سوت بايبەكتىڭ قاۋلىسىنىڭ كۇشىن جويدى

الماتىنىڭ ايدىك بولعان «باراحولكاسىنداعى» «راحات» بازارىنا قاتىستى داۋ قازاق قوعامىندا قىزۋ تالقى بولعان ەدى. بىلتىر ناۋرىز ايىنىڭ باسىندا باق پەن الەۋمەتتىك جەلىدە: «الماتىدا 300-گە تارتا كاسىپكەر جۇمىستارىنان ايىرىلىپ قالۋى مۇمكىن»، دەگەن اقپارات جاريا بولدى. وندا الماتىداعى «راحات» بازارىنىڭ جەر ۋچاسكەسى وزگە كومپانيانىڭ قولىنا ءوتىپ كەتكەنى تۋرالى ايتىلعان. بۇل تۋرالى Abai.kz اقپاراتتىق پورتالىندا ەگجەي-تەگجەيلى جازدىق.  

كەشە الماتىدا «راحات» بازارىنا قاتىستى اپپەلياتسيالىق سوت وتىرىسى ءوتتى. سوت القاسىنىڭ قۇرامى: ديقانباەۆ، اليحان جانە تاسىبەكوۆا بولدى. اشىق سوت پروتسەسىنە «تكم» جشس، «الماتى سپس» جشس، الماتى قالالىق اكىمدىگىنىڭ، «راحات» بازارى كاسىپكەرلەرىنىڭ وكىلدەرى جانە باق قاتىستى.

سوت پروتسەسى بارىسىندا بارلىق تاراپتاردىڭ ءۋاجىن تىڭداعان سوت القاسى الماتى قالاسىنىڭ ەكس-اكىمى باۋىرجان بايبەكتىڭ 2019 جىلدىڭ 6 ماۋسىمىنداعى ارنايى (2/2001725) قاۋلىسىنىڭ كۇشىن جويۋ تۋرالى شەشىم شىعاردى. ءبىز «راحات» بازارى مەن «تكم» جشس زاڭگەرلەرىنىڭ اتالعان ىسكە قاتىستى پىكىرىن بىلدىك.

ءبىر قاۋلىنىڭ كۇشىن جويۋ ءۇشىن 3 جىل سوتتاستىق

جاميليا تۋلەنوۆا، «تكم» جشس-ءنىڭ وكىلى، زاڭگەر:

- كەشە الماتى قالالىق سوتىنىڭ اپپەلياتسيالىق سوت القاسى «تكم» جشس-ءنىڭ ءوز كاسىپكەرلەرى مەن «راحات» بازارى كاسىپكەرلەرىنىڭ  مۇددەسىندە  بەرگەن شاعىم-ارىزى بويىنشا ءبىرىنشى ساتىلى سوت شەشىمىنىڭ كۇشىن جويدى. وسى اپپەلياتسيالىق سوت القاسىنىڭ شەشىمىمەن «راحات» بازارى ورنالاسقان جەر تەلىمىنە قاتىستى «الماتى سپس» جشس قۇقىعى ءوز كۇشىن جويىپ وتىر. اتاپ ايتساق، 2019 جىلعى 6 ماۋسىمدا سول كەزدەگى الماتى قالاسىنىڭ اكىمى باۋىرجان بايبەكتىڭ قاۋلىسىمەن «راحات» بازارىنىڭ جەرى «الماتى سپس» فيرماسىنا جيھاز فابريكاسىن سالۋ ءۇشىن بەرىلگەن بولاتىن. جەر پايدالانۋ مەرزىمى 5 جىلعا دەيىن جانە «ينۆەستيتسيالىق جوبانى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن» دەپ بەرىلگەن. وسى قاۋلىنىڭ اينالاسىندا 3 جىل بويى سوت تارتىسى ءوتتى.

وتكەن جىلدىڭ 1 قاراشاسىندا الماتى ەكونوميكالىق اۋدانارالىق سوتىنىڭ شەشىمىمەن «تكم-ءنىڭ» تالاپ-ارىزى قاناعاتتاندىرۋسىز قالدىرىلسىن» دەگەن شەشىم قابىلداندى. بۇل دەگەنىمىز «راحات» بازارى كاسىپكەرلەرى ءوز ورىندارىن بوساتىپ، سول جەردى «الماتى سپس-قا» جيھاح فابريكاسى قۇرىلىسىن باستاۋ ءۇشىن بەرۋ كەرەك دەگەندى بىلدىرەتىن. شەشىممەن كەلىسپەگەن تالاپكەرلەر اپپەللياتسيالىق سوت القاسىنا جۇگىندى. وسى اپپەلياتسيالىق سوت القاسى كەشە ءىستىڭ ءمان-جايىنا بارىپ، ەكس-اكىم بايبەكتىڭ قاۋلىسىنىڭ كۇشىن جويعانى ءبىز ءۇشىن ۇلكەن جەڭىس. ويتكەنى كەزىندە اكىم بايبەك تارازىنىڭ ءبىر باسىنا «راحات» بازارىندا كاسىپ ەتىپ، ءوز ناپاقاسىن تاۋىپ وتىرعان 300 كاسىپكەردىڭ مۇددەسىن،  تارازىنىڭ ەكىنشى باسىنا قازاقستاندا كاسىپكەرلىك تاريحى جوق، ءبىر كۇن دە كاسىپكەرلىكپەن اينالىسىپ، بىلىكتىلىگىن كورسەتە الماعان بەيمالىم «الماتى سپس» دەگەن فيرماعا بەرگەن بولاتىن. سول قاۋلىسىمەن جەر پايدالانۋ قۇقىعىمەن قاتار، جەر كودەكسىندە كورسەتىلگەن «تكم-ءنىڭ» جەرگە ارتىقشىلىق قۇقىعىن تولىعىمەن جويعان ەدى. بۇل زاڭدى بەلدەن باسۋ. وزگەنىڭ كاسىبىن رەيدەرلىك جولمەن تارتىپ الۋ دەپ باعالاۋعا بولادى.

بايبەكتىڭ بۇيرىعى. ماديەۆتىڭ مامىلەگەرلىگى

ءبىز سول كەزدەگى اكىم باۋىرجان بايبەكتىڭ قابىلداۋىندا دا بولدىق. 2018 جىلى بايبەك ءوزى قالانىڭ بۇكىل اكتيۆىن، باسقارما باسشىلارىن، قالا پوليتسياسىنىڭ باستىعىن، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك دەپارتامەنتىنىڭ باستىعىن، قالا پروكۋرورىن جيناپ، «تكم-ءنىڭ» وكىلدەرى، ءبارىمىز قاتىسقان كەڭەيتىلگەن جينالىس وتكىزدى. سول جينالىستا: «نە جاعداي بولسا دا مەن بۇل جەردى «تكم-عا» بەرمەيمىن»، - دەپ ءوزى جاريا ەتتى. سوندا وتىرعان اكىمدىككە قاتىستى بۇكىل ورگانداردىڭ باسشىلارىنا سول باعىتتا جۇمىس ىستەۋدى جانە ءبىر اپتانىڭ ىشىندە جەردى بوساتۋدى تالاپ ەتتى. ءبىزدى كورسەتىپ، پروكۋرور جانە قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ باسشىلارىنا: «مىنا كىسىلەردىڭ ءتۇرىن جاتتاپ الىڭىزدار، ەگەر دە حالىق كوتەرىلسە ولاردى جاۋاپقا تارتىڭدار»، - دەگەن نۇسقاۋ بەردى. ءسۇيتتى دە ءوزى زالدان شىقتى. ءارى قاراي سول كەزدەگى ورىنباسارى الماس ماديەۆ ءبىزدى قايتا جيناپ، «اكىمنىڭ نۇسقاۋىن ەستىدىڭىزدەر، قالاي جاسايمىز دەگەن ءارى قارايعى ارەكەتتىڭ الگوريتمىن تالقىلايىق»، دەگەن ماسەلەنى كوتەردى. ءبىزدىڭ تاراپىمىزدان ايتىلعانى حالىقتىڭ مۇددەسى، كاسىپكەرلەردىڭ مۇددەسى – ول اكىمدىكتىڭ باس اۋرۋى. ەگەر دە «تكم» مەن كاسىپكەرلەردىڭ اراسىنداعى پايدالانۋ تۋرالى كەلىسىم-شارت ءوز كۇشىن جويعان بولسا، اكىمدىك بۇل قۇقىقتى – «تكم-عا» ءارى قاراي ۇزارتۋعا قارسى بولىپ وتىرسا، جاۋاپكەرشىلىكتى تولىعىمەن ءوز موينىنا الۋ كەرەك ەدى. ال، بايبەكتىڭ سوزىنەن: «مەن ايتتىم، ءبىتتى، سەندەر جاساڭدار»، دەگەن تالاپتى عانا كوردىك. وسى جونىندە ءبىز ماسەلە كوتەرىپ:  «حالىقتى وزدەرىڭ ءۇن-ءتۇنسىز شىعارام دەسەڭدەر، بارىڭدار دا ارالاسىڭدار. ءبىز قۇجاتتارىمىزدى الامىز دا شىعىپ كەتە بەرەمىز. بىراق سوتتاسامىز. ويتكەنى، جەر كودەكسىندەگى بىزدەگى بۇل جەرگە ارتىقشىلىق قۇقىعىمىزدى جويعان ەشكىم جوق. ودان بولەك، ءبىزدى ەشكىم جەر كوميسسياسىنىڭ قورىتىندىسىمەن تانىستىرعان جوق. قاۋلىنى كورگەن جوقپىز. قانداي نەگىزبەن باس تارتىپ وتىرعاندارىمەن تانىسقان جوقپىز. ءبىز سوتتاسامىز»، - دەدىك. ءسويتىپ، ول جينالىس ءبىتتى.

سوتتاسۋ كەزەڭى قاشان باستالدى؟

ماديەۆ سول كەزدە كاسىپكەرلەرمەن دە كەزدەستى، بارىنە ءتۇسىندىرۋ جۇمىسىن جۇرگىزە باستادى. بىراق ءوزى كوزى جەتكەننەن كەيىن، ول ەكى ورتادا بايبەكتىڭ بەتىن قايتارۋ ءۇشىن ءبىراز جۇمىس ىستەدى. ءبىزدىڭ كاسىپكەرلەر: «جاڭا-جىلعا دەيىن ورنىمىزدان قوزعاماڭىزدار، ءبىزدىڭ كرەديتىمىز بار، العان تاۋارىمىز بار، قايدا بارامىز»،- دەدى. سوندا بايبەكتىڭ ۇسىنىسىن جەتكىزگەن لاۋازىمدى ادامداردىڭ ايتقانى:  «كاسىپكەرلەردىڭ ءبارىن الىڭدار دا، «ميزام» بازارىنا كوشىرىڭدەر»، - دەدى. نەگە «ميزام» بازارى؟ «ميزام» بازارىنىڭ ۇسىنىسىن تىڭداپ كورەيىك دەپ، تاعى جەتىسۋ اۋدانى اكىمدىگىندە جينالىس بولدى. وندا «ميزام» بازارىنىڭ ديرەكتورى قاتىسۋشىسى دوسىمحان دەگەن جىگىت كەلىپ: «مەن ءبارىڭىزدى تىڭداپ وتىرمىن، ماعان كەلىڭدەر. بىراق، قانداي باعاعا، قانداي تالاپتا، قانداي شارتپەن قابىلدايتىنىم كوممەرتسيالىق قۇپيا»، - دەپ جاريا ەتتى. اشىنىپ وتىرعان كاسىپكەرلەر ول جىگىتتى زالدان قۋىپ شىقتى. سودان سوت تارتىسى باستالىپ، تەك 2019 سوڭىندا عانا بايبەك قىزمەتىنەن كەتەرىندە «الماتى سپس-قا» بەرگەنىن بىلدىك. 2020 جىلدىڭ 20 شىلدەسىندە سوتقا جەر قاتىناستارى باسقارماسى: «جەر ينۆەستيتسيالىق جوبا ءۇشىن بەرىلگەن»، - دەپ ينۆەستيتسيالىق جوبا اكەلىپ ۇسىندى. ول جوبانى بەكىتكەن ازەرباەۆتىڭ قولى بار، ءمورى بار، داتاسى جوق. ۋربانيستيكا باسقارماسىنىڭ باستىعى احمەتجانوۆتىڭ قولى بار، ءمورى بار، داتاسى جوق.  ناۋرىزبەكوۆ كاسىپكەرلىك باسقارماسىنىڭ باسشىسى مىندەتىن اتقارۋشى دەپ قولىن قويعان. ەڭ قىزىعى جوبانى ۇيىمداستىرۋشى «الماتى سپس-تىڭ» ديرەكتورى دەپ اميربەكوۆ دەپ كورسەتىلگەن. سول قۇجاتتاردىڭ ىشىندە اميربەكوۆتىڭ «الماتى سپس-تىڭ» ديرەكتورى بولىپ تاعايىندالعان كۇنى 2019 جىلدىڭ 2 ماۋسىمى دەپ كورسەتىلگەن. ەگەر دە جەر كوميسسياسى 30 مامىردا وتىرىپ شەشىم شىعارسا، ينۆەستيتسيالىق جوبانى قاراعان بولسا، 2019 جىلى، قالاي 2 ماۋسىمدا ديرەكتور بولىپ كەلگەن اميربەكوۆ ينۆەستيتسيالىق جوبانى بەكىتە الادى؟ بۇل دەگەنىمىز 2019 جىلى ءبىز كورىپ جۇرگەن كالەندار دۇرىس ەمەس، ماۋسىم ايى مامارى ايىنىڭ الدىندا ءوتىپ كەتكەن دەگەندى بىلدىرەدى. سوعان سەندىرگىسى كەلدى.

سوتتار كىمنىڭ سويىلىن سوعادى؟

سوت كەزىندە، سوت القاسى تاراپىنان لوببيلىك جاساۋ بايقالدى. ونى ەشكىم جاسىرعان دا جوق. ويتكەنى «تكم-ءنىڭ» بۇكىل تالاپ-ارىزى بويىنشا ەكونوميكالىق مامانداندىرىلعان اۋدانارالىق سوتتا ءبىر عانا سۋدياعا بەرىلىپ وتىردى، ول – قازىمبەتوۆا. ول بويىنشا شاعىم ەتكەندە اپپەلياتسيالىق سوت القاسىنىڭ توراعاسى بەكنازاروۆ: «ونى اۆتوماتتى تۇردە ءبولىپ جاتىر»، - دەيدى. ول نە دەگەن اۆتومات؟.. ءبىر ءىس 2019 جىلى بايقاۋسىزدا سۋديا ايماعانبەتوۆاعا ءتۇسىپ قالدى. ايماعانبەتوۆا ءىستىڭ ءمان-جايىنا باردى. «مەملكەتتىك ورگانداردىڭ «تكم-ءنىڭ» شاعىم-ارىزىن قابىلداۋداعى ارەكەتتەرى زاڭسىز»، دەگەن شەشىم شىعاردى. ول جەردە ءبارىن اشىپ كورسەتتى. سول شەشىمدە كورسەتىلگەن، 2018 جىلعى جەر كوميسسياسى 24 ساۋىردە وتكەن، ال سول جەر كوميسسياسىنا دايىنداعان ارحيتەكتۋرانىڭ قاعازدارى 27 ساۋىردە دايىندالعان. ول جەردە دە سونداي كەيىنگى داتانى قويىپ، «وسى ۇسىنىستىڭ نەگىزىندە جەر كوميسسياسى شەشىم قابىلدادى»، دەپ وتىر. تاعى دا ولاردىڭ كالەندارى باسقاشا جۇرەتىنىن كورسەتىپ وتىر. ءبىزدىڭ قويعان سۇراقتارىمىزعا وكىلدەرى جاۋاپ بەرە العان جوق. ال، سۋديا قازىمبەتوۆا قۇقىقتىق باعا بەرۋدەن باس تارتتى.

جەردىڭ كاداسترلىق سانى دۇرىس كورسەتىلمەگەن، وسى بويىنشا شاعىم تۇسىرگەندە، ءوز شەشىمىندەگى كاداسترلىق ءنومىردى جوندەدى. سونىڭ نەگىزىندە بىزگە ايتپاستان جاڭا قاۋلى شىعاردى. ول قاتەلىكتى جوندەگەن. ونىڭ بارىنە سوت كوزىن جۇمىپ كەلدى.

ارەكەتتەرگە كەلسەك، ونىڭ ءبارى مەملەكەتتىك ورگاندار وزدەرىنىڭ قۇزىرلارى اۋماعىندا قابىلدانعان شەشىم. ال، ول «پولنوموچيا» دەگەن ءبىر-اق، سوزگە ءبارىن كىرگىزدى. ەگەر دە ونداي ۋاكىلەتتى قۇزىرلى ورگاندارى بولسا، ول ىشكى ءبىر قۇجاتپەن بىكىتىلۋى كەرەك بولاتىن. بىردە-ءبىر قىزمەتتىك ينسترۋكتسيا بىزگە بەرىلگەن جوق. ولار قۇزىرەتىنە نە كىرەتىنى جايلى مالىمەتتى وسى كۇنگە دەيىن الا العان جوقپىز. ازەرباەۆتىكىن تالاپ ەتكەندە، «ساياسي لاۋىزىم قىزمەتتىك ينسترۋكتسيالارىمەن انىقتالمايدى»، دەگەن جاۋاپ الدىق. بۇل اكىمدىكتىڭ قۇرامىنداعى باسشىلىق ورگانداردىڭ ءبارى ساياسي لاۋازىم بولسا، زاڭنىڭ الدىندا، حالىقتىڭ الدىندا ەشقانداي جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلمايدى دەگەندى بىلدىرەدى. ەگەر دە ونىڭ ارەكەتى شەكتەۋسىز، زاڭعا باعىنبايتىن بولسا، ارينە ولار ويلارىنا كەلگەندى ىستەيدى. الدارىندا تۇرعان ماقسات تەك قىسقارتۋ بولدى.

ءبىز بايبەكتى دە ءۇشىنشى تۇلعا رەتىندە سوتقا تارتتىق. زاڭدا كورسەتىلگەن، ەگەر دە تالاپكەر بىرەۋدى ءۇشىنشى تۇلعا رەتىندە تارتسا، تالاپكەر جاعىنان نە جاۋاپكەر جاعىنان ونى الىپ تاستاۋ تۋرالى ءوتىنىشىنىڭ نەگىزىندە عانا سوت پروتسەستەن شىعارا الادى. بۇل جولى ءبىرىنشى ساتىداعى سوت تاعى دا وزدەرىنىڭ ەرەكشە بەلسەندىلىگىمەن، بايبەكتى ءۇشىنشى تۇلعا تاراپىنان الىپ تاستادى. ول جايلى سوت اكتىسىن قابىلدادى. قاسىمبەكوۆاعا ءبىز جاقتان قارسىلىق كوپ بولدى جانە ميتينگىگە شىعۋ تۋرالى حابارلاما بەرگەننەن كەيىن، 2020 جىلى 27 جەلتوقساندا باس تارتتى. «سوت بەدەلىنە نۇقسان كەلتىرەتىن بولعان سوڭ، بۇل ىسپەن اينالىسپايمىن»، - دەپ...

تاعى دا «بارماق باستى، كوز قىستىلىق...»

2021 جىلى ءوزى باس تارتقانىنا قاراماستان قايتادان ءىستى قاراۋىنا الىپ، ءبىزدىڭ تالاپ-ارىز بار جانە «الماتى سپس-ءتىڭ» «تكم-عا» جەردى بوساتىپ بەرۋ تۋرالى تالاپ-ارىزىن وندىرىسكە قوسىپ، ونى قاراپ شىقتى. ناقتى اتالعان سۋديالاردىڭ الدىندا بۇل ءىس بويىنشا «تكم-گە» باس تارتۋ تۋرالى شەشىم قابىلداۋ دەگەن نۇسقاۋ تۇردى دەپ ويلايمىن. ءوزىم سولاي ءتۇسىندىم. ونى قولداعان الماتى اپپەلياتسيالىق سوتى، ەرەكشە كوزگە تۇسكەن سۋديا ابسەمەتوۆا، ول قازىمبەتوۆانىڭ سوڭعى شەشىمىندە «الماتى سپس-قا» جەر قۇقىعىن بەرۋدە زاڭ بۇزۋشىلىق ورىن الدى جانە «تكم-ءنىڭ» زاڭدى تۇردە ءوز قۇقىعىن ارى قاراي قورعايتىن مۇمكىندىكتەرى بار»، دەگەن شەشىمىندەگى موتيۆيروۆكانى ءوز قاۋلىسىندا وزگەرتۋگە تىرىسىپ، «الىپ تاستاۋ كەرەك» دەگەن سويلەمدى قوستى. بىراق، شەشىمدى ءوز كۇشىندە قالدىردى. قاي سۋديا بولسا دا، سوت شەشىمىن قر ازاماتى اتىنان شىعارعان كەزدە ءوزىنىڭ جەكە امبيتسياسىن، جەكە مۇددەلى ويلارىن سوت شەشىمىنە ەنگىزۋگە قۇقىعى جوق. سوت شەشىمى قانداي فورمادا شىعارىلۋى كەرەك؟.. ول ازاماتتىق كودەكستىڭ 224 بابىندا ناقتى كورسەتىلگەن. الماتى قالاسى سۋديالارىنىڭ الدىندا «الماتى سپس-ءتىڭ» مۇددەسى نە بولماسا بايبەكتىڭ بەدەلىن ساقتاپ قالۋ دەگەن ءبىر تاپسىرما تۇرعانى ايقىن.

بۇگىن ءبىز بايبەك سوتتا جەڭىلدى دەپ ايتا الامىز.  بايبەكتىڭ قاۋلىسى -  ونىڭ جەكە امبيتسياسىنىڭ ءونىمى. سول ءونىمىنىڭ جوق جەردەن نەگىزسىز تۋىنداعانىنىڭ كۋاسى بولىپ وتىرمىز. بايبەك اكىم بولدى، مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ لاۋازىمدى قىزمەتكەرلەرى نەگىزىنەن «نۇر-وتان» پارتياسىنىڭ مۇشەلەرى. ول پارتيادا توراعانىڭ ورىنباسارى بولىپ بارعان كەزدە قىزمەتتىك لاۋازىمى جاعىنان ىقپالى بولماسا دا، ساياسي تۇرعىدان ونىڭ ىقپالى باسىم بولدى. سوتتا جەڭىلىس تاۋىپ وتىرعان بايبەكتىڭ امبيتسياسى.

ساعىنتاەۆقا ءوتىنىش بەرەمىز

اپپەلياتسيالىق سوت شەشىم شىعاردى.  دەسە دە، جەر بىزگە قايتىپ كەلگەن جوق. ءبىز بۇل شەشىم ارقىلى «نۋلەۆوي كيلومەترگە» قايتىپ كەلدىك. ءبىز قازىر سول كەزدەگى ءوزىمىزدىڭ ارتىقشىلىق قۇقىعىمىزدى پايدالىنامىز. جەر كودەكسىنىڭ 37 بابىندا كورسەتىلگەن، «جەر پايدالانۋشى سول جەردى وزىنە بەرىلگەن اۋماقتا دۇرىس پايدالانسا، وزگەلەردىڭ الدىندا ارتىقىشىلىق قۇقىعى بار». ءبىز ارتىقشىلىق قۇقىعىمىزدى پايدالانىپ، ءبىزدىڭ بۇرىنعى جەر پايدالانۋ تۋرالى كەلىسىم-شارتتىڭ مەرزىمىن جاڭا مەرزىمگە سوزۋ تۋرالى اكىمشىلىككە ءوتىنىش بەرەمىز. بۇل ەشقانداي جەر كوميسسياسى نە بولماسا ايماقتىق ۇيلەستىرۋ كوميتەتىندە، نە باسقا ورگاندارمەن قارىم-قاتىناسىنىڭ دۇنيەسى ەمەس، ءبىزدىڭ ءوتىنىش سوت شەشىمدەرىمەن بىرگە اكىمنىڭ الدىنا كىرۋ كەرەك. اكىم  كەلىسىم-شارتتى ءارى قاراي سوزۋ ءۇىن جاڭا قاۋلى قابىلداۋى كەرەك. زاڭدا كورسەتىلگەن جولى وسى. ونى اكىم سوزا ما، الدە بىردەڭە ويلاپ تابا ما، ءبىز ونى بىلمەيمىز. ءبىزدىڭ قازىرگى قۋانىشىمىز – سوتتاعى جەڭىسىمىز.

قازىر بازاردا ناقتى 300 كاسىپكەر بار. بارلىعى سالىق تولەپ وتىر. بارلىعى مەملەكەتتىك كىرىس دەپارتامەنتىندە تىركەلگەن. اي سايىنعى، ءتىپتى، مۇلىكتىك سالىقتارىنا دەيىن تولەپ وتىر. ونىڭ ءبارىن قاداعالاپ وتىرۋ ءۇشىن سول جەردە ارنايى ماماندار تارتىلعان. ولار كومەكتەسىپ، سولاردىڭ سالىعىن مەملەكەتتىك بيۋدجەتكە تۇسۋىنە ىقپالىن تيگىزىپ وتىر.

قىسىم كۇشەيدى

وسى ءۇش جىلدىڭ ىشىندە، اسىرەسە العاشقىدا «جەردى بوساتىڭدار» دەگەن تالاپ قالالىق اكىمدىك تاراپىنان بولدى. بۇل 2018 مامىرىنان 2019 جىلى، بايبەك قىزمەتىنەن كەتكەنشە قايتالانىپ كەلدى. بايبەك كەتكەننەن كەيىن 2018 جىلعى سوت شەشىمى ءوز كۇشىنە ەندى. سودان كەيىن «الماتى سپس» تاراپىنان 2020 جىلدىڭ باسىنان باستالدى. اميربەكوۆ دەگەن بىزگە ءبىر رەت تە كەلگەن جوق. ادامدارىن جىبەرىپ، «جەردى بوساتىڭدار» دەگەن تالاپتار قويىپ وتىردى. كەلىسسوزگە كەلگەن ادامدارمەن ءوزىم سويلەسىپ وتىردىم. بىراق ءبىز: «سوتتاسىپ جاتىرمىز»، دەپ قايتارىپ وتىردىق. 2021 جىلى قىسىم كۇشەيدى. كۇشەيگەننەن بولەك، ارانداتۋ جۇمىستارى كوبەيدى. كاسىپكەرلەردىڭ اراسىندا ءوزارا ءدۇرداراز ەتىپ قويعان جاعدايلار بولدى. قايدان كەلگەنىن، كىم كەلگەنىن ءبىز بىلمەدىك. سەبەبى، 2020-21 جىلدارى ەكى جاعىمىزدا قۇرىلىس جۇمىستارى ءجۇرىپ جاتتى. سوندىقتان 2021 جىلى 12 ناۋرىزدا «اتامەكەندە» كەزدەسكەندە بارىنە ءتۇسىندىرىلىپ، شەشىمى شىققانشا ەكى جاق تا تىنىشتالامىز دەگەن مامىلەگە كەلگەن بولاتىنبىز. سوعان قاراماستان وتكەن جىلدىڭ سوڭىنان باستاپ تاعى ادامدار كەلىپ، «2-3 كۇندە بوساتىڭدار، بولماسا ومونمەن كەلىپ، مىنا جەردىڭ ءبارىن بۇزامىز، كوشىڭدەر»، - دەگەن اڭگىمەلەر كوبەيدى. سوڭعىلارى وتكەن اپتادا، جەكسەنبى كۇنى كەلدى. بىراق، كاسىپكەرلەر بار، كۇزەتىپ وتىرعان جىگىتتەر بار، تەرريتوريانى كۇزەتۋمەن بولدىق. ولاردى كىرگىزبەستەن، «سوت بولىپ جاتقاندا بىزگە كەلىپ بەرەكەمىزدى الماڭىزدار»، - دەپ شىعارىپ سالدىق. سوت شەشىمى شىقتى، ەندى ول ارەكەتتەر توقتايتىن شىعار دەگەن ءۇمىتىمىز بار، سەنىمدىمىز دەسەك تە بولادى.

300-گە جۋىق جەكە كاسىپكەر جۇمىسسىز قالار ەدى

باقىتجان بازاربەك، زاڭگەر:

- سوت ەكس-اكىم ب. بايبەكتىڭ قاۋلىسىنىڭ كۇشىن جويدى جانە ءبىز «تكم» بازارى بويىنشا اتىشۋلى ىستە جەڭىسكە جەتتىك. الماتى قالاسىنىڭ اكىمدىگىمەن، الماتى قالاسىنىڭ جەر قاتىناستارى باسقارماسىمەن، الماتى قالاسىنىڭ قالالىق جوسپارلاۋ جانە ۋربانيستيكا باسقارماسىمەن وتكەن 3 جىلعى كۇردەلى سوت داۋى.

الماتى قالاسىنىڭ اۋداندىق سوتتارى مەن الماتى ماەس «Almaty CPS» جشس-كە جەر ۋچاسكەسىن بەرۋدىڭ زاڭسىزدىعىنا جانە «تكم» جشس-كە جەر ۋچاسكەسىن جالداۋ شارتىن ۇزارتۋدان باس تارتۋدىڭ زاڭسىزدىعىنا قاتىستى ءبىزدىڭ دالەلدەرىمىز بەن دايەكتەرىمىزگە تىكەلەي ماعىنادا كوز جۇمعان 3 جىلعى سوت داۋى.

ال، «تكم» جشس - بۇل ەڭ الدىمەن 300-گە جۋىق جەكە كاسىپكەر. ادال ەڭبەك ەتىپ كەلە جاتقان «راحات» بازارى. ولاردىڭ قۇقىقتارىن ءبىز 3 جىل بويى قورعاۋمەن جۇردىك، اقىرى دەگەنىمىزگە جەتتىك.

ەلەستەتىپ كورىڭىزشى، ەگەر ءبىز سالىمىز سۋعا كەتىپ، سوڭىنا دەيىن بارماساق، وتباسىلارىن، بالالارىن اسىرىپ وتىرعان 300-گە جۋىق جەكە كاسىپكەر جۇمىسسىز قالار ەدى. باۋىرجان بايبەك باسقارعان كەزدەگى اكىمدىك ءۇشىن 300 كاسىپكەردىڭ تاعدىرى تۇككە تۇرماعان ەدى.

ءبىر ءسوز. «Almaty CPS» جشس-كە جەر تەلىمىن بەرۋ كەرەك، ءبىتتى. زاڭعا تۇكىرگەنى بار. ءبىز باۋىرجان بايبەكتىڭ اكىم رەتىندە «Almaty CPS» جشس-كە جەر ۋچاسكەسىن بەرۋ تۋرالى زاڭسىز ارەكەتى ءۇشىن سوتقا قاتىسۋىن تالاپ ەتتىك. سوتتار ءبىزدىڭ تالابىمىزدان باس تارتقانىمەن قويماي، جقب مەن سجقب لاۋازىمدى ادامدارى كۇلە قارادى.

ءبىز الماتى قالاسى ماەس-تا  جەر كوميسسياسىنىڭ بارلىق مۇشەلەرىن ىسكە تارتۋدى تالاپ ەتتىك، بىراق سوت بايبەكتى ىسكە ارالاستىرماق تۇگىلى، ولار جەر كوميسسياسىنىڭ مۇشەلەرىن دە سوتقا تارتۋدان قورىقتى.

ال جقب مەن ۋايگ زاڭگەرلەرى «بۇلار جەر كوميسسياسىنىڭ مۇشەلەرى سوتقا كەلگەنىن قالايدى ەكەن»، دەپ مىسقىلدادى...

ءبىز الماتى قالاسىنىڭ ماەس-دا سۋديا سوت شەشىمىن دالەلدەۋ كەزىندە الماتى قالاسى اكىمدىگى، جقب جانە قالا ساۋلەتى تاراپىنان جەر كودەكسى تالاپتارىنىڭ بۇزىلۋىن كورسەتە تۇرا، الماتى قالاسى اكىمىنىڭ قاۋلىسىنىڭ كۇشىن جويۋدان قورىققان كەزدى دە ءوز كوزىمىزبەن كوزدىك.

اۋداندىق سوتتاردىڭ بارلىعى، سونىڭ ىشىندە ماەس سۋديالارى دا «Almaty CPS» جشس-كە جەر ۋچاسكەسى بەرۋ تۋرالى زاڭسىز ەكەنىن كوردى، بىراق الماتىنىڭ بۇرىنعى اكىمىنە جەكسۇرىن بولۋدان قورىقتى. ول قالانىڭ اكىمى ءارى «نۇر-وتان» پارتياسىن باسقارادى، ارينە، سوتتار جۇمىسىنان قاعىلعىسى كەلمەيدى!

3 جىلعى سوت كۇرەسىندە ءبىز وتە كوپ دالەل جينادىق: اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگى، جەر رەسۋرستارىن باسقارۋ كوميتەتىنىڭ قورىتىندىلارى جانە قر ءسىم ينۆەستيتسيالار جونىندەگى كوميتەتىنىڭ قورىتىندىلارى، اكىمدىك جانىنداعى باسقارمالاردىڭ قاراما-قايشى جاۋاپتارى، جەر كوميسسياسى وتىرىسىنىڭ اۋديو جانە بەينەجازباسى، پسەۆدو-ينۆەستجوبا «Almaty CPS» جشس تۋرالى جانە باسقا دا كوپتەگەن قۇجاتتار.

سوتتار ماتەريالدىق جانە ءىس جۇرگىزۋ قۇقىعىنىڭ زاڭ بۇزۋشىلىقتارىن كوزگە ىلمەدى، ولار بۇل دالەلدەردى تۇسىنۋگە دە تىرىسپادى. سۇمدىق زاڭ بۇزىشىلىقتار بولدى.

جەر كودەكسىنىڭ 37, 43, 44-1-باپتارىن بۇزۋ ياعني، «تكم» جشس-كە جاڭا مەرزىمگە جالداۋ شارتىن قاراۋ تۋرالى ءوتىنىشتى قاراۋدا عانا ەمەس، «Almaty CPS» جشس-كە جەر ۋچاسكەسىن بەرۋدىڭ زاڭسىزدىعى ءوز الدىنا... بۇل جەردە اڭگىمە اكىمدىك شەنەۋنىكتەرى ۇيىمداستىرىپ، بوتەن جەردى رەيدەرلىك باسىپ الۋ تۋرالى بولىپ تۇر. «تكم» جشس-كە جەر ۋچاسكەسىن زاڭسىز تارتىپ الىپ، «Almaty CPS» جشس-كە بەردى. ءبىز «Almaty CPS» جشس قۇرىلتايشىسى كىم ەكەنىن، ونىڭ ارتىندا كىم تۇرعانىن بىلەمىز. وسىدان-اق،  اكىمدىكتىڭ «تكم» جشس-كە بەرگەن وتىنىشتەن مازاق قىلعانداي باس تارتىپ، «Almaty CPS» جشس-كە جەر ۋچاسكەسىن بەرۋگە دەگەن بىرجاقتى كوزقاراسىن كورۋگە بولادى.

ءبىز «تكم» جشس-ءنىڭ تاعدىرىن «اتامەكەن» الاڭىندا تالقىلادىق جانە وسى ىسكە كومەكتەسۋگە نيەت بىلدىرگەنى ءۇشىن جپ-عا ۇلكەن راحمەت. ءبىز بارلىق اكىمشىلىك رەسۋرستارىنا: «Almaty CPS» جشس پايداسىنا شەشىلگەنشە سوڭىنا دەيىن تۇرۋ كەرەك» دەپ پارمەن بەرىلگەنىن تۇسىندىك. بازاردىڭ جەكە كاسىپكەرلەرى ءتىپتى ميتينگكە دە شىقتى. ولار شەرۋگە شىققان جىگىتتەرگە كەلىپ: «كەتىڭدەر!»، - دەپ قورقىتىپ تا كەتتى. بىراق ءبىز «راحات» بازارى مەن «تكم» جشس جەكە كاسىپكەرلەرىنىڭ جەرگە بايلانىستى قۇقىعىن سوڭىنا دەيىن قورعادىق. مىنە، الماتى قالالىق سوتىنىڭ اپەللياتسيالىق القاسى ءبىزدىڭ اپەللياتسيالىق شاعىمىمىزدى قاناعاتتاندىردى جانە الماتى قالاسى اكىمدىگىنىڭ 2019 جىلعى قاۋلىسىنىڭ كۇشىن جويدى. مىڭداعان ادام، جەكە كاسىپكەرلەر مەن ولاردىڭ وتباسى مۇشەلەرى سوتتىڭ ءادىل شەشىمىن كوز جاسىن توگىپ قۋانا قابىلدادى. ءبىزدىڭ قولىمىزدان كەلدى! كۇرەس جالعاسۋدا، باستى جەڭىس: الماتى قالالىق سوتىنىڭ اپەللياتسيالىق ساتىسىنىڭ قاۋلىسى كۇشىنە ەندى.

Abai.kz