دينارا مالىكوۆا. گۇلدەر دە اڭساتار ءيىسىن...
*****
حابارسىز قالعانىڭ نە قامىقتىرىپ،
جانىمدى جىبەرسەڭشى جارىق قىلىپ.
سەن مەنى جالعىزدىقپەن جازالايسىڭ،
كۇيىمدى كولەڭكەدە باعىپ تۇرىپ.
حابارسىز قالعانىڭ نە تiرشiلiگiم؟
مەن ءالى كۇتىپ ءجۇرمىن ءبىلشى كۇنىم.
قانداي قيىن، گۇلدەردىڭ قۋراعانى،
قانداي جاقسى، ەستىگەن گۇل سىبىرىن!
حابارسىز قالعانىڭ نە اڭساعانىم،
كۇندەردى سەنسىز قالاي تاۋسا الامىن؟
ءون بويىڭدى ولەڭ بوپ جىلىتايىن،
كوكتەمدە كۇن استىندا توڭسا جانىڭ.... ...
ساعاتتار جىلجىپ جاتىر ۇندەمەدىڭ،
'مەنسىز-اق باقىتتى بوپ ءجۇر' دەمەگىن.
ورتەنۋگە جارالعان ءومىر مىناۋ،
ساعىنۋعا جارالعان ءتۇن دەگەنىڭ...
*******
پەندەگە كەرەكتىڭ ءبارى بار،
ايەلمىن، بالاسى، جارى بار!
ادام بوپ جۇرەمىن اقىلدى،
جان ەكەم جالعاندا باعى بار.
باقىتتى بولۋعا تالپىنىپ،
ەشقاشان بولمادى جارتى-ءۇمىت.
ءتۇن سايىن تىلەيمىن تىنىشتىق،
كۇن سايىن اتادى تاڭ كۇلىپ.
قۋانتقىم كەلەدى بارلىعىن،
ءوزىم بوپ كۇلەدى ءار كۇنىم.
قۇداي-اۋ قالايشا جۇرە الام،
جۇرەكتىڭ تىڭداماي جارلىعىن؟
جۇرەكتىڭ مازاسىز شاقتارى،
جانىمدى ورتەيدى وتتارى.
سەنگىسىز سەزىمدەر بار وندا،
بەلگىسىز قاي كەزدە توقتارى!
****
*****
حابارسىز قالعانىڭ نە قامىقتىرىپ،
جانىمدى جىبەرسەڭشى جارىق قىلىپ.
سەن مەنى جالعىزدىقپەن جازالايسىڭ،
كۇيىمدى كولەڭكەدە باعىپ تۇرىپ.
حابارسىز قالعانىڭ نە تiرشiلiگiم؟
مەن ءالى كۇتىپ ءجۇرمىن ءبىلشى كۇنىم.
قانداي قيىن، گۇلدەردىڭ قۋراعانى،
قانداي جاقسى، ەستىگەن گۇل سىبىرىن!
حابارسىز قالعانىڭ نە اڭساعانىم،
كۇندەردى سەنسىز قالاي تاۋسا الامىن؟
ءون بويىڭدى ولەڭ بوپ جىلىتايىن،
كوكتەمدە كۇن استىندا توڭسا جانىڭ.... ...
ساعاتتار جىلجىپ جاتىر ۇندەمەدىڭ،
'مەنسىز-اق باقىتتى بوپ ءجۇر' دەمەگىن.
ورتەنۋگە جارالعان ءومىر مىناۋ،
ساعىنۋعا جارالعان ءتۇن دەگەنىڭ...
*******
پەندەگە كەرەكتىڭ ءبارى بار،
ايەلمىن، بالاسى، جارى بار!
ادام بوپ جۇرەمىن اقىلدى،
جان ەكەم جالعاندا باعى بار.
باقىتتى بولۋعا تالپىنىپ،
ەشقاشان بولمادى جارتى-ءۇمىت.
ءتۇن سايىن تىلەيمىن تىنىشتىق،
كۇن سايىن اتادى تاڭ كۇلىپ.
قۋانتقىم كەلەدى بارلىعىن،
ءوزىم بوپ كۇلەدى ءار كۇنىم.
قۇداي-اۋ قالايشا جۇرە الام،
جۇرەكتىڭ تىڭداماي جارلىعىن؟
جۇرەكتىڭ مازاسىز شاقتارى،
جانىمدى ورتەيدى وتتارى.
سەنگىسىز سەزىمدەر بار وندا،
بەلگىسىز قاي كەزدە توقتارى!
****
ساعىنۋعا نەگە سونشا قۇشتارمىن،
قۇشاعىمنان ساعان قاراي ۇشقان-مۇڭ.
كۇرسىنەمىن كۇلىپ تۇرىپ نەلىكتەن،
جالعانىڭا جىلاۋ ءشىن كەلىپ پە ەم؟
مۇڭايامىن ءسال نارسەگە كۇرمەلىپ،
ءار تاڭ سايىن، سەن تۇرساڭ عوي گۇل بەرىپ!
جانارىمدا جاۋابى جوق سۇراقتار،
جولدارىمدا جاسىرىنعان سىناق بار!
ايەل ەدىم، الەمىم بار ادەمى،
كوزى بارلار كىزعانباي-اق كورەدى!
كويلەگىمنىڭ ەس ۇرلاماي ەتەگى،
انعال بولىپ، ەركەلەگىم كەلەدى.
ەركەلەتە قويار مە ەكەن، اي كايدام،
تاعدىر تاعى سالىپ وتەر ماڭدايدان!
جەر ايتادى جانباي جاتىپ سونبە دەپ،
بارا جاتىر دالا-عۇمىر دوڭگەلەپ...
***
اسپان مىناۋ پەندەلەردىڭ داپتەرى،
ونى بىرەۋ پاراقتايدى كوكتەگى!
كوزدىڭ جاسىن، قۇيىپ-قۇيىپ سەلدەتتى،
جۇرەكتەردى نۇر يiسiمەن گۇلدەتتi!
تابيعاتتا سويلەمەيتىن سۇلۋلىق،
تىرشىلىكتى جىبەرەدى سۇلۋ-عىپ!
اپپاق بۇلتتان قۇلاپ جاتىر اق حاتتار،
جازۋى جوق سىبىرلاردى جاتتاپ قال!
ءبىر اللاعا جاراسادى بۇل-كەڭدiك،
كۇن كوزىنەن توگىلەدى كوركەمدىك!
جاپىراقتار مىڭ ادامنىڭ جۇرەگi,
سىرعالارىن سىلدىرلاتىپ كۇلەدi.
بىلەدى ولار قۋرايتىنىن تۇبiندە،
ءومىر جايلى، ولەڭ جاتىر ۇنىندە...
****
نە ءتايiرi, باق بولىپ پا ماقتانىڭ؟
كوكتەن بيiك ۇمىتتىق-اۋ حاق بارىن!
ماقتان دەگەن تiرشiلiكتiڭ تالقانى،
قارا ناندى ەڭبەگىڭمەن تاپقانىن.
نە ءتايiرi, باق بولىپ پا بايلىعىڭ؟
قانشا ساعات، قانشا قالدى اي-كۇنىڭ؟
قۇداي دەيمىز جالىنامىز يمانسىز،
جولىمىزعا جايعاسقاندا قايعى-مۇڭ.
پەندەلەرگە الدامشى-عىپ ارماندى،
ارمانمەنەن اردىڭ جولى تاڭدالدى!
قارا جەردىڭ مەزگiل شەشەر كويلەگiن،
ماڭگiلىككە جۇرەگىندە كىم قالدى؟...
كۇڭگiرت كەشكە كوز جاسىڭدى توكپەشi,
كۇلiمدە دە كۇنگە قاراي بەتتەشi!
تارام-تارام تاعدىرلار بار جازۋلى،
ءبارىنىڭ دە بولار بىراق، نۇكتەسى!
ءبىز جۇرەيىك نۇكتەلەردى سويلەتىپ،
جانارداعى مۇڭنىڭ ءوزىن بيلەتىپ،
ادالدىقتى كىرلەتپەيىك كۇبىرمەن،
ادامدىقتى جىبەرمەيىك كۇيرەتىپ!
****
قىس تا كەتتى ورتەنىپ،
قۇشاعىندا كوكتەمنىڭ.
قۇلاپ كەتتى ەركەلىك،
قاناتىنا كەپتەردىڭ.
ساۋىردەگى ارماندار،
مامىرلاعان تاڭدار بار!
جىپ-جىلى ءتۇن جۇرەكتەر،
جولىعىسپاي قالماڭدار!
اپپاق-اپپاق سەزىمدەر،
قارا جەردەي ءتوزىم بەر!
ورالماسا سول ءبىر جان،
ءۇمىتىمدى ۇزىڭدەر!
جاپىراقتار قۇلاعان،
ساعىنىش بوپ جىلاعان.
كۇلسىن دەسەڭ مۇڭسىز بوپ،
كوز الدىمدا ءجۇر امان!
****
سەن كەتكەلى ولەڭ جازا المادىم،
ءوزىڭسىز-اق،وزگە جولدى تاڭدادىم.
سەزىپ ءجۇرسىڭ، ءبىلىپ ءجۇرسىڭ، اپىر-اي،
شەكسىز سۇيەر جان بارىن!
سەن كەتكەن كۇن، پەندە بولىپ جىلادىم،
پەرىشتە-ءۇمىت سوندىرگەن سوڭ شىراعىن.
ءومىر جاتتى قۇشاعىمدا بۇلقىنىپ.
قاشا المادىم قۇلادىم!
سەن كەتكەن سوڭ تاعدىرىمدى تاستادىم،
توسەگىندە ءتۇن وتكىزىپ باسقانىڭ.
قارا جەرگە قايعىم ءسىڭدى قانشاما،
ارمانىمدى ارقالادى اسپانىم.
سەن كەتكەندە وكiنبەدiم وتكەنگە،
بولا المادىم، كiناسi كوپ كەك-كەۋدە.
بولادى ەكەن ساعىنساڭ دا ىزدەمەۋ،
بولادى ەكەن كوز جاسىڭدى توكپەۋگە!
****
سەن ءۇشىن نەگە جارالماعان ەكەم؟ ...
مەن ءۇشىن عانا ورالماعان ەكەن...
ەكەۋمىز ەندى ەكى الەمبىز،
ۋيقاسى كەلمەس ەكى ولەڭبىز.
ساۋساعىڭ سۇيگەن گۇلىڭ دە ادەمى،
'مەنىكى' بولار كىمىم بار ەدى؟
ءبارى دە بەكەر ساعىنباعان سوڭ،
جۇرەككە تاعدىر باعىنباگان سوڭ...
كۇندەر دە سەن بوپ كۇلىپ كىرمەدى،
سۇيسەك تە، جولدار بىرىكتىرمەدى.
كورمەي-اق جۇرسەم كونەدى مە ەكەم؟
سۇيمەي-اق كەتسەم سونەدى مە ەكەم؟
ارمان بوپ قانا ايالا مەني،
تاعدىر بوپ سەن دە اياما مەنى...
حححح
شىن ايتام، بارىنەن جالىقتىم،
كۇتۋمەن كۇن سايىن زارىقتىم.
ادام بوپ تۋىلدىم ارمان نە،
كەشىرشى، كيەلى جارىق كۇن!
كەشىرشى كيەلى تۇندەرىم،
جۇرەگىم اۋىرىپ ءجۇر مەنىڭ...
اۋىلدىڭ قىزىنداي اڭعال ەم،
باعىمدى قىزعاندى كىم مەنىڭ؟
جالگاننان جەرىدىم تاپ بۇگىن،
قولىمنان سۇيەدى پاك كۇنىم.
قاي كەزدە ءسوندى ەكەن شىراعىم،
قاي جەرگە شاشىلدى شاتتىعىم؟
قايعىنىڭ الدىندا ءور ەدىم،
ال، بۇگىن الاڭسىز كونەمىن...
تۇڭعىش رەت تۇنەرىپ كەلەدى،
جىلاۋدى بىلمەيتىن ولەڭىم...
كوڭىلدى سۇيرەتىپ ەسكىرگەن،
كۇنانىڭ كوزىنە كوشتىم مەن.
تاعى دا ءتۇن دەدىم كىنالى،
كەشىرىم سۇراماي ەشكىمنەن.
باقىتتى بولۋعا بەتتەگەم،
اي ءجۇزىن جاسىردى بۇلتپەنەن.
ءوزىڭدى جەك كورگىم كەلدى دە،
ءسوزىڭدى ۇمىتتىم 'كۇت'دەگەن.
كىزعانىش كورىندى قىلتيىپ،
گۇل-ءۇمىت ءدىر ەتتى ءبۇرسيiپ.
كوزىمدى جۇمدىم دا كۇرسىندىم،
وزگە جان ەرنiمنەن تۇر ءسۇيiپ!
كiنانى iزدەمەي وزگەدەن،
وسىلاي قوشتاستىق بiز دەگەن.
ساعىنۋ جايلى سىر قوزعاما،
مەن ەندى، كور ەندى وزگەرەم!
*****
تەرەزەنىڭ ار جاعىندا تاعدىرىم،
تەرەزەنىڭ بەر جاعىندا بار مۇڭىم.
ەركەلىگىم قالىپ قويدى ەرنىڭدە،
بەسىگىمدە قالىپ قويدى بال كۇنىم.
تىنىشتىقتان تىنىسىڭدى ەستىدىم،
كوڭىلىمنىڭ كۇرمەۋ ءجىبىن شەش، كۇنىم!
قانداي جاقسى، ۇيىقتاي الام سەنسىز-اق،
جالعىز توسەك جايىلعاندا كەشقۇرىم.
كۇندەرىمدە تىرشىلىكتىڭ كۇيبەڭى.
جۇرەگىمدە جىرلار عانا سويلەدى.
ءون بويىما ءومىر اكەپ سىيلاعان،
سۇيەر بولساڭ كوكتەم قۇساپ ءسۇي مەنى!
ءساۋىر بولىپ تاڭدارىما تۇراقتا،
جاۋىن بولىپ، جانىم مەنى جىلاتپا.
كوز الدىمدا ءسونىپ جاتىر ساعاتتار،
ءدال وسىلاي ساعىندىرىپ سىناتپا!
حححححححححح
بۇگىن دە تاڭ اتتى،
بۇگىن دە جۇرەگىم سوعىپ تۇر.
كۇن شىعىپ تىرشىلىك تاراتتى،
كوكتەم كەپ، كوگىمە قونىپ تۇر.
بۇگىن دە ساعىنۋ،
حات كۇتەم، جاشىكتى تەكسەرىپ،
كۇندەردە بولسا عوي جاڭىلۋ،
..بىردەڭە دەي سالشى ەسكەرىپ.
تۇندەگى مۇڭدارىم،
ويانىپ تىكتەيدى ەڭسەسىن،
سەنى ءالى سۇيەدى بۇل-جانىم،
كەلەم دەپ، سەندىرىپ كەتكەسىن.
تاعى دا ءوزىممىن،
مەن سەنى ۇندەمەي ساعىندىم،
ايمالاپ تۇراتىن كوزىڭنىڭ،
ءدال مەندەي، جارقىلىن تانىر كىم؟
*****
قاراشىعىم،
وزىڭدەي تابار ما ەكەم، جان اسىلىن؟
جەردەن ۇزاپ ءجۇرمىز-اۋ، قول ۇستاسىپ،
كوڭىلدىڭ جاساپ الىپ جاراسىمىن.
كوگەرشىنىم،
قازىر كەلىپ، كەيپىمدى كورەمىسىڭ؟
ادەمى ەلەسىڭە جان ءبىتىرىپ،
سەكۋند سايىن سۇيەم عوي سەنەمىسىڭ؟
ولەڭىمسىڭ،
ەسىگىمنەن كۇن بولىپ ەنەمىسىڭ؟
مەن ساعان شۋماق بولسام شۇعىلالى،
سەن مەنىڭ شابىتىم بوپ كەلەمىسىڭ؟
بايتەرەگىم،
سابىرىڭا جينايسىڭ وي تەرەڭىن...
جىرىم بولىپ قوناسىڭ داپتەرىمە،
جارىڭ بولىپ جارالسام قايتەر ەدىم؟؟؟
ححح
استانا توگىپ تۇر نوسەرىن،
جانىمدى جەرگە كەپ توسەدىم.
جاۋىن بوپ جىبەرگىم كەلمەي تۇر،
بۇلت بولىپ ىزدەدىم نەشە كۇن...
تەك سەنى ساعىنعان مەن ەدىم،
نازىمدى الاڭسىز توگەمىن.
مەن كەتىپ بارامىن بايانسىز،
سەن ەندى سۇراما سەبەبىن.
جانارىن تالدىرىپ ەسىلدىڭ،
كۇتتىرگەن كەشتەردى ءوشىردىم.
مەن ءسۇيىپ قالعان سوڭ قايتەيىن،
ءوزىمشىل بوپ الدىم كەشىرگىن.
سەنسىز دە سونبەس بۇل شىراعىم،
سابىر بوپ نەسىنە سىنادىڭ؟
سۇيۋدە بولمايدى شەكارا،
قوشتاسۋ اراسى ءبىر ادىم....
استانا قارايدى تۇنجىراپ،
ءبىر كۇلىپ الادى ءبىر جىلاپ.
گۇلدەر دە اڭساتار يiسiن،
ءدال مەندەي سۇيەدى كىم بىراق؟
حححححححححححححح
ساعىنىنىشتىڭ بولار ما ەكەن ولشەمى،
قايدا ءجۇرسىڭ، جۇرەگىمنىڭ بولشەگى؟
كوزدەرىڭنەن قيالىڭدى قۇلاتىپ،
اكەتتى مە، جەل سەنى؟
قايدا ءجۇرسىڭ، مەكەنىڭ دە بەيمالىم،
سۇيەر بولساڭ ءوزىڭ كەلىپ، ءسۇي، جانىم.
تاعدىرىڭدى بۇيىرماعان قايتەيىن،
سەزىمىندي قي، جانىم.
قايدا كەتتىڭ، ساعىنىشقا اينالىپ،
كورىنبەي-اق، ءجۇرمىن ساعان بايلانىپ.
سەنى اڭساعان تۇندەرىمدى سەزبەدىڭ،
جۇرسە دەپ ەم ويعا الىپ.
مەن سەندەگى سابىرلىقتى تانىدىم،
تەرەزەمە تۇرىپ الدى تاعى مۇڭ.
باقىت بولىپ ءجۇر ەكەنسىڭ قاي جەردە،
جانارداعى جارىعىم؟
****
جۇرەگىم-اۋ، جۇرەگىم،
باقىتتى بوپ ءجۇر ەدىم.
كۇزگە كەلىپ سىر ايتىپ،
سىزگە كەلىپ تۇنەدىم.
تىرشىلىگىم، تىنىسىم،
ءجۇرمىن وسى كىم ءۇشىن؟
ءبىر ادامعا جار بولدىڭ،
ءبىر ايەلدىڭ مۇڭىسىڭ.
سىربازىم-اۋ، سىمباتتىم،
ولەڭ بولىپ ءۇن كاتتىڭ.
جەل بوپ كەلىپ ايمالاپ،
ەرىنىمدى كۇرعاتتىڭ.
جالعىز جانعا جۋىق-مۇڭ،
تۇنمەن كەلىپ جىلىتتىڭ.
باقىتىم بوپ الداپ اپ،
ۋاقىت بولىپ ۇمىتتىڭ.
وزگەلەردەن ەرەكسىڭ،
ەسىمدى الدى-اۋ ەلەس-كۇن!
ماعان عانا جەتپەيسىڭ،
بارلىعىنا كەرەكسىڭ.
كەزدەستىرمەي كەلتە-كۇن،
ساعىنىشپەن ورتەدىڭ.
قيالىما قونىپ كەت،
قايدا ءجۇرسىڭ ەرتەگىم؟
ححح
«جانىم» دەپ قۇشاقتاپ الاسىڭ.
«جانىم» دەپ شىعارىپ سالاسىڭ.
سۇپ- سۇلۋ كوزىڭمەن سيقىرلاپ،
قاي جاققا اكەتىپ باراسىڭ؟
«سۇيەم» دەپ سەندىرىپ كەتەسىڭ،
تۇسىمە اسىعىپ جەتەسىڭ.
حالىمدى سۇرار دەپ سەن مۇمكىن،
مەنەن دە ءبىر حابار كۇتەسىڭ.
مەن كەيدە سەن بولىپ سويلەسەم،
ۇقساعىم كەلگەندەي كۇي كەشەم.
جۇرەسىڭ باسقارىپ، بۇيىرىپ،
مەن ساعان جانە دە ۇيلەسەم.
كوزىمنەن سويلەر دەپ قيالىم،
ءوزىڭدى كورگەندە ۇيالدىم.
سەن كەتسەڭ سونەم دە ءبىر دەمدە،
ورتەنگەن ولەڭگە سيامىن!
***
تۋعان جەردىڭ سالقىن تارتقان قۇشاعى،
جات كورە مە بالاسىن؟
تانىس اۋلا تابانىمدى قۇشادى،
جاسىرا الماي نالاسىن.
اۋىل-سىرقات تۇكسيەدى، تۇنەرىپ،
شۇرق-تەسىك شاپانىنا ورانىپ.
جان دۇنيەم ءالدي-اۋەن تىلەنىپ،
قايتىپ بارام تونالىپ.
قۇرتى قايناپ پىسىلەتىن كۇبىسى،
بەرەكەسى بەزگەن ەكەن ۇيىمنەن.
انامنىڭ دا باياۋلاپتى ءجۇرىسى،
دەمىن ازەر الادى ەكى يىنىنەن.
***
كوڭىل دە بۇگىن باسىلعان،
جاسىرعانىم كوپ عاسىردان.
وتكەرگەنىم بار باسىمنان،
بەس كۇندىك مىنا ومىردە،
پەندە دە بولىپ تاسىنعام.
تۇڭىلگەنىم كوپ ولمەدىم،
«بىلەمىن» دەدىم، بىلمەدىم.
«سۇيەمىن» دەدىم، سۇيمەدىم،
سىناعىندا سىندىم اللانىڭ،
بولمادى ساباق تۇيگەنىم.
قۇلاق جوق جەردە ماقتاندىم،
جۇرەك جوق جەردە شاتتاندىم.
تىلىمنەن قايعى تاپقانمىن،
مۇمكىن مەن تالاي ادامنىڭ،
اۋزىندا ءسوز بوپ قاقتالدىم.
جىلتىرىعاننان دا جەرىندىم،
جانى جوق سوزگە سەمىردىم،
سودان سوڭ...ىشتەي ەگىلدىم...
دوڭگەلەنگەن مىناۋ دۇنيە ،
دىمىمدى قالماي كەمىردىڭ...
«اللا» دەپ ءتىلىم سايرايدى،
قولىمدى قۋلىق بايلايدى،
جانىمدى جىندار جايلايدى،
توسەككە ءتانىم تيگەن سوڭ،
وزىمنەن قاشام سول قايعى.
تەرەڭگە جەتىپ تامىرىم،
ماڭگى ءومىر سىيلا جارىعىم.
انامنىڭ قالعان ارىمىن،
بارىمدى شاشىپ المايىن،
سارقىلا كورمە سابىرىم!
"اباي-اقپارات"
