرى تۋعاندار...
...مۇحتار اۋەزوۆ - قازاقتىڭ ادەبيەتىن الەمگە تانىتقان تۇلعا. ءبىرتۋار، تولاعاي تالانت، دارابوز. اتاق-داڭقى جەر جارعانىمەن، ورىستان قاتىن الۋعا ءماجبۇر بولىپ، ءومىر-باقي ساياسي جۇيەنىڭ قاس-قاباعىنا قاراعان، ارنايى بولىمدەردىڭ قىراعى نازارىنان الاستالماعان، ادامي تاعدىرى اسا ايانىشتى پەندە...
حالقى قاراقۇرىم قۇمىرسقاداي قۇجىناعان قىتايدا ءجيى جۇرەگىم قىسىلىپ، ءارالۋان قاۋىپتى ويلار مازالاي بەرەدى...
قانشاما عاسىر وسىناۋ قارانوپىردىڭ كەۋدەسىن سۋىتىپ، ىندىنىن باسىپ وتىرعان، قاسيەتىڭنەن اينالايىن، اتا-بابالارىمىزدىڭ باتىرلىعى مەن دانىشپاندىعىنا ەرىكسىز باس يەسىڭ.
جەردىڭ بەتىندە تۋعان توپىراقتان، ءوز ەلىڭنەن قىمباتتى دا قاستەرلى ەشتەڭەنىڭ، ەشكىمنىڭ بولمايتىندىعىنا انىق كوزىڭ جەتەدى. قازاقتىڭ دارحان دالاسىن اڭسايسىڭ; قوڭىر كوز، كەڭ پەيىل قازاعىڭدى ساعىناسىڭ...
قازاق شەكاراسىنا قادام باسقاسىن، كەزىككەن ءاربىر قازاقتى قۇشاقتاي بەرگىڭ كەلەدى... ءسويتىپ تۇرىپ مۇڭى - باتپان، تاعدىرى - قاقپان مۇحتارلاردى ويلاپپىن.
قازاقتا مۇحتار از ەمەس. سولاردىڭ دەنى تالانتتى، قايسار، قاتارىنان كوشىلگەرى تۋعاندار...
...مۇحتار اۋەزوۆ - قازاقتىڭ ادەبيەتىن الەمگە تانىتقان تۇلعا. ءبىرتۋار، تولاعاي تالانت، دارابوز. اتاق-داڭقى جەر جارعانىمەن، ورىستان قاتىن الۋعا ءماجبۇر بولىپ، ءومىر-باقي ساياسي جۇيەنىڭ قاس-قاباعىنا قاراعان، ارنايى بولىمدەردىڭ قىراعى نازارىنان الاستالماعان، ادامي تاعدىرى اسا ايانىشتى پەندە...
الىپتىڭ ۇلى مۇرات اعامىز ماعان رەنجىمەسىن، قىزىل كەڭەستىڭ كەزىندە تاعدىرىڭ قوسقان ورىستىڭ قىزىن «سۇيمەدىم» دەپ ايتۋ - وزىڭە ءولىم ۇكىمىن شىعارۋمەن بىردەي. بالكي، كىم بىلەدى، دارا مۇقاڭ بايبىشەسىن «ءسۇيىپ قوسىلدى»-اق دەيىك. بىراق، «اباي جولىنداعى» قازاقتىڭ پەرىشتەدەي قىزدارىنىڭ سۇلۋلىعى مەن قىلىعىن - قازاقتىڭ تابيعاتىن تەرەڭ ءتۇسىنىپ، ۇلتىن جان-جۇرەگىمەن سۇيمەيتىن ادام بۇلايشا عاجاپ ەتىپ جازا المايدى...
...مۇحتار شاحانوۆ - ولەڭى دە، ءومىرى دە بۇرقاسىنداتىپ، بوراپ سوققان داۋىل. ابىروي-بەدەلدەن دە ادا ەمەس. قىزمەتىڭدى كورگەنىمەن - قادىرىن جوعالتپادى، لاۋازىمىڭدى تاتقانىمەن - «ءلاپپاي، تاقسىر» بولا المادى.
قازاقتىڭ جەلتوقسانداعى جاۋجۇرەك جاستارىن كرەملدىڭ مىنبەرىنەن قورعاپ-شىرىلداپ، جۇرەگىنە وتا جاساتتى... قازاقتىڭ اياقاستىنا اينالعان انا تىلىنە اقوردادا اراشاعا ءتۇسىپ، بۇيىرعان پاتەرىنەن ايىرىلدى، كۇن سايىن «كۇستانالاندى»...
...مۇحتار ماعاۋين - كۇللى عۇمىرىن قازاقتىڭ تاريحى مەن تىلىنە، ادەبيەتى مەن سوزىنە ارنادى. كەڭەستەن كورمەگەن قۇقايى قالمادى، بىراق، ەركىن قازاقتىڭ دا ماڭدايىنا سيمادى. جالعىز سىرلاسى - «جۇلدىز» جۋرنالىن شەنەۋنىكتەر كوكپارشا تارتقىلاپ، تارتىپ الدى. «الاشىم» دەگەن ارىسىڭ كوكىرەگى قارس ايىرىلىپ، جات ەل، بوگدە بوگەسىنگە - ەۋروپا توپىراعىنداعى پراگا قالاسىنا كەتىپ قالدى...
...مۇحتار جاكىشەۆ - ماتەماتيكالىق قيامپىر ەسەپتەردى پىستە شاققانداي لەزدە شەشىپ تاستايتىن العىر جىگىت. قالانىڭ اسفالتىندا وسسە دە، ورەسى كەڭ، ۇلتشىلدىعى باسىم، ءبىلىم-بىلىگى تەرەڭ ازامات. سورىنا قاراي، راحات اليەۆتەي اكەلەرىنىڭ كومەگىمەن عانا كۇن كورگەن الجۋازبەن سىناپتاس بولىپتى...
قازىر قيانات شەگىپ، قاپاسقا قامالعان كوپبالالى اكە. قازاقتىڭ اتومىن قىزعىشتاي قورعاپ، ونەركاسىبىن الەمدە ءبىرىنشى ورىنعا شىعارعانى ءۇشىن «كىناعا» باتتى. ورىستىڭ ورمانىنان شىققان وپاسىزدىقتىڭ قۇربانىنا اينالعان سياقتى. تاعىڭدى دا، تاڭىڭدى دا تالعامايتىن تارپاڭ تاريح بۇل مۇقاڭنىڭ ەرتە مە-كەش پە كۇناسىزدىگىن دالەلدەپ، ەڭبەگىن ەسكەرەتىن بولادى...
...مۇحتار ءابليازوۆ - قازاقتىڭ 90-شى جىلدارى كاسىپكەرلىكپەن اينالىسىپ، اينالاسىن جايپاعان ۇياتسىز شەنەۋنىكتەرىمەن ەبىن تاۋىپ، ەكى اساعان پىسىقاي بيزنەسمەن. قىزا-قىزا كەلگەندە، مينيستر لاۋازىمىنا دەيىن قارپىدى. جالعىز جۇتىپ- جەي بەرمەي، مونشاعا ءتۇسىپ، ساۋنادا سايراڭداعان ارىپتەستەرى - بيزنەسمەن جىگىتتەردىڭ ءبىرازىن قۇلاعىنان سۇيرەپ، مەملەكەت باسشىسىنا اپارىپ، ءبىر-ءبىر جۋان پورتفەلدەر بەرگىزدى...
ايتكەنمەن، ساياسات دەگەنىمىز - بيزنەستەگىدەي تۇتىنۋشىنى الداپ، الپىس ەسە پايدا تابۋ ەمەس. ساياسات - بەتى تازا، ءتۇبى قوقىس تۇڭعيىق!..
مۇحتاردىڭ مەنمەندىگى باسىم ماسكەۋلىك ءبىلىمىن - «شىعىستىڭ نازىك سىپايىلىعى» اتىنان اۋدارىپ، ايدالاعا تاستاپ كەتتى. قيانات كورىپ، قاماققا دا ءتۇستى...
انت سۋىن ءىشىپ، اۋا دا جۇتتى. بىراق، «اۋرۋ قالعانىمەن، ادەت قالمادى» جىمقىرۋىن جالعاستىرا بەردى. سول سۇعاناقتىعى جاڭبىرلى ولكەگە تىرقىراي قاشۋعا ءماجبۇر ەتتى...
قازاق بولعاسىن، ءسوز جوق، جانىڭ اشيدى، جۇرەگىڭ سىزدايدى. ايتسە دە، قازىر مەن كوك شايدى سوراپتاپ وتىرعان قىتايدا ۇرىنىڭ ەكى قولىن شاۋىپ تاستايدى ەكەن. مەن ويلايمىن: قازاق كەڭ ءھام كەشىرىمشىل عوي، ەگەر مۇحتار ءابليازوۆ باۋىرىم قىتايلىق بولسا، قازىر ەكى قولسىز، ەكى اياقسىز تومار بولىپ، دومالانىپ جاتار مە ەدى، قايتەر ەدى؟!
...مۇحتار عابدوللا - بۇل مەنىڭ ءجاسوسپىرىم بالام. ورالدىڭ ساۋاتسىز ءبىر دارىگەرى تەرىس ۋكول سالىپ، مۇگەدەك قىلىپ قويدى...
تاعى دا قازاقتىڭ ەجەلگى كونبىستىگىنە سالىپ: «تاعدىردىڭ ءىسى شىعار؟!.» - دەپ، جىلى جاۋىپ، جىل سايىن جازدا قىتايعا ەمدەلۋگە كەلەمىز...
مەنىڭ مۇقتار بالاپانىم، اۋەزوۆ پەن ماعاۋين اتالارىنداي ادەمى سويلەي المايدى; شاحانوۆ اتاسىنداي ايقايلاپ، ولەڭ وقي المايدى; ءابليازوۆ كوكەسىندەي ەشكىمدى الداي المايدى; جاكىشەۆ كوكەسىندەي شىتىرمان ەسەپتەردى شەشە المايدى...
مەنىڭ بالاپانىمنىڭ سويلەگىسى-اق كەلەدى، سايراعىسى-اق كەلەدى، قاتار قۇربىلارىمەن كوشە كەزىپ، «قاڭعىسى»-اق كەلەدى...
مەنىڭ جاراتقان يەمىزدەن جالعىز سۇرار تىلەگىم: مەنىڭ مۇحتارىما اتتاس اتالارى مەن كوكەلەرىنىڭ تالكەك تاعدىرلارىن ەمەس، تالانتى مەن تالابىن، جىگەرى مەن قايراتىن بۇيىرتسىن!!!«ءۇمىتسىز - شايتان» دەگەن...
قاجىمۇقان عابدوللا،
ءۇرىمشى قالاسى،
قىتاي ەلى
«اباي-اقپارات»
