ۇلتتىق قوعامدىق كەڭەس وتىرىسىندا پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ شەكارا ماڭىنداعى ەلدى-مەكەندەردى دامىتۋ تۋرالى ۇكىمەتكە ۇسىنىس بەرۋدى تاپسىردى.

«سوڭعى كەزدە شەكارا بويىنداعى ەلدى مەكەندەردە حالىق سانى ازايىپ بارا جاتقانى جاسىرىن ەمەس. مۇنىڭ وزىندىك سەبەپتەرى بار. بىراق، شەكارا ماڭىن بوس قالدىرۋعا بولمايدى. بۇل ۇلتتىق قاۋىپسىزدىككە تىكەلەي قاتىسى بار ماسەلە. ونى جۇيەلى تۇردە شەشۋ قاجەت. قوماقتى قاراجات كەرەك بولادى. ۇكىمەتكە مۇنى جان-جاقتى قاراستىرىپ، شەكارالاس ايماقتاردى دامىتۋ جونىندەگى ۇسىنىس ەنگىزۋدى تاپسىرامىن»، - دەدى پرەزيدەنت توقاەۆ.

شەكارا ايماعىن دامىتۋ ماسەلەسى بۇرىننان باق بەتتەرىندە جاريالانىپ، قوعامنىڭ قىزۋ تالقىسىنا ءتۇسىپ جۇرگەن تاقىرىپ.

ءماجىلىس دەپۋتاتى ەرلان سايروۆ بۇل ماسەلەگە بايلانىستى ءوزىنىڭ Facebook پاراقشاسىندا: «اتىراۋ وبلىسى، قۇرمانعازى اۋدانى، كوپتوعاي ەلدى مەكەنىندەگى قالىپتاسقان جاعدايدى ساراپتاپ شىقتىم. كەيبىر كارتالاردا، قۇجاتتاردا سول كەزدەگى كەڭشاردىڭ تەرريتورياسى ىلگەرىدە بولعان. شەكارانى ايقىنداعان كەزدە، ىشكەرى ەنىپ كەتكەن. مەنىڭ ويىمشا، بۇل ماسەلە بويىنشا قازاقستان وكىمەتى رەسەي تارابىمەن كەلىسسوزگە وتىرۋى قاجەت. وزبەكستانمەن بولعان كەلىسسوزدەردىڭ تاجىربيەسىنە سۇيەنە وتىرىپ، ءبىر ەكونوميكالىق ايماقتا ەكەنىمىزدى ەسكەرە وتىرىپ، شەكارانى جەرگىلىكتى حالىقتىڭ ىڭعايىنا وڭتايلاندىرۋ امالىن قاراستىرۋ ابزال»، - دەپ جازعان بولاتىن.

بىرنەشە جىلدىڭ ءجۇزى بولدى، رەسەيلىك شەنەۋنىكتەر قازاقستاننىڭ رەسەيمەن شەكارالاس ايماقتارى تۋرالى ءتۇرلى الىپ-قاشپا، نەگىزسىز اڭگىمەلەر تاراتۋدا. ماسەلەن، 2017 جىلى پارلامەنتتىڭ كەزەكتى وتىرىسىندا دۋما دەپۋتاتى پاۆەل شپەروۆ: «ءبىز - ۇلى ەلمىز، دۇنيەجۇزىندەگى ءوز مۇددەمىزدى قورعاۋىمىز قاجەت. تاياۋ شەتەل دەپ جۇرگەن ەلدەردە ازىرگە مۇنداي مۇمكىندىك بار. قازاقستانداعى ورىس وتانداستىرىمىزدى دياسپورا دەۋ قاتە، ويتكەنى ولار وتىرعان جەر - ۋاقىتشا شەتەل يەلەنگەن ءبىزدىڭ جەرىمىز.ماڭگىلىك شەكارا جوق، ءبىز ءالى رەسەي شەكاراسىنا قايتا ورالامىز جانە ول تاياۋ ۋاقىتتا جۇزەگە اسادى», - دەگەن بولاتىن. رەسەي مەملەكەتتىك دۋماسىنىڭ حالىقارالىق ىستەر بويىنشا كوميتەتى توراعاسى لەونيد سلۋتسكي: «دەپۋتاتتىڭ ءسوزىن ۋكرايندىق باق وكىلدەرى بۇرمالادى»، - دەپ جۋىپ-شايعانداي بولدى.

بىلتىر عانا جارىق كورگەن «رەسەي. كرەمل. پۋتين» فيلمىندە دە ءپۋتيننىڭ: «كەڭەس وداعىنا كىرگەن ەل، رەسەيدىڭ تاريحي جەرىنەن ورىن السا، وداقتان شىعاردا سول جەردى تاستاپ كەتسىن. ورىس حالقىنىڭ سىيلىعىن وزىمەن الىپ كەتپەۋى كەرەك»، - دەگەن ءسوزى بار.

كەلەسى كۇنى تاعى دا پرەزيدەنتتىڭ رەسمي وكىلى دميتري پەسكوۆ: «رەسەيدىڭ كورشىلەرگە اۋماقتىق ماسەلەگە قاتىستى ايتار تالابى جوق. ول سىيلىقتار تۋرالى ايتقان جوق. ول كونستيتۋتسيادا بۇرىن جىبەرىلگەن جۇيەلىك قاتەلىكتەر تۋرالى ايتتى»، - دەپ جاۋابىن بەردى.

ال،  رەسەيلىك شەنەۋنىك ۆياچەسلاۆ نيكونوۆ: «قازاقستان تەرريتورياسى – رەسەي مەن كەڭەس وداعىنىڭ ۇلكەن سىيلىعى»، - دەپ ءپۋتيننىڭ ءسوزىن قۇپتاعان پىكىر ايتقان.

سوڭعى جىلدارى جيىلەپ كەتكەن مۇنداي پىكىرلەرگە بايلانىستى ساياساتكەر سەرگەي لاۆروۆ: «كەيبىر رەسەيلىك ساياساتكەرلەر سەنساتسيا قۋىپ جۇرگەندەر، وزدەرىن ۇمىتتىرماۋ ماقساتىندا وسىلايشا كوزگە تۇسكىسى كەلەدى... ساياساتكەرلەردىڭ، جاڭا پارلامەنتاريلەردىڭ تاراپىنان كۇماندى، كەيدە ارانداتۋشى سوزدەردىڭ ايتىلۋى دەموكراتيالىق ءومىردىڭ اجىراماس بولىگى دەپ ويلايمىن»، - دەپ ەكى ەل اراسىنا سىزات تۇسىرەتىن، سوعىس شاقىراتىن ارانداتۋشىلىقتى اقتاۋعا تىرىسقان.

ونان بولەك، رەسەيلىك ساياساتكەرلەردىڭ سوڭعى جىلدارى قازاقستانداعى ورىس ءتىلىنىڭ، ورىس تىلدىلەردىڭ قۇقىعىن قورعاۋ ماقساتىندا جوق جەردەن ىلىك ىزدەپ، ساياسي قيتۇرقىلىق، ارانداتۋشىلىق جاساپ جۇرگەنى بەلگىلى.

قازاقستان مەن رەسەي  مەملەكەتتىك شەكارانى 2005 جىلى 18 قاڭتاردا ماسكەۋ قالاسىندا رەسمي تۇردە بەكىتتى. ارادا 16 جىل وتسە دە رەسەي ساياساتكەرلەرى ءالى كۇنگە دەيىن ارانداتۋشىلىق جاساۋدى توقتاتقان ەمەس.

تاقىرىپقا وراي ايتا كەتەلىك، كۇنى كەشە عانا ۋكراينا پرەزيدەنتى ۆلاديمير زەلەنسكي رەسەيمەن شەكارادا 100 مىڭ ورىس اسكەرى تۇرعانىن ايتقان. ورىس اسكەرىنىڭ ۋكرايناعا قاراي جىلجۋى كيەۆ مەن باتىس ەلدەرىن الاڭداتىپ وتىر. ولار ۋكرايناعا باسىپ كىرۋ قاۋپى بار دەپ بولجايدى. ماسكەۋ بۇل بولجامدى ارانداتۋشىلىققا بالاپ، ايماقتا ناتو اسكەرىنىڭ كوبەيگەنىنە قارسى دايىندىق دەپ مالىمدەدى. سوندىقتان دا، كەشەگى پرەزيدەنت توقاەۆتىڭ شەكارالىق ايماقتاردىڭ قاۋىپسىزدىگى جايلى ايتقاندارى كوڭىل اۋدارارلىق ماسەلە!

ايجان تەمىرحان

Abai.kz